Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
ODDIWRTH EIN GOHEBYDD CYFFREDINOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ODDIWRTH EIN GOHEBYDD CYFFREDINOL. Y CELT y gphvir di ai e. Wei, poed felly, yntc; a gobeithio y byddi di yn deilwng o'th cnw uvddasol. Yr wyf yn deall mai yrh;n enw ar ^yfF-genedl y Cymty yw y Celtiaid; ac o'r cyff hwnw yr ydym ni y Cymry pres- enol, yr Ysgotiaid, y GwydJelod, y Llydatv- iaid, ac eraill yn hanu.* Y mae Emerson yn dweyd mai gwaed hynaf y ddaear yw y Celt- iaia; a bod llawer iawn mwy o arian byw yn eu gwacd hwy, nac sydd yn ngwaed y Saeson. Mwy o g!ai vn y Sais, a mwy o ysbryd yn y Cyrnro. Y mae o buy*, gan hyny, i ti, y CELT, fod yn gynrychiolydd tcilwng o genedl y 11 sydd yn oh-hain ei banes at ddrws yr Arch, ac yn darllen ei tliraddodiadau yn swn farian dwr y diluw. Y map .dy enw ynIled glas- urol; yrndrecha oi lenwi yn deilwng; ne er mwyn dy gynorthwyo i wneud hyny, mi a roddof gynghor neu ddau i ti yn y dechreu. Paid, os gelli, a gadacl i neb ymosod ar unrhyw berson na sefydliad, odan ff-LLYenw, yn dy golofnau. Paid a gadael i flfrae bersonol, hyd yn nod o dan enw priodol, gael ei chario yiimlaen o dy fewn. Y mae yr ymgecru a'r pardduo trngli Ylldol sydd yn ein papyrau Cymreig' yn waradwyddus. Gofala (\i am ymborth iath i dy dddrUcn-wyr. Gobeithio y bydclí yn amddiffynwr a phleidiwr cryf i bob rhyddid a rhinwedd. Bydded d. rchafll a gwplJa dy gydgenedl yn amcanmewn gohvg genyt vbob amser. A byddel dy lwyddainfc yn fawr, dy ddarllenwyr ) 11 ]'u.!sog', a'th ecu yn hir. Yr wyf finau yn addaw rboddi rhyw ychydig o gymhorth i'th gyi.orthw} o i wncix I hyn. Gdli ddysgwyl; 1 J gair oddiwrihyf yn wythnosol; a ch\moraf fy rhyddid i sylwi ar bob peth yn mliob man yr ttf.
YR HEN IIANER CORON.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
YR HEN IIANER CORON. YMDDAXGOSAIS gyntaf yn amser George III., yn ddernyn gloew prydferth a derbyniol iawn. Gwelais lawer tro ar fyd, a bum yn meddiant canoedd a miloedd o Saeson, Gwyddelod, Cymry, Ysgotiaid, a llawer hefyd o dramor- iaid melynion, y rhai ni dHoali«nt fawr o'm biaith, Gwelais feddwoi lwcll fy mhen, puteiniaid yn ymryson am d inaf, Ilad- ron yn fy nghipio o'r lie y dylaswn fod, ac yn fy nghuddio mewn dirgel fanau. Bum filoedd o weithiau yn nghanol llu o'm cyfoed- ion, o bob lJiw, maint, a gwerth, mewn pyr^u mawiion, a banciau llawnion, yn nhy y gweithiwr tlwad, ac yn mhalas y brenin glwth a balch, yn y trefydd trystfawr, ac yri unig wrlhyf fy hun yn Hafodty'r mynydd mawr. Bum am bymtheng mlyncdd yn nghist hen gybydd, yn nghanol miloedd o'm cydgenedl, yn glasu o eisieu awyr iach-heb gael gwynt na thro am fisoedd bwy gilydd. Ar brydnawn Sul ambell dro gahvai'r cerlyn arnaf w rth fyenw-" Wytti'n saff, DeioLewis," a hyny am fod un o'r enw hw.uw A'i gun er's e 80 ml., wedi gwneud D.L. ar Ar ol marw'r cybydd Toriaidd hwnw, fe'm hebryng- wyd gan ei nai i'r dafarn nesaf, lie y daethum i'm graen cynhenid yn ddioed, a'm cot mor loewed a'r grisial. Cyn pen yr wythnos yr oeddww mewn capel, yn ngwaelod llogell hen ffllrmwr-crafai fy nghefn :-T ?oO. e,uredd er gwybod y gwahaniaeth cydrhyngwyt a chein- iog oedd yn ymryson am ddod allan i'r casgl- iad-hi gafodd genad. Bum yn dal i labrwr, cyn yma, am weithio 6 diwrnod, ac yn foddion cynhaliaeth i'w wraig a'i saith plentyn, hob. law y nerth a dynent o'r awyr, a dwfr yr afon. Yn awr rhaid cael tyrfa o bonom am lafur wythnos. Bum ganwaith yn myned yn dal am giniaw i un, a bu pedwar o honom lawer gwaith yn gotfod ei chychwyn am botel o champaign i ddifyru dau ar ol ciniaw trwm. Bum yn ientliyg fihvaith a chefais fy nhalu yn 01 rai troion, Gwn beth ydyw eithafion tlodi a gwastraff, gwelais lawer o ffolineb a doethineb. Bydd genyf fi, a'r "gareg o'r mur" dystiolaethau pwysig i'w rhoddi ddydd a ddaw. Lerpwl. D. J. DATIES.
RHYFELGARWCH EIN LLYWODPv-AETHWYE.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
RHYFELGARWCH EIN LLYWODPv- AETHWYE. Y MAE llywodraeth ein gwlad weithian wedi boi yn llaw y Ceidwadwyr er 1874, ac o'r adeg bono hyd yn awr, nid yw wedi gweled dim amgen nag afiwyddiant, a chyfFroadau parhaus. Ni bu masnach yn fwy, os mor uchel yn nghof neb sydd yn fyw,' ag y bu yn ystod y weinydd- iaeth flaenorol. Yn y dyddian hyny yr oedd cyflog i ddyn, a llog am anifail digon o waith i'r gweithiwr, ac yntau a digon o aur yn ei logell. Dim pryder ya yr amaetlnvr am ei ardreth a thaliadau eraill. Meddwodd y wlad ar ei llwydd- iant, a phan gaed yr etholiad cyffredino], pen- derfynasant newid eu meistr a pheth yw y canlyniad '? Mae yr oil yn gwywo a diflanu, ac yspryd cynhjnfus a chyffrous wedi ei ollwng yn rhydd. Pan gymerodd Beaconsfield (Disraeli y pryd hwnw) a'i blaid y llywodraeth mewn llaw, addawent y byddai eu "Foreign policy" yu "Spirited." A ehymeryd yr byn maeut wedi ei wneud yn eglurhad ar feddwl y frawddeg, golyga ein bod ni felgwlad i wrthwynebu pob gwlad a, all, ac ar bob mater o bwys neillduol i fynu byw ar ein pen ein hun. Cyflwr Twrci yw y prif gwestiwn tramor sydd wedi bod ger bron y blynyddoedd diweddaf, a hwn sydd, er's rhagor na blwyddyn, wedi cadw y wlad mewn berw
COLEG YALE.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Coficr mai nid coleg yn ein hystyr ni o'r gair yw Coleg Yale. Felly y cychwynwyd ef, ond y mae y sefydliad wedi tytu i faintioli Prif-athrofa fawr (University). Mae ad- raniiu newyddiou yn cael eu hadeiladu yn barhaol at y sefydliad. Mae'r myfyrwyr yn dal i gynyddu mewn rhif, a'r atbrawon yn lluosogi—o f'od yn goleg bychan, mae myfyr- wyr Coleg Yale wedi dyfod i fud yn 1039 o niter, a litres gant (100) o wahanol athrawon. c) Mao yma athrawon ac efrydwyr o feddygon, eyfreithwyr, daearegwyr, iferyllwyr, serydd- wyr, meiutoniaeth, gallofyddiaet-h, &c. Dvsgir yma luaws o ieithoeo •' —soafseg, Efrancaeg, Ellmynaeg, Groeg, b l'aeg, Sanscrit, &c. Yn yr ad ran. dduwinyddol, ceir eleni yn Ngholeg Yale 107 o fyfyrwyr. Mae yno rai Cymry, a dau fyfyriwr o Goleg Anibynol y Bala yn eu plith, set" Mri. Hughes o Dul- d, o yddelcn, a Phillips o Beucader. Mae yno le manteisiol i Gymro a fyddo wedi derbyii addysg golegol yn flaenorol, i orphen ei addysg mewn Saesonaeg, Hebraeg, &c., ac y in, c,'r athrawon wedi bod yn ysgrifenu ataf am fyfyrwyr. IlofFwn weled rhagor yn myned yito, ond iddynt ofalu dychwelyd i Gyniru i weinidogaethu ar ol iddynt orphen eu haddysg. Dosbarth na ddylai fyned yno yw myfyrwyr yn meddu digon o eondra a c!igy\viiydd-dra cyn cychwyn. M&.& gormod- edd o'r el fen lion yn ngbymeriad Jonathan, i lie clrwg yw'r America i fagu chwydd mewn pobl ag y byddo gormod o chwydd eisoes ynddynt. Ychydig o barch yn ami a delir yno i uwchafiaid. Mae y gwahaniaeth yn fychan yno rhwng athraw a disgybl, Os oes yswildod yn llethu myfyriwi; r&m Yl1 yr America le da i'w daflu ffwrdd. Mae ambell 4 un yswil ar ol myned i'r America yn rhedeg 6 Jr eithafedd arall, ac wedi dychwelyd i ^Grymru, yn taflu ei ddwylaw, ac yn siarad gyda llais ac ystumiau arglwyddaidd. Peth prydferth yw gostyngeiddrwydd boneddig- aidd mewn pob ysgogiad o eiddo dyn, yn dangoa fod y dyn yn ostyngedig o galon. Caniateir myfyrwyr o bob enwad i fyued Goleg Yale—eto coleg Anibynol ydyw. Mae yr Loll athrawon yn Anibynwyr, a'r athrawon yw'r "Faculty," neu'r pwyllgor sydd yn t-refnu achosion y Culeg. TUwid i'r boll fyfyrwyr lleygol fod yn dtlynion moesol, ac 0 ymarweddiad cymeradwy. m ?^.ao dirwest lawer nes yn mlaen yn y l'lleithiau nag ydyw yn Nghymru. ]NTi .welais ddim ond dau neu dri o feddwon yn yr America o gwbl, er i mi fod yno dair gwaith. Un ddynes fcddw a welais yno crioed-itii Efrog Newydd. Alao dyn meddw yn yr Unol Dalcithiau yn hollol anmbarchus, a diymddiried, fel y dylai fod. Unwaith yr ,elo dyn i feddwi yno, mae cymdeithas a'i gwynul.) yn ei erbyn ar unwaith; ond j mae'r arforiad o fyglys yn ffiaidd yn yr Unol Dal. eithiau. Ceir llawer un yn cnoi un pen i'r •togar} tra-y byddo yn llosgi y pen arall, ac I b YLt saethu peer i bellderau. Mae teimlad y gw.cinidogion mewn llawer man yn gryf yn erbyn hyn, a da gcnyf eu gweled yn sefyll yn yr adwy. JJIae poú myfyriwr duwinyddol yn JS'gholcg Yale, srf lb £ mewn nifer, yn I'hydd oddiwrth arfcr myylys, a phob un o honynt yn ddirweslwyr. G wyn fyd na ellid dweyd yr un peth a in un coleg yn Ngln'mru. o y-^hyn nis gellir. Mae yn ddiamheu genyf, Pe r edryebid yn fanylach i banes colegau yr r "i0! Daleitbiau, fod yno cimryw yn hollol oddiwrth fyglys, a phob dyn o'u mewu i 'J'weKtwr. Er hyn oil, mae'r Americ- m ° e! cenedl yn fyglyswyr mawr. Mae aei ctai niygljS0l Newlnvven, fel pob tref yn y wlad, yn agored Sul, gwyl, a gwaith, i tyfVa\n¥'g!f?' iYa-° y raae'r mygly" a o ueisiau rnawnon a meusydd can go bono, ac Indiaid yr America a ddech- reuodd yr arferiad o fyglysa. Methodd y dyn gwyn ddysgu gwareiddiad a Christionogaeth i'r Indiaid, ond y mae'r Indiaid wedi llwyddo i ddysgu'r arferiad o fyglysu i filiynau o ddvuion gwynion, yn gystal ag i ambell ddynes. Methwyd gwneud dim o'r Indiaid ond eu gadacl yu baganiaid; ond y" mae Indiaid wedi gadael llawer iawn o'u hoi ar y byd gwareiddiedig, drwy eu dysgu yr arfer- iad Indlaidd a pbaganaidd o arfer myglys. Os bydd neb 0'11 myfyrwyr am orphen eu haddysg yn Ngholeg Yale, ysgrifenant at Secretary of Yale Colleges, IsTewbaven, N. America. Mae llawer o'n dynion ienainc a fyddent yn well o fyned yno. Dybyna hyny ar allu, ymarweddiad, ac ymroddiad y dyn ieuanc ei hun. Nid yw coleg yn gwneud gwyrth o gyfnewidiad ar neb-" II wy yn myned i Lundain, a hwy yn dyfod o Lun- dain," meddai yr hen ddiareb; ac os anfonir gwlan bras i'r fatri, ni wiw dysgwyl gwlanen fain yn 01. Nid yw'r drefn o godi pregethwyr gystal b 9. yn America ag yw hi yn Nghymru. Yma, 0 yr eglwysi sydd yn anog dynion ieuainc i fyned i'r weinidogaeth, ond yn America, y 0 sawl a ewyllysio sydd yn myned i'r weini- dogaeth, ac felly y mae hi yn mhlith Saeson Lloegr. Felly y mae myfyrwyr duwinyddol Coleg Yale yn myned yno, am eu bod yn dewis myned yn weinidogion. Hefyd, mae y myfyrwyr yn cael priodi yn y Coleg. Wid fel rhai myfyrwyryn nghol- egau Cymru, yn myned i'r coleg yn briod, ond priodant yn ystocl eu gyrfa efrydol. Nid yw llawer o'r efrydwyr wedi pregethu dim cyn myned i'r Coleg. Mae llawer o honynt heb bregethu ond ychyrdig cyn myned o'r Coleg. Diau fod ein trefn ni yn N gbymru o godi pregethwyr yn llawer gwell na hyn. MICHAEI, Di JONES.