Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
ADRAN YR ADOLYGYDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ADRAN YR ADOLYGYDD. Y Mabinogion—Parhad.—Yn niwedd y gan- rif o'r blaeu, rieu yn cechreu hoc, parotodd yr feyglod Owen Puwargraffiad a chyfieithiad o'r Mabinogion, ac y mae yn syn genym na fuasai crybwjll ad am hyn yn y rhagymadiodd i'r gyfrol a adolygwn. Nid yw talu gwarogaeth i'n rbag- flaenwyr yn lleihau dim ar deilyngdod y byw. Bu yr argraffiad h1"nyn gorwedd yn angbyoedd- edig yn rnysg papyrau teulu Owen (gwel y Cam- brian Journal, cyf. IV., 1857, t.d. 132,197 a 285). Y mae y ffaith hon yn egluro paham y rhoddodd Owen yn ei eiriadur gynifer o engreifftiau o'r Mabinogion a oeddynt y pryd hwnw yn anghy- hoeddedig. Cyboeddwyd y rban gyntaf (y testyn a chyfieithiad) o Fabinog Pwvll Tywysog DvlVd yn y Cambrian Register am 1795 a 1796 ftetJ enw wrthi, ond ail gyhoeddwyd hi ag enw Puw wrthi yn y Cambro-Briton, cyf. II., 1821, t.d. 271 a'r dilynol Eto, rhaid ystyried argraff- iod y. Lady Charlotte Guest fel yr editio princeps o'r Mabinogion. Y noae ei cbyfieithiad Seisonig hi, er ei tod yn agored i gaei ei feirn- iadu mewn amryw fan bethau, er hyny y mae j'ddo swyn fel pe fcyddai waith gwreiddiol, tra y mae ei nodiadau esponiadol yn rhagorol o gy- foethog adyddorol yn eu gwedd leriyddol, ac y mae yn ei wneud yn waith nas g llir ei peod o r neilldu. Bydd enw y Lady Charlotte Guest byth. yn anwahanol gyir.) litiedig a'r perl hwn o Jenyddiaeth Gymreig. Ond er yr boll ofal a pha un yr adysgrifiwyd y testyn gan y Parch. John Jones (Tegid) i'r Lady Charlotte Guest, yr oedd yn cynwjs rhai gwallau amJwg, ac y mae y gwallau hyn yn taflu amheuaeth ar y gweddill (gwel Grammatica Celtica Zeuss, ail argraffiad, t.d. 139). Eto, hyd yn awr, y Mabin- ogion yw y prif destyn a feddwn i roddi i ui hanes Middle-Wre'sh. Bydd i argraffiad y Mri Rhys ac Evans gywiro yr anmherlieithderau hyn. I ieithyddwyr yr amcenir ef, a'i ergyd a'i amcan yw eu cynysgaeddu a chopi o'r testyn fiaor gywir ag y mae yn ddichonadwy ei gael heb rQddi i ni facsimile o botio. Er nodi gwahaool neiiiduolion yr ysgrifen, y mae y golygwyr yn defnyddio caw math o lythyrenau. Pan bender- fynwyd rhoddi argraffiad diplomatic, yr oedd yr boll fanylwch hwn yn angenrheidiol, canys mewn MS. He y defnyddir gwahanol nodau i gynrychioli yr un llythyren, y mae ffurf y llyth- yren yn bwynt pwysig yn adferiadau beirüiadaeth <}inol. Y mae y cynllnn a ddilynwyd gan y Mri Rhys ae Evans yn un dyryslyd, a rhaid ei fod wedi costio llafur dirfawr i'w gwblhau, ond y maent wedi llwyddo i gynyrchn argraffiad, ped elai y liawysgrifen ar ddifancoll, a wuaii fyny am y golled. Gan mai i ieithyddwyr y bwriedir yr argraffiad bwn, ni pherthyu i ui ddweyd dim am y Mabinogiou parth eu gwedd lenyddol, eto, gallwn auturio gwneud y sylw y bydd i'r ar- graffiad hwn wneud llawer i ddwyn y chwedlau barddonol hyn yn fwy hysbys, ac i wneud lddynt gael eu gwerthfawiogi yn fwy. Nid yn unig y inae yn cynwys dangoseg o enwau dynion a I'eoedd, yr byn sydd yn llenvvi y diffyg sydd yn Ilyfr y Lady C. Guest, ond y mae testyu eywirach yh rhwyddhau y ffordd i trael allan y synwyr «newn ami i frawddeg. I<i roddwn ond un fiiigiaifft yn unig, wedi ei chymeryd o'r olygfa gynt-'f yn "Ktilhweb ac Olwen" Y mile y Frerjhiues (mam yr arwi)ar farw:—"&cf y tiarcbaf itt na mynnych wreic. hyt pan welych dryssien deu peinawc ar vym bed i. ac adaw a oruc ynteu hyny iddi. ac erchi iddaw amlynu y bedd bop blwyddyn hyt ua tbyvei dim arnaw. Marw vu y vrenhines. Sef a wnaei y brenhin gyrru gwas I op bore y edrych a dyvei dim ar y ted," &c. Cytieithodd y Lady Charlotte Guest y testyn fel y rhoddwyd ef iddi, ond yr oeddis wedi gadael allan ddarn llinell, ac y mae y darn llint-ll hon wedi ei gosod i uiewn yn rhoddi y aynwyr fel y caulyn :—" Ac addaw a oruc ynteu "byriy iddi. Galw y hatbro attei a oruc hitheu. ac erchi idda.w awlYDu y bed bop blwyddyn hyt na tbyvei dim arnaw." Y mae pobpeth fel hyn yn dyfod yn glir a rhesynioh o ieitif mot bell ag y mae yn rhesymol i wraig atal ei gwr gweddw i f)ri6di eilwaith. Y mae gweithred y gwr hefyd yn dyfod yn fwy dealladwy. Pe buasai genym ofod gallasem ddweyd llawer am y MabinogioD •tt hunaiu, pan y ricae astudiaeth gydmarol 0 lenyddiaeth wedi gwneud y fath gynydd, a gwyddor lien gwerin neu chwedloniaeth yn cael ei haraf adeiladu. Y nue efrydiaethau manwrl a thrylwyr Mr Alfred Nutt yn deilwng o sylw anrhydeddus. Ond rhaid i nibeidio helaethu yr ertbygl hon. Digon yw i ni Osod pwyslais ar werth a gwreiddiolder y crhoeddiad hwn. Bydded i'r Mri Rhys ac Evans gwblhau y gyfres y maent yn ei haddaw i ni. Bydd iddynt wneud gwasanaeth dirfawr i ieithyddiaeth Gymreig ac i lenyddiaeth gymharol.-Ivan Davies. Seren Gomer: Cylchgrawn dau fisol Undeb Bedyddwyr Cymru—Y rhifauIonawraMawrth. Er yr holl gyfnewidiadau y mac'r Seren wedi myned drwyddynt oddiar ei chychwyniad gan Gomer, da genym weled ei bod yu parhan i oleu mor ddysglaer ag erioed. Hyd ddiwedd y flwyddyu cyhoeddid y cylchgrawn yn chwarterol ac o dan olygiaeth Dr. Roberts, Poqtypridd. Y mae'r olygiaeth, ar ei ymddiswyddiad ef, wedi ei hymddiried i'r Parch. H. Cernyw Williams, Corwea. Mae y ddau rifyn sydd ger ein bron yn cyfreithloni dewisiad Cernyw i'r cylch pwysig. Mae'r ysgrifau oil i'r pwynt, yn fyrion, ac yu ymwneud a thestynau o dyddordeb cyfFredinol megys Yr Adgyfodiad Cyntaf," Y diwed-lar J. Jones, Felinfoel," Had y Wraig, Pwne y Tir," fl Y diweddar D. Thomas, Llaugefni," Muddeuant," Y Ddeddf Foesol," &c. Ac yn mhiith y lluaws ysgrifenwyr gellir nodi y llenor- ion adnabyddue Dr. Roberts, Cernyw; Pedr Hir, Thalamus, y Parchn. T. Lewis, Casaewydd; E. Jones, Maesteg; C. Davies, Le'rpwl; ac A. J. Parry, Caerfyrddin. Dymunwn bob llwydd- iant i'r cylchgrawn gwasanaethgar hwn. Ei bris ydyw chwe'cheiniog, ac i'w gael gan y Parchn. B. Evans, Gadlys, Aberdar, a T. Thomas, Cefn, Ruabon.
DWYREINBARTH SIR GAERFYRDDIN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DWYREINBARTH SIR GAERFYRDDIN. (Parhad.) Y mae yr etholaeth yn unfryd unfarn fod yn rhaid ei gael ef ymaith; ond y mae hyny yn taflu i'r wyneb gwestiwn sydd yn rbaid cymeryd gofal i'w ateb yn briodol, sef Pwy gaiff ein ym- gei«ydd Rhyddfrydol nesaf fod ? Canys y mae digonedd i'w cael yn barod i gynyg eu gwasan- aeth. Y mae ieuengrwydd, cryfder, iechyd, a phrydferthweh Radicalaidd yr etholaeth y fath ag sydd yn swyno goreuon y deyrnas i geisio ei l!aw a'i chalon. Yn benddifaddeu peidied syiiu Cymru a Llanrwst eto drwy ddewisiad cyffelyb i'r diweddaf. Pa reswm oedd i ei.eth ieuanc o etholaeth newydd ddyfod i'w hoed, ac yn wridgoch a byw mewn iechyd gwletdiadol mwyaf Rhyddfrydig y dydd iroi ei Haw (ni roddodd ei chalon) i hen ddyn pedwar ugain o flwyddi yn ei oedran corfforol, a phedwar ugain mwy na hyny yn, syuiadau ei feddwl, ac yn nheimladau ei galou ? Gwneled iawn y tro nesaf drwy roi ei llaw a'i chalon i un o fechyn ieuengaf a goraf y Young Wales mewn oedran meddwl ac ysbryd. Darfa i chwi, Mr Gol., wneud oymwynas a'r etholaeth hon drwy daro eich troed ar ben gorfotedd y Cymru Fydd am fod yna gyffro yn ol ei eiriau ef mewn rhyw gylch dylanwadol" yma i geisio gan Mr Schcadhorst i sefyll am y sedd cyn gynted ag y deuai yn wag. Y "Cymru Fydd" yn udganu gyda Uawenydd yn ei rifyn cyntaf fod yua iew- yrcben gobaith o gael Sais i gyurychioli un o'r ^tholaetbau Cymreig mwyaf Cymroaidd! Beth nesaf, wys ? Trueni ganwaith na fuasu y "Cymru Fydd" hefyd wedi cyhoeddi enw y person neu y persooau sydd yn cyfansoddi y cylch dylanwadol (?) hwn. Bydded hysbys iddo na wyr Dyffryn Aman, Llaudilo, Llandovery, Llanon, Pontardulais, Llangenech, na Pembrey ddim am dano, ac y mae yn deg i'r cyhoedd hefyd wybod fod y l'hai mwyaf dylanwadol o'r etbolaeth hyd yn nod yn Llanelli mewn tywyll- wch perffaith yn ei gylch. Na fydded i olygydd Cymru Fydd" gael ei swyno eto i greiiu mai efengyl yw pob peth aglyw gan rhyw un neu dd"H yn unig o hftrs-inan o'r etholaeVlhon, canys fel y mae gwa-'t'naf y modd nid ydyw Cymdeithas Rhydafrydol Dvvyreiabarth Caer- fyrSdin rnwy na llawer Cymdeithas Ryddfpydol arali yn gwbl rydd oddlw: th am bell i Theudas sydd yn cyfodi i fyny yn ei ch) farfodydd gan cldywedyd ei fod ef yn rhywun," ac oddiwrth ambell i SinroD Magus sydd yn ceisio hudo a swyno y diniwed a'r dieithr gan ddywedyd ei fod ei hun yn rhywun mawr." Nid yw geiriau dynion felly ond ewyn ar wyneb cornant dryst- fawr, yr hwn a chwelirymaith gau awelou cryf- ion argvhoeddiadau gonest yr etholwyr. Fel Ymneillduwr a Radical nis gellir cael gwell Mr Schnadhorst fel ymgeisydd, ac y mae ei werth politicaidd mewn cydmariaeth i Mr Pugh yn anfesuradwy ond tra yn wyllt mewn edmy- gedd o bono, ao mawn diolchgarwch iddo am gysegru ei athrylith ogoaeddus i gryfhau, dyfn- hau, a lledaenu y ffydd Ryddfrydol, yr ydym oddiar wybodaeth lwyr o'r etholaeth yn g illu eich siorhau mai barn mwyafrif aruthrol yr etholwyr ydyw nas gellir. cael gwir gynrychiolydd iddynt y ond mewn person sydd yn cyfuno ynddo ei hun "dri anhebgor" mawr aelod Cymreig y dyfodol -Radical, Ymneillduwr, a Chymro. Brithir ein gwlad a Rgdicaliaid Ynn-ieillduol Cymreig- dynion o ddysgeidiaeth, o hyawdiedd, o yni, ac o brQfiad-dynion fedraut siarad a'r etholwyr yn iaith eu mham a'r unig iaith y mae y mwyaf o booynt yn ei detll-dyoion na raid i neb was- traffu amser, meddwl, na nerth i bwnio i'w penau yr hyn sydd yn nghalonau yr etholwyr, am fod yr unrhyw beth yn eu calonau hwy eu hunain—a dyni"n weithiant mewn amser ac allan o amser i sierhau eu hiawnderau i'w cydgenedl. Tra y mae etholaethau Sisnig, megis etholaeth Walton Lerpwl yn dyheu am Gymry Radicalaidd Ym- neitlduoI, megis W. J. Parry, Ysw., Coetmor Hall, i ymladd eu brwydrau Rhyddfrydol, pa- ham y gwnawn ni, byth ac yn dragywydd. wneud ifyliaid o honom ein hunain drwy basia yn ddiystvr heibio iddynt, ac wedi neidio dros Glawdd Offa a syrthio yn addolgar o flaen Shon Sais i ofyn yn "y llwch a'r lludw iddo am foi mor anrhaethadwy drugarog a hefcgor rhyw nobody o'i eiddo i fflUmio anrbydedd (?) arnom drwy ganiatau iddo tin CAM gynrychioli yn y Seuedd ?" Chwareu teg i Mr Schnadhorst, y mae ef ya somebody mewn gwirionedd, a pherthyu iddo onestrwydd diwyrui a dylanwad aruthrol; oud bydded iddo ef a'i alia a'i ddylanwad ymladd rhyw frwydr galed yri uh o'r etholaethau Seisnig, a rhodder sedd gadarn ddisigl Dwyreinbarth Caerfyrddin i'r ieuanc a'r talentog, a'r hyawdl. a'r egniol Gymro Radicalaidd Ynoneillduol Mr John Lloyd Morgan, B.A., Caerfyrddiu, neu rhywan arall o gdfdyb gymhwysderan disglaer ac hanfodol. Y mae yma enwogion ereillyc ein mysg sydd yn berchen ar y tri anhebgor "—. enwogion sydd wedi gwreud llawer dros Rydd- frydiaeth yn yr etholaeth hou, ac mewn ethol. aethall, ereill, c enwogion fuasai yn anrhydedd i ni gael ein cynrychioli ganddyut, niegis Dr. iiowell Rees, Y.H., Cwmaman Dr. J. A. Jonesr Llanelli; Mr William Thomas, Y.H., Llanelli; ond nid ydym yn tybied y cymer y naili na'r Halt o honynt hwy tuag at y swydd. (I'w barhau.)
Family Notices
Hysbysiadau Teulu
Dyfynnu
Rhannu
PRIODWYD. DAVIES-THOMAS.- Dydd Iau, Mawrth 22ain, yu Hawen, gan Mr James Thomas, rofrestrydd, Mr J. P. Davies, Penrhiwilan (aelod o'r Seindprf Bres Brouwydd), â Miss Ruth Thomas, Green- field House, Penpurlys. EVANS—CURTIS.—Mawrth 29ain, yn Nghapel Kosslyn Hill, Hampstead, gan y Paruh. Dr. Sadler, Walter J. Evans, A.C., Oxon, Classical Professor and Principal-elect Coleg Caerfyrddin^ ag Annie, unig ferch y diweddar Stephen Stuart Curtis, Ysw., Upper Clapton. Dim cardiau. OWEN—FOULKES.—Mawrth 31ain, trwy drwydded, yn N ghapei Parkfield (M.C.), Birkenhead, gan y Parch. E. J. Evans, Walton, Mr John Jones Owen, Victoria Park, Walton, L'«rpwl, 4 Miss Mary Foulkes, diweddar o Plas Cadben, Dinbych. Ha cauwyd Mair ac Ioan~i'r dynged Fawr hyd angauweithian Boed Duw i glod bywyd glan—llawn o les, Selio eu hanes a'i law ei bunan. PEDROG. =.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
—Bygythia'r dynion a weitbiant ar y reilffordlt yn Chicago fyned allan ar streic.