Y Dydd

IARLL GRANVILLE AR MR. GLADSTONE. Ddydd Mercher diweddaf, dadlenwyd cerf lun o Mr. Gladstone, yr hwu a godwyd gan lelod 01 wb Rhyddfrydol Dinas Llundain, gan M:r. B. W. Currie, Llywydd y Gymdeithas Ryddfrydig. Wrth dderbyn y cerflun, dy- wedodd larll Granville, llywydd y clwb- Wedi cyfeirio el fod yn adnabo i Mr. Gladstone ar's 50 mlynedd-ei fod wedi bod o dan am tyw Brifweiniaogion, ond nad oedd erioed j^edi adwaen un Frifweinidog oedd wedi tangos tymher addfwynach, fwy o amynedd, [leu fwy o ystyriaeth i farn ei gyd-Weinidog- on ar y pynciau y byddont yn yjagynghori la Mr. Gladstone. Yn ei sefyllfa swyddogol, >yda'i wybodaeth, ei allu, a'r nerth gweithio ■hyfeddol sydd mor nodweddiadoi o hono, nedda, wrth gwrs, ddylanwad dwfn ar ym- "Ynghoriadau y Weinyddiaeth; ond, a chy- neryd i ystyriaeth ei ymlyniad dwfn, a'i vresogtwydd, y mae yn rhyfedd iawn pa fodd r ttiae yn rhoddi sylw i osodiadau pawb, a'i ] Wyllysgarwch i ildio ei syniadau ei hun i ] &rn gytfredinol ei gydswyddogion, dros y rhai ( mae yn llywyddu. Dywedai ei arglwydd- i "eth y byddai i'r rhai a gredant na fedd Mr. £ Gladstone ddylanwad neillduol ac anorchfygol ( anfod eu hunaia wedi camgymeryd, hyd yn 3 od wedi ffurfiad y Llywodraeth Doriaidd- 1 ygwyddiad y gobeithiai ef a atelid yn hir. c )yna farn un o brif ddynion y Deyrnas am 8 Ir. Gladstone, a hdno wedi ei seilio ar adna- ) yddiaeth hir o hono, ac un a fedd barch diled- t yw iddo. c —— t

0 R. FORSTER AR DDIWYGIADAU SENDEDOL' T Bu y gwr da uchod yn anerch ei etholwyr 0 a Bradford nos Iau diweddaf. Dywedai nad ) 3dd amheuaeth nad cwestiwn blaenaf y dydd g loedd diwygiadau seneddol. Credai y gallai n gynwysiad yr Iwerddon i mewn ychwanegu h ilynwyr Parnell am ychydig amser; ond yr 0 )dd yn foddhaus i'r Llywodraeth gasel cyfar- o. d 4 hwy yn y senedd, ac nid mewn trych- f( ebau yn y wlad. Dylasai ailddosbarthiad y 01 tldau ddilyn Helaethiad yr Etholfraint, a p gcbeithiai ef y byddai y cynllun yn un eang, ac yr o"dd ei syniad ef yn ffafr dosbarthiadau etholiadol cyfartal. Gwrthwynebai waith y Llywodraeth mewn perthynas i'r llbert Billa

MR. OSBORNE MORGAN AR DDEDDFWRIAETHAU CYMREIG. Nos Wener, bu yr aelod anrhydeddus dros Ddinbych yn anerch cyfarfod lIuosog o'i ethol- wyr yn Wrecsam. Wedi amddiffyn yn gryf wleidyddiaeth y Llywodraeth Ryddfrydig, cyf- eiriocd at faterion oedd yn dal perthynas neiliduol a Chymru. Hyderai y byddai ty- mhor nesaf y Senedd yn ua o fodd arbenig i Gymru. Ceid gweled ynddo gyflwyniad Mesur Addysg Ganolog Gymreig. Yr oedd angen mawr hefyd am Fesur Mynwentydd, yn ymwneud a'r rhanau hyny o'r cwestiwn claddu nad oeddis ond prin wedi cyffwdè a hwy yn Neddf 1880. Wedi amlygn ei gyd- ymdeimlad a'r ymdrechion i gadw i fyny Brifysgol Aberystwytb, dywedodd fod yn hawdd i'r Ceidwadwyr roddi y pris lleiaf ar X,8000 y flwyddyn at y Colegau Cymreig; ond yr oedd hyny yn cynryehioli buddiant cyfan- swm o yn agos i < £ 300,000; a phan y dygodd Syr Hussey Vivian yn 1879 ei gynygiad rhes- ymol yn mlaen yn galw ar Lywodraeth y pryd hwnw i ystyried y moddion goreu i gy- nortbwyo unrhyw ymdrechion lleoi i gyflawni yr angen am addysg uwchraddolyn Nghymru, cyfarfu Syr Stafford Northcote (yr hwn y dydd o'r blaen yn Nghaernarfon nas gallai ganmol digon ar yr vmdrenhion hyny) ag ateb sarug. Mewn perthynas i gynygiad Mr. Dillwyn, gallai fod yn agored i amheuaeth mawr a oedd wedi dewis yr adeg oreu nen y ffurf oreu i'w ddwyn yn mlaen, ond argywir- deb a chyfiawnder cynwys ei benderfyniad, nid oedd ef, fel y gwyddai pawb, yn coleddu un amheuaeth wirioneddol. Ddeuddeng mlynedd yn ol, pan ddygodd y Barnwr Watkin Williams ei gynygiad yn mlaen ar y 1 Dadgysylltiad, amlygodd ef ei olygiadau ar y j mafer, ac yn sicr nid oedd dim wedi dygwydd er yr. adeg hono a dueddai i l i s i'w newid (cym.) Ar gynygiad Syr Robert Cunliffe, A.S., pasiodd y cyfarfod bleidlais ymddiiied- aeth yneu haelod a'r Llywodraeth Ryddfrydig.

MR. BRIGHT AR YR ETHOLFAINT. Yn ystod ei ymweliad a Mr. Isaac Holden' A.S., yn ei breswylfod yn Keigbley, ymwel wyd ag ef gan gwmni anrbydeddus, yn mysg 7 rhai yr oedd Mr. Forster, A. S., a Mr. [llingwoith, A.S. Wedi ciniawa, ymwelodd iirprwy Ryddfrydig o Keighley a Bradford I to, ef er cyflwyno anerchiad. Wedi ychydig ( lylwadau rhagarweiniol, dywedai mai y < swestiwn uniongyrchol gerbron y wlad yn awr ( rdyw a roddir i'r boblogaeth yn y siroedd yr 1 in rhyddid -gwleidyddol ag y mae y bwrdeis J Irefi er's blynyddoedd wedi ei chael a'i hym- J irfer. Y mae'r etholfraint yn y bwrdeisdrefi 1 ''n bresenol yn syml iawn-y mae gan bob e y-ddaliwr hawl i bleidleisio. Ond yn y sir- i oedd y mae'r Etholfraint yn uwcb, ac yn uwch lag y bwriadai y gyfraith, ac edrych arni yn ifalus, iddi fod. Y mae wedi ei seilio ar y rethiant, a gwyddis tod hyny yn y nifer lu- J J1 socaf o achosion yn is lawer na'r ardreth; | In y trefi nad ydynt fwrdeisiol, rhaid fod an ddyn dy ardrethol 0 £15, i -618, neu J ( lewn rhai achosion X20, cyn y bydd ganddo I 1 awl i osod ei enw ar y rhestr fel pleidleisydd, d blegid fod ei hawl yn cael ei benderfynu yn I y trethiant ac nid yn ol yr ardreth. G welir illy fod gwahaniaeth dirfawr rhwng y sir- fi edd a'r bwrdeisdrefi. Y mae yn gwestiwn d wysigbethawneirynngwyneb hyn. Ynawr. C tyddaliad rydd hawl i'r Etholfraint yn y bwr* deisdrefi; yn y siroedd, £ 2 a rhydd-ddaliad' Yn ol y Mesur a fwriedir ddwyn yn mlaen ar y mater hwn, rboddir yr Etholfraint i dyddal- wyr yn mhob man, a diùdymir yr hawl o Y,2 ac uchod yn flynyddol. Drwy y Mesur a gy. nygir, bydd i nifer aruthrol o bersonau—nis gallai ddweyd sawl mil—yn y deyrnas oedd- ynt yn awr yn meddu yr Etholfraint yn y siroedd drwy berchenogaeth eiddo gwertb X2 yn flynyddol, a'r hon na feddant fel tyddalwyr na pherchenogaeth tai, golli yr hawl hon yn yn unioagyrchol. Y styriai Mr. Bright ddi- ddymiad hyny yn anghyfiawnder o'r mwyaf. Difreinid miloedd o rai nad oeddynt hyd yn hyn wedi setlo fel taiddalwyr, a hyny heb gynyg iddynt yr un gwellhad. Rheswm arall ganddo dros barhad yr Etholfraint i berchen- ogion eiddo gwerth X2 ydoedd fod Iluaws o ddynion ieu^ioc o 20 neu 21 oed i fyny hyd 30, neu hynach, nad oeddynt eto, o herwydd rhyw achosion neu gilydd, wedi dyfod yn daiddalwyr. Cyfeiriodd hefyd at ailddos- barthiad seddau. Yr oedd ef yn ffafrlol ( ddosbarthirdau etholiadol eyfartal, a barnal mai hyny fyddai ddoethaf. Ond ni obeithiai weled hyny wedi cymeryd lie yn awr. Fel canlyniad chwyldroad y buasai yn angen- rheidiol. Dywedai fod genym y Llywodr- aetb oraf gafoid y wlad erioed, a galwai hyny ar i'r Rhyddfrydwyr drwy'r wlad roddi iddynt eu cefnogaeth gryfaf, ac er i'r blaid gael, gweled yn yr etholiad nesaf nad oedd mewa gwaeth sefyllfa yn y Senedd nag ydyw yn awr.

ETHOLIAD IPSWICH. BUDDUGOLIAETH FAWR I'R RHYDDFRYDWVR Aeth y pleidleisio yn Ipswich ddydd Mercher yn mlaen yn dawel, ac heb ond ychydig o gyffro. Defnyddid cerbydau o'r ddwy ochr. Yr oedd y ddau ymgeisydd yn myned oddiamgylch i'r pleidleis-fythod, ac yn cael derbyniad croesawus. Am saith o'r gloch, cyhoeddwyd canlyniad yr ymrysonfa fel hyn:- West (Rhyddfrydwr) 3266 Charley (Ceidwadwr) 2816 Mwj afrif y Rhyddfrydwr 450 Wrth gymharu y canlyniad A ffigyrau etholiadau blaenorol, gwelir fod Mr. West wedi polio mwy ar yr achlysur presenol nag a wnaeth un ymgeisydd arall erioed yn rpswich; a bod 8yr W. Charley wedi polio llai 3 nifer nag un o'r ymgeiswyr Oeidwadol yn stholiadau 1874 ac 1880. Yr oedd cyfl'ro lirfawr yn y lie pan wnaed y cyhoeddiad yn lysbys, ac ymgasglodd torf ddirfawr o flaen ;weaty Mr, West, ac anerchwyd y Iluaws ganddo o'r ffeneatr. Oanmolai hwy am enill nor ardderchog, a gobeithiai y gwnelent felly iiiwaith. Yna ymwelodd a'r Clwb Diwyg- adol, lie y cafwyd ganddo sylwadau rhagorol.

Traddodwyd areithiau gwleidyddol grymus 'n Birmingham ddydd Lluo gan SyrCharles Dilke a Mr. Cbamberlain. Anfonodd Mr. Gladstone at Yagrifenydd Hwb RhyddfrJdol Dinas Llandaln, yn am- y^u ei adiol^hgarweh aui ei anrbydeddu rwy godi cerflan o hono. Dadlenwyd cerflun o Arglwydd Baacone- ield yn ffrynt 81. George'^ Hull, Lfe'rpwl, dydd Gwencr dsweddaf, ,iti Sjr H. A. !rO t.