Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
17 erthygl ar y dudalen hon
THE OMNIBUS. I
THE OMNIBUS. I ITking3 Seen and- Henri by the Conductor.] I Writs for the Parliamentary elections were issued on Monday. ? It will be interesting to note how the women record their votes at the forthcoming Election. Mr. Towyn Jones has already come into the constituency to make arrangements for his campaign. • » • Mr. Towyn Jones, M.P., has appointed Mr. Wm. Davies, solicitor, Llanelly, to be his election agent. < Dr. J. H. Williams, Burry Port, has been selected by the Labour Party in the Llanelly Division to contest the seat at the forthcoming General Election. The Board of Agriculture announces that the prices to be paid to fanners for controlled cereals harvested in (919 will be not less than those now current. The schools re-opened on Monday last after having been closed, for five weeks owing to the influenza epidemic. The attendances are not very good. Troubles never come singly there is your own, and somebody else' s. To give one's attention to somebody' else's trouble is often a good cure for one's own." Apples seem to be very scarce in Amman- ford—since the prices have been fixed by the Food Controller. The eightpenny variety is conspicuous by its absence. < Nomination day for the General Election has been fixed for December 4th; polling day, December 14th; and the counting of votes will take place on December 28th. Madam Bessie Morris, the popular Ammanford soprano, captured the champion solo prize at an eisteddfod held in Pontar- dulais on Saturday last. Congratulations. Brown: Heard of the latest in poisons?" Smith: No; what is it? Brown: Aero- plane poisonmgi Smith: What s the dose? Brown: One drop sufficient A large number of Army remount horses are being brought to Wales, and arrange- ments have been made to sell the animals periodically at various centres in South Wales. Many local men are among the miners who are now being discharged from the Army in order to take up work at the mines so as to ensure better coal supplies for the winter. • • • Two of the cases being adjourned and the other settled, at the local Police Court on Monday, elicited from the learned Clerk the following appropriate remark: Peace still Teigns. Waiter (to bridegroom): Will you have French bread, sir? Young bride (to hus- band): Take ordinary household bread, John. French bread must be stale before it gets here." The position of the different parties in the House of Commons when Parli3ment was prorogued was as follows:-Unionists, 282; Liberals, 260; Labour, 38; National Party, 6; Nationalists, 78; Sinn Feiners, 6. It is understood that the Women's Royal Air Force may presently become a permanent service, and that women who signed on for the duration of the war may have the option of remaining in the force under new condi- tions. A report annua l r w eting A report presented at the annual meeting of the Carmarthenshire Antiquarian Society, last week, shewed that as a result of inspect- ing paper about to be sold for pulping, 143 documents of historical value were discovered by the Society this year. Teacher (giving lesson in anatomy): "How many bones are there in your body, Tommy Jones? Tommy Jones: Nine hundred." Teacher: What? That's a great many more than the other pupils have got. Tommy Brown: Yes, but they ain't had kippers for breakfast! ? lsaacstein (who has just recovered from a bad attack of the Flu .): Doctor, you have charged me for four veeks' calls; I vill pay you only three veeks." Doctor: But I called on you every day for four weeks, Mr. Isaacstein." Isaacstein: Veil, dere was von veek I vas delirious, and I didn't see you come in! < < < A Llandebieite is usually of a humorous turn of mind, but all the humour had left him on one occasion at Friday's meeting, when he sarcastically remarked to an interrupter: You were given every faiirplay to speak, and I expect you to have the good grace to give others a chance to do the same." And Oh, the look! The prohibition on the sale of British-made high boots for women is about to be with- drawn. Mr. Forster, Financial Secretary to the War Office, announces the forthcoming tssue of an amending order to this effect in a written answer to Mr. Somervell, who had pointed out that American-made high boots are being imported and sold under licence. < < The Press Association Liverpool correspon- dent states that the well-known Cunard liner Campania was recently sunk in the Firth of Forth during a gale. All on board were saved. The liner broke from her moorings, and, colliding with a battleship, sank before she could be beached. The Campania had for some time been acting as a seaplane carrying vessel. • • • The National Union of Railwaymen, in view of the termination of the war, have decided to withdraw the truce entered into with the railway companies and the Govern- ment, and to enter into negotiations in respect to the society's national programme. The triple alliance—miners, transport workers, and railwaymen—have been informed of this decision, with a request that at its next meet- ing the matter shall be discussed. The plans which the Admiralty have made for the demobilisation of the Navy are com- plete and ready to be put into operation as soon as the safety of the country at sea is assured. For the present, however, no officers or men can, be spared, for, as the Lords of the Admiralty in a recent communication pointed out, there may still be German sub- marines at sea ignorant of the armistice, vast areas will have to be swept of mines, and there will be the work of escorting ships to be surrendered or interned. But as soon as circumstances permit, officers and men will be discharged with as little delay as possible.
Outlines of Local Government
Outlines of Local Government ii. County Districts (Urban and Rural). (3) Duties applicable to Rural District I Councils only, viz. (a) Public Health (Water) Act, 1878, expressly requires Rural Authorities to see that every occupied house in their district, has a proper supply of wholesome water. That Act does not apply to Urban Authorities, but the latter may be invested with powers and duties thereunder by order of the Local Government Board. (Maxwell). (b) Power of delegation of sanitary duties to Parish Councils. The Parish Council may ask the Rural District Council to appoint a Parochial Committee," and to make the Parish Council, that Committee, with, per- haps, the addition of the District Councillor for that district. Then the Parish Council (besides all its own powers) may exercise within its own parish nearly all the powers that the Rural District Council possesses, if they are delegated to the Parish Committee. The expenses for sewage and water supply will be kept separate, and will be charged on the parish in the poor-rate; but for other matters they will be shared over the whole district; just as if there had been no Parochial Committee, unless the Local Government Board confers powers specially for one parish. These Parochial Committees, meeting in the parishes themselves, practically carry on the government, giving their orders direct to the rural district officials, and making formal reports to the Rural District Council, which are usually confirmed. (c) Such urban powers as may be granted under Provisional Order issued by the Local Government Board. The Local Government Board may grant the powers of an Urban Council, to the Rural Council, on the appli- cation of the Rural Council itself, or of one- tenth of the ratepayers (calculating according to net assessment) of the district or village for which the application is made. (d) Parish Council, if co-extensive with a parish. Sometimes it happens that there is only one rural parish in a poor law union, in which case a Rural District Council of five act as Parish and District Council, and no Parish Council is elected, unless the County Council order otherwise. (2) Power to apply to County Council to become an Urban District Council. Officers of District Councils. I There are some officials whom every sani- tary authority must appoint, others whom an urban authority must appoint, but whom a rural authority need not, and others whose employment is optional with either class of authority. The chief officials of District Councils are;— (1) The Chairman. Neither sex nor mar- riage disqualify for election. Every chair- man of a District Council is an ex-officio Justice of the Peace for the county, but a chairwoman enjoys no privilege. (2) The Medical Officer of Health, who is an essential official of every sanitary authority, must be a legally qualified medical practitioner, and his special qualifications are now prescribed by Statute. (3) The Inspector of Nuisances, likewise, is essential both to the urban and the rural authority, but the functions of Medical Officer and Inspector of Nuisances may be combined in one person. (4) The Surveyor, whose appointment is only incumbent on the urban authority, and even here the same person may unite the offices of Surveyor and Inspector of Nuisances. Appointment of (2) and (4) subject to approval of Local Government Board. The Medical Officer of Health is the sanitary adviser of the Council. He makes an annual report on the health and sanitary conditions of his district to the Local Government Board, and to report specially in the case of any epidemic outbreak. If his reports are pro- perly made, one-half of his salary and of that of the Sanitary Inspector will be repaid to the District Council by the County Coun- cil out of their Exchequer Contribution Account. (5) The Clerk, who is specially appointed only by an Urban Council. In the case of the rural authority, the person who acts as Clerk to the Guardians acts also as Clerk to the sanitary authority, and may receive an extra allowance on that account. The Clerk is the returning officer at elections of Coun- cillors, unless he declines to act. No pro- fessional qualification is necessary by law for tha office, though, of course, some experience of that kind is advisable. Even when he is not a solicitor he is entitled to appear for the Council in a court of law. (6) The Treasurer, who, similarly, is specially appointed only for the urban dis- trict, the Treasurer of the Guardians, as in the case of the Clerk, acting in a double capacity. No individual may in any way, wholly or partially, combine the duties of Clerk and Treasurer of a local authority, (7) Collector in urban districts only. (8) Such others as the Council consider necessary. Expenditure of Urban District Councils. Into the General District Fund is collected the general income from all sources of an Urban District Council. The sources of its income are very vanous:- (1) Property. Rents of land and houses, market and bridge tolls, harbour dues, water and gas rents, &c. (2) Treasury Subventions, received through the; County Council. (3) Penalties. Fines inflicted and penal- ties imposed by the courts of summary juris- diction for breaches of bye-laws. The General District Fund is, however, in the: main replenished from the proceeds of (4) The General District Rate, which must be made by the Urban District Council under its common seal. It may be made for the purpose of covering expenses incurred or to b incurred; but in the former case the liability must have arisen within six months before the making of the rate. It is assess- able on all property assessable to the poor rate, and is to be assessed on the full net annual value of such property, except in the case of agricultural and railway land within urban limits, which is only to be assessed one-fourth of its net annual value. The poor law valuation is usually taken as the basis. Occupiers, not owners, are the persons gene- rally rated; but the Council may, if it chooses," rate the owner instead of the occu- pier, where the annual value of the premises does not exceed £ 10, and the premises are let out to weekly or monthly tenants. (5) A Private Improvement Rate, which is imposed upon the occupier or (if none) upon the owner of premises in respect of which the expenses which the rate is designed to meet have been specially in- curred. A common example of a Private Improvement Rate occurs when a new street of houses is built upon what was formerly a field, and the owners of the houses do not properly make the roadway, which is there- upon completed by the Council, at the ex- pense of the owners. The Private Improve- ment Rate may be payable by instalments, and it remains a charge upon the premises until it is paid off. I Borrowing Powers. Any District or Borough Council may borrow money for the purposes of their work under the Public Health Acts, wit the con- sent of the Local Government Board, subject to certain regulations, some of which are the following:- (1) A loan may only be raised for paying the cost of permanent works. (2) The total loans outstanding must not exceed two years* assessable value of the district. (3) If the total sum outstanding will ex- ceed one year's assessable value of the dis- trict, the Local Government Board will hold a local inquiry before consenting. (4) No permanent loans are allowed. The loan must be arranged to be repaid within a period of not more than sixty years, fixed by the Local Gopernment Board. The loans form a charge on the General District Rate. In order to secure the tenders, special provisions for the repayment of loans and the due payment of interest are made by the Local Loans Act, 1875. As a result, local authorities can generally obtain money on very easy terms. Any Council may borrow money for the purpose of electric supply independently of the ordinary restrictions as to loans (Electric Lighting Act, 1909, s. 21). Councils may also raise loans beyond the limit named in (2) for libraries and museums, and for buildings under the Housing of the Working Classes Acts." Expenditure of Rural District Councils. A Rural District Council has no power I directly to levy its own rates, except in the case of Private Improvement rates. The sum3 which an urban authority would raise by direct levy, the rural authority obtains by precepts addressed to the overseers of the separate parishes comprised in its district. All its expenses, other than private improvement expenses, were divided by the Public Health Act, 1875, into general and special ex- penses. General expenses are those charge- able on the district at large, such as the salaries of the officers of the Council, the expenses of the establishment, of disinfection; special expenses are those chargeable on the parish or contributory place in respect of which they have been incurred. General expenses are paid out of a common fund raised equally from each contributory place in proportion to its assessable value; special expenses are met by a special rate, similar to a poor rate, but levied only on the particular parishes benefited. Accounts and Audit. I Accounts are made up in the case of:- (1) Urban Districts, yearly to 31st March. (2) Rural Districts, half-yearly to 31st March and 30th September; and both are audited by the District Auditor of the Local Government Board.
Successful Carnival at Cross…
Successful Carnival at Cross Hands. The carnival held at Cross Hands on Saturday, the 19th inst., which had been organised by the leading ladies of Cross Hands, under the chairmanship of Mrs. (Dr.) D. H. Griffiths, to provide funds for the Soldiers' and Sailors' Reception Committee, proved to be an unqualified success. Mr. C. E. Cleeves, Swansea, performed the open- ing ceremony, while his niece, Miss Cleeves, London, judged the carnival. The carnival awards were:— Adults.-I, Marguerite Young (Japanese) 2, Ivy Culliford (Wounded Soldier) 3. Irene Tudor (Welsh Costume). Juveniles.-I, Muriel Griffiths (Economy); 2, Cecil Jones (Mounted Soldier) 3, Connie Young (Old English). The stall-holders were:— General Stall: Mrs. D. H. Griffiths, Isfryn; and Miss M. O. Greville, Garreg- hollt. Fancy Stall: Mrs. Vaughan, Rose Villa; and Mrs. Griff. Evans, Towy Villa. Hoop-la Stall: Mrs. D. J. Griffiths, Tany- bryn and Mrs. J. Evans, Golden Key. Curio Stall: Mrs. D. M. Jenkins, Westlea; and Miss E. A. Jenkins, Rhianfa. Refreshment Stall: Mrs. Young, Melbourne House; Mrs. Thomas, Meiros Villa; Mrs. Culliford, Woodlands; Mrs. T. Griffiths, Argoed; Mrs. Bowen, Dryslwyn; Mrs. Davies, Maesyronen; and Mrs. J. Jones, Glanceri. Peep Show: Miss Corona Thomas, New Cottage. Golliwogs: Miss F, E. Greville, Garreg- hollt. Cut Flowers: Misses Marguerite and Connie Young. Bran Tub: Misses Eva Jones, Emporium, and May Jones, Panrgwyn Terrace. Sweet Stall; Miss M. Jones, Bankyffynnon. Kill the Kaiser: Miss Doris Young and Miss Armstrong. Kaiser in 1919 (Skeleton): Mr. Tom Jas. Powell. Electric Battery: Mr. J. W. Jones, Banky- ffynnon. Auctioneer: Mr. Harry Russell. During the evening, a concert, organised by Mrs. D. M. Jenkins, was held, when Dr. Griffiths presided. The programme was contributed to by Mr. George Griffiths, Misses Harries, Miss Myra Griffiths, Master HyweL Hughes, Miss Eva Jones, Miss Connie Young, Mr. D. P. Williams, Mr. Harry Young, Miss M. A. Jenkins, Misses Maggie Lewis and Connie Young, Masters Gwynfor Lewis and Wynford James, Master Ivor Evans, Mr. Samuel Evans, Miss Tudor, Mrs. Griff. Evans, Mr. Gwilym Evans. Messrs. Tom James, T.C.L., and George Griffiths accompanied. The secretaries of the Fair were Miss M. O. Greville and Miss E. A. Jenkins, and the treasurer was Mrs. D. M. Jenkins. The successful outcome of the proceedings reflects the highet credit on all concerned in the arrangements.
[No title]
I The Chronicle will be sent by post to any address at 4/4 for the half-year, as 8/8 per -17nilrn, t ayable in advance-
AT EIN GOHEBWYR AC ERAILL.
AT EIN GOHEBWYR AC ERAILL. Ysgrif aa, Barddoniaeth, Nodion, Hanesion, a Gohebiaethac i'w hanfon cyn GYNTED YN YR WYTHNOS ag y byddo modd tr GOLYGYDD, CRONICL DYFFRYN AMAH." 1- __n AMANFORD.
[No title]
[Er ein bod yn rhoddi pob cyfieastra 1 ohebwyr ddatgan eu barn at gwestiynnau Ileol, nid ydyw hynny i olygu ein bod yn cydsynio d'u daliadaa.—GOL.]
[No title]
Nid ydym yn ymrwymo i ddychwelyd unrhyw ysgrif annerbyniol os na anfonir amlen a stamp gyda chais am hynny ar y pryd. Cofier hyn, gan y rhoddir toll drom i't fasged bob wythnos. Rhaid bod yn far ac i bwynt.—GOL.
Rhys J. Huws.
Rhys J. Huws. Er fod pedair blynedd ar hugain wedi dianc, megis cynnifer o chwedlau ysgeifn. dianc, meg cynnl I oddiar pan y gwobrwywyd Dydd y Coroniad," ac er fod y Bardd ac un o'r beimiaid wedi huno, nis gwelaf fod modd newid y dyfarniad. Gwir i nifer o feirdd arwyddo math o ddeiseb, a anfonwyd at gylch gan un o'r colledigiop. cwynfanus, fod camwri wedi ei wneud; ond erys dedfryd chwarter canrif o fywyd llenyddol y genedl o blaid y dyfamiad, ac yn barod i ategu geiriau Watcyn Wyn pan yn rhoddi ei farn ar yr amgylchiadau yr adeg honno:— Do, yn wir, fe wnaed yn iawn, Yn onest ac yn uniawn." W edi nodi hynyna, teg hefyd yw nodi fod diftygion amlwg yn y bryddest, megis an- ystwythder, a thor-mesur, ac anaeddfed- rwydd. Fe ddichon, erbyn heddyw, mai ei phrif fai yw ei bod yn cynniwair gormod hyd feysydd rhyddiaith, a bod gormod o eiriau a syniadau ysgrif a phregeth yn ymwthio iddi. Onid fel awdur ysgrifau,—fel lienor coeth, amryddawn, ac fel pregethwr cryf athron- yddol, y rhagorodd Rhys J. Huws? Ar- wyddion o hynny sydd yn y bryddest hon:— Ymdrechion daear! mintai bererinol Yn prysur deithio tua thir dymunol Hyfryd dydd y goron y'nt,-mor ddi-ildio Yw cri pob ymdrech am gael mynyd heibio; A chael ei heinioes gan yr anhawsderau Sydd yn genhadon" tranc ar hyd ei llwybraa! Dacw ysbryd anturiaeth mewn myfyr breuddwydio.1 Yn sefyll ar binacl ei fwriad pell-gyrchol, A bysedd llawenydd ar darmau ei galon Yn canu per-alaw i ddeffro'i gobeithion." Y math yma ar fyfyr a meddwl yn ei enaid fynnodd cyn hir ymadael ag odl a mydr, ac ymwthio allan yn ffrwd loew i ysgrif a phregeth. Tueddai at fod yn afrosgo ac anghelfydd yn ei farddoniaeth; ond mor gain a gorffenedig oedd ei ryddiaith, heb arafu dim ar rym ei feddwl. Erys cyfoeth meddy liau y bryddest hon o hyd, ac ar gyfrif. y cyfoeth hwnnw y gwobrwywyd hi. Er fod ynddi lawer o ryddiaith a gwibiadau i feysydd Athroniaeth a Barddoniaeth, mae ynddi ryw gyfoeth cyson o feddwl, gyda tharawiadau beiddgar o ckiychymyg yma a thraw. Er crwydro i feysydd dieithr daw'r awdur yn ol a thywysen yr Awen yn ei law. Cawsom ym- ddiddan ag ef yn ystod rhai o' r blynyddoedd diweddaf am y bryddest hon, a daliai i gredu mai hi oedd yr oreu a gyfansoddodd, er y cyfaddefai yn rhwydd fod iddi ei diffygion. Mae ei feddyliau cynaraf ynddi: mae efe ei I hunan ynddi. Mae ei bersonoliaeth fel bardd a meddyliwr ynddi. Mae hadau ei holl feddyliau ynddi. Pentwr o ddcchreuadau ydyw: mil o gangau yn dechreu glasu. Gweithio hon allan fu gwaith ei fywyd. Tyfodd i bryddestau eraiil, i ysgrifau, ac i bregethau. Mae hadau ei bryddestau a'i ysgrifau a'i bregethau yn hon. Math o weithio allan, a thyfu, ac eangu y meddyliau sydd yn hon, fu gyrfa ei enaid ar y ddaear. Daeth i'w chwarel yn gynnar, a gweithiodd ynddi hyd y terfyn. Cafodd afael yn yr had oedd ef i'w hau, yn lied fore; a daliodd i daflu'r had i ddaear Cymru hyd ei fedd. Fel y nodwyd, cafodd Has ar Gadair Meirion yn y flwyddyn 1894, ac ennillodd hi deirgwaith yn olynol: melys gamp y dyddiau difyr hynny. Cawn y testyn mawr, difrif- ddwys, Sancteiddrwydd," yn un ohonynt: testyn yn gweddu gogwydd ei feddwl ar y pryd Ir dim: testyn yn cyffwrdd y fintai, fawr o bererin-feddyliau oedd wedi deffro yn ei enaid dwfn, tanllyd, ac yn dyheu am gyrraedd broydd y goleuni a' r coroni pell. Erbyn dod at hon mae'n am lwg fod y bardd wedi derbyn gwersi miri y gystadleuaeth gyntaf, ac wedi perffeithio Ilawer ar y wisg,ond erys nodweddion ei feddwl yr un. Yr un yw'r farddoniaeth: barddoniaeth yn myned allan ar neges rhyddiaith. Mae yma gyfoeth aruthrol o feddwl,-Mae yma ddyfnderau clir, ag y gallem edrych iddynt yn synfyfyriol am ysbeidiau per, ond dyfnderau broydd athron- iaeth ydyjit, yn ddiau, wedi dod dan lygad y bardd. "—(Ben Davies, yn Y Geninen am Hydref).
Llongyfarch y Parch. Ffinant…
Llongyfarch y Parch. Ffinant Morgan, B.A., B.D. Nos Saboth diweddaf, Tachwedd 24, ar ol y gwasanaeth arferol, cynhaliwyd cyfarfod yn y Tabemacl, Glanaman, i longyfarch gweinidog yr eglwys ar ei waith yn graddio gydag anrhydedd. Daeth tvrfa Iuosog ynghyd. Llywyddwvd yn y cyfarfod gan Mr. John Williams, Llwynyrhaf, un o flaenoriaid hynaf yr eglwys. Siaradwyd yn bwrpasol iawn gan y personau canlynol:- MIl. John Thomas, Thomas Thomas, Arthur Williams, Benjamin Morgan, John Parry, Moses Williams, ac R. Roberts. Yr oedd yn bresennol hefyd y Parchn. J. Thomas, Bethesda, a J. Oliver Bethania. Siaradwyd yn ddeheuig ac yn gymeradwyol gan y gweinidogion hyn. Cawsont y fraint o weled y traethawd (thesis) cyn iddo gael ei gyflwyno i'r awdurdodau; a buont yn help mawr i galonogi Mr. Morgan i fyned rhagddo gyda 'i gwrs addysgol. Ar ran yr eglwys, cyflwynodd y llywydd wallet yn cynnwys nifer o Treasury notes. Wrth dderbyn y thodd, diolchodd Mr. Morgan yn gyimes i't eglwys ac i'r sawl fu yn trafferthu ynglyn a'r anrheg. Fel arfer, fu y beirdd yn brysur iawn yn y cyfarfod hwn:— I'r B.D. boed hedd Y Ffinant holf hyd fedd Danwenau Duw; I Ei Iwydd a fo o hyd Yn fwy tra yn y byd, Nes mynd i arall fyd I'r Nef i fyw. A. BRITTEN. Gorslas Vicarage. Gwr ffel, byr ei gorffolacth-yw Ffinant, A ffynnon gwybodaeth; Yn y prawf, profi wnaeth Yn gampwr ysgoloriaeth. I Enaint ei anian newydd—o'i enau Disgynna'n buraidd beunydd; Lleuferydd yw yn llaw ffydd, A Gair Ion yn arweinydd. Gelli. M. WILLIAMS. O'th efrydu dyfal, dyfal, Daeth y lhvyddiant mawr i'th ran Yfed o ffynhonnau addysg Darddant is y bryniau ban. Deall deddfau dwfn athroniaeth, Gweid y cysylltiadau cain, Na wyr dynion yn gyffredin Fwy am danynt nag wyr brain. Gyda chaib dy feddylgarwch Cloddiaist i'r cynseiliau pell; Gwelaist egwyddorion disglair Gobaith adgyfodiad gwell. :il  et b yn i a d Da a drwg-eu cyferbyniad Welaist ti'n odidog faes, Lle y rhodia cewrl' r oesoedd Yn eu gwisgoedd gwynion llaes. I Liawn a manwl yw y traethawd Blethaist yn odidog we; Efelychaist y prif-copyn Weithia gylch fel modrwy'r ne'. Synnu agorai'r Sais ei lygaid 0 weld un o Gymru fach Yn agoryd ei feddyliau Gydag iaith mor Seisnig iach. Pa sawl llyfr a ddarllenaist? Pa saw l awr o fyfyr dwys I Dreuliaist gyda chorff blinedig Megis ych dynn galed gwys? Darfu hynny, mae y goron Bellach yn addurno'th ben; Gwisga hi, ac eraill ati, Blwyddi maith yng Ngwalia Wen. Diwylliedig ddysg i'r pulpud Rhoddwyd iti yn ystôr; Nerth it' eto i gyhoeddi Cynnwys yr Anfeidrol for. Mewn gwybodaeth, gras a chariad, Doed i'th ddilyn feibion lu, Gyda merched gadwcnt fyny Barch a bri hen Walia gu. (Parch.) J. OLIVER. Gyda'i amryw ragorolion Dringodd binacl ysgolion Trysor y lie yw y gwr lion, Aï ddawn yn wledd i ddynion. J. PARRY. Bydd yn bleser gan Mr. Morgan ddangos y diploma, sel y llywodraeth, y cwestiynnau, adroddiad o'r arholiad, &c., i'w gyfeillion.
BARDDONIAETH. - - - - I
BARDDONIAETH. I ER SERCHUS GOF I Am Miss Hilda Nest Thomas, merch ieuengaf y Parch. T. Thomas, ficer, a Mrs. Thomas, Abergwili. Hunodd yn yr Iesu Hydref 24, 1918, yn 24 mlwydd oed. Lletyai gwawr y bore A" geinion yn ei gwedcl; 0 fewn ei mynwes, mwynder Mai Oedd yno ar ei sedd. Fel mangaw ddail yr Hydref Eurliwia'r ffyrdd a'r tud; Oedd deiliaid glennydd GwiIi dlos Dan ei hawddamor hud. Tryloew fel y bwrlwm Ddug win y ddae'r i'r Ian, Oedd purdeb ei rhinweddau fil Ar Iwybrau heirdd y Llan. Fel heulwen oedd ei hymdailth Yn dwyn pob hedyn bach I ymddatblygu yn ei fyd Mewn hedd dan awyr iach. Fel araul haf ar dwynau Yn deor grawn o'r drain, Oedd gleufer ei gwladgaro l arf Yn dwyn o'r gwylI y cain. Fel seren hi ddiflannodd I'r gwawl o fyd y nos, Ond purdeb ei ffurfafen las A erys eto'n dlos. Fel hafddydd aeth i'w hunell Yn wyn dan fawl y llu, A'r fwyalch gan r oes ei chlod Ym mrig yr ywen ddu. DYFFRYNOG. I BEDD FY MAM. Uwch berw Aberpennar, Ym mrig y gladdfa hen, Mae bedd fy mam lei haul ar dwyn Yn ddisglair ddam dan Geiros lwyn, Yn siarad gyda gwen. Saif amo'i charedigrwydd, A'i Salm fu'n suo hedd; Yn tyfu mae'r cynghorion dwys, Y cariad gwir, a'i geiriau glwys, Yn liliod dros ei bedd. Mae'r creiriau oil yn aros Yn lan heb iwd ar un, A moes yn llamu Ilafn ei dysg Ym myd ei phlant, tra hithau gysg Mewn hedd ei holaf hun. Er serlog res fynyddoedd Saif rhyngwyf fi a'l wedd, Y tyrrau glan, eurgymoedd gant, Gwych demlau heirdd, palasau'r pant, Disgleiriach im' ei bedd. Anwyled deddfau Rhyddid A'n ceidw rhag cael cam; Cymdogion had ar aelwyd dlawd, A'r brawd a ddeil tan gyni'n frawd- Anwylach bedd fy mam. Canfyddaf yn ei arwedd Ysblander gloew' r llyn, Ac anfon beunydd wnaf i' r Nef Am gael fy nghannu ganddo Ef, Rhag britho'i beddrod gwyn. Telora dithau'r fwyalch, Dy Salm o'r Ceiros lwyn, I atal sen rhag dod ar rawd, A gwisgo bedd fy mam a gwawd, Sy' n ddisglair ar y twyn. DYFFRYNOG. I CYMRU NEWYDD.. I Fe eniT Cymru newydd Ym medd y frwydr etch, A daw trigolion byd cyn hir Yn un ynghwlwm serch; I Nid cenedi mwy, ond gwerin, A chariad iddi'n sail, Yn gwneud i bob gelyniaeth ffoi Fel tarth o flaen yr haul. O! boed I Gymru newydd I daro newydd dant, I gelslo gael y byd i' w !e Drwy ddechreu gyda'r plant; Eu harwain a'u golejio Yng nghrefydd bur a moes, A buan i ni Cymru lan A ddaw o flodeu' r oes. 0 Ffrainc al gwlybion ffosydd Daw lief gwroniaid lu Am Gymru newydd," llawer gwell r r oes na Chymru Fu Eu haberth drud sy'n hawlin Gwell deddfau yn ein gwlad; Rydd iawnder ar ei orsedd aur I gauad corn y gad. BRYNFAB BRYNAMAN. I
DYDD Y WERIN. I
DYDD Y WERIN. I Hired bur nos yn oedi, Gan ledu ei adain ddu; Clywaf garolau Rhyddid yn awr 0 enau fy ngwerin gu. I Can sydd ar dant ei thelyn, A Salm sydd ar las y bryn A gorsedd gorthrymder dynnir lawr Yng ngoleu yr hafddydd gwyn. Hired bu'r niwl yn cuddio Egwyddor brawdgarwch glan Dengys y deffro ei ddisglair wen, A dysg y ddynoliaeth gan. Cerdda lwybrau elusen, Car roddi bara Ïr tlawd; Ei gwynfyd yw cario baich yr hen, A brawd yn adnabod brawd. Gryfed yw nerth Cyfalaf, Undeb sydd gryfach o hyd, A deil y ddynoliaeth yn y storm I ymdaith i'w hawl a'i byd. Bu beilchton brad yn twyllo, A gwaogu fy gwerin lawr; Ond son am gyfiawnder fyn hi mwy, Nid briwsion o fyrddau'r mawr. Cadwed y mawrion eu briwsion, Mae dyn yn gofyn ei hawl; Tal yn gyfiawn am dd'wrnod o waith, A bywyd yn for o faw l. Nid cardod mwy i'r werin, Ond gwaith a chyfiawnder clir; Rhyddid i gerdded ar hyd ei thaith I siarad a dweyd y gwir. Cododd yr heulwen loew, A chilia niwloedd y glyn Sychir ffenestri bythynod tlawd, A'r aelwyd ga leu fer gwyn. I Ymchwil dyn am wybodaeth, Gwinoedd dysgeidiaeth i' w blant; A thyfu wna mention ar ei rawd, Ar lwybrau y bryn a'r pant. Cenfydd fy ngwerin flodau Gwanwyn ei newydd ystad A chofia wrth gerdded Uéthrau. r bryn Fod rhan iddi hi o'r wlad. Myn y Gymanfa Ganu, Y Bregeth a'r Ysgol Sul; Ac o'u rhinweddau sugna ei nerth I ymdaith dros lwybrau cul. Cerddai yn swn gweddiau, Dan wlith bendithion y Nef; A baner cyfiawnder yn ei Haw, A chariad Crist yn ei lief. Llwydd y Nefoedd a ganlyn Ymdrechion fy ngwerin dlawd, Am fod ei hamcan yn loew wyn, A'r byd iddi'n chwaer a brawd. Cenfydd bryd,ferthwch blodau Aroglant yn her o hyd A dywed sirioldeb eu tlysni Mai meddiant i bawb yw'r byd. Teimla ei beichiau'n syrthio, A cherdd yn y goleu'n rhydd Gwel ei choron ar ben y bryn, A'r nos yn rhoi ffordd i'r dydd. Cyfyd yng ngerbyd Iawnder I gofio am lawn, yr lor; Ac anthem cariad dwyfol y groes Atseinir o for i for. Y plant mewn dillad gwynion Sy' n canu eu Salmau iach; A'r werin fu'n griddfan dan ei loes Frwydra am hedd i'r rhai bach. Poethed yw gwres y frwydr, Y werin sydd Jaw yn llaw, Yn symud rhwystrau oddiar y ffordd I dangnef y cyfnod ddaw. Saif i wynebu gormes, I A'i llygad ar wawr ei dydd Ac ni thry ei chefn ar drais yr Aifft, Ond myn hi yn Ganaan rydd. I Gwinoedd diwy lliant crefydd Odrachtia wrth deithio ymlaen A'i chalon yn gweHa bob cam o'r daith, Ac ysbryd y Nef ar daen. Cana emynau' r proffwyd Am garjad diderfyn Duw A" hysgwydd yn dyn o dan y gwaith, Hawlia i ddynion gael byw. REES D. REES (Rhydfab Hendre) Penygroes, Llandebie.
CAPEL HENDRE.I
CAPEL HENDRE. I Cynhaliwyd eisteddfod yn Festri newydd y lie uchod nos Sadwrn, Hydref 26, pryd y llywyddwyd yn fedrus gan Mr. Rees W. Jones, Hendre. Beirntad y gerddoriaeth oedd Mr. John Griffiths, A.C., Penygroes; a'r amrywiaeth, Mr. B. H. Jones (Mab-yr- Awen) Penygroes. Cyfeiliwyd gan Mr. Daniel Hughes, Oban House, Hendre. Y  e, Hen d re. Y trysorydd oedd Mr. D. J. Hughes, Maesy- gelynen, Hendre; a'r ysgrifennydd, Mr. D. J. Walters, Penybryn, Hendre. Gwobrwywyd fel a ganlyn:-Unawd dan 10: 1, Ronald Martin, Hendre; 2, Valma Thomas, Hendre. Adroddiad i rai dan 10: 1, J. H. Evans, Penygroes; 2, Elwyn Pugh, Penygroes. Unawd dan 14: 1, Orel May Thomas, Hendre; 2, Hilda Hughes, Hendre. Adrodd- iad i rai dan 14: 1, Trevor Price, Hendre; 2, Lucy Edwards, Hentlre. Penillion: Rhannwyd rhwng Tom Emrys Thomas, Kent, a Ben Rees (Ap Brynfuwch), Penygroes. Unawd dan 16: Hi!da Hughes, Hendre. Ysgrif, Teyrnas Dduw Miss Annie {enkins, Caenewydd, Gwaun-cae-gurwen. Unawd tenor: Mr. D. J. Walters, Hendre. Darlien ar y pryd: Daniel Hughes, Hendre. Unawd bass: Mr. Dan Hughes. Adroddiad agored: Mr. Johnny Hughes, Hendre. Unawd (unrhyw lais): Mr. D. J. Walters. Hendre.
"-!I I CAERBRVN... ,
!I I CAERBRVN. Cynhaliwyd eisteddfod yn Peniel, Caer- bryn, nos Sadwrn diweddaf. Beirniad > gerddoriaeth oedd Mr. David Henry, F.T.S.C., Caerbryn; ac yn absenoldeb Mr. S. Gwyneufryn Davies, cymerodd Mr. D. Mainwaring, Penygroes, at y gwaith o feirniadu yr amrywiaeth ac arwain. Gwnaeth ei waith yn rhagorol iawn. Y gyfeilyddes oedd Miss Letitia Davies, A.L.C.M. Gwobrwywyd fel a ganlyn:—Unawd i blant dan 12 oed: Florence Thomas, Llandebie. Adroddiad i blant dan 12 oed: 1, Willie Morgan, Blaenau; 2, Gwyn." Testyn ar y pryd: Mrs. Nicholas, Penygroes. Adrodd- iad i blant dan 15 oed: Willie Morgan. Unawd tenor: Mr. Harry Williams, Gorslas. Unawd i ferched dan 15: 1, Martha Roberts, Llandebie; 2, Florence Thomas, Llandebie Traethawd: Mr. Morgan Davies, CaeheJ^g, Penygroes. Unawd bass: Mr. Dd. Davies, Penygroes. Pedwarawd: Blaenau Friend s (arweinydd, Mr. Luther Davies). Prif ddarn: Penygroes United (arweinydd, Mr. Tom Davies.
GLANAMAN.
GLANAMAN. Nos Sul diweddaf, yng Nghapel y Taber- nacl, anrhydeddwyd y milwr teuanc. Mr. Ivo: Thomas, ar ei ddychweliad o Salonica. Dywenydd gan bab odd ei weled mot iach ar ol bod am hir amser yng ngwlad vr cstron. Aethpwyd trwy rhaglcn ddiddorol a chysegredig yn ystod y cyfarfod. L!cn- gyfprchwyd Ivor gan y canlynol:—Parchn. J. Thomas. Bethesda; J. Oliver, Bethania; a Ffinant Morgan, B.A., B.D., Tab ernacl. Cyflwynwyd iddo nifer o Treasury notes gan y Parch. J. Oliver. Eiddunwn ei lwydd yn y dyfodol.
GARNANT.
GARNANT. Gorchwyl prudda.idd sydd gennym yr wythnos hon, sef cofnodi marwolaethau eyfeillion a chydnabod a hoffem yn fawl. Y cyntaf a ddaw tan ein sylw yw Mrs. Kate James, Minyiafon, Twyn, Garnani, yr hon a symudwyd yn sydyn, gan adael priod hoff a phump o rai bychain mewn galar a hiraeth mawr ar ei hoi. Yr oedd Mrs. James c- gyfansoddiad riaturiol, yn edrych yn grvf ac iecnyd fel yn cartrefu yn eu chyfansoddiad. Gallasem, wrtn yrnddangosiad gwrthrych ein sylwadau, yn ddibetrus gymeryd prydles ar ei bywyd. Ond ha! collasom hi yn sydyn. Daeth y 'Flu a'i chanlyaiadau ymlaen; gostyngwyd ei nerth ar y ffordd, syrthiodd el rhan farwol i'r bedd, ac ehedodd ei hysbryd at Dduw, yr Hwn aï roes, gan adael y teulu a thorf o berthynasau a chyfeillion mewn unigrwydd ar ei hol, pan yn yr oedran teg o 35 mlwydd oed. Dydd lau canlynol i' r farwolaeth, deuwyd a'i rhan tarwol drosodd i ardd gladdu Siloh, Penybanc, ger Llandeilo, a chyn cychwyn o 'r Twyn, mewn modur gerbyd prydferth, gwasanaethwyd yn y ty gan y Parch. W. Williams, ficer parchus y lie, ac yn Siloh gan y Parch. Stephen Thomas, gweinidog, a chafwyd ganddc bregeth hynod darawiadol, sylfaenedig ar eiriau cymhwys i'r amgyichiad, sef Nid dydd, ac nid nos, ond bydd goleuni yn yt hwyr," ac ar Ian v bedd eto gan y Parch. W. H. Harries, Penyrheol, a'r Parch. W. Williams, Garnant. Dangosodd pobl dda y Garnant gydyrndeimlad sylvveddol a r teulu galarus, a rhoddwyd bwyd i'r holl ddieithr- iad gan garedigion Siloh. Diolch gynnes i I 10 114 bawb oil, a thawel hun i'n chwaer hyd foreu mawr y codi. E:n chwaer a ddiangodd o fyd y trallodion, Hen afon marwolaeth a grocsodd yn Hon; Ei Phrynwr bendigaid a'i gvvyliodd yn ffydd- lon, Aï law fe'i cynhahodd yn ymchwydd y don. Y m mynwent wych Siloh cadd lecyn i orffwys, Ac arno mae dagrau gwych briod a phlant; Yn wag mae yr aelwyd a'i sedd yn yr eglwys, Ond hi sydd yn ddedwydd yng nghartref y
CAERAU, TRA PP.
CAERAU, TRA PP. Yma y canfyddir eto weithrediadau y gelyn diweddaf. Cymerwyd Mr. David Trefor Richards, gwr ienc addawol, 13 oed, ac ysgothaig gwych, yn glaf, a bu farw, fel y gorfodir na heddyw i èdywedy, A lie Dafydd .sydd wag." Y r oedd wedi ennili ysgoloriaeth yn Llandeilo, a disgwyliem ddyfodol dedwydd i'r it-lane talentog. Daear- wyd ei ran farwol yn Rhosmaen, pryd y gwasanaethwyd fel cludwyr gan y Mri. Harold Morris, Castell; Rees Price, Rhandir; Evan Jones, Lan a Ronald Roberts, Peny- goitre, cyd-ysgolheigion iddo. Cyn fod y dagrau wedi sychu ar ol Dafydd, wele y fam dyner-galon yn cael ei chymeryd i ffwrdd. pan ond yn 48 mhvydd oed. Dynes rag- orol oedd Mrs. Richards. Daeth i'r w!ad ho.i tua 21 mlynedd yn ol i artrefu gyda'l hewythr, Mr. John Williams, ar fynydd Cwrt Henry, Llangathen, ac yma y daeth i gysylltiad a n cyfaill sydd heddyw mewn dwfn alar, sef Mr. E. Raymond Richards, Cwmysgyfarnog gynt. Gcnedigol oedd hi o. r Alliance, Talaeth Ohio, U.D. America. Cafodd hi aï mab annwyl yr angladdau mwyaf tywysogaidd. Gweinyddwyd gan y Parchn. D. Corris Davies, Llandeilo; T. Thomas, Carmei; D. Wiiliamv (A), Llan. deilo; D. Rhydderch, Llandeilo; J. E. Evans, Cross Inn, Llangathen; J. Crwys Evans, Llandebie; Wm. Davies, Cape! Newydd, Llandeilo; T. Thomas, Albion (gynt Salem) a D. Williams (M.C.). Flairfach. Bydded j'n cyfaill yr hedd a'r cysur angenrheidiol yn yr ystorm enbyd hon. ac "r cyfeillion hoff oedd yn gyd-alarwyr, sef Mr. D. J. Richards, BrynaTfon, Nant garedig, a Mr. J. Jones a'i deulu clyd yn Cwmysgyfarnog. Nodded y Nef arnynt oil, a chofier: Nac wylwn ddim ar ol y saint, Nid marw ond ymado maent; Henffych j'r dydd cawn eto gwrdd Yn Salem fry oddeutu'r bwrdd. JOHN F. JAMES. Llwyncelyn, Llandeilo.
Ammanford Police Court.
Ammanford Police Court. I Monday, November 25th.-Before Mr. H. Herbert, Brynmarlais (in the chair) and Mr. Jno. Lewis, Bryn-Rhug. I NON-ATTENDANCE AT SCHOOL. Sarah V. Jonss, of Margaret Road, Llan- debie, was summoned to appear in respect of failing to send her child to school. The School Attendance Officer agreed that the case be adjourned for a month to afford defendant an opportunity of sending her child to school. As the schools had been closed, the children were not given an opportunity of attending school. The Bench made an order to that effect. M. Elizabeth Howells, or 43, Gorsddu Road, Penygroes, was also summoned for a similar offence. The magistrates made a similar order in this case. I INCOME TAX. John Davies, Sunny Hill, Saron, was summoned by Mr. Mordecai Thomas, income tax collector, Ammanford, in respect of non-payment of income tax. The case was struck out, the defendant having paid the amount due. Printed and Published by the Amman Valley Chronicle, Limited, at their Offices, Quay Street. Ammanford, in the County of Car- marthen, November 28th. 1918.