Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
--__-----_---; NEWYRTII ZACHRY…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
NEWYRTII ZACHRY Oll GADAiE WELLT. Zechariah Phillips yw ei enw priodol, ac fel Mr Phillips y cyfarcha y cymydogion ef ond Newyrth Zachry' y byddwn ni yn ei alw. Yma y gwelais i ef, ac yr wyf yn ei gofio o'r goreu er's pedair blyn- edd ar hugain, ac yr oedd yma ddeng mlynedd cyn hyny. Efe yw brawd hymtf fy mam. Ghyn ei oed yn lied agos, ond nid gwiw i mi ddyweyd ac nid oes'modd rhoddi.traTngwydd" mwy iddo na thrwy ofyn ei oed. Mae yn aelod parchus o'rfrawdoliaeth henlancyddol. Treuliodd foreli ei fywyd yn Lloegr, lie y gwnaeth geiniog gryno mewn amser byr, a hyny mewn ffordd digon gonest. Yfrth deithio ar ben cerbyd o "Worcester i Lunclain cafodd oerfel, ymafl- odd oerfel ynddo, trodd yn grydcymalau, ac aeth o ddrwg i waeth, nes y collodd agos yn hollol nerth ei aelodau. Wedi treio pob dyfais physigwriaeth, daeth yma at fy mam, gan fod ei fam wedi marw yehydig amser cyn hyny ac yma y mae wedi bod byth, ac yma y bydd bellajh mae yn debyg hyd ei fedd, a chwithdod mawr i ni fydd ei golli pan y daw "hyny. Gobeithio fod y dydd yn mhell iawn. Gair Newyrth Zachry ydyw y ddeddf gyda ni yma ar bob Fcth. Yr ydym wedi cynefino a'i iau, fel nad oes neb e honom yn ei tlieimlo yn drom. Bu ei ddyfod- iad yma yn help mawr i nhada mam wrtli cldechreu eu byd, ar amser lied galed; ac or na bu erioed ddyn mwy diwyd a gweithgar na nhad, eto nid oedd wedi cael manteision Newyrth Zatehry pan yn ddyn ieu- ange, a byddai fy nhad oblegid hyny yn ymgynghori Ily ag ef ar bob path. Dysgwyd ninau fel plant felly o'n mebyd i edrych i fyny ato. Yr wyf yn cofio amser pan y byddai yngallu symud tipyn wrth ei ddwy faglen; ond y mae er's blynyddoadd lawer wedi myned yn hollol ddiallu. Cariodd y nhad o'r gwely i'r gadair y boreu, ac o'r gwely i'r gadair y nos, am yn agos i ugain nnynedd ac wedi i'r ael- wyd lyned heb dad arni-ac y mae hono yn golled na fedr neb ei hamgyffre'I ond a'i teimlocld-y mae tin o honom ni v meibion o hyfrydwch calon bob hwyr a boreu yn gwneud yr un gwasanaeth i Newyrth Zachry. Eistedda yn awr er's blynyddoecld ar hyd y dydd mewn hen gadair wellt fawr gwmpasog, wedi ei leinio yn gynhes, a chlustog esmwyth arni; ae yma y treilia agos ei holl amser i ddarllen y llyfrau a'r papurau a welir yn bentyrau o'i gwmpas. Ar ei dde y mae ford fechan gron i ddal y llyfr neu y papur a, ddarllenir ganddo; ac oddifewn i'r simdde fawr ar y llaw aswy y mae dwy astell, ar y rhai y mae y llyfr- au a ddarllenir ganddo amlaf yn nghadw. Mae mat Penbre wedi ei daenu yn glyd dros yr aelwyd oil, ac un bychan arall ynychwanegoldan ei draed, ac yntau yn ymddangos yn lan a boneddigaidd yr olwg arno. Er fod ei gluniau yn hollol ddinerth, eto y mae ei glyw gystal ag erioed, a'i gof a'i ddeall heb eu han- mharu mewn un modd. Mae ei lygaid yn pylu, ond trwy gymhorth gwydrau y mae yn gweled yn ber- ffaith. Mae yn ddarllenwr mawr ar lyfrau Cymraeg a Saesneg, ac y mae yn fwy eang a diragfarn yn nghylch ei ddarlleniad na'r rhan fwyaf o bobl o'i oed. Annibynwr ydyw o waed a dygiad i fyny; ac a hwy hefyd yr ymaelododd ar ol dyfod yma. Der- byniwyd ef yn aelod yn y ty yma gan yr hen weini- dog, y diweddar Barch, Mr Jones, tua'r Iwycldyn 1840, pan yr oedd diwygiad gwresog yn yr ardal; a byddai Mr Jones yn dyfod yma i bregethu ac i roddi cymundeb iddo bob mis tra y bu byw; ae felly y gwna ei olynyddjy Parch., Mr Evans eto. Ond or fod Newyrth Zachry yn aelod gyda'r Annibynwyr, eto y mae yn bur ddiragfarn at bob enwad. Pan yn Bristol yn ddyn ieuangc, byddai yn arfer gwrando yr enwog Robert Hall, a pharodd hyny i'w ragfarn at y Bedyddwyr gilio. Ac er nad oedd dim Meth- odistiaid yi-i yr ardal 110 y; dygwyd ef i fyny, eto wedi myned i Lundain clywodd John Elias ac ereill o'u henwogion yn pregethu, fel y daeth yn h off o honynt, heblaw ei fod bob amser yn lied Galfinaidd eiolygiadau. Rhaid iddo gael gweled yr holl newydd- iaduron Cymreig, ac y mae yn darllen y rhan fwyaf o'r misolion, ac o'i gadair wellt ar yr aelwyd bydd yn rhoddi i ni ei ddedfryd ar y cwbl; a bum yn meddwl lawer gwaith y buasai ei syhvadau doeth, craff, a beirniadol yn werth eu cofnodi. Os caf gongl fechan o'r TYST, ysgrifenaf hwy owythnosi wythnos; a bydd gweled pa "groesaw a ga hwn yn nrws y Swyddfa genych chw,i, olygwyr parchus, yn awgrym i mi pa beth i'w wneud. Bydd. dywediadau, Newyrth Zachry ei hun .yn well esboniad ar ei neillduolion na. dim a ellir ei ysgrifenu gan Llysceninen. EI Nai.
LLONG-LWYTH RHYFEDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLONG-LWYTH RHYFEDD. Mae llawer math o Iwytlii llongau yn gadael afonLerpwly naill wythnos ar ol y llall. Byddai rhestr o'r gwahanol nwyddau mor anghydnaws ag ydoedd y sign fythgofiadwyhono a ddarllenid yn ami gan Caledfryn (coffa da am dano), lieyr oedd bacon a brushes, penwaig a Thestamentau, &c. wedi eu taflu blith draphlith a'u gilydd. Ond o bob llwyth a gludwyd ymaith erioed, credwn na bu yr un mwy rhyfedd na'r llwyth a ddygwyd ymaitli yn yr Hibernian, perthynol i'r Montreal Co., ddydd Iau diweddaf. Pegofynid iddi ar ei mordaith i ba le y mae yn myned, a beth sydd ganddi ar ei bwrjd, byddai raid iddi ateb—Ehwym i St. Lawrence, gyda llwyth o blant amddifaid.' Ymddengys fad: Miss Rye, yr hon sydd wedi cyssegru ei bywyd at wella amgylchiadau gwa- hanol ddosbarthiadau cymdeithas yn y wlad hon, trwy eu symud i < wlad sydd well i fyw,' er m wedi cymeryd yn ei phen i symud niter o bla-nt I amddifaid o'r trefydd mawrion yma i ryw sef- ydliad yn Nghanada. Amlygodd ei bwriad i fwrdd y Guardians yn Lerpwl, y rhai a gasgl- asant ynghyd rhyw haner cant o enethod o'r ysgolion rhad. Casglodd hithau ei hun o Lun- dain, Wolverhampton, a threfydd ereill, chweeh ar hugain o blant ereill, heblaw rhai mown oed. Erbyn casglu y cyfan at eu gilydd, yr oedd ganddi dan ei gofal bedwar ugain a phymtheg o ymfudwyr, pedwar ar bymtheg wedi tyfu i fyny, ac un ar bymtheg a thriugain o blant rhwng saith ac un ar ddeg oed. Bu pobl Ler- pwl yn hynod o gymwynasgar gyda'u cyfran hwy. Darparwyd cist fechan yn llawn o ddi- llad clyd ar gyfer pob un. Talwyd eu passage money, sef wyth punt y pen, yn llawn, a gofal- wyd am eu cysur yn mhob modd. Golygfa effeithiol ydyw yr ymadawiad di- weddaf a chyfeillion ar fwrdd llong—yr ysgwyd dwylaw caredig, y wylo clagrau oynhes, y .cofion a'r dymuniadau fyrdl, a chyhwfan cadachau ac anfon cusanau gyda'r gwynt. Scenes i'w cofio byth ydyw y rhai hyny. Ond, yr oedd rhyw- beth mwy tarawiadol, rhywbeth mwy treiddiol i ddyfnder calon, rhywbeth mwy eang i fyfyr- dod dyn yn yr olygfa ddystaw, semi, ar fwrdd yr Hibernian. Nid oedd yma na mam na thad, na brawd na chwaer, nac ewythr na modryb, na chefnder na chyfnither i ganu ffarwel ac i ddymuno daioni i'r pethau bach diniweid. Nid oedd dim rhwymau rhyngddynt a'r hen fyd i'w tori, ac ni wyddent ddim oil am y byd yr oedd- ynt.yn gwyneba arno. Pob un a bun fawr yn un llaw, a llyfr pictiwrs yn y Haw arall-ym- ddangosent mor ddedwydd a phe buasent yn Mharadwys ytylwythion teg. Yr oedd hyd yn nod Jack Tar yn teimlo drostynt-ymaflai ynddynt yn dyner wrth eu trosglwyddo i'r llong, peidiai a rhegu tra yr oeddynt yn ei glyw, chwarddai gyda hwynt yn eu difyrion. Yn wir, edrychai pawb arnynt gyda llygad o ddsturi o'r cadben i lawr i'r cabin boy. Bwriedir Cadw y pethau bach mewn sefydliad pwrpasol hyd nes y byddant yn bymtheg oed, pan y gadewir iddynt fyned allan i wasanaeth. neu gael eu mabwysiadu mewn teuluoedd, neu i ymgymeryd a rhyw orchwyl penodol. Pan y cyrhaeddant y ddeunawfed llwydd o'u hoedran, byddant yn rhydd i wneud fel y mynont. Pwy na ddymunai iddynt bob lhvyddiant! Y mae y byd mawr llydan o'u blaenau. Bendith arnynt, meddwn ni. Bydded i dad yr amddi- faid ofalu am danynt, fel y gallont yn mhen blynyddau eto i dd'od edrych o ben pinacl sef- yllfa llawer uwch ar yr adeg ddieithr hono pan y daethant gyda'r Hibernian o Lerpwl. Dymunwn i Miss Bye hefyd bob llwyddiant yn ei gwaith hunan-ymwadol. Nid yw hi yn disgwyl nac yn gofalu am ddim elw ineivn aur nac arian. Bydded iddi dderbyn taledigaeth llawer uwch, yn yr ymwybyddiaeth ei bod wedi dyrchafu bywydau o dlodi a gwarth i ddefnydd- ioldeb ac urddas, ac wedi cadw eneidiau bychain yn bur a dilwgrutrwy roddi digon o Ie a digon o awyr iach iddynt dyfu yn ei ganol.
HWNT^AC YMA YN YR AMERICA.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
HWNT^AC YMA YN YR AMERICA. (Par had.) Ni ddylwn basio i;mi olygfa arall. Gwelais SANT AR Y DDAEAR. Pwy ydyw ? Ai loan y dysgybl "anwyl wedi adgyfodi ydyw? Un tebyg iawn. Dyn byr, bach, tawel, wedi ei goroni a mwynder. Dr. Robert Everett, Steuben (gynt o Ddinbych), ydyw. Cyfaill boreu oes i fy hen athraw—y Parch. Michael Jones, yr Hen Olygydd o Dol- gelley, y Parchn. J. Roberts, Llanbrynmair, a Williams o'r Wern. Yr oedd yn ddigon o dal am y daith i'w weled ef yn cydio yn un ochr i'r Llyfr Hymnau, a'r Parch. Morris Roberts yr ochr arall, ac yn cyd-ganu o'u calon fel dau sant ar borth y nef. Dyma Bioneers y weinid- ogaeth Gymreig yn yr America. Dylem eu parchu. 'Cefais gyfle wrth fyned a dod oSva- hanol fanau i dreulio amryw oriau yn Utica. Nis gallwn feddwl'-gadael;'heb weled chwaer i'r Parch. J. Jones, Llangiwc, a Mrs Howells, gweddw y Parch. Llewelyn D. Howells, un o'm achyddiaeth o Lanuwchllyn, ac amryw o rai cytfelyb. Bum yn swyddfa Y Drych-iiewydd- iadur a olygir yn alluog gan Gwyneddfardd, oddiyno aethum i gael tynu fy narlun. Buasai yu dda genyf fyned i York Mills lie y mae fy hen gyfaill a adwaenid pan yn fyfyriwr yn y Bala fel Mr Edward Jones, Manchester. Cefais ychydig o ymddiddan ag ef ddiwrnod y Gy- manfa—drwg oedd genyf weled cymaint o ol cystudd arno. Saif yn barchus nodedig yn ngolwg ei frodyr. Aethum o Utica i ganlyn trefniadau y Gymanfa i Floyd. Derbyniwyd ni yn garedig gan y Parch. Mr Griffiths a'i bobl. Trodd y tywydd yn anffafriol iawn ddydd Gwener. Dyna YSTORM 0 FELLT A THARANAU enbyd a gawsom. Ni welais ddirn cyffelyb erioed yn Nghymru. Pan yr oeddym yn dod o oedfa y boreu dechreuodd fwrw, ac aeth yn waeth waeth o hyd. Rhuai ytaranau nes y crynai y ddaear a fflachiai y mellt nes yr ofnem gael ein llosgi yn golsod ar amrantiad, a thy- walltai y gwlaw fel llifeiriant o'r cymylau. Cydiai y Parch. M. Roberts yn Haw fy ngwraig ar ganol y dymhestl, a dywedai yn ei dclull teuluaidd ef ei hun, Dyma'r America ngeneth i, pan y mae hi yn gwlawio-gwlawio yn iawn y mae hi weli di.' Felly yr oedd hi mewn gwirionedd. Ysgubid y pontydd, a dryllid y ffyrdd, fel y methai llawer gyrhaedd y capel, ac o'r braidd y gallodd y neidiwr ystwythaf oedd yn nghyffiniau y lie gyrhaedd. Drwg oedd genyf ddeall i feliten daro ysgubor gwraig weddw yn y gymydogaeth a llwyr losgi gwerth yn agos i fil o ddoleri. Tywyll iawn yw ffyrdd Rhagluniaeth. Enynodd hyn gydymdeimlad llwyraf y lle.. Nid gweinidogaeth^,i'w dibrisio ydyw hono sydd yn creu cydymdeimlad. Oddiyma aethom trwy Utica i Waterville, tref fechan brydferh, frith o goed, tebyg ei maint i'r Bala. Dyma faes llafur fy anwyl gyfaill y Parch. E. Davies—dyn ag oedd yn cael ei werthfawrogi yn fwy po fwyaf yr oedd yn aros yn Nghymru. Wedi pregethu boreu Sabboth aethum i dy Mrs Thomas (merch y Parch. M. Roberts) i giniaw. Dyma balas ar- ddercliog Yma cefais weled r HEN FFBYND I FY MAM, sef Mrs Jones, chwaer i Miss Owen, Ivy House, Bala; a Mrs Jones, Bryntegid; a mam i Mrs Rowlands, Bala. Yr oedd hi a'i dwyferch yma yn aros am ychydig, ac yn wir nis gallent ddethol man mwy hyfryd braidd yn y byd. Aethom fel mellten yn ein hymddiddan i'r Bala. Yr oedd yn dda genyf gwrdd a hi a gweled ei merched,t dymunwn ,wahodd y rhai a ynfyd dybiant mai gwlad haner farbaraidd yw yr America i geisio cael golwg ar y ddwy chwaer hyn er eu bod yn hollol ddirodres ni welais ferched ieuaingc mwy refined erioed. Y mae yn gysur i rieni sydd ganddynt blant i'w magu i weled cynhyrchion mor rhagorol i