Llais Y Wlad

Y DYN A'R LANTAR, NEU WELEDIGAETHAU T BARFWR. PENNOB XIV. Ymha un Y 'ffzae'r Barfwr yn cael araiih ar ryfel. Peth erchyll ydyw rhyfel," ebe'r Barfwr wrth ei gydymaith, wn i ddim pa ddaioni fydd yn deiliiaw oddiwrth y fath gyfiafan a welsoin." liyr ei olw:" ydyw dyn bob amser," ebe'r Dyn a'r Lantar, ac "nid hawdd ganddo ganfod daioni mewn petbau sydd yn arwynebol neij yn uniongyrchol ddrwg. Etto mae daioni ymhob drwg. V well ein penau yn awr ac yn. y man gwelir cymmylau duon yn ymgasglu ac yn ymledaenu tros y wybren. Cyn bo hir cyfyd y gwynt, rhua y In y taranau, ac ymsaetha y mellt gwibiog. Pya,'r ystorm wedi dechreu, ac odid cyn i4di dawelu na bydd coed cedyrn wedi eu dadwreiddio, yr yd gwerthfawr wedi ei ddistrywio, yr anifeiliaid., ac feallai ambell i greadur o ddyn, wedi ei hyrddio i fyd arall. Dyna alanastra mawr,. ac etto o hyn y mae da yn tarddu Oni bai yr ystorm buasai yr awyr cyn bo bir yn myned yn afiach, yn magu gwenwyn yn- ddo ei hun a barai i genedloedd y ddaear wywo ymaith mal dail dan effaith pelydr- au tanbeidiol yr haul. Mawr yw'r drwg a gynnyrchir yn uniongyrchal gan yr ystorm, ond mwy 0 lawer y daioni anuh- iongyrchol a gynnyrchir ganddi. Fel yna y mae gyda rhyfeloedd. Ystormydd ydynt ag sydd yn puro awyr politicaidd a chyih- deithasol y byd. Ond i ti droi at hanes- iaeth cei weled yn amlwg mai i ryfeloedd y mae'r ddynolryw ddiolch am bob un o'r bron o'u bendithion. Lladdwyd miloedd y1;1 yr Itali er mwyn i'r Beibl gyrhaedd Rhufain, a miloedd wedi hyny yn yr America er rhyddid i'r caethion ac fel yna y mae ymhob achos, ond i ti chwilio. Cei weled rhyfel fel yr aradr yn tori'r tir i fyny ae yn gwneud y weirglodd yn gQchdir hyll, ond cyn bo hir wedi i'r rhyfel fyned ymaith cei waled J. ffrwyth gwerthfawr yn tyfu lie y bu, ac yna dealli fod rhyfel hefyd yn angenrheidiol. Trwy ryfela mewn gwirionedd y mae pob peth yn cael ei ddwyn ymlaen yn y byd hwn. Tro i'r cyfeiriad yma neu i'r cyfeiriad acw ac ar bob liaw cei weled ymdrechfa galed. Yn y fan yma, gwelir y tlawd yn rhyfela a'i holl egni yn erbyn newyn, weithiau yn mron pallu feallai, a'r tro arall ymron gorchfygu. Acw y gwelir amryw yn rhyfela a'u .1 gilydd am swyddi ac yn trywanu a nlaeddu eu gilydd am yr hyn uad yw ond tegan wedi y cwbl. Mewn ambell i gornel hefyd, y gwelir y gwir gristion yn ymladd ag ef ei hun ac yn marweiddio y cnawd, a hon yw'r ymdrechfa fwyaf ogoneddus o'r oil. Yn y byd anifeilaidd, ac yn y byd I llysieuol, gwelir yr un digwyddiad. Can- fyddir yr anifail a'r llysieuynyn ymdrechu eu goreu am barhad, y cryfaf yn trechu, a'r gwanaf yn diflanu am byth neu yn troi yn gerrig i ben syfrdanu daearegwyr. Ymdrech ar ol ymdrech, brwydr ar ol brwydr, rhyfel ar ol rhyfel,—dyna welir y ar bob tu, gyda dinystr a galanasdra mawr yn eu canlyn, ond gyda llu o fen- dithion, cofier, yn eu dilyn. Nid rhyfedd, wedi'r cwbl, mai fel hyn y mae. (Ian fod y byd wedi ei ddyrysu gymmaint gan bechod nes i'r drwg a'r da ymgymmysgu z,Y au gilydd, rhaid oedd i Ragluniaeth ddyfeisio rhyw foddion i ddod Agefi drefn drachefn, ac i wahanu y drwg a'r da oddi- wrth eu gilydd. Fel hyn gellir edrych ar ryfel fel math o ridyll mawr yn yr hwn yr ysgydwir y drwg a'r da yn nghy 1 gan Ragluniaeth, a thrwy dyllau yr hwn y mae'r drwg yn syrthio i ebargofiaiit a diddymdra, tra y deliry da i fywyd trag- wyddol. Oherwydd sylwer nad yw rhyfel mae unrhywddrwg arall yn dinystrio y da, er iddo oddiweddyd dros amser. Mae yn y.da fywyd dirgelaidd, yr hwn a bAr iddo, er iddo farw yn ymddang-sol, a thros amser, fyw drachefn, tra mae yn y drwg elfenau marwolaeth a ilygreddag sydd yn ei lwyr ddiddymu. Nac ofna gan hyny, 0 Farfwr, pan glywi s^n am ry- feloedd, eithr edrych yn mlaen yn ngoleuni yr hyn fu trwy dywyllwch y dyfodol ar y daioni sydd yn ddiau yn deiliiaw o hon- ynt. Nid heddweh ond cleddyf sydd gan bob daioni yn ei, law pan ddelo i'r byd, a mawr fydd y gyfiafan a gyflavvnir ganddo cyn y gweinir ef drachefn ganddo, ac iddo yntau orphwys yn orchfygol. Fel yna y mae yn y byd yr awr hon, oherwydd ei fod yn anmherffaith. Ond y mae amser i ddyfod, a buan y delo, pan y curir y cleddyf i wneud pladur o hono, ac y troir y waewfton yn sweh aradr. Y mae amser i ddod pan na bydd eleddyf namyn cerydd brawdol, na gwaewffon namyn dwysbigiad cydwybod dyner. I'r amser hwnw ed- ryched cenhedloedd y ddaear yn mlaen ac am ei ddyfodiad buan gweddied pob perehen ar.adl." (I barhau. )

LLITH MR. PUNCH. GWOBR FAWR.—Cynygiai C H~—- y wobr o hanner coron (2s. 6c.) i ur-rhyw un a roddo "Was Mr Punch'' yn y papyr newydd." A chan fod y wojjr yn cael ei chynyg i unrhyw un a wnelo y gymwynas hono a'r wraig, druan, dyma y gwas ei hun yn cynyg am y wobr, trwy roddi ei hun yn y "papyr newydd." Dyma fo. Yr hen walch drwg, yn rhoi hanes pobl barchus yn Llciis y iVlad!. Buasai li ffitiach iddo adael Ilonydd i bobl ein pentref ni," a 'does dim achos iddo ef na neb arall gael rhyddid i ddyweijd ein hanes ni yn y papyr newydd Ac "os na chymmer o hyn yn rhybncld," bydd i min C—ei dransportio i'r wiad sydd tu draw i derfynau Abrad, i fvw ar fara lefeinllyd, wedi ei grasu yn mhobty Anwn, a llaeth enwyn, wedi ei gorddi cyn y diluw, yn ddiod &c. Yn i-Nvr, beth a feddylia C- o'r uchod. Os gwnai hyn- yna y tro iddi, gall anfon y tali mi (sef yr hanner coron) mewn postage stamps, os dewisa hyny yn hytrach na chodi order am dano. Disgwyliwn y tal, o hyn i'r Nadolig, er mwyn i ni brynu Gwydd dew, a thaclau ereill angenrheidiol tuag at wneud gwledd i'w bwytta ar ol dyfod 0 y honom yn ffryndiau. Oherwydd rhaid i bob anghydfod a fodola rhwng cymydog- ion a'u gilydd, gael ei settlo yn adeg y Nadolig, er mwyn cael a l ddecbreu ar ol i'r Nadolig fyned heibio. in YR EISTEDDFOD,—Vv7el dyma Eisteddfod Bangor wedi ei rhifo i bllth y pethau a fu. A gobeithiaf fod pawb yn iach ar ol bod ynddi. Cawsom ni y fraint 0 fed ynddi am un diwrnod. Yr oedd y cyn- ulliad yn dra lliosog, fel nad oedd modd i hen wr fel fi gael ond ychydig o gysur, ZD trwy fod y babell enfawr yn orlawn 0 \yrandawyr astud a cynnhyrfus, fel nas gallasai neb o'r gynnulleidfa fod yn gy- surus iawn yn y fath le ffrxv *vdri,-tdol Ond gan nad ydwyf wedi fy awdurdodi (yn wyddogol) i gofilodi hanes yr eisteddfod i bobl dda y Bontnewydd, ni a'i gadawn yn y fan hon, gyda givileild crybwylliad byr o'r hyn a welsoitc a glynvsom y tu allan i'r babell. Dymit lie yr oedd yr Arch- fardd Coco.saidd," o Fon, yn gwneud busnes mawr o'i gan ardderchog i'r Tarw Tew," &c. Yn wir mae y "bardd hwn yn un o'r rhai mwyaf gwreiddiol a fu erioed yn mbair Ceridwen. Y mae 0 yn hollol ar ei ben ei hun fel ycyfryw. Synasooi lawer at ei arafedd doniolawg gyda'r bechgynos oeddynt yn ceisio ei aflonyddu gyda ei fusness. Yr oedd yn gallu eutrin gyda medrusrwydd digyffelyb, a hyny yn holiol ddifrifol! Er nas gallai yr hogiau, ac ereill oedd yn ei wrando ymattal heb roddi vent i'w poiriannau chwerthinllyd, er hyny yr oedd ef mor seriws a phregethwr mewn Sassiwn, 0 a thrwy hyny yn gallu gwneud busnes da 0 honi gyda'i "ganiadau" di-ail. Dodwn yma ddyfyniad 0 bennill neu ddau o'i gan i'r Tarw Tew."— Y Tarw mae arno fleWYD garw, Mi frefiff yn arw, Cyu ei beHgi & rwdins a blawd I dyfu arno guawd." Mae arno olwg chwyrn, Yn cario ei gym, A'i gyrn sy'u ddefnyddiol i gadw'r powdwr Ithag y damp a'r dwr," &c., &c. Dyna ddigon i ddangos gwreiddiolder ac ystwythder ei gan, yr hon a udganai efe gyda'r difrifoldeb mwyaf, a phawb yn prynu ganddo, er mwyn cael golwg ar ei gynnyrch. Clywsom lawer gwaith nad oes yr un swydd yn rhy isel i'w chyflawni I gan y Gwyddel, os gall efe wneud pres o honi. Os ydym i gymmeryd y bardd hwn yn engraifft o bobl sir Fori, gallern feddwl eu bod hwythau yn tebygu i'r Gwyddelod yn hyn o beth. CENHADON HEDD.—Cymmaint ydyw awydd y dosbarth uchod at wneud da.ioni i'w cydgreaduriaid, fel yr aethun o honynt i dy cymmydog yn y B- y dydd"o'r hlaen i "ymweled" a'r teulu. Ac wrth ganfod yno faban bychan ar lin ei fam, cymmerodd y minister afael mewn cwpan de, yn yr hon yr oedd ychydig ddwfr, ae, yn ei ffwdan i gyflawni y ddefod, efe a fedyddiodd yr un bach yn y fan, heb gymmaint a myned i air o weddi, na dyweud gair wrth ei rieni, na dim Pwy bynag a Rmheua ddilysrwydd yr hanes uchod, deued attaf a chaiff wybod yr boll fanylion, oblegid y mae'r banes yn hollol. wir. TORI Y SABBOTH.-rrllag unarddeg o'r gloeh y boreu Sul diweddaf, gwelsom glamp o ddyn, tua dwy lath o hyd, yn goes-noeth droed-noeth yn casgln brigau coed, tuag at wneud tan yn ei fynwes (oblegid yr oedd ganddo ddigon wedi eu casglu yn flaenorol tuag at wneud tan yn ei dy). Y mae yn rhyfedd y fath wangc sydd mewn rhai pobl at yr hen fyd yma, fel nad allart hehgor un diwrnod o saith i orphwys oddiwrth eu llafur dyddiol! Wel, foneddigion, y mae eich gohebydd yn cael ei fe. o yn ami, fel y Rylwyd yn flaenorol, am ddatguddio rhyw fan ddrvg- au a yflawnÜ g-an rai 0 drigolion yr ardaio dd hyu. Edryuliir arnaf fel rhyw elyn i diiynohaeth, gan hyd yn nod rai o broifeswyr crefydd, pryd v gallesid dis- gwyi idviynt hwy, yn an ad neb, ein can- mol, a. rlioddi pob cefnogaeth i'n sylwadan yn erbyn drygioni'r oe*, Yn lie hyny, deallwn eu bod, rai 0 honynt, mor ddig wrthyf fel ag y maent wedi rhybuddio eu ffrindiau ac ereill i beidio siarad a mi, i-liag ofn iddynt gael eu halogi genyf! Wei, dichon fod perygl yn hyny, yn ol "eu barn gul hwy am danaf. Ond da genym allu hysbysu nad yw pawb ddim yn ein colifarnu. Na, y mae yma rai pohl, gall hefyd, yn canmol ein llithoedd, ac yn dy- weud fod gwir angen am danynt yma. GWAS MR. PV/NCD. u_

LLOFFION. Prysurir dyir i lawr babell eisteddfodol Bangor, a gwelir oddiwrth hysbysiad yn y rhifyn hwn y cynnelir arwerthiant cyhoeddus ar yr holl goed, &c., gan y Meistri E. H. Owen a'i Fab ar yr wyth- fed o Fedi. Ymddengys mai y cadeirfardd adna- byrldus Ieuan lonawr a enniilodd Gadair Tali sin yn Arwest Glan Geirionydd eleni, ac nad ydoedd cadeiriad Ogwenydd; fel un o'r c-ystadleuwyr, namyn defod ofer. Dy- nuina tadau Yr Orsedd, nid amg TI Cow- lyd, Trebor, a Gethin, hysbysii leuan Ionawr ei fod wedi cael y fraint awdur- dodedic uchaf a all burddas Cymru gyn- uyrchn iddo." PvvYS YR A WYR.- Y mae un milldir cubaidi o awyr yn pwy so rill miliwn a chwe chant 0 iiloedd 0 duuellau. METELOEDD YN YR HAUL.—Trwy gyn- northwy y spectroscope, y mae tri ar ddeg o wahanol feteloedd wedi eu dargaufod yn yr haul, yn nghydag ulyf. (hy ho yen). GWRES Y SEE. --Dywedir rj 1 y ser yn twymno y ddaear i'r fath r.;dd\u, fel na cbytamerai eu gwres ond blwyddyn i lwyr doddi rhew triugain a phymr.heg o droed- feddi mewn trwch Yr oedd hen foneddiges sseo yn bvw mewn ardal afiach iawn, a gofyn- wyd iddi pa reswm it roddai fod cym- maint yn marw yn- ei haivUi y ty nhor hwnw o'r flwyddyn. Dywedud » hit lau —" Dear me nis gallaf ddweyd. Y mae cymmaint o bobl yn inarw,, hon na buont erioed farw o'r blaen." Y DYN DALL A'R (1:111, pan roddid rhyw greadur yn ei hv-, a arferai ddyweyd pa beth ydoedd. Ar 1 yw achlysur, dygwyd cenaw blaidd r1,0. Teimlodd ef i gyd drrsto H. (¡I:¡ :i ¡ d yn ammheus, fe ddywed da :—'• Ni i g-.va pa un ai ci ai blaidd oodd dy dad; cd hyn a wn Na wnawn dy ymddim pi mhlith diadell o ddefaid."—Fr A —Y mae tueddiadau drwg yn ymddaagos yn foreu. Ni ddylid ymddiried yn yr h\ a sydd debyg i ddrwg.—Chwe dim J'hop, gait- Glan Alan. h.

R VAUGHAN WILLIAMS 0 FLAEN YR YNADON. Dydd Mawrth gwysiwyd Mr. R. V. Wil- liams, Barnwr Llys y Manddyleciion ac ynad heddweh, o flaen ynadon Hhyl, gan Edward Powell, gyriedydd ceruyd, am ymosodiad. Yr oedd y diffynydd yn y llys cyn i un o'r ynadon ereiil gyruaedd, a phan ddaeth yr achwynydd i mown, dywedodd y diffynydd-" Yr wyf yn eich dedrrydu i saith niwrnod o garchariad Z,, yn tigharchar y Wyddgrug. Bu i cuvvi fy attal ar y ffordd ba yr oeddwn yn dyfod i'r llys hwn, a thnvy Act Dr Par- liament y mae genyf allu l'ch anfon i garehar heb unrhyw dystiolaetli nac ym- c i -%v 1 chwiliad o gwb).4 Ond dYWldcJ i chwi yc hanes. Deuais yma gyda eheffyi pur fywiog, ac yr qeddwu yn Y nlyt Y etirh atone, ar yr ochr dde i'r ff ;-id.i; ac yr oeddych chwi yn dyfod ar yr oc;hr rryfeil- iornus. Geiwais arnoch i fyned yn mlaen, a dywedasoch am i mi fyned yn lie hyny.—Gwadai Powell hyn, ac aeth y diffynyd, [ yn mlaen i ddyweud fod yr achv,y\ -yda vn dywend yr anwireddau mwyaf dybryd; ac eglur- odd nad ydoedd ef wedi gwneud dim ond cyffwrdd ag ef yn ysgaia a'i. chwip, yr hyn yr ystyriai yr oedd ganddo berifaith bawl i'w wneud, ond yr o^dd yr achwyn- ydd yn meddu digon ,0 haerllugcwydd i ddwyn allan wys yn ei eruvii.-S Mr George (y Clerc), fod ygweithredudau yn iiolloi afreolaidcl amnad oedd y cadeirydd wedi cyraedd.—^Ynabygythiai Mr Yauglian Williams anfon Mr George, yn nhwUlni yr achwynydd, i garehar y Wyddgriig, os agorai ei safn yn yr achos drachefn.— Yn chrwydd cyrhaeddodd amryw o'r yn- adoii, a gorchymynodd y Y ru: i'r achwynydd gael ei gymmeryd i garehar a go cyn odd ar fod i'r WJS gael ei dileu oddiar lyfrau y llys, ar y sail ci bod wedi ei rhoddi allan gan un ynad yn erbyn y llall heb ymchwiliad dyladwy.—Modd bynag, ni chydsyniwyd a ac aed yn | mlaen gyda'r achos, pryd y rhoddodd yr j achwynydd ei d yr iion a gadiirnhawyd gan heddgeidwad. Wedi i Mr Vaughan Williams amddiffyn ei hun, ymgynghorodd yr ynadaa, a dad- ganodd y cadeirydd fo,1 yr achos yn un tra phoenus, ond ystyrient fod ymos- odiad wedi ei wneud, ac ystyried y oedd wedi ei gyflawni, teimlont yn rnwym o roddi arno y ddirwy uch..f, sef pum punt a'r costau- Dywed- ai y ddfynydd y byddai iddo appelio at awdaia :u usveh, ac hysbysodu y cadeir- ydd y byadai yn ganddynt gamattau iddo x ftyHeustra. Dy- wedit^ Oleic :igeilKi iyny —Dywodai Mr Williams n« ,a,.i ef y ddir-.vyo, ond hysbysai y cadeirydd ef y byd-1 u p.edwar diwrnod ar ddeg o-garehar yn ■'•:nyg hyny.—Yna cerddodd Mr Wil- liamv ali-an o'r llys drwy ddrws preifat, a dilynwyd ef gan heddgeid wad.— Derbyn- iwyd penderfyniad y Faingc gydag arwyddion o gymmeradwyaeth, ond rhoddwyd terfyn buan arnynt.

ellan ac er hyny goreu haidd a raoch yn N yfed ac yn Llonnio Llonwen y dodwes y rhain. Gwedi hyny y cerddwys hyd yn Arfon, ac yn Lleyn y dodwes ar y gronyn Rhyg L ac erhyny goreu Rhyg yn Lleyn ac Eifionydd ac ar ystlys Rhiwgyferth- wch y dodwes ar genaw Blaidd a Chyw'r Eryr, a rhoddi'r Eryr a wnaeth efe i Fryn- ach VVyddel o Ddinas Affaraon, a'r Blaidd a rhoddes efe i Fenwaed Arglwydd Arllechwedd, a llawer o son sydd am Flaidd Brynach, ac Eryr Menwaed, ac oddiyna myned yd y Maen du yn Arfon, He y dodwes ar genaw Cath, a Choll ab Collfrewi ai teflis ym Menai, a hono oedd Gath Balwg, a fu'n ormes ynys Mon ar ol hyny. Trydydd Trystan ab Tallwch, a getwis foch March fab Meirchion, tra aethai y meichiad yn genad at Essyllt i erchu oed a hi, a Marchell, a Choi, a Bed- wyr, a fuant eill pedwar ar ymgais a chyrch, ac nis gallasant gael cymmaint ac un banw, nag o rodd, nag o drais, nag o lad rod, sef achaws a'u gelwid y gwrdd- feichiaid, am nas gellid nag ynill na gor- trech arnynt am un o'r moch a gedwynt, eithr eu dadfu a wnaent ar eu llawn gyn- nydd i'r rhai au pieuddynt." Trioedd 78.-Tri Chyndynawc Ynys Prydain Eiddilic Gorr, a Thrystan ab Tallwch, a Gwerrwerydd Fawr, ac nid oedd au trothau oddiwrth eu harfaethau." Trioedd o Lyfr Paid Patton.—" Tri lledrithiog farchawg oedd yn Llys Arthur, nid amgen Murw ab Teirgwaedd, Trystan ab Tallwch, a But Hir ab Cynyr Farfog, canys ymrithio a, wneynt yn y rhith y myn- nynt, pan vae galed arnynt, ac am hyny ni attai neb eu gorfod rhwng eu kryfdcr au lledrith." Maddeued y darllenydd i ni am ddyfynu cymaint o'r hen Drioedd, canys nid oes genym yr un ffordd arall i olrhain cyfrinion chwedloniaeth yr hen Dderwyddon, oher- wydd y mae yr ysgrifenwyr Lladinaidd yn brin iawn ar y pwnc. Yr ydym yn credu mai cyfeirio at yr un amgylchiadau y mae yr holl Drioedd a ddyfynasom, ac nid yd- ym yn gwybod am ddim gwell esboniad arnynt na'r eiddo "Myfyr Mon," a chan ein bod yn meddwl ei fod yn dadlenu llawer o'r hen gyfrinion Derwyddol, rhoddwn ei esboniad ar y Trioedd uchod o flaen y darllenydd yn gyflawn yn y benod nesaf.