Y Llan

Y SEFYLLFA YN MESOPOTAMIA. Dilynwyd y Tyrciaid ffoedig gan ein milwyr yn egniol ddydd Mawrth, ac ym- osodvq* arnynt nifer o weithiau o dri ilchyfodriad ddeng milldir ar hugain tu- hwnt i Kut. Tra yn ffoi, gadawodd y Tyrciaid ar eu holau gyflenwadau o ddrylliau, cyfarpar, etc., a thaflasant rai magnelau i'r afon. Cymerwyd tri chant o garcharorion ddydd Sul, a llawer yn ychwaneg ddydd Llun. PRISIAU UCHEL YMBORTH. Er gwaetthaf cyfarwyddiadau a gor- ohymynion swyddogion y Llywodraeth, mae gor-brisoedd yn cael eu gofyn am • nwyddau, ond rhoddir terfyn buan ar hyn, ac y mae gwerthwyr pytatws wodi eu dir- wyo yn drwm mewn rhai lleoodd am hawlio mwy na cheiniog a dimai y pwys am bytatws. Ceir rhai pobl yn prynu stociau helaeth o nwyddau, yr flyn a wasga. yn drwm ar y rhai llai ffodus, ond mae y Llywodraeth yn bwriadu rhoddi fcerfyn ar hyn, ac i rwystro unrhyw ym- gais i wasgu y tlawd. Gwneir pob ym- dfltiech i gynorthwyo amaethwyr i drinl eu tiroedd, a bwriedir gosod rhai miloedd o garcharorion GermaiLaidd i gynorthwyo gyda'r gwaith hwn. DYDD GWENER. COLLEDION Y TYRCIAID. AnfonoPd y Cadfridog Syr Stanley Maude adroddiad i'r Swyddfa Rhyfel i'r perwyl fod y Tyrciaid wedi eu handwyo, ac nae gallent gyraedd Bagdad ond fel gallu afreolaidd. Oddiar Chwefror 24ain, yr oedd 2300 o garcharorion Tyrcaidd wedi au cymeryd, ac yr oeddynt wedi eu oolledu yn ddirfawr mewn rhanau eareill o'r wlad. Er's pan ddechreuwyd yr ym- oeodiadau ar y Tyrciaid, sef Rhagfyr 13eg, amcangyfrifid fod eu collodion yn ugain mil. LLWYDDIANT Y PRYDEINIAID YN FFRAINC. Yn ol adroddiad Syr Douglas Haig nos Iau, mae y Prydeimaid yn parhau yn llwyddianus yn Ffrainc. Yn ystod mis Chwefror, cymerasant 2133 o garcharor- ion, a meddianasant un ar ddeg o ben- trefi. Yn y Sonedd, noa Iau, mynegid y byddai ifr Germaniaid wneyd ymdrech neillduol i derfynu y rhyfel y flwyddyn hon. t GERMANI A'R AMERICA. Mynegir fod Germani yn ceisio cyn- llunio i gael gan Mexico a Japan i uno glu gilydd yn erbyn yr Unol Daleithiau. Y cynllun ey-;giedilt yw ceisio darbwyllo Japan i derfynu ei chyfeillgarwch a'r Cynghreiriaid, ao addewir cynortEwy arianol gan Germani i Mexico, er fod Germani bron yn fethdalwr ei hunan. Yr oedd oopi o'r cynllun hwn yn meddiant yr Arlywydd Wilson pan gynygiodd y Oanghellydd Germanaidd deljerau hedd- woh! DYDD SADWRN. ENCILIAD Y GERMANIAID YN FFRAINC. Oddiwrth adroddiad Syr Douglas Haig, yxnddengys fod enciliad y Germaniaid yn Ffrainc yn arafu. Gwesgir arnynt yn ddyfal gan ein milwyr. ac yn Bapaume gwrthwynebwyd ni ganddynt. Enill- asom dir yn y rhanbarth hwnw ac yn Puisieux, a chyraetrwyd 128 o garchar- orion ar yr Ancre ddydd Gwener. Y BRWYDRO YN MESOPOTAMIA. Uwyddo ymhob oyfeiriad y mae y milwyr Psydeanig yn Mesopotamia, ac M" Ohw^frnr 23airr J11q 4 300 o'r Tyrc- iaid wedi eu cymeryd yn garcharorion, yr hyn wna gyfanrif o 7000 oddiar pan ymosodwyd arnynt yr--ail dro. Cymerwyd 28 o fagnelau hefyd. AMERICA A GERMANI. Mae cynllun y Germaniaid i ddenttl, Japan a Mexico i ymladd yn erbyn yr Unol Daleithiau wedi enyn digofaint yr Americaniaid, y rhai ydynt, yn awr yn cefnogi yr Arlywydd â'u holl nerth, ac yn Nhy y Cynrychiolwyr pasiwyd fod i bob llong Amerioanaidd gario arfau i wynebu ymosodiadau llechwraidd yr ymsudd- longau 'Germanaidd. Disgwylir y oeir dadleniadau cyffrous ereill o gynllwynion y Germaniaid yn fuan. DYDD LLUN. Y BRWYDRO YN FFRAINC. Yn adroddiad Syr Douglas Haig nos Sul, mynegid fod y milwyr Prydeinig wedi meddianu llinellau cynorthwyol y Germaniaid i'r dwyrain o Bouchavesnes ar ffrynt o 1200 o latheni, gan gymeryd 173 o garcharorion. Credir y llwyddir drwy hyn i feddiana Peronne ar fyrder. Er fod enciliad y Germaniaid o gyffiniau yr Ancre wedi lliniaru, nid yw eto wedi diweddu, ond y maent yn gorfod rhoddi i fyny eu safleoead y naill ar ol y llall. Yn ystod nos Sadwm a nos Sul, cymdbodd y milwyr Prydeinig 190 o garcharorion. Y RWSIAID A PERSIA. Mae y Rwsiaid yn brysur yn Persia, ac wedi meddianu Hamadan, yr hwn fu yn eu meddiant o'r blaen, ond oollasant ef pan ddaeth adgyfnerthion mawrion o Dyrciaid yn eu herbyn. DADLENIAD Y TWYLL GERMAN- AIDD. Fel y mae yn rhyfedd adrodd, cyfaddefa Herr Zimmermann, Gweinido Tramor Germani, fod y cynllun i ddarbwyllo Mexico i ymosod ar yr Unol Daleithiau yn wir. Dywed Gweinidog Tramor Mexico, pa, fodd bynag, na dderbyniodd unrhyw genadwri i'r perwyl hwnw. Bwriada yr Americaniaid arfogi eu holl longau nias- nachol. SUDDIAD LLONG DDINYSTRIOL. Suddwyd un o longau dinystriol Pry- dain drwy fyned i wrthdarawiad a. mwnfa yn y mor, 0 ahollodd pob pob un oedd ar ei bwrdd eu bywydau. DYDD MAWRTH. YMOSODIAD Y GERMANIAID. Fel y gallesid disgwyl, ymosododd y Germaniaid ar ein safle yn Bouchavesnes, ond dioddefasant golledion trymion yn eu hymdrech ofer. Nid oes ychwaneg o fan- ylion wedi eu derbyn ynghylch enciliad y Germaniaid o gyffiniau yr Ancro. Ad- gyfnerthwyd ein safle i'r dwyrain o Gom- meoourt ddydd SuL VERDUN. Ymosododd y Germaniaid ar Verdun unwaith-eto, a llwyddasant i raddau ger- llaw coedwig Curieres, lie, medd y Ger- maniaid, y cymerwyd 578 o garcharorion. AMERICA A GERMANI. Gyda. golwg ar y gwrthwynobiad a ddangoswyd yn Senedd yr Unol. Daleith- iau i arfogi llongau masnachol, bwriada yr Arlywydd Wilson gynal cyfarfyddiad neillduol o'r Senedd er adgyweirio rhai o'r rheolau, ac i'w wneyd yn anmhosibl i leiafrif bychan wrthwynebu dymuniadau mwyafrif. Dywed Mr. Wilson fod yr America wedi ei thynu yn nee at ryfel nag y bu, ao y gall amgylchiadau ddigwydd i'w gorfodi i hawlio ei hiawnderau. DYDD MEBCBER, Y FFRYNT ORLLEWINOL. Adroddiad a dderbyniwyd neithiwr a. fynega fod y Germaniaid yn parhau i encilio o dueddLu yr Ancre. Ymosododd y Germaniaid draohefn ar ein safleoedd newyddion yn Bouchavesnes, er mwyn oeisio adenill yr hyn gollasant, ond ofer fu eu hymdrech, gan i'n magnelwyr eu chwalu cyn iddynt ymddadblygu. Y TYRCIAID YN PERSIA. Dywedir fod yTyrciaid yn ffoi o'u safle- oedd i'r gogledd a'r de o Hamadan, ac yn myned i gyfeiriad Mesopotamia. Bydd i ymdaith y milwyr Prydeinig yn sior o'u rhwystro yn fuan, ac y mae y Rwsiaid ar eu gwarthaf. AMERICA, AWSTRIA, A BWLGARIA. Oddiwrtli Nodyn a dderbyniwyd gan Arlywydd yr Unol Daleithiau oddiwrth Awstria a Bwlgaria, ymddengys fod y gwledydd hyny yn herio yr Unol Dal- eithia.u, gan eu bod yn gwrthwynebu i deithwyr giael eu cludo ar longau mas- nachol arfog. Pleidiant lofruddiaethau ar y mor. Ceir clywed ychwaneg am hyn eto.

Yr Eglwysi Cymreig yn Lerpwl. DEWI SANT. -Hampsl-ead Road, off Sbeil Road ASAPH SANT, Mayfields, off estminster Rd, DEINIOL SANT.—Upper Parliament Street. Bydd y Ficer yn falch i dderbyn oddiwrtb offeiriaid ac ereill yn Nghymru gyfoiriadau yr Eglwyswyr Cymreig a ddeuaDt i ymsefydlu yn y ddinas. Hefyd, parod fydd i ymweled i'r cleifion o Gymru yn v gwahanul yspyttai. -Cyfeiriad: :):1 r{;1-w.:H 1( TI ■ H. T.ypri"1""

Y Gymdeithas Genhadol Eglwytig yn Mon. Pregethlr a chesglir yn Mon yn yiitod y Garawya ar ran y Gymdeithas dda uchod fel y canlyn I Bodewryd Chwefror IS Cemaes Mawrth 1 Coedana II 7 Amlwch „ 11 Penrhoslligwy II 14 Newborough „ 16 Llanfaethlu „ 18 Llanfechell 21 Llanddeusant 23 Pentnynydd 27 Llanfachraeth 28 Llandyfrydog ,,30 Llanerchymedd Ebrill 1 Llanddaniel ,,1 Llanellian, Rhosybol 1 Y mae rhai plwyfi eisoea wedi cwblhau'r gwaith, a diau y bydd eraill na ohawsom eu hbnwau oherwydd prysurdfb yn owblhau yn y Garawys.

Marwolaeth Arglwyddes Llewelyn, Penllergaer. Dydd Sadwrn, ar ol hir nychdod, bu farw yr Arglwyddes Llewelyn, priod Syr J. T. D Llewelyn, Penllergaer, yo 77 mlwydd oed, a thrwy ei marwolaetb mae Cymru wedi colli un o'i goreuon, gan mal prif amcan el g*r a bithau ydoedd gwneyd eu goreu dros bob achos da. CydymdeimHr ya fawr A Syrjohn Llewelyn a'r teulu yn eu galar dwfn. Yr oedd yn ferch i'r diweddar Syr Michael Hicki Beach, ac yn chwaer I'r dlweddar Arglwydd St. Aldwyn. Prlododd a Syr John Llewelyn yn 1861, a threullasant 56 mlynedd dedwydd gyda'u gilydd. Bu iddyut dri o felblon a dwy ferch, ond bu dau o'r becbgyn farw mewn canlynlad I ddamweiniau, ac y mae y trydydd mab, y MHwriad VenableB Llewelyn, gyda'i gatrawd yn y ffrynt. CynhaHa Miss Llewelyn, y ferch henaf, gartref i blant ar el thraul ei hun yn Caswell Bay, ger Abertawe, ac ymbriododd y ferch ieuengaf i'r Cadben Mount ral blynyddoedd yn ol, yr hwn Bydd ar goll er's rhai misoedd.

DEWI SANT, PADDINGTON. WBLSR FLAG FUND. Ar Ddydd Gwyl Dewi, ynglyn i'r m udlad uchod, bu deuddeg ar hugain o ferched glandeg Dewl Sant, ac anaryw o honynt mewn gwlug Gymrelg, yn gwerthu banerau ar ral o brif heolydd Llun- dain. Yr oedd y Depot lleol yn y Peraondy dan ofal Mrs. T. Smith. Llongyfarchwn ein chwiorydd gweithgar ar ffrwythlonder eu hymdrechion. Gwnaethant droa 73p.

LLANDDEINIOLEN. CTPARFOD CYHOHDDUJL—Nos Lun, yn yr Ysgoldy Genedlaethol, cynhaliwyd cyfarfod pwyølg o dan lywyddlaeth Mr. Henry Parry, y Cynghorydd Sirol dros y rhanbarth hwn o'r plwyf, yr hwn a roddodd grynhodeb Hawn o'r hyn y mae pwyllgor glrol y air yn ei wneyd er mwyn codi mwy o gynyrch oddi ar dir, 8C. Sylwodd ar y War Loan Savings,' a ehyn- yrch y tir. Gwnaeth apel daer at bawb I wneyd eu goreu yn yr argyfwng pwyslg pre- sonol 1 gynorthwyo y wlad yn yr argyfwng difrifol yr ydym ynddo. Slaradwyd gan amryw eraill i'r un oyfeiriad, Etholwyd pwyllgor yn cynrychioli y rhanbarth ynghyd a llywydd, trysorydd, ao ysgrifenydd, sef Mri. Henry Parry, Glanrafon Richard Williams, Parkia Rhos, a Richard Williams, Yagolfeistr, yn ysgrifenydd. LLAW-FEDDYGIAWK.-Y mae yn bur ofidus genym ddeall fod y Parch. T. A. Morgan- Jones, rheithor y plwyf hwn wedi bod o dan operation,' ac y mae newyddion yn dyfod yma el fod yn graddol wella. Ein dymuniad llwyraf ni ydyw lddo gael llwyr adferlad buan, ac y oawn ei weled yn fuan eto yn myn'd a dod ymhlith el blwyfolion a'i gydnabod. PRINDER GLO.—Yn ddiweddar y mae yn ein myag gwyno cyffredlnol oherwydd prinder glo, a llawer aelwyd yn gorfod byw hebddim, a rhai ysgolion wedi gorfod oau. Y mae yn beth gresynus meddwl gweled y tad ar ol dychwelyd gartref wedi diwrnod caled o waith, yn gorfod myned i gasglu tanwydd. Gobelthlo y cawn weled eto yn fuan ddigon- edd yn ei.n plith. -Dinas Dinorwis

Y Rhyfel ESGOB BANGOR YN CYFARFOD EI tiLERIUWYR YN MON. Dydd Marcher diweddaf, ymgyfarfyddodd Esgob Bangor a'i glerigwyr yn M6n yn Beaumaris a Llangefni, i ymdrafod o berth- ynas i'w gwasanaeth i heipu y Rhyfel. Daeth bron bob uu o offeiriaid Mdu ynghyd. Yr oedd y cynulliad yn Llangefni yn hynod boblogaidd a brwdfrydig. Sieradodd yr Eagob am yn agoB i awr yn wladgarol, doeth, a gochelgar, gan ddeisyf ar yr offeiriaid I edrych o'u hamgylch ao ymofyn yu gydwy- bodol a oedd rhywbeth yn rhagor a allenfc wneyd droa lwyddiant y rhyfel. Daw'r ewestiwn eto o flaeu y Deoniaatbau Gwladol, ao wedi hyny gofynir i bob offeiriad ysgrifeau at yr Eagob. Caed sylwadau amaerol a doetb gan amryw o'r offeiriaid, ond ni phas- jwyd unrhyw benderfyniad.

ST. HELEN'S, PENISA'RWAEN. CYPARFODTDD DYDD G^TL DDBWI. Yn nghanol yr helyut blin presenol, treuliwyd noson ddifyr gyda'r plant yn Institute St. Helen's, o dan arweiniad diddan a doniol Mr. Thomas Roberts, Cae Sicwm. Cafwyd eye- tadleuaetbau da, chwaethus, ac adeiladol, yn arddangos 61 llafur mawr mewn canu, y Llyfr Gweddi, Holwyddoreg, Hawl ao Ateb, a Maetl Llafur yr Esgobaetb. Yn wir, oyrhaeddodd rhai o'r cystadlenaethau ysgrifenedig deil- yngdod uchel. Excelsior' fyddo'r arwydd- air. Gwelwyd fod dosbarthiadau y plant, sydd o dan ofal y Parch. R. Wynne-Griffith, wedi gwneyd gwaith rhagorol. Gweithred- wyd fel trysorydd y noswaith gan Mr. Thomas Lewia, Rhoswlan, yn lie Mr. John Roberts, Bailiff, Glasgoed. Gwelthredwyd fel beirniaid gan Mr. Johnny Griffith, Saron, a Mr. R. Thomas, Tanycoed, yn hynod dde- heuig. Yn ychwanegol at y cystadleuaethau a'r adroddiadau, cafwyd caneuon a dauawdau swynol gan Miss Thomas, Miss Williams, a Master Wynn Williams, Llanberis, a hefyd gan Miss Olwen Griffith, Llanrug. Cawaant dderbyniad siriol, gwresog, a diolch oalonog. Rhoddwyd y gwobrwyon allan gan Mrs. Wynne-Griffith i'r ymgeiswyr llwyddianus, Drwg calon genym gofnodi fod ein Rbeithor yn dal yn wael er yn graddol wella. Efe oedd wedi al ddewis I lanw y gadair, ond er nas gallai y Parch. T. A. Morgan-Joues fod yn breaenol, anfonodd ei ddymuniadau da i'r cyfarfod, ynghyd i rhodd sylweddol at gronfa yr Vsgol Sul. Eiddunwn iddo o'n calonau adferiad buan. GABTRBF.- Y r oeddem yn falch o weled Private Willie Evans, Pen-tai-croesion, yn yr eglwys ddydd Sul yn edrych yn bur dda, a befyd David Evans, Pant Hywel, Iy'n gwas- anaethu ar fwrdd y Repulse.' CLBIIPION.-Parbau I wella y mae Mr. Evan Hughes, Arthur Terrace. Y mae wedi bod gartref am rai wythnoaau. Dal yn ddi- gon gwael y ma 2 Mrs. Foulkes-Williams, Llwynmadog. Eiddunwn i'r ddau gyflawn adferiad, a hyny yn fuan.

LLANGEINWEN A LLANGAFFO. BBDYDD.—Dydd Sul, y 25ain o Chwefror, bedyddiwyd Edith Cavell, merch fach Laura a Private W. Roberta, Dibyn, Dwyran, yn EgIwys Llangeinwen. UNDEB Y MAMAU.—Prysur iawn yw yr Undeb hwn, bob wythnos yn gwnio a gwàu, er rhoddi cynhesrwydd i'n milwyr dewr sydd yn ein hachub oddiwrth ddifrod yr Ellmya creulawn. Gweithia y merched o dan nawdd Mrs. D. J. Daviea, Rheithordy, a'r ysgrifen- yddes, Miss K. Jones, Angorfa, yn Yatafell y Cyngor, Dwyran. Egniol iawn, hefyd, gyda hwy yw Mrs. Iggulden, Vicarage Caxton, Cambridge. CRNQBRDD.—Yn yr Assembly Room, Dwy- ran, ddydd g*yl Dewi Sant, yn y prydnawn, cynhallwyd I social,' pryd y daeth llu i brofi o'r dantelthion oedd wedi eu parotoi. Am 6.30 yn yr hwyr, decbreuwyd y cyngerdd mawreddog. Cafwyd canu da gan y clwyf- edigion o Bodlondeb. Cyfeiliai y Milwr Barron, medalist pianist,' North of England, Mrs. Dr. Williams, B.A., Taldrwst; Llech- ides, Glati Peris, a Gwilym Ffrangcon. Caf- wyd dadgauiad godidog o'r Ala /on Cymreig gan g6r y plant, dan arweiniad fedrus yr athrawes, Mrs. Roberts. Boddhawyd pawb tuhwnt i ddisgwyliadau. Elal yr elw i'r milwyr a'r morwyr. LLANGAFFO.—Ar ol y g^asanaeth yn yr eglwys, ymgynullodd y pwyHgor yn yr Ysgol Genedlaethol i wrandaw ar ein Rheithor yn darllen mantolen anrhegu'n milwyr, ao hefyd lythyrau dlolch oddiwrth y milwyr, ao yr oeddynt oil yn ddyddorol dros ben. Haedda Miss Hughes ddiolch am ei gwaith da fel ysgrifenyddes. MARW,-Gofidus genym gofnodi am farwol- aeth y gwr leuane, Johnny Williams, Green Terrace, yn 27 mlwydd oed. Gadawodd wraig a phlentyn, mam, brodyr a chwiorydd i alaru eu colled. Hunodd yn yr angau 28ain o Chwefror. Gwr tawe! a Hednais el ffordd. Huned mewn hedd. CLADDU.—Claddwyd gweddiilion marwol Mrs. Margaret Parry, yn yr oedran teg o 80 mlwydd oed. Gwraig y dlweddar Mr.. Richard Parry, fu yn byw am flynyddoedd yn ffarm Berllan Green, Llangaffo. Claddwyd hi yn medd ei dlweddar wr, yn mynwenl Llangaffo* dydd Mercher, yr 28ain o Chwef- ror, Gwraig rinweddol ydoedd hon, a Gwyn eu byd., meirw 8y'n marw yn yr Arglwydd.' -Gakebydd, Myner y PERL ymhob ty yn Nghymru

Werydd-Ttel her i Uermam gyraedd yn ddi- hangol i'r porthladd yn Ffrainc. Mae nifer o longau maanach Prydain wedi "dal oodwm" a'r suddlongau, ac wedi eu gyru ar ffo os nad eu dinystrio. Mae Senedd America. wedi awdurdodi gosod magnelau ar longau masnach y wlad hono gyda gor- chymyn saethu unrhyw suddlong a ymesyd arnynt. Darganfyddwyd nyth y suddlongau ynghudd ar lanad yr Yspaen, ger Cartha, gena, yr wythnos ddiweddaf. Cafwyd sicrwydd fod nythoedd eraill ganddynt ar lanau Mexico, ac yn Ynysoedd Mor y Ca.rib, rhwng gogledd a dehou America. Y tebygolrwydd yw fod nifor o sudd- longau Germani yn llechu yno yn aros y gorcixymyn i ymosod ar longau masnach yr Unol Daleithiau pan y cyhooddir rhyfel. Mae yn bosibl y gorfodir llynges Ger- mani i anturio i'r mor i ymladd gorneet fawr a. ljlyngea Prydain. Codi mae'r teimlad yn Germani o anfoddogrwydd fod ei llynges yn llechu yn y porthladd o hyd. Eithr pan y daw allan, ac yr ymleddir y frwydr fawr ar v mor, "yna y bydd y diwedd." DYDD IAU, Mawrth 1. DIENYDDIO MERCHED. Newyddion o Rhufain a. fynegant fod yr Awstriaid, oherwydd eu cynddeiriog- rwydd am fod y Montenegriaid yn ym- osod arnynt, yn crogi-dherched yn ddydd- iol. Eisoes y mae dau gant o ferched wedi eu dienyddio yn mhentrefi Scisich, Kovas, a Brajkovic ar y cyhuddiad o nawddogi y gwrthryfelwyr, ao y. mae miloedd ereill yn aros yr un dynged.