Y Drych

YR EGLWYS A CHRISTIONOGAETH. I GAN JOHN T, JONES, CHICAGO. Mewn gwledydd Cristionogol, yr eg- lwys fel sefydliad crefyddol a ystyrir yn safon moesoldeb, tarddle pob symudiad daionus, a magwrfa egwyddorion rhin- weddt a duwioldeb. I'r ystyriaeth uchod y mae priodoli y ffaith fod cymaint o wy lio ac o farnu ar y fath sefydliad pwysig. Fel y mae dyinion yn ymrydd- hau o afaelion pa,ganiaeth-golleuni gwybodjaetha dy Ian w ad gwrareiddiad yn myned rhagddynt; ca y meddwl fwy c le mewn crefydd: ac mae yn canlyn fod dyn yn esgyn ar racldfa bodolaeth i fanlawr uwch a theilyngach o hono et hun. I hyn hwyraüh y mae priodoli y graduau o ansefydlogrwydd a chynwrf a amlygir yn y byd crefyddol. Gofynir a ydyw yr eglwys Gristioaiogol, fel cyf- undrefn grefyddol, yn gorfforiad priodbl o'r hyn sydd gyson a rhesymol? A yw ei hathrawiaediau yn gyfryw fel ag i gyfarfod a dyn fel bod yn feddianol ar feddwl a rheswm? A ydyw ei dysgeid- iaeth yn cyfateb i angen y byd mewn ystyr gymdeithasol ? A ydyw ei dylan- wad moesol yr hyn a fu, ei heiddigedd d:os y santaidd a'r pur, fel yn y dydd- iau gynt? A yclyw ei phenaethiaid a'i aysgawdwyr wedi anghofio y wers o himan-aberth ac o lninan-ymwadiad ? I'r Cristion cywir y mae y cwestiynau hyn yn meddu ar bwysigrwydd. Y mae dan eithafion ag y mae yr eg- t i- lwys Gristionogol heddyw yn amIwg ogwyddo tuag atynt. Yn y cwestiynau cyntaf o'r gyfres a ofynwyd, gwelir fod gwyddoreg yn ymwthio ar y blaen; dyn fel Arglwydd y greadigaeth yn ymestyn am ei hawliau. Y nine y pynciau mwy- af dyddorol, y dargainfydcliadau mwyaf bendithfawr, wrth eu cario i eithafion yn lleihau yn eu dyddordeb a'u gwerth. 'J'ybiwn fod tuedd at yr eithafol yn y dosbarth o'n dysgawdwyr crefyddol a g:imerant y safbwynt ddynol i'r pwnc-- ra ehaniatant y ffaith fod gwybodaeth i;ydid uwch law deal! dyn. Nid yw yn beth i'w ryfeddu ato fod gwydldonwyr ein dyddiau ni yn tueddu at yr eithafol wrth gymwyso eu darganfyddiadau at cdyn yn ei berthynasau crefyddol ac ysbrydol, o herwydd y mae hyn yn ei th- af naturiol wrth ystyried fod yr eglwys Mn ganrifoedd wedi bod yn edrych ar yr ochr ysbrydoi i'r cwestiwn, gan an- w*rbyddiu hawliau moesol dyn mewn thai achosion i raddau cywilyddius. Tra yn credu fod yr ysbrydol mewn dyn mor bwysig fel ag i hawlio y gofal mwyaf a'r meithriniad perffeithiaf, cred- wn fod dosbart h neilld-uol o'n diysgawd- wyr crefvddrol yn tuooidJu i gario pethau i eithafion yn y cyfeiriad a grybwyll- wyd, ac fel y cyfryw yn cario dylanwad niweidiol i lwyddiant yr eglwys. Cwyn- ir mai ychydig o %nydd mewn ystyr grefyddol sydd yn y gwledydd Cristion- ogol. Deuir i'r oasgliad hwn trwy gyd- maru ystadegau eglwysig gwahanol gyf- nodau. Y mae yn ca.n]yn, gan hyny, fod; dosbarth neiilduol o didynion yn mesur llwyddiant Oristionogaeth wrth lwyddiant yr eglwys. Fodd byhag, ceir rrawnon nad yw Cristionogaeth yn yr egwyddor o honi yn gwbl ddibynol ar yi eglwys. Tra nad yw fel ag y mae yn gyfundrefn grefyddol ond cydmarol fechan o'i chydmaru a chyfundrefnau crefyddol eraill, yr ydym er boddhad yn cael ar ddeall fod ei dylanwad yn cyflyrn ledaenu dros y byd, nid yn yr ystyr o wneyd aelodau eglwysig, ond yn hytrach effeithio er cynyrehu brawdgar- wch cyffredinol rhwaig dynolryw. Pell ydym o amcanu ysbeilio yr eg- lwys o'i hawliau gyda golwg ar ledaen- iad egwyddorion Cristionogaeth, ond yr ydym yn rhwym o gydnabod cyfryngau hob fod a pherthynas eglwysig fel y cyfryw, megys masnach a chelfyddyd, fuont foddion i gario dylanwad; bywyd a dysgeidiaeth yr Hwn ddwy fil o flyn- yddoedd yn ol ddyoddefodd y Groes. Yr ydym yn feunyddiol yn cael prawfion ft d celfyddyd wedi dod yn allu pwysig mewn cysylltiadau masnachoI fel cyf- j wng i drosglwyddo yr egwyddorion hyny sydd yn codi ac urddascxli dynion. Drwyddi dygir gwahanol genedloedd y lyd megys wyneb yn wyneb: ehed gwersi gwareiddiad ar adenydd "dwyfol wynt" (y trydan), daw ysbryd huai'an- al erth yn fwy o reality ar gyfrif y ffaith fed dyn yn dod i wybodiaeth fwy clir o'i berthynas gymdeithasol a'i rwym, edigaethau i'w gyd-ddynion. Nid oes ond yr anwybodus a hawlia berffeith- i wydid yr eglwys; end ystyrir hi y prif ailu crefyddol, a rhaid gan hyny iddi vmysgwyd er cyflawni ei rhwymedig- aeth-nid trwy anwybyddu galluoedd pwysig o'r tu allm iddi; ond trwy fan- teisio arnynt er cyraedd ei hamcan, sef dysgu i'r byd wersi y "Prcseb, yr Ardd, a'r Groes."

-Robiill Meirion, gynt o Drawsfynydd, a gant y ddau eng-wn a -,aitlyn i'w ihoddi ar ei feddrad ei hun. Bu farw tua 1813, yn 26 m\wydtdl oed: Wele orweddle ireiddlanc—da ear Yw d'iwcdd dyn ieuanc: pob hoenus olygus lane Yno a ddaw ac ni ddianc. T lor a wnaeth daieair a ne'—a'm geilw O'm gwaelaidd orweddle.; Cyfyd iy nghnawd i'r frawdle; At f'ysbryd o'i lrcltlyd Ie.

QIRGELWCH PLASMEIRION. Ffug-chwedl Ddesgrifladol o Anturiaeth- au Mwnwr Cymreig yn Klondyke. QAN E. R. EVANS, CAERNARFON. [Buddugol yn Eisteddfod Utica, Galan, 1899.] PENOD X. Yr YmosofUtKt—Marwolaeth y Sgweier it Lucy. Yn gynar tranoeth, ac fel yr oedid y fintai yn parotoi i ail gychwyn ar ei thaith, clywyd ysgrech didychrynedig Lucy, yr hon oedid, yn prysur barotoi boreiubryd ididynt. Cododd pawb eu gol- ygon, a gwelsant bymtheg neu ugain o ddynion arfog yn rhuthro tuag atynt. Mo.r sydyn oedjd yr ymosodiad fel na chafodd y gwyr aniser braidd i amddiff- ysn eu hunadn cyn bod yr hai,dl aT eu gwarthaf. ''Dyma'r miileiniaid a ymiosodasant arnaf fl," meddai yr hen wr wrth Arth- ur. "Ie, a dacw Bil yn eu harwain," llefai Lucy. "O! pa beth a, wnawn. Y mae yn sicr o'n lladd bob un." Ni chawsant amser i barotoi ar gyfer yr ymosodiad o herwydd yr oedd y dy- Iiirod ar eu gwarthaf. Er hyny, ymaflo,dd pob uin o'r dynion yn ei ddryll, a chan roddi eu hunain yn redidrol o dan ar- weiniad Arthur Vaughan, ymbairotoas- ant i werthu eu bywydau yn ddrud. "Anelwch," gwaeddai Arthur, pan oeud y llaQron o fewn ugaiin Ilath idd- ynt. Ac wrth weled hyn safodd y lladron hefyd; end codfodd eu liarweinydd ei law fel arwydd i'r fintai beidio saethu, a chan aidiaelei ddylynwyr, ymwasgodd eirc; yn mlaen at y fan lIe safai Arthur a'i wyr. Nid oedd eto wedi eu haidna- bod; ond pan ganfu Arthur a Lucy, chwarddiodid yn uehel, a chyda chrech- wen fileinig dy wedod d: "0, felly yn wir. Y chwi sydd yma. ade ? Yr oeddwn yn meddwl y buasem yn d'ebyg o gyfarfod eilWaith." "Ie," atebodid y llanc, "nyni sydd yma, ac os llwyddiaist Uinwaith i'n hysbeilio yn Eldorado heb dderbyn dy wobr am hyny, nis gelli ym awr gymery d oddi- arnom yr hyn a berthyn i ni er cym- aint o ddiylynwyr sydd genyt." Yr oedd Arthur erbyn hyn yn ym- gynddeiriogi yn erbyn y dyhyryn Hot- ruddiog oedd wedi achosi cymaint o boon a gofid iddo ef a'i gyfeilI ion odd,i- ar pan gyfarfuasant gyntaf yn Nghym- ru. "Paid a siarad mor ynfyd, Arthur Vaughain," ebe Bil rhwng ei ddanedd. "Ystyria yn ddifrifol sut y mae pethau yn sefyll. Y mae genyf ddigon o ddyl- ynwyr sydd yn barod y fynyd Y'111a i ufuddhan i'm gorchymyn, ond nid oeis- io eich bywydau yr ydym. Os rhodd- wch i fyny yn dawel eich aur a'ch arian yr wyf yn eich sicrhau na chyffyrddir a'r un o lionoch "Ac yr wyf finau yn dweyd wrthyt na chewch ddim o'n heiddo tra yr erys an- adl yn eirn ffroenau," Ilefai Arthur yn crynu gan nwyd. "Daliwch ef, fech- gyn." Rhuthrodd rhai o'r mwnwyr ar y 'Icidr, a saethodd y lleill i gyfeiriad ei ddylynwyr, ond yr oedd Bil yn rhy gyf- rwys. Taiawodd didau ddyn i'r llawr. Cydiodd yn ei wn, a ohyn i Arthur wy- bod yn iawn, beth oedd: ar fedr ei wneyd, saethodd Bil ato. Mor gryf oedd ei nwyd, fodld bynag, fel yr aeth y belen heibio i ben y Cymro, a cliladdodd ei hun yn mynwes yr hen wr oedd wedi dyfod y tu ol. Gydia rheg melldigaid ihuthrodci Bil arno drachefn, gan dynu cyllell lofruddiog oedd yn hongian wrth oi wregys, ond yr oedd Lucy wedi rhag- weled ei amican, a rhedoad rhyngddynt. gan dderbyn brathiaicl y gyllell yn ei hysgwydd ei hun. Syrthiodd yn gelain i'r llawr wedi derbyn archoll angeuol; a chyin i Bil gael amser i ail ymosod daeth Robert Jones y tu cefn iddo, gan ei daraw yn ei ben nes y syrthiodd i'r llawr. Gwaith mynyd, yn awr, oedd ei rwymo a'i sicrhau dlraed a dwylaw; ac yn y cyf amser yr oedd brwydr waed- 1yd yn cael ei hymladd gan y ddwy blaid. Er i'r ymdrechfa barhau am ys- taid haner awr o'r braidd y gaillasai un ochr hawlio budidfugoliaeith. Yr oedd parodrwydd y lladron, fodd bynag, o'u plaid, ac yr oedd y ffaith fod eu har- weinydd yn gorwedd yn rhwym ac yn glwyfedig, yn rhoddi yni iddynt i bar- hau, tra ar yr ochr a,raill ymladdai y mwnwyr am eu bywyd! o herwydd gwyddent nas gallent yn awr ddierbyn trugaredd. Yr oedd nifer y lladron hefyd; o'u .plaid, a phob yn dipyn yr cedd yn amlwg eu bod yn cael y Haw uchaf ar y mwnwyr, ac mai mater o ychytdig fynydau eto oedd y frwydr a'i ehynlyniad. Yn yr argylwrng yma, a phan oedd y fintai fechan, ddewr, yn mron cael eu gorchfygu clywyd saethu yn y pellder. Aü; daew fintai arall yn dyfod 1 fyny y dyffryn, ac amryw o honynt ar geff- ylau. Yn mhen ychydig fynydtau bydd- ent gydia hwy. "Daliwch ati, fechgyn," llefai Arthur, yr hwn er wedi ei glwyfo mewn am- ryw fanau oedd yn ymladd fel llew. Clywodd y lladron, hefyd, yr ergydion, a c.echreuasant ffoi-y rhai oedd yn allu- og i wneyd hyny—o herwydd yr oedd Rimryw wedi eu clwyfo ac eraill wedi eu lladd, tria yr oedd ei harweinydd yn duiy mad forth ar y llawr. Llwyddodd smryw o honynt i ddianc i'r mynydd cyn i'r marchogwyr gyraedd; cymerwyd y lleill yn garcharorion. Mintai o hedd- wcisio.Ti marchog oedd y rhai a ddygas- ant ymwared, air eu Sordd i Dawson o'r Drefedigaeth. Ni chyraeddasiant lynyd yn rhy fuan, o herwydd yr oedd yr ymladdwyr gwrol bron, bron, colli y dydd. Yr oedd pump o honynt yn gor" wedd ar y llawr—a'r hen wr a Lucy wedi eu clywfo yn fairwol--tra yr oedd eraill hefyd wedi eu harcholli, er nad mor ddrwg. O'r lladron, saethwyd dau 3 n farwol pan roddodd Arthur y gorch- ymyn cyntaf allan, ac yr oedd chwech yn rbagor wedi eu clwyfo gvmaint fel nas gallasent ymladid. Llwyddwyd i ddal pedwar pan wnaeth yr heddgeid" waidi eu hymddangosiad, a diangodd yr wyth arall. Cymerwyd y carcharorion i'r ddalfa a dygwyd hwy yn ol i'r ddinas. Pa beth fu eu cosb ni wydidys, ond dywed rhai pobl ddarfod i Bil geisio dlianc, ac iddo gael ei saethu wrth wneyd hyny. Edrychocd Arthur o amgylch y tin tai fechan a ymladdasant mor ddewr er achub eu trysorau, a chydag eithrio Lucy a'r Sgweier Pugh, yr o-edd gobaith rtm eu hadferiad oil. Galwodd yr Ys- gweier arno ato. Yr oedd chwys oer angeu yn barod ar ei dalcen. "Yr wyf fi yn myned, Arthur anwyl, i "Peid'iwc.h anobeithio, Mr. Pugh. Dyg- wn chwi yn iach "cyn hir, a gallwch ddyfod gartref gydia ni i fyw yn hapus fel o'r blaien yn y Palas." "Na, fy machgen, y mae yr hwn y bum mor garedig wrtho wedi rhoddi ergyd marwol i mi. Yr oeddwn yn gwy- bod neithiwr fed fy ngyrfa bron ar ben. Oadw'r darn papyr yna yn ofalus. Dangos etf i Nel yn nghyntaf ac na i- Omidt nis gall odd ddiiweddu y frawddeg. Syrthiodd i freichiau Arthur; ac yn mhen ycihydig fynydau yr oedd ei en- aiid liuadedig wedi hlootfan i'r orphwysfa dragwyddol; ac er i'w gorff gael ei glaldldu yn nghanol mynyddiau byth- wynio-n Klondike, codwvd oofgolofh hardd iddo yn mynwent ei dref ened- igol. "Pa le mae Arthur? Dygwch Arthur yma yn ddioed," llefai Lucy, druan, yr Iv.u oedd1 wedi ei gosod 1 orwBidd yn un o'r pebyll. Yr oedd Robert ifyddlawn wrth ei hoehr, yn gweinyddu ami fel mam wrth la ban. yn lleddfix ei phoen- au goreu y gallad, er yn ofni y gwaeth- af bob mynyd. Rhedai dagrau heilltion dros ei rudd- iau wrth sylwi ar w,aied yr eneth yn parhau i redeg o'r archoll dychrynllyd; yn ei hysgwydd, ac er nad oedd yn fodd- Ion ei gadiael am foment, teimlai y dylasai ufuddhau i'w gorehymyn, DaJ- iodd y cadach wrth y clwyf, gwlyChodd ef drachefn mewin dwfr, a sychoddi y gwaed eilwaith. Yna cyiymodd ef dros yr archoll er ceAsio rhwystro rhediad y gwaed—ond yn ofesr. "0, Arthur, Arthur," llefai yr eneth drachefn. "Dygwch Arthur yma cyn iddi fyned yn rhy ddiweddar." Nis gallai Robert anufuddhau yn awr. Aeth allan ar frys, a daeth o hyd i Arthur yn y weithreid o gau llygaid ei hen gyfalll. "Mae Lucy yn galw am danoch," meddai. "Dowch ar frys." Yr oedd wedi cyflawni pob peth ag y gallaj. dyn gyflawni i'r Sgweier cyn ei roddi yn y briddell, a chydag ochenaid drom trod'd a dylynodd Robert. "Druan o Lucy," meddai, "Colloidd ei bywyd ei hun wrth geisio fy iachub i." Clywodd yr eneth sWln ei draed yn dy- fod at y babell. Llamodd bywiogrwydd i'w llygaid, a neidiodd ar ei heisteidd i'w groesawiu. Bu hyn yn foddion i'r gwaed bistillio dlrachefn o'r archoll, ond? er hyny oafodd y ferch ddigon o nerth i dJflu ei breichilau aim wddf Arthur a'i gusanu. "0, fy anwyl Arthur," meddai, "yr wyf yn eich earn." "Yr ydych wedi profi eich ciariad, Lucy fach," atehodld yntau gan, roddi ei phen i orwedd ar y gobonydd. "Peidiwch a gwneyd fel yna," meddai wrtho. "Gadeweh i mi orphwys fy mhen ar eich mynwes chwi." Cymerodd Arthur hi yn ei freichiau. Yr oedd! ei dieimlaidau wrth weled; yr ol- ygfa, yn rhy d'drylliedig iddo allu dweyd gair. Edrychodd i wyneb llwyd yr eneth; sylwodd ar eii llygaid', arferent 'I' fod mor ddysglaer, yn pyllu, ac ar y wen dawel a siriolai ei gwyneb hyd yn nod yn nghanol ei phoenau. "Yr wyf yn hapus yn awr," meicldai wrtho." Yr wyf am farw yn eich breich- iau chwi, Arthur." Cusanodd Arthur y gweftisau gwelw, a syrthiodd deigryn o'i lygaid ysitau ar ei grucid. Gafaelodd yr eneth yn ei" law, a sibrydodd drachefn. "0, yr wyf mor haipus." I Bywiogodd dipyn drachefn, gymaint yn wir fel y llwyddlodd i godi ei phen, a chan edrych yn mwy llygaid y llanc, dywed odd." "Yr wyf wedi eich caru, Arthur, oddl- ar pan welais chwi gyntaf. Yr oeddwn wedi gobeithio y deuech chwithau ryw ddiwrrod i'm caru inau, hyd nes y darfu i Robert ddweyd wrthyf. Gwyddwn wed'yn, sut yr oedd pethau, a boddlonais i briodi Robert er mwyn cael bod yn agos atoch chwi. Ond y mae yn well fel y mae—yn llawn gwiell i bawb. Chwi fyddwch yn hapus gyda'ch Nel, peidiwch anghofio eich Lucy yn llwyr." "Na wnaf, fy ngeneth anwyl," oedd yr ateb, a throdd Arthur a, Robert i wylo wrth edrych ar yr olygfa. "Wnei dithau mo fy anghofio, Bob, er na charais i mo honot fel y dylaswn. Gwn faint dy gariad di ataf fi, ond all- wn i ddim ei roi yn ol, Bob, mwy nas gailai Arthur fy ngharu i." "O! Lucy anwyl," oedd1 y cyfan allai Robert yngan. Syrthiodd i lawr wrth ei thraed a chladdodd ei wyneb yn ei ddwylaw. "A wnei di faddeu. i mi., Bob?" Cododdt y llainc a chusanodd hi. Yna trodd, §.c aeth i eistedd ar gareg ger- ilaw. Yr oedd bywlyd yr eneth erbyn hyn yn dripian, dripian, gyda'i gwaed. Er hyny teimlai yn berffaith hapus yn mreichiau Arthur. Yr oedd fnor o gar- iad' yn ei llygaid pan y syllai arno, a phan gauodd ei llygaid sisialodd "Arth- ur, Arthur," a syrthiodd ei phein ac ohedladd ei henaid i fyd o Gariad. Diangenrhaid fyddai dylyn y fintai i ben ei thaith. Cyraeddasant bell. ei siwrne, ond ni ddychwelodd Robert i 1 idolgellau. Dymunodd "Ffarwel" i Arthur yn mhorthladd New York, a thybir idldo fyned eiiwaith i'r mor. Pan gyraeddodd Arthur Gymru, yr oedd dau o hen gymdeitliion Bil yn y ddalfa yn Nolgellau, ac yr oeddynt wedi üyíJadlåBf y rhan a gymerasant hwy yn yr ysgarmes ar lan y Wnion. Tybient fod corff yr hen Sgweier wedi ei gario gan y llif i'r mor, and pan ddychwelodd Arthur, a phan ddangosodd y papyr a arwyddwydi gan y Sgweier Pugh, rhydd- hiiWyd hwynt. Talwyd holl ddyledion yr hen Sgweier a rhyddhaodd Arthur yr ystad' o'r gwystlau trymion oedd yn gorwoold ar- ni; ac nid oess heddyw hapusach, ded.. wyddach, bar ieuanc yn yr Hen Wlad r.a Sgweier Vaughan, Phs Meirion, a'i brydferth Nel. Yn mihen blwyddyn ar ol y briodas ganwydl baban i'r deuddyn. RiC os oedd bosibi dyfhhawyd y ded- wydldwch. "Beth fydd ei henw, Arthur?" gofynai Nel dan wenu. "Lucy," oodd yr atebiafd. a rhod.dood Arthur glamp o gusan i'r baban.

WALES, GALLIA CO., OHIO. Xywydtl Cyfnewidiol a Chaled Achosi Salwch a Dyoddefaint-Teulu Mewn Tonau Geirwojii-Marwolaetli S. D. Griffith-John Jenkins Wedi Cael Ergyd o'r Parlys. GAN Y PARCH. JOHN F. DAVIES. Wales, 0., Ebrill 1.—Cawsom auaf an- arferol o gyfnewidiol—ar brydiau yn gynes iawn, ac yn taranu a melltenu fel pe yn nghanol Miehefin; yna yn oeri yn eithafol, nes oedd pob peth yn dalp o rew. Nid ydyw y bobl hynaf sydd yn fyw yn cofio dim yn debyg i'r gauaf hwn yin ei oerni, Rhedodd yr hinfes- urydd i lawr i 38, ac mewn rhai mlanau 1 42 islaw ze.ro; a ohlywsom foid rhai dynion a llawer o anifeiliaid wedi colli eu bywydau. Bu yr eithafion hyn yn achos o lawer o afieohyd. Y mae yr hen diald diuwiol John C. Evans, Tyn Rhos, Inleu "John Evans, Lloegr," fel yr adnabyddir ef yn fwyaf cyffredin, wedi bod yn dlyfroedd1 dyfn- iun er's amser miaith. Yn nechreu y gauiaf bu ei ferch Mary Jane, yn wael iawin, ac ofnid iddi farw yn ddyddioJ. Daeith ei eh waer Claltherine adref o Centerville, i ofalu am diani, ac aeth hi lhau yn wael, a, bu farw ar-,ol rhyw sdlweh poenus. Ar oil hyny, gwaelodd Plairy Jane, a bu hithau farw yn mhen 'hyw ddiau fis ar oil ei chwaer, ar ol eystuldid o saith mis. Bu Mr. Evans ei litinan yn walel iawin yr un amiser dan y grip, ac ofnid am daino air y dechreu, am ei foid yn 79 mlwydd OIed. Bu ei fab, D. C. EVans, a'i deulu hefyd yn. wael am wythnosau, ond y maeint wedi gwella. yn dda erbyn hyn. Bu y cymyd- cgion yn hynod o garedig- iddynt yn eu uylynguer. Mrs. Evan Richardis, hithau a fu yn wael iawn, ond gwelodd yr Arglwydd yn dda, i'w hairbed hithau i'w phriod a'i phlarat, bach man a iluosog. Mrs Thom- as J. Davies sydd ychydig yn well, ac nid ydym yn amobeithiol am ei hadfer- iald o'i blin gystudd. Bu cyfarfodydd tra llwyddianuis yn Tyn Rhos ar idldechreu y flwyddyin, a diørbyniwydi un ar ddeg yn gyflawn ael- odau o'r eglwys yin ffrwyth o honynt. Dysgwylir gweled rhagor yn diyfod ar fyrdier. Unodd yr ysgrifenydd mewn priodas vn ei thy ei hun, Mrs. Margaret Davies o ardial Tyn Rhos, a Mr. Einos, G. Da- vies o Topeka, Kansas. Y mae Mr. Davies wedi dyfod i aros yn breseno) yn ein plith, a gobeithiwn y byidid y 1 aill a'r Ilall yn ddled:wy'dd! yn eu cys- yHtiaidiaxi newyiddiian. Byddi yn glaff- :teliad i eglwys Tyn Rhos gael dynion da idld i. Y mae Mr. a Mrs. D. Bar an Jones yn aelodau yn Tyn Rhos, ac yn gweithio yn rhagoral, yn gwneuthur diaioini lawer. Bu hi o dian, ddwylaw y grip, ond: miae yn gwella yn breseinol. Dyddl Llun, Mlawrth 13, claddwyd gweddillion y dyn ieiuanc Samuel D. Griffiths yn mynwent Nebo. Yr oeidld yn 24 mlwydd, un mis a 4 diwrnod oed, Rhyw fath odrdla:rf:oide,d,igalBth cyfiym oedd ei afieehyd, a'i cymerodd ymaith yn mihetn pythefnos. Mab ieuengaf y diiwedldlar Griffith D. Griffiths ydoedd: a mtawr hoffid ef gan bawb. Bydidi ei le yn wag yn y teulu, yr eglwys a'r ys- gloil Sul, a. theimla ed fam Mrs. W. W. Jones, Nebo, yn neiilduol ddrwg ar ei ol; hefyd ei dd'wy chwaer, Mrs. Ð. 0. Jones, Columbus, 0., a Miss Annie Griffiths, Nebo; haner chwaer, Mrs. D. E. Jenkins, Nebo, a dau haner brawd, D. H. Griffiths, Carmel, a David Griffiths, Nebo. Cafodd angladd ani'hydeddus a Iluosog, v Parch. W. Mason o Center- Mile, a'r ysgrifenydd; yn gwasaniaethu, Bydded Duw yn notldod i'r teulu yn ei dydd blin, yn neiHduol felly i'r fam ar ol un oedidl yn anwyl iawn iddi. Bu John Jenkins, Center Point, yn wael iawn; ac yn ainobeithiol o fyw mewn canlyniad i ergyd o'r parlys mud, and dywedir heddyw fod ei gyflwr ych- ydig yn fwy gobeithiol. Bydd yn ddrwg gan ei luaws cyfeillioin yn South Sidie, Pittsburg, Pa., glywed am ei salwch. Y mae yn ddyn tawel a, charedig, yn gerddor ac arweinydd corawl rhagorol. Gobeithiwn y ceiff ei arbed. I

EISTEDDFOD DALAETHOL INDIANA. Anderson, Indiana, Mawrth 18.— Er gwaethaf y gwlaw a'r oerni daeth Cymry Indiana wrth y canoiedd i'r Eis- teddfod yn Anderson, a, chafwyd canu d,a ac Eisteddfod hwyiiog. Tafolwyd y cantorion gan T. J. Davies, Mus. Bac., Pittsburg, Pa., yn feistrolgiar ac addysg- iadol; beirniadwyd y darn adroddiadol Cymreig gan y Cymro dysglaer Thomas Williams, Gas City, a'r ajdroddiad Seis- aig gan yr ainrhydeddus farnwr Ellison, yr hwn oØdidQaidieirydid cyfarfod. yr hwyr. Maer y dref, Mr. Dunlap, oedd cadeiryidd cyfarfod y prydnawn. John B. Ltodwick y te oedd yn airwain yn ei hwyliau arferol. Doniol oedd clywed boys y gweithfeydd alcan yn bloeddio allan—"Pwy yw hwna Lodwick?" Rhanwyd y brif wobr am ganu "Jeru- salem fy Nglhartref Gwiw," rhwng cor Elwood, Ind., dian arweiniad B. B. Jones, a chor St. Paul, Gas Gity, ar., Owen Davies; yr oedd chwech o gorau yn tynu am y dorch. Cafodd y dyfarn- iad hwn dderbynia,d byddarol, am fod y ddau arweinydd yn ieuanc a diymhon- gar. Ni wnaeth ond dau gor meibion ymgeiaio ar "Comrades in Arms," sef Montpelier a ehor Gas City, a chipiodd yr olaf y wobr. Yr o-edd tri o seindyrf —o Lapell, Chesterfield a Jonesboro yn ymgeiisio am wobr y "March,' ond gan fod y tywydd: yn anffafriol cafwyd y gystadleuasth yn y neuadid. Bnillodd y cyntaf y wobr hon; ond y band diwedd- afenrillodid y brif wobr am yr overture. Arweiniodd Proff. Bailey y tri band gyda'u giiydid, ac yr oedd y gerddor- iaeth ym aruchel a. swynol. Enillwyd y pedwarawd gan barti Middletown, Ind.; y triawd gan barti o Gas City; deu- awd, gan John James a J. R. Evans, Elwood, Ind.; deuawd benywaidd gan ddwy o Gas City. Curodd William Wal- ters, Gas City, wyth o'i gydymgeiawyr ar y basis solo, a gorchfygodd Reee Lewis Gas City, wyth o'i gydymgeis- wyr ar y solo Tenor, gan dderbyn y wobr gyda thairanau o gymeradwyaeth. Miss Bessie Virgil o Marion, Ind., enill- odd y Soprano Solo. Miss Jones o Gas City yr Alto Solo, ond derbyniodd Syl- vania Hopkin o Miiddiletown all wobr. Enillodid, John James, Elwood, yr ad- roddiad Cymreig gydag uchel gymerad- wyaeth; a Miss Alice Bleiwett, Gas City, air yr adroddiad Seisnig—Miss Bessie Vinyard yn cael yr ail wobr. Un o bethau mwyaf hapus v dyad oedd dat- ganiad Tudor Jones, mab Alexander Jones, o gan wliadgarol. Mae dyfodlol cerddorol dysglaer, o fla,en y v^ymro ieu- ane hwn. Cyhoeddwyd Eisteddfod fawr- eddog i fod yn Elwood y Nadolig nesaf. —Gohebydd Newydd.

CFFARFOD CHWAItTEROL ANNIBYNOL TALAETH NEW YOYK. Cyinaliwyd yr uchod yn Rome, M>aiwrth 25, 26; y Gynadledd am ddau prydnawn Sadwrn. Arweiniwyd y gweithrediaidau gan y llywydid, y Parch. VV. R. Edwards, Grainville. Yr oedd amryw weiinlidiogion wedi dyífod yn nghydi—^y Parchn. R G. Jones, D. D., DavÎidI E. Prichaird, Rich- ard Hughes, Henry R. Hughes, M. MoD. Hughes, Ph. D., D. L. Williams, L. E. Lewis, W .R. Edwards. W. H. George. Y cynrychiolwyr oeddynt—Floyd, Hugh •'ones, Anrh. T. D. Roberts; Rome, D. El. Priehard; Utica,, D. E. Roberts a R Griffiths. Pasiwyd: Ein bod yn cymeriadwyo gweithrediadau y cyfarfod1 blialenlorolt Fed y cyfarfod nesaf i gael ei gynail yn M eh efin, yn Bethania,' Marcy, a bodl y I'arch. W. R. Edwards i draddodi preg- eth ar "Elfemau anheibgorol gweinidbg- aeth lwyddianus." Pod pwnc yr ysgol Sabbothol i ddyfod dan sylw y gynadledd nesaf, a bod David, E. Roberts, Utica, i ddarllen, papyr ar y mater. Ein bod yn llawienhau yn fiawir yn ymdrech a chyd- weithrediad y gwahanol eglwysi rhydd- ion yn, Mhrydaiu i wrthsefyll lledaeniad Pabyddiaeith, ac yn gobeithio fod; yr mnser yn agos iawn pan fydd yr Eg- lwys Wladol yn Nghymru, o leiaf, wedi ei gorfodi i dlalu ei thraul ei hun, os yn i-sndierfynu arwa,in ein cenedl yn ol i diir tyWyllwcih; Ein bod yn cydymdeim- lo a theulu y diacon ffyddlawn John J. Williaimis, Holland1 Patent, yr hwn a fu farw yn sydyn ac annysgwylladwy, a dymiunwn nawdd Duw drostynt; Ein bod yn teimlo yn didiwys yn wyneb hir nych dod a, gwelldid y ddiau frawd, y Parchn. W. D. Williams, Deerfield, a B. H. Williams, Waterville. Byddai cael eu cwmni yn ein cyfarfodydd yn ddiy- munol genym. Hyd hyny, dymiunwn idiiyns. breisenoldleb Duw, pob gras a dydidlanwcih yr iachawdwriaeth; Ein :>od yn cydymdeimlo a/r Parch. L. T Hughes, Pawlet, Vt., yn ei brofedig- aeth chwerw o golli ei anwyl briod yn yr a n gau. Yn ngwyneb marwolaetli y Parch. Michael D. Jones, Bala, G. C., ystyriwn fod y genedil Gymreig wedi colli dyn gwir fiawy, a'r enwa,di Annibynol wedi colli aelod cywir a goleuedig iawn. Ym" drechodd, lawer dfros barliad yr iaith. ( vmraeg, a safodfd yn dyn dros egwydd- .otrion rhydidid, bob amser. Hyidterwn y bydid Duw yn diyner wrth ei weiddiw a'i diant, ac y bydd iddo godi dynion rhag- orol i wlaisianaethu yr enwad a'r genedl yn ol llaw. Pregethwyd nos Sadwrn gan Dr. R. C. Jones, yn hynod o amserol a phwr- pftsol ar y testyn gosodedig, "Manteis- ion gweinidogaeth seifydiog rhaigor un aiehlysurol;" a phasiwyd yn unfrvdol iddo ei chyhoeddi yn y "Ceinhadwr." Biore Sabboth, dechreuwyd gan y Parch. D. L. Williams, a phregethwyd gan y Parchn. L. E. Lewis a Richard Hughes; y prydnawn, gan y Parchn. Henry R. Hughes a W. R. Edwards; a'r hwyr gan y Parchn. L. E. Lewis a W. R. Ed. wards. Cafwyd cyfarfodydd Iluosog a sylweddol, ac arwyddion amlwg o wen- au yr Arglwydd. Darparodd y ohwior- ydd gy,flawnder o ymborth rhagorol, yn ystafelloedd y capel, air gyfer y gwei-n- Idogion a dyeithriaid eraill. Arwein- d lwy!d y cyfarfodydd g'an y Parch. D. E, 1, Pilchard!.—Richard Hughes, Ysg. 4 4 -9

CHWAKELI BEOWNVILLE, MAINE. GAN JJOS Y WIG. Highland Quarry, Maine, Maiwrth 25. —Saif y chwarel lie yr wyf yn awr yn gweithiio tua, phedair mdlldir o Brown- ville. Fis yn ol aethym ar ymweliad a'r dref htMio, a gwelais yno hen gyfaill bore oes, W. W. Roberts, mab Mrs. Ann Roberts, Red Lion, Penygroes. Arferai ei fam, bob amser, fod yn haelionus i bawb mewn tlodi ac arngpn yn Nyffryn Nantlle; yn gyffelyb, y mae y mab a'i Lriod yn Brownville, yn ol tystiolaeth Cymiry ac Americaniaid. Yn lletya gyda hwy yn eu hanedd gysurus mae Thomias Hughes (T. aip Gelli); W. Ptarry a W. Humphreys, brawd Mrs. Roberts, hen lane, boddIon, braf. Cymry eraill a welais oedd William Davies (Llew Rockland), yn edrych mor llewaidd a phan y gwelais ef yn Canada; Richard Roberts a'i deulu yn byw yn gysurus, ond ei foid ef yn lied wael; William Thomas, tad-yn-nghyfraifh R. Roberts, a golwg raenus arno, er ei fod; mewn gwth o, owdran; Robert L. Williams, Edward Jones a Grriffiths-y tri, fel y gwelir yn eglur, yn clael digon; o ym- borth. DeaHais fod Isaac Davies a'i briod hefyd yn dra llewyrchus, a hyd-- eraf y caif eu gweled y tro nesaf. Dymunwn i'm cydweithwyr ddeall nad oedd chwareli Brownville mewn golwg genyf o gwbl pan yn dweyd yn fy llith ddiweddlaf mai yn chwarel Highland' y mae y ceryg goreu a welais erioed. Nid oeddwn ar y pryd wedi bod yn y chwar- eli eraill; ond erbyn hyn gallaf dystio fod yn chwarel Merill gystal ceryg ag a ellir weled yn un man. Yn sicr, nid oes modd euro llechi Maine. Yr oeddwn yn gweled yma le ainnifyr iawn pan ddie-uais yma, gyntaf, ond er- hyri hyn yr ydym yn cynefino a'r lie. Perthyna, i'r chwarel boarding house mawT, a c^yma lie y mae y rhan fwyaf honom; ac y mae Quin Williams a'i !yio{l' yn gwneyd a ialllont er ein cysur, gan ein dig.oni ag ymborth. Mae Mr. Williams yn un dyddan i fod yn ei gym- dcithas; a gellir dweyd fod y eriw yn rhai dÛlniol dros ben,-Robert Davies, Robert Joseph, Thomas T. Williams, Hugh Jones, Edward Williams; a llawer o bleser fyddwn yn gaiel wrth didiadleu a gwrth-ddadleu, nes y by-dd y noswaith yn pasio heb i hi fedidwl.

ZANESVILLE, 0., Mawrth 18.—Nid oes newyddion pwysig i'w hanfon oddi- yma, am fod yr hen dref hon heb gael y "prosperity" y ,soThir3.im dano o fan- au eraill. Y mae dysgwyliad yma, am ddychweliad y 10th Ohio Volunteers o Augusta, Georgia. Perthyna cwmni L yma, a gwnear parotoadau i'w derbyn adref tua'r 25ain o'r mis hwin. Bu y Welsh Singers ymia ar y ltaf o Fa wrth, a rhoddasant foddhad i'r cerdd- orion lleol.—T. M. N.

I —Y ma,e y Japaneaid yn hiliogaeth mor fechan, fel y mae yn angenirheid- iol adeiladu aeugylchau (bicycles) neilldiuol o isel ar eu oyfer.

EBION 0 €ALItU»i^- GAN FRED. L. JONES. Mae yn parhau yn sych iawn Dalaeth California. Blwyddyn y ddiwedidaf, ac mae lie i sych fydd hon eto. Mae anifeiliaid yn uchel gwair ^ore gwair yd, o ugaan l •> } fallfa,$15 i$20. Mae prisiaM am ffYl" 110.1' yn gostwng, yn enwedig ceffylaU' "rat' er yn eu rhoi amddlim er cael eU ed. Teimla yr amaethwyr yn 0 herwydd prinder gwlaw. rh^ | fydd cnydau; na dwfr i ddyfr gael l'frwythau. M,ae Deddfwrfa y Dalaeth Mae Deddfwrfa y Dalaeth am ddiau fis yn treio ethol ac er fod gan y Gwerinwj' 3f mawr, maent yn methu CJ tri o ddynion da, bron S. Grant, mab yr hen ^a r,n! uiir^1 a'r un emw, 27 o hleidleisiatx. • pgjjjo- 25; a General Barns, 22. Mae y cratiaidi weidi dihysbyddu y Seneddol, a dywedir fod rhai ^^9 am fyned i'r goedwig ;rirK!' ^rydd yr boll Dalaeth yn lofidiuts o j0 dead lock, o herwydd1 ni *u bwysig eir ys blynyddlaiii aY. Rhoddlodldi. Talaeth California^cgi#y mav.r dros wcinyddiaetn lj(j if 'fachwedid: diweddaf; a Gwerinwyr anfon, dyn da i j ff$' McKinieiy, ac i gynal ei freic.|r c.inys ni fu neb eto yn tad y;.dol a wnaeth gymaint i w can lleiedi o amser, a'r AJy ^$W Kin,ley. Cyhoeiddodid: rr:e.,T gad1 Spa,in; ymreistrodd miloedd i f I alwad;; penodiodd y dyni°Ji a swyddogion milwrol, o'r Trnion De, Dwyrain a'r Gorllewin- and Confederates; trwy ky^e(j«l a l vr holl wlad,; ac yn He 0iy » yn awr un wlad ac un P° &P* rua,e wedi gwneyd mwy_ ead: er magu a meithrin 0]l & ac uno y De a'r Gogledd, cflaen, o amiser Lincoln a thrwy ei ddoetliineb yn a p^'a J priodol, yn annibynol ax* .J ciai-iwyd1 pob brwydr i Trwy hyny ychwanegwyd ,wg eang, a'r rhai hyny yn l&l adnodidau, i feddiant y T -regi, c-dig—hen, farner y ser a'r b-n ei chodi a'i phlanu ym y a- hyny, ac yno i arois. Unrhy giais i dynu Baner y; Talae 1 lawr, wedi ei chodi yn unig mae yn elyn yw wr! Pan orchymynodldi Baner ei wlad i laWr { fe\ Island, dylasai gael ei &0/ rlr| vr u0i Gwnaeth yr hyln ni feiddio j all ei wneyd, a gobeithiwn byw arall byth. rjiaJi fawr0 Dywedir fod Bryan f n egni K blaid Ddiemoerataidd a-u f|reio A dyfeisiio ac, yn oynllunio. ^jcinl0^j dyfeisiio ac, yn oynllunio. ^jcinl0^j ihwystroi yr Arly^ ^^hleidia^11 t weinyddiaeth, er ei h^1 dyri dcgwich. OS felly, dy-JJ P fQ[d egwyddorol yn ^'iflda;\vi]vdd i canol. Ac mae yn S} Pe31risylvZn. au California, Deie^ar allfoii am eu difaterweh ^n0l eddwyr yw cynrychwli n0i, McKinley yn y cyfwng jejdielS a phenderfyniad nnvyan eu Talaethau. fivn ci^r' < y dyn rhyfedld, j T>„rch- < diyn Duw, heb un os, y !'l £ Vlu I Mtoody, yn bresenol yn e ar\mnxy^ I Dalaeth hon. Cafodd yr ySgaitb, a° fraint o'i wrando bediair vfedd o-did yn gwellia. bob tro- dylanwad mae yn ei gael :U. ,nVydd Ei brif fater oedd, angenrhei yr Isbryd Glan, dylanwadau V Glain, a'i ganlyniadau. ihyw gredu fod diwygiad yn™ nttTeS « I urn^ddylanwadlau11 y!r Ysbryd^ phaii y daw yr eglwysi i deim pas,/nes bo baich y breath f {&l f a'r caniu aim anfiomiad yr Ysbryd y flwyddyn '59 yn VVisconsxn, diiwygiad. Y,n awr dyma 99, » y gv/el Duw yn dda ei anfon, jjt. er ein eofk> a'n benditihio ni a n

—Morys ab Rhobert o'r Bala, gyf- gerdded o'r Bala i Lanuwehliy^ paJ' ferc lid arfu a menyw o'r enw Sia<n 1. vdd Rhys yn carlo ar .ei phen o faidid, a chorgi ger ei Ayif. welodd y ci bach y riechreuai gyfarth naor an aC wr feistres droi arno ai droed geisio ei droedio, syrthi maid.d oddSar ei phen—ac ai oanodd y bardd: hi rb^f.' Sian fe,roh Dewr oedd ei chi ha oedd 1 Hi golladd el maidd, a g & hi Na mwdwl o ha-idd i m

Dcchreu mis Mawrth claddwyd yn mynwent capel Edeyr*, Mrs. Hughes, gweddw y Parch. Griffith Hughes, Eid! eyrn. Gweinyddwyd wrth y ty gan y Parchn. J. Ellis a J. Jones, Pwllheli; wrth y bedd gain y Parchn. T. Owen, Porthmadog, a J. Jarrett, Nefyn, a phre- gethwyd pregeth angladdol gan y Pauch. J. R. Williams, Rhydbach.

yn ei gallu i'w adgyfnerthiT, ond bore 7 .Un diwéddaif ehedbdd ei ysbryd at yr Hwn a ddywed, "Da was, da a ffydd- lon." Buasai, y mis nesaf, yn 51 ml ocd. Gadawa weddw a phedwar o blant. Bydded y nef yn dyner wrthynt.