The London Welshman

DAN Y POST. MAE Dan y Post wedi marw Ni chaed gair am ei afiechyd yn y papurau dyddiol, na choffa am dano yn ngholofn yr uchelwyr, ond mae Dan wedi marw Ni chafodd y Human sydd ar ben yr adeilad mawr yn St. Martin's-le-Grand ei gosod ar half mast fel pan fu farw'r prif bost- feistr 'slawer dydd; ond 'roedd Dan yn llawer gwell dyn na hwnw yn ngolwg ardalwyr tawel Cellan a Llanfair. Yn awr y mae yntau wedi mynd ar ol gwasanaeth ffyddlon am tua chwarter canrif, ac mae rhanbarth helaeth o Ddyffryn Teify wedi colli un o'r cymeriadau hapusaf a mwyaf gwreiddiol, er hiraeth yr ardalwyr, ac er colled dirfawr i ddonioldeb dyddiol y lie. Weithiau deuai'r newydd am gyffro yn Llun- dain. Sonid am bostfeistr newydd, a phenodi un arall pan newidiai'r Weinyddiaeth, ond'doedd y cyfnewidiadau hyny yn ddim yn ngolwg pres- wylwyr yr ardal dawel hon o'u cydmaru ag ymweliad dyddiol Dan waeth efe, yn eu tyb hwy, oedd y gwr pwysicaf yn holl gyfundrefn y llythyrdy. Am genhedlaeth gyfan efe fu prif ysgogydd y cwmwd. Yr oedd ei lais siriol a'i gyfarchiad hapus mor angenrheidiol i gysuron y pre- swylwyr ag oedd gwen yr haul drwy eu ffenestri, ond yn awr mae cwmwl hiraeth wedi gordoi y fan, a hen Amser ei hunan fel pe wedi ei ddyrysu, oherwydd wrth swn cerddediad Dan y rheolid holl glociau yr ardal. Ni chafodd y llythyrdy erioed was mwy ffyddlon, mwy hunanddigonol, a mwy annibynol nag efe. Gyda chodiad haul cyflymai tua'r orsaf i groesawu tren y boreu, ac yna i chwilio am a threfnu ei faich. Wedi cael hwnnw draws ei ysgwydd, ac yn ami lu o barseli yn hongian ar bob tu iddo, dechreuai ar ei siwrnau a chyn hanner dydd byddai ei genhadau amrywiol wedi eu gwasgar o dy i dy, a deng mill- dir o ffordd wedi ei throedio ganddo. Yna troai ei wyneb yn ol a galwai am atebion, y rhai a ddygai yn brydlon i gwrdd a'r "tren pedwar," ac ar derfyn ei ymdaith o tua ugain milldir gellid meddwl nad oedd Dan wedi troedio can troed- fedd gan mor sionc y symudai. Gyda chysondeb digymhar y troediodd y rhan yma o ddwy sir ar ddau tu y Teify am yn agos i chwarter canrif. Haf a gauaf, ystormydd a hindda, llifddyfroedd a lluwchfeydd eira, sirioldeb gwanwyn a thesni haf iddo ef o'ent oil yr un fath. Nis arafent ac ni chyflyment ddim ar ei gamrau, a phe wedi cadw yn ei flaen o'r amser y dechreuodd buasai wedi cerdded o amgylch y ddaear dros saith o weithiau Dim ond llythyrgludydd gwledig, dyna i gyd. Pa angen son am dano ? Mor angharedig yw'r hen fyd yma, ac mor anwastad y gwasgar ei glodydd Pe mewn swydd uchel ac wedi gwasanaethu ei deyrn gyda hanner y cysondeb a'r diwydrwydd cenid ei glodydd yn holl bapurau'r wlad ond gan iddo weithio yn ddirwgnach, yr oil a haeddai yn ol yr hen fyd oedd caledwaith diaros a chwe troedfedd fer o ddaear ar derfyn yr holl ludded. Dyna i gyd. Ar ei daith 'roedd cartrefi i dros haner cant o fechgyn a merched sydd yn Llundain heddyw. Gwyddai Dan am danynt oil, ac 'roedd ganddo groeso llawen bob amser i "foys Llunden." Cyn dod at y drws gwaeddai o hirbell, Llythyr heddi oddiwrth y boys," neu "Mae Mari yn hela gair i godi'ch calon," neu Dyma Twm eto yn hela'i gelwydde," pob hysbysiad gyda gwen ac yn

SUCCESS OF A YOUNG WELSH ARTISTE. It is a matter of interest to Welshmen generally to know that the young artiste who has taken Mr. James Welch's place in the "White Cat" pantomime at Drury Lane, and who has been spoken of so favourably by the critics, is a Welshman—Mr. Cummings, or Willie, as he is familiarly called. Mr. Cummings hails from Waun-Wen, Swansea, where he is well-known and very popular, and where for many years he assisted at most of the local entertainments.

Grand 6hair Eisteddfod, ROYAL ALBERT HALL, LONDON, Thursday, Feb. 23rd, 1905. 70 dmnteur Soloists, Jeaehers, &e. The "Carmelite" Special Prize of Five Guineas (Kindly presented by the Amalgamated Press, Limited), for the best rendering of "The Lord is my Shepherd." (Words by HAROLD BEGBIE). (Music by A. H. BEHREND). Published at 6d. net in the Carmelite Music" series, and obtainable at all bookstalls and music-shops, or direct from The Amalgamated Press, Limited, 2, Carmelite House, Carmelite Street, E.C. The song is suitable to all voices, and the competi- tion is open to all amateurs. Adjudicator DR. HENRY COWARD. Send for particulars at once to the Hon. Sec., DAVID R. HUGHES, 49, Hailsham Avenue, Streatham Hill, London, S.W. 1"

Colofn y Gan. DEALLWN fod cor meibion Treorci, yr hwn a wnaeth ymrwymiad am dair blynedd gyda pheichenog Chwareudy'r Goron, Peckham, wedi torri'r cytundeb. Hysbysir ni mai ffrwyth y Diwygiad ydyw hyn eto Y GYMDEITHAS GERDDOROL.—Pa beth sydd wedi dod o Gymdeithas Gerddorol Cymry Llundain ? Cychwynwyd hi mewn dull tra dymunol a gobeithiol, ac yr oedd pawb yn proffwydo dyfodol disglaer iddi. Crefodd ein cydwladwr Pedr Alaw yn daer am amser yn ei golofn yn y Cell er mwyn ffurfio'r Gymdeithas, ac hyderwn nas gadewir iddi fyned i lawr yn awr. MILE END.-Bydd nos Fercher nesaf yn noson bwysig yng Nghapel Mile End Road. Fel y gwyddis, y cantorion fydd yno yn ym- gystadlu am gadair freichiau, a chan fod nifer go dda o ymgeiswyr wedi anfon eu henwau i mewn gellir disgwyl cystadleuaeth dda. JEWIN.—Cynhelir cyngherdd blynyddol yr eglwys hon nos Iau nesaf, pryd y gwasanaethir gan nifer o gantorion poblogaidd, megis Miss Gertrude Hughes, Miss Margaret Lewys, Mr. David Evans, Mr. Evan Williams, a Mr. Phillip Lewis gyda'r crwth. Gyda enwau fel y rhai'n i gymeryd rhan, gellir bod yn sicr o gyngherdd da, a bydd yno 'gwpanaid o de i flaenori hyny. Miss TEIFY DAVIES.—Yr oedd yn llawen iawn genym sylwi yn y newyddiaduron y dydd o'r blaen ar yr hanes am y gantores Gymreig hon yn Abertawe gyda Chwmni Operataidd Moody-Manners. Gwelwn fod y mwyafrif o'r critics yn cydweled ar un peth, sef y ffaith ddarfod i Teify wneyd gwaith rhagorol fel Carmen." Ceir cyfle i'w chlywed yn canu yn y ddinas yma yn fuan. MR. BEN DAVIES. -Dathlodd ein prif den- orydd ei 47ain pen blwydd ddydd Gwener diweddaf, ac y mae ei lais mor beraidd ag erioed. MADAME BELLE COLE.-Symudwyd cantores enwog o fyd y gan ym marwolaeth y foneddiges hon, yr hyn gymerodd le yn ei phreswylfod, yn Kensington, yr wythnos ddiweddaf. GWOBR ARBENIG.-Ynglyn ag Eisteddfod Albert Hall, cynygir gwobr o bum' gini am y dadganiad goreu o'r unawd "The Lord is my Shepherd (A. H. Behrend), gan yr Amalga- mated Press, Limited, Carmelite House." EISTEDDFOD HARECOURT.—Y mae Eisteddfod Capel Harecourt erbyn hyn wedi dod yn sefyd- liad blynyddol adnabyddus i'r Cymry, a chyn- helir y seithfed eleni yn ystod y mis nesaf. Diau y cymer ein cydwladwyr ddyddordeb ynddi eleni eto. Y LYCEUM NEWYDD.—Wedi ei ail-adeiladu y mae hen chwareudy enwog y Lyceum wedi ei agor fel Music Hall." Nos Sadwrn cyn y di- weddaf ydoedd noson yr agoriad, a da oedd sylwi oddiwrth y rhaglen fod cais yn cael ei wneyd i godi safon y Music Halls." Yn gwneyd rhan o'r rhaglen i fyny yr oedd scene o Rigoletto, gan gwmni o gynrychiolwyr yr Opera o'r Cyfandir. MEWN atebiad i ofyniad gan olygydd y Musical Herald y dydd o'r blaen i Dr. Roland Rogers, fel hyn: What was the strongest musical impression you had during last year ?" atebwyd, The low social standing of the majority of musicians, and the tremendous struggle they have made to gain a livelihood."

llawn direidi nes codi calon pob derbynydd. Weithiau byddai raid iddo eu darllen i'r anllyth- renog a byddai ei sylwadau yn ami yn gymaint o sirioldeb a'r llythyr ei hunan. Roedd degau o'r penau teuluoedd yn gweithio yn nglofeydd Morganwg, a byddai Dan bob amser yn adgoffa i'r gwragedd pa bryd i ysgrifenu at eu gwyr a llawer bygythiad a roddai os na chawsai lythyr gyda chysondeb. Pan ddychwelai'r plant i'w cartrefi am wyliau'r haf doedd gwyneb siriolach i'w croesawu i'r ardal na welcome home Dan, ac os diolchid iddo am gymwynas byddai ei thenciw syr" yn lloni'r galon. Yr haf diweddaf yr oedd mor ysgafn ei droed a ffraeth ei dafod ag erioed. Wrth ei gyfarch gerllaw un tyddyn dywedai o dan ei bwn, Fe fyswn i yn gent, wyddoch, oni bae am danoch chi, boys Llunden," meddai, dim byd i 'neyd a dim llythyron na pharseli i ddosbarthu," a chydag edrychiad sly at y wraig oedd yn gwrando,-gwr yr hon oedd yn y gweithfeydd—"waeth am foys y Sowth yna, wyddoch, d'yn nhw byth yn 'sgrifenu adre. Mae'n dda gyda nhw gael mynd o swn tafode'r gwragedd," a ffwrdd ag ef gan chwerthin ha ha, heb aros i wrando ar ateb y wraig. Ond 'roedd pawb yn ffrynd iddo, ac yntau yn gymwynaswr i bawb. Efe oedd newyddiadur y cwmwd, a byddai helyntion y byd a'r bettws yn cael eu trin ganddo, a deuai a stori newydd bob dydd i boeni pob clepwraig fyddai ar ei daith. Do, cadwodd lu mawr o gartrefi yn llawen ar hyd y blynyddau ac yn ei farw collodd Dyffryn Teify un o'r cymeriadau doniolaf a mwyaf difalais a fagwyd erioed. Ydyw, mae Dan y Post wedi marw!