Y Drych

A L& %r% als Jl1 IDrrcT)t 4 WEEKLY NEWSPAPER, ESTABLISHED 1851. issued Every Thursday Morning. SHOMAS J. GRIFFITHS, Proprietor, U TIC A N. Y. -0- IMPORTANT TO ADVERTISERS I—The attention of business men in general is called to Y DRTCH- COLUMBIA as a superior advertising medium, being read by thousands who cacnot be reached by any other publication. It has a large circu- lation, with subscribers in every State and Ter- ritory of the Union, in Great Britain and the British Dependencies. It. is the recognized Na- tional Organ of the Welsh people. tA-

YN NGHANOL Y WLAD GAN J TWYSON JONES, EBENSBURG, PA. Ar ol bod am amser yn nghanol y mwg, Nes teimlo sylfeini fy mhabell yn ddrwg, Mor hyfryd yw myned i geisio iachad A gorphwys ychydig yn nghanol y wlad. Celfyddyd ganfyddaf yn uchder ei bri Yn mhob cwr o'r ddinas mewn profion diri; Ond natur ysblenydd rydd fwy o fwynhad I'm calon luddiedig yn nghanol y wlad. Arddangos y dynol mae'r ddinas o hyd, A'i llu dyfeisiadau yn synu fy mryd, Ond olion y Dwyfol, sef gweithiau fy Nhad, A welaf yn mhobman yn nghanol y wlad. Mae adar y ddiuas yn welw eu gwedd, Ac ysbryd y blodau yn brudd a dihedd; Ond canu mewn nwyfiant a gwenu yn fad Mae'r adar a'r blodau yn nghanol y wlad. Mae twymyn gwag-ffurfiau a balchder tra- haus, Yn bwyta dynoliaeth y dref yn barhaus, Ond ysbryd symlrwydd, gwyleidd-dra di- fad. Yw nodwedd cymdeithas yn nghanol y wlad. Mae bochau trigolion y ddinas yn llwyd, Anmhuredd yr awyr yn llygru y bwyd; Ond blodau hoenusrwydd heb arwydd llesgad, Addurnant wynebau yn nghanol y wlad. Nid rhyfedd yw gweled meddianwyr y byd Yn symud o gythrwfl y ddinas o hyd; Oblegid tawelwch ac iechyd i'w had A geir mewn digonedd yn nghanol y wlad. I'r- £ naid- crediniol mae "gwlad" gan ein Duw, I >!• i II Lie nad oes trallodau i'w cael o un rhyw, Ac arno gorphwysaf nes derbyn yn rhad Dderbyniad tragywyddol i ganol y wlad.

HErO GrWEINIBOGrlON. GAN Y PARCH. W. J. LEWia. CARBONDALE Mawr ydyw y beio sydd gan ddynion trwy y wasg, yn y cyhoeddiadau misol ac yn y "Drych," ar weinidogion yr ef- engyl na baent yn pregethu yn erbyn pechodau yr oes, megys meddwdod, an- lladrwydd, twyll ac anonestrwydd, cen- figen a malais. Carwn wybod pa le y mae yr eglwys hono oddefa i'w gweinid- og bregethu yn erbyn y pechodau uch- od na byddai iddo gael "notice to quit" yn y fan; ac os na chymerai hyny Ie. yn y fan, 'byddai cystal iddo godi ei bac oddiyno gyda brys, os ydyw yn meddwl byw ar yr hyn y mae yn ei gael gan- ddynt; oblegid y mae yr eglwysi wedi myned i'r fath sefyllfa na oddefant bregethu gwirionedd yn erbyn eu pech- odau. Nid yn unig y mae aelodau cyff- redin yn rhy ddolurus, ond hefyd y mae swyddogion yr eglwysi yn rhy groen- deneu i oddef pregethu gwirionedd plaen y Beibl. Gwir mai dyledswydd gwein- idogion yr efengyl ydyw pregethu gwir- ioneddau gair Duw yn ddidderbynwyn- eb yn erbyn pob math o bechodau- golchi dwylaw yn lan oddiwrth waed pawb, trwy fynegu holl gyngor Duw; bod yn wyliedyddion effro ar y mur i rybuddio dynion o'r perygl y maent ynddo wrth fyw yn eu pechodau; ond beth ydyw y canlyniad i'r rhai sydd yn gwneyd hyn? Gosod gag ar eu genau trwy gau drws y pwlpud yn eu h erbyn. Yn awr, y mae y rhan fwyaf o weinid- ogion yr efengyl yn ddynion tlodion, a theuluoedd ganddynt i'w cynal; ac y maent yn gwybod os pregethu yn ddi- dderbynwyneb a wnaent fel y mae eu cydwybod yn dweyd wrthynt am wneyd, mai ymadael raid iddynt. Felly, ti weli, ddarllenydd, ei bod hi yn brofedigaeth fawr i weinidog goiiest sydd a'i am- gylchiadau yn gyfyng, i bregethu yn er- byn Benjaminiaid y bobl y mae yn ym- ddibynu arnynt anv-ei fara a chaws! Y gweinidogion sydd yn ei gwneyd hi oreu yn y blynyddoedd hyn ydyw y rhai sydd yn traethu gweniaith i'n heglwysi. Mae yr eglwysi wedi myned i'r sefyllfa hono y desgrifir hi gan y proffwyd Esaiah, pan y mae yn dweyd, "Dos yn awr, ys- grifena hyn mewn llyfr, fel y byddo hyd y dydd diweddaf yn oes oesoedd; mai pobl wrthryfelgar. yw y rhai hyn, plant celwyddog, plant ni fynant wrando cyf- raith yr Arglwydd; y rhai a. ddywedant wrth y gweledyddion, Na welwch, ac wrth y proffwyd, Na phroffwydwch i ni bethau uniawn-traethwcb. i ni wen- iaith, proffwydwch i ni siomedigaeth." Es. 30: 8-10. Dyna ddarluniad o sefyllfa pethau yn yr eglwys y dyddiau hyn, ac fel y mae y Proffwyd Michah yn dweyd, "Os un fyn rhodio yn yr ysbryd a chelwydd, a dy- wed yn gelwyddog, proffwydaf i ti am win a diod gadarn; efe a gaiff fod yn broffwyd y bobl hyn." 0 ie, dyma y proffwyd mwyaf poblogaidd gan yr eg- lwys yn y dyddiau hyn. Pwy fedr breg- ethu yn erbyn meddwdod gyda chymer- adwyaeth, pan y mae yr eglwysi mor llawn o feddwon? Ie, pwy fedr breg- ethu yn erbyn anlladrwydd, twyll ac an- onestrwydd, malais a chenfigen ac hun- anoldeb pan y mae yr eglwysi mor llawn o'r pethau hyn? Gorchwyl caled ofn- adwy ydyw pregethu yn erbyn pechodau anwyl y bobl! Eto, dyledswydd gwein- idogion yr efengyl ydyw bod yn onest dros Dduw tuag at ddynion, a gadael y eanlyniadau i'r Arglwydd. Amser yn ol daeth cais oddiwrth gym- deithas ddirwestol y gwragedd, yn dy- muno ar i'r holl weinidogion bregethu ar ddirwest yn holl eglwysi y dref yr un nos Sabboth; ac felly y gwnaethant. Ar ddiwedd yr oedfa, wedi i mi bregethu, dyma un oedd yn caru melus chwant yn fwy na charu Duw yn troi at frawd ac yn dweyd wrtho, "Wel, fachgen, beth gawn ni i'w yfed? Ni chawn yfed dim gyda hwn ond dwr." Ac nid oedd neb yn fwy ei fwstwr ar ei liniau na'r gwr hwn am i'r Arglwydd achub y byd, ac yntau yn gwneyd ei oreu ar yr un pryd i ddamnio y byd trwy gynal y fasnach sydd yn damnio miloedd bob blwyddyn! Cefais i deimlo gwaethaf y dyn hwn a rhai oedd o'r un nodwedd ag ef ar ol hyny. DdarIlenydcl, beth feddyliet ti am ddyn yn cyfarfod a gweinidog yr efengyl yn y dref ac yn tynu potel o chwisci o'i boced ac yn ei rhwbio hi yn ngwyneb y gweinidog, a dweyd wrtho, "Dyma botel o chwisci wyf fi wedi bod yn ei lIanw hi yn awr; dyma destyn i chwi i bregethu y Sabboth." A beth feddyliet ti, ddar- llenydd, am dri blaenor yn dal breichiau y dyn yma i fyny pan oedd ei fater yn cael ei drin yn y cylch swyddogol? Ie, a'r dyn hwn a'r ddau flaenor yn ceisio gweithio cynllun i daflu y gweinidog all- an mewn modd dirgelaidd, ac wedi idd- ynt fethu yn eu hamcan yn myned allan eu hunain, Na ddeled fy enaid i'w. cyf- rinach byth. Yr wyf yn dweyd y pethau hyn er dangos y canlyniadau i weinid- ogion bregethu yn erbyn pechod anwyl y bobl. Mae un peth yn amlwg, fod yr eglwysi wedi cael eu llenwi a dynion an- nuwiol—dynion diofn o Dduw, dynion yn byw yn nglyn a phechodau sydd yn cau allan o deyrnas nefoedd, dynion yn ceisio yr eiddynt eu hunain ac nid yr eiddo Crist Iesu. Cyn y gwelir llwydd- iant ar yr efengyl i achub y byd, y mae yn rhaid glanhau yr eglwysi oddiwrth gymeriadau meddw, anllad, anonest, twyllodrus. Mae yma anmhosibilrwydd i'r efengyl i Iwyddo yn yr agwedd y mae yr eglwys ynddi yn y blynyddoedd hyn, a chyn y gwelir hyn, bydd yn rhaid i weinidogion gael eu gwneyd yn llawn o rym gan ysbryd yr Arglwydd i fynegu i'r bobl eu camweddau a'u pech- odau i dy Jacob, ac i fod yn barod i dderbyn erlid, gwawd a dirmyg. Beio y gweinidogion am na byddant yn pregethu yn erbyn pechodau a llyg- redigaethau yr oes! Pwy sydd yn myn- ed i ddal eu breichiau i fyny i wneyd hyny, pan y mae swyddogion yr eglwysi mor groen deneu a neb i oddef y gwir- ionedd? Mae ugeiniau o weinidogion yr efengyl yn gruddfan yn herwydd yr agwedd sydd ar bethau yn yr eglwysi; ac eto yn teimlo yn rhy llwfr a gwan i sefyll yn erbyn y llifeiriant. O! cyfod- fjd Duw a gwasgarer ei elynion, a ffoed ei gaseion o'i flaen ef." Mae fod dyn- ion sydd yn diota a meddwi, ac yn byw mewn pechodau gwarthus, yn gweddio Duw yn ngwydd y byd yn gwatwar Duw ac yn caledu y byd. Dyma ryfyg ofn- adwy! Gwared ni, Arglwydd daionus, oddiwrth y cymeriadau damniol hyn; "Oblegid amlwg yw gweithredoedd y cnawd, y rhai yw tor priodas, godineb, aflendid, anlladrwydd, delw-addoliaeth swyn gyfaredd, casineb, cynhenau, gwynfydau, llid, ymrysonau ymbleidio, heresiau,cenfigenau, Ilofruddiaetb, medd- wdod, cyfeddach a chyffelyb i'r rhai hyn; am y rhai yr wyf yn rhag-ddweyd wrthrych, megys ag y- rhaddywedais, na chaiff y rhai sydd yn gwneutbur y cyfryw bethau etifeddu teyrnas Dduw." A brysied y dydd na fydd dim. lie iddynt yn eglwys Dduw ar y ddaear chwaith yw ein dymuniad. «» » »

■» » » LLYFR NeWEDD IAWN. Mae llawer llyfr yn myned yn hen yn fuan, ond dyma lyfr a fydd yn newydd yn mhen miloedd o flynyddoedd. Ei enw yw "Y Flwyddyn 3,000," a'i awdwr yw Italiad dysgedig o'r enw Paolo Mante- gazza. Amcan y llyfr yw desgrifio y byd yn y flwyddyn 3,000; ac o safle y fiwyddyn ddyfodol hono edrycha yn ol ar hanes y byd o'r awr hon hyd yr awr hono. Mae yr awdwr yn desgrifio cyf- Iyrau pethau yn ddyddorol iawn, ac y mae pob peth adnabyddus i ni heddyw wedi myned heibio, ac wele, gwnaeth- pwyd pob peth o newydd. Nid yw y tri- golion yn byw ar sylweddau ymborth fel ni, eithr ar eu hanfodion; y mae bwydydd a diodydd wedi eu berwi i lawr, wedi eu condensio i ychydig o ran maintioli. Nid yw pryd bwyd bell- ach ond megys marblen neu fotwm. Nid oes eisieu gweision na morwynion, gan fod y trydan yn gwneyd yr oil. Rheda y trens a'r ceir ar yr ystrydoedd, a saf- ant o honynt eu hunain. Ni roddir addysg i blant bellach, ond cynyrchir gwybodaeth o'u mewn drwy offerynol- iaeth ergydion trydanol! Un o ryfedd- odau mwyaf yr oes yw y maes lie yr ymladdwyd y frwydr olaf gyda'r gwell- iantau diweddaraf mewn megnyl a. drylliau, pylor a deinameit, pan y lladd- wyd 1,000,000 o filwyr mewn chwarter awr! Gwnaeth y frwydr erchyll hon y fath argraff annymunol ar feddwl yr oes hono fel y pasiwyd penderfyniad yn unfrydol i wneyd heb y fath ynfyd- rwydd. Yn y flwyddyn 3,000 y mae llawer o'r hen bethau yn bodoli, yn unig ar lyfrau hanesiol ac mewn pryddestau allan o brint. Mae y brenin olaf wedi marw er's oesau; ac nid oes neb yn fyw yn cofio y Pab diweddaf. Mae, y Talaeth- au Unedig wedi myned yn ol i'w cyflwr cyn dydd Columbus, yn chwyn ac yn anialwch, oblegid bu yr Americaniaid farw o "nervous prostration," o her- wydd cynyrfiadgormodo1 gyda'u hethol- iadau a'u darganfyddiadau. Mae prif- ddinasoedd y gwledydd wedi dadfeilio er's oesau, ac nid oes mwyach ond un brif ddinas a elwir Panopolis—"Dinas Pawb a Phobpeth." Barna rhai mai ei sefydlydd oedd dyn o'r enw Dr. Pan; ond y mae y dysgawdwyr penaf a mwy- af ymddiriedol' yn honi mai o'r gair pan (padell) y deillia yr enw, am fod y ddinas yn sefyll mewn gwlad debyg i badell ffraeo, ond fod y trigolion yn byw yn heddychlawn iawn a'u gilydd. Mae y gwyr a'u gwragedd, y llanciau a'r llancesau yn gwisgo yn gywir yr un fath o'u traed i'w copaan, ac yn tori eu gwallt yr un fath yn gywir, a gwneir hwy yn debycach i'w gilydd, am y rhes- wm nad oes barf mwyach gan y gwyr. Yr unig ffordd y gwahaniaethir y naill oddiwrth y llall yw drwy ansawdd eu Ilais, neu y "tone color" fel y'i gelwir gan y cerddorion. Nid oes bachgen byth yn camgymeryd bachgen yn lie merch! Mae pob dyn a dynes yn ber- ffaith gyfarwydd a "voice culture," ac yn gwybod mwy am dano na Mus. Bac- iaid ein dyddiau ni heddyw. Nid oes na milwr na pholisman, na doctor, na gwas na morwyn, nac arglwydd na chardotyn, na boss na gaffer, nac ar- weinydd can na phregethwr nac offeir. iad, na'r un creadur arall i'w gweled yno; ond pob dyn a dynes yn gydradd a chydbarch. Mae y tai oil yr un fatn yn gywir—nid fel cynt, un teulu mewn palas, a'r liall mewn ty un-nos. Nis gwyr y bobl ddim am bolitics, oblegid nid oes swydd i'w llenwi. Nid oes son am ddiafol, oblegid mae dadb>3r&iad wedi rhoi ergyd marwol iddo er ys oes- au, a'i deyrnas wedi marw o'r aarvoded- igaeth. Nid oes na thren nac olwyn. na cherbyd nac awyren, na pliei riant hedegog, na dim o'r fath bethau mewn arferiad; oblegid teithia pob un ar aden dychymyg. Yr unig leth annym- unol yno yw fod y merciied &r ol cael hawliau y gwragedd, a chydiT.ddo^leb, bellach yn dyheu ac yn defnyddio pob moddion a chyfryngau cyhoeddus a chyfrinachol i roi eu henwau ar y gwyr, am y rheswm fod ysgrythyr, gwyddon- iaeth, datguddiad a Beibl y gwragedd yn profi fod y dynes yn argraffiad di- wygiedig o'r dyn, neu yn destament newydd, ac fod y dyfodol dysglaer yn penderfynu mai "ail oreu" yw Adda. Dysgant y plant i alw "dada" arnynt hwy, a "mama" ar y cyn-benau teulu- oedd!

-Yn ddiweddar, yr oedd y prif-fardd Elfed yn pregethu ac yn darlithio yn Nyffryn Conwy. Wrth edrych ar Gareg Gwalch-y clogwyn coediog sydd ar ochr Sir Gaernarfon i'r Dyffryn uwch- ben Llanrwst, mal hyn yr englynodd y bardd awenber, yn hollol ddifyfyr: — "Cewri yw coed Careg Gwalch-ar Hen greigiau trahausfalch; [ogwydd Boed yn mhell i'r fwyell falch Fyth ostwng y fath astalch." Y mae yr anarchistiaid yn hoff o gyflawni eu herchyllwaith ar y Sabboth. Lladdwyd Alexander II, o Rwsia, Ar- lywydd Carnot o Ffrainc a Canovas o Ysbaen ar y Sabboth; a gwnaed ymgais ar fywydau William I o Germani a M. Faure ar y Sabboth hefyd.

U WCJI FEI (LMA DA ETII. í GAN MES :L\.RG'T E. ROBERTS, SCRANTOX. Mae dau air ag sydd wedi dyfod i ar- feriad cyffredin yn yr oes hen, yn par- hau i roddi cryn drafferth i ryw ddos- barth o feddylwyr a dichon eu bod yn niweidio y cyfyng ei ddeall a'r cul ei farn. I ddosbarth arall o feddylwyr y mae "Uwchfeirniadaeth" a Dadblygiad wedi roddi iddynt hwy nefoedd newydd, a cktear newydd, fel y maent yn ymar- foleddu yn y syniad rhagorach sydd ganddynt am drefn y Creawdwr yn llywyddu y bydysawd. Er mai oddi- wrtho ei hun fel person y mae yn bos- ibl i ddyn wneyd Duw yn berson; eto, mae lie i gredu fod dosbarth o feddyl- wyr yn ei ddwyn yn llawer rhy agos i'r safon ddynol, felly yn rhy barod i gredu fod ei ffyrdd ef fel eu ffyrdd hwy. Mae dosbarth arall yn cadw o flaen eu medd- wl y pellder anfesurol sydd raid fod rhwng Creawdwr a chreadur, rhwng cyn- alydd pob peth byw a'r hwn sydd yn dderbyniwr o'r oil a fedda. z I'r dosbarth olaf y mae Duw yn trigo yn y goleuni nas gall dyn byth ddyfod a to, pe amgen byddai dyn yn Dduw ei hun. Mae yn ymddangos fod safon y wybodaeth a feddwn o Dduw yn hollol inductive, sef o'r effaith i'r achos, o'r lleiaf i'r mwyaf, felly mawredd Duw yw cuddio peth, a mawredd dyn yw chwilio p tali allan. Os yw y safon yna yn gywir dyled- swydd a braint dyn yw chwilio yn fan- wl, a pharhaus i bob dadguddiad a rodd- edd ac a rodda Duw o hono ei hun i'r. byd, heb eithrio y Beibl yn ei wahanoC ranau. Apeliai yr Arglwydd lesu at allu ei vrandawyr i dderbyn a gwrthod ei ddysgeidiaeth trwy feirniadaeth deg; a rhybvddiai hwy yn ami o niwed rhag- farnau. Yr eglwys Babaidd gap odd swyddfa beirniadaeth er mwyn iddi hi fod yn ben er llywodraethu a gorthrymu holl blant dynion, a bu yn llwyddianus i raddau pell yn ei hamcan; mewn can- lyniad cafwyd y cyfnod a adnabyddir wrth yr oesau tywyll. Awgrymodd Luther fod swyddfa feirniadol mewn bodolaeth, ac oddiar hyny hyd heddyw mae y ddor i'r swyddfa yn ymledu yn baibsus, ac ni fydd yn bosibl i un blaid o iKumethiaid ei chau byth eto. Mae lien v sancteiddiolaf wedi ei rhwygo, ac y mae croesaw i bawb chwilio yr arch, heb eithrio y ddynes. Mae ambell i bwl- pud wedi llwyddo i gael eu gwrandawyr i ga^au Uwchfeirniadaeth cyn gwybod ei gynwys, ac eraill wedi bod mor ddoeth a chynyrchu chwilfrydedd yn v meddwl nes mynu deall ei gynwys i ryw raddau. Is-feirniadaeth yn fwyaf neill- duol yw cydmaru ei gyd-destynau, ac egluro eu hamcanion; pan y mae uwch- feirniadaeth yn cymeryd i fewn hel- aethach maes. Mae uwch-feirniadaeth yn cymwyso at y Beibl yr un drefn o ymchwiliad ag a arferir at unrhyw lyfr arall. Chwilir yn fanwl i'w darddiad, tiefn a gwerth ei gynwys. Gwirionedd sydd yn gwella y byd, ac nid gor-gredin- iaeth mewn dychymygion meddyliau an- nghydbwys. Mae un dosbarth o'r beirniaid hyn wedi myned mor eithafol a dweyd nad O<;P dim o'r Hen Destament wedi ei ys- grifenu cyn y dyfodiad o'r caethiwed, am nad oedd y genedl luddewig, medd- ent hwy, yn llenorion cyn hyny, ond y mae ymchwilwyr diweddarach wedi gwrthbrofi y syniad yn hollol. Mae dar- ganfyddiadau diweddar yn ngwledydd y Dwy lain wedi profl fod llenyddiaeth a gwareiddiad yn uchel eu pen yn As- syria a Babylonia yn mhell cyn amser Mos6i- Profir fod dyffrynoedd y Tig- ris a'r Euphrates fel gardd yr Arglwydd yn bir cyn bod dyffryn y Nile yn werth son am dano. Er fod y llenyddiaeth a osodwyd ganddynt ar ddefnyddiau a ell- id yn hawdd eu dinystrio, megys pap- urLwedi myned, eto, mae yr hyn a ys- g.feriwyd ganddynt a phin o haiarn ac a phlwm ar y graig ac yn y clai (cem- eht) wedi aros. Mae canoedd o'r llech- au hyn wedi eu cloddio o'r hen ddinas- ordd, ac yn neillduol o'r hen demlau pagapaidd yn destyn byw o ddadblyg- iad meddyliol helaeth eu hawdwyr, ac yn ddrych o'u bywyd ymarferol. Profir trwy y llechau hyn fod ganddynt ddrychfeddyliau rhagorol am gysylltiad eu duwiau a'r greadigaeth. Rhoddant hanes creadigaeth y ddaear, y llysiau a'r anifelliaid bron yn hollol fel y ceir ef yn Genesis; ac er syndfI rhoddir hefyd hanes creadigaeth y dyn, ac yn cael ei ddwyn oddiamgylch gan fwy nag un duw, fel y mae yr ymadrodd wedi ei gadw "Gwnawn ddyn." Ceir hefyd hanes y cwymp. Daeth rhyw dduw dig- llawn, gWTthwynebol i'r duwiau da, at y dyn, gan ei demtio i an. ufudd-dod. Cafwyd hefyd hanes y diluw bron yn hollol fel y mae yn y Beibl. Mae tebygrwydd rhyfedd hefyd rhwng eu Sabbothau hwy a'r rhai Iudd- ewig. Yr oedd y bobl hyn wedi deall fod "dydd i ddydd yn traethu ymad- rodd a nos i nos yn dangos gwybod- aeth," felly arsyllant yn fanwl ar sym- udiadau y bydoedd uwch ben; ac yr oedd ganddynt eu sun-day a'u moon-day -pob planed yn Dduw, ap hob duw ei ddydd; felly yn gwneyd i fyny gylch wythnosol Babilonia; ac i raddau yn gwneyd i fyny gylch wythnosol y byd heddyw. Rhyfedd fel y mae ein Tad Nefol wedi gwneyd un peth ar gyfer y llall, a'r oil yn ein dwyn yn nes ato el hun.

t Y DDtEARGRVN IN INDIA. GAN Y PARCH. T J. JONES, SILCHAR. SILCHAR, INDIA, Meh. 28.-Mae In- dia y blynyddoedd hyn yn dwyn sylw y byd trwy y trychinebau mawrion mae yn ei gael, sef pla, newyn a daeargryn. Ei chyfoeth oedd yn rhoddi iddi enw yn flaenorol, eithr yn awr mae ei mawr ddyoddefiadau yn galw cydymdeimlad y byd ati. Mae y ddaeargryn gymerodd le ar y 12fed cyfisol yn un o'r rhai mwyaf eang o ran arwynebedd y tir ysgydwyd, ac yn un o'r rhai ddinystriodd fwyaf o eiddo ag y mae genym hanes am dano. Trugaredd oedd iddo gymeryd lie yn y prydnawn; trwy hyn nid oedd y golled o fywydau mor fawr, gan fod pobl wedi gallu dianc o'u tai. Er hyn, mewn rhai lleoedd collod-d llawer eu bywyd. Mae India druan yn dyoddef yn fawr; nis gwn am unrhyw wlad yn cael y fath ddylyniad o adfyd mewn cyn lleied o amser. Yn ol y newyddion gawn yn awr cym- erodd y ddaeargryn le ychydig fynydau wedi 5 prydnawn Sadwrn. Teimlwyd yr ysgydwad trwy y rhan fwyaf o India, "er fod gwahaniaeth mawr yn y graddau y teimlwyd ef. Mewn rhai lleoedd, megys Bombay, ni chaed ond cynyrfiadau tyn- faenol (magnetic disturbances); mewn lleoedd eraill caed ysgydwadau bychain, ond yn Bengal ac Assam yr oedd yr ys- gydwad mor fawr mewn lleoedd fel y cwympodd llawer adeilad maen a phriddfaen yn garneddi, yr holltwyd y ddaear, y byrlymodd dwfr, ac yr hyrdd- iwyd tywod allan o'r ddaear; ac mewn llawer lie gostyngodd darnau helaeth o arwynebedd y ddaear. Parhaodd yr ys- gydwad am oddeutu pum mynyd. Yn Calcutta, dinystriwyd amryw dai a chwympodd pinacl yr Eglwys Gadeiriol. Dinystriwyd holl adeiladau tref Dacea, yr hon sydd i'r gogledd o Calcutta. Yn Mymensingh, tref i'r gorllewin o Syl- het, ni adawyd ond dau adeilad pridd- feini. Teimlwyd yr ysgydwad yn Dar- jeiling ar ochr yr Himalaya, haf-orsaf is-lywodraethwr Bengal, a dinystriwyd yno amryw dai; eithr yn ol a wyddom • yn awr, yn Sylhet a Bryniau Kassia a Jaintia y teimlwyd y ddaeargryn fwyaf ac y bu ei effeithiau fwyaf dinvstriol i eiddo a bywyd. Yn Caeliar teimlwyd yr ysgydwad ac achosodd golledion i la- wer, syrthiodd muriau tai, a chollodd dau eu bywydau trwy gwymp mur. Chwalwyd un argae oedd wedi ei gwneyd i gadw dwfr i yru peirianau te mewn gardd gyfagos; achoswyd trwy hyn golled o Rs 30,000 (oddeutu $10,000). Mae amryw bontydd ar yr Assam & Bengal Railroad oedd yn cael ei gwneyd oddiyma i Chittagong, wedi eu dym- chwelyd, ac ofnir fod oddeutu Rs 1,300,- 000 o golled wedi ei wneyd. Yr oeddwn yn eistedd yn darllen ar y pryd, a theimlwn fy nghadair yn ysgwyd fel pe buasai rhidyll yn ysgwyd danaf. Aethymi allan i weled beth oedd y mat- er, a gwelwn bobl yn eistedd ar eu cwrc- wd, a chlywn waedd ofnadwy gan ddyn- ion ac adar yn codi o'r farchnadle (ba- zaar.) Edrychais ar y ty a gwelwn ef yn symud yn ol a blaen fel llongarwyneb y dyfroedd. Clywais gynt mor ddiwerth y teimla dyn ar amser daeargryn, a syl- weddolais hyn yn hollol y tro hwn. Mae Cachar yn enwog am; y ddaeargryn gymerodd le yma yn 1&69, ac o dro i dro teimlir cryniadau yma, ond ni theimlais un cyffelyb i hwn erioed. Y mae yn yr orsaf swyddfa i fesur maint daeargryn- faau a'u cofrestru. Yn y swyddfa gwel- som fod dau cylinder (rholiau) a thair pelen wedi syrthio, gan gael eu hyrddio gryn bellder oddiwrth y postyn ar ba un y safent. Mae yn y swyddfa naw rholyn, oil yn 15 modfedd o hyd ac yn amrywio o fodfedd i wyth modfedd o drawsfesur, wedi eu gwneyd o haiarn a cement. Fel hyn gwelir trwy gwymp y rholiau faint yr ysgydwad a'i gyfeiriad. Y tro hwn syrthiodd y ddau leiaf tua'r