Y Dinesydd Cymreig

-———  ?——— (  DIr;'LO i Mae awdurdodau Wiesbaden, dinas drigianoJ y Caiser, wedi gorchymyn cau yr holl chwareudai, y neuaddau cyhoeddus, a'r palasau darluniau byw, hyd amser am- henodol. Prinder glo i dwymno ey'n cyfrif am hyn.

Mae y rhyfel hwn wedi profi nad oes dim yn y byd yma a ehyfrif gwirioneddol iddo ond gwerth moesol, meddyliol ac yorrydal.-Dr diaries SArolvg,

DIOLCH I MR GERARD. I Dywedir fod Mr Balfour wedi anfon i'r Llysgenhadvdd Americanaidd yn Llun- dain Nodyn yn datgan dioleligai-iveli gwresocaf y Llywodraeth Brydeinig i Mr Gerard, Liysgcnhadydd yr Unol Daleith- iau yn Berlin, am y modd y bu iddo hclpu pobl Prydain-yn garcharorion ac eraiJl- yn Germani

i PRISIAU GWENITH A CHEIRCH j 0 berthynas i'r datganiad diweddaf gan I y Itheolwr Bwyd o'r prisiau gosodedig, gyda Chyngor yr Adran Amaethvddol, am wenith a cheirch cropiau 1917, eglurir mai prisiau ydynt am wenith o'r ansawdd goreu 60s yr 504 pwys, ac am geirch o r ansawdd goreu o 38s Gc am 336 pwys. Bydd i'r prisiau am rai o ansoddau eraill gael eu penderfynu ar safon y rhai enwyd fel y goreu yn tuiol ag arferiad eyffredin y fasnach.

Y WESLEAID A'R SAFLE. I ^lewn pwyllgor yu Llundain gvnhaliwyd I gan y Wesleaid penderfynwyd fod y Gyn- hadledd ne.saf i fod yn Llundaill ac nid yn liursleiii Gyda golwg ar y symud- I L M L L iadan yn Awst pwyswyd ar i leied o gyf- newidiadau gyineryd lie ag sy'n bosibl gyda'r gweinidogion, a bydd y Pwyllgor d v Pwvllgor Gorsafol yn edi-veh i mewn i'r mater. Y mae dirprwyaeth ynghyda'r Llywydd i fynd at Mr Neville Chamberlain er ceisio gwneud trefniadau i'r gweinidogion helpu yn y wasanaeth genedlaethol.

CYHUDDO DYN DALL. ,I Cyflwynwyd dyn dall o'r enw James Lamb i sefyll ei brawl yn Greenock ar y cyhuddiad o ladd ei wraig drwy dorri ei gwddf gydag ellv-n.

GOLEUNI'R HEOLYDD. Mae y Swvddfa Gartrefol wedi rhoddi rchymyn allan gyda golwg ar oleuo heolvdd, ceir goleuni yn mis Ma-wrth hyd 7.30 p.m.. ac 8.30 p. m yn Ebrill.

CYNGOR CAERNARFON A'R I BENTHYCIAD. Gwnaed cais gan Gyngor Trefol Caer- narfon i gael hawl gan y Llvwodraeth i fenthyca 10,000p i'w rhoi yn y Benthyciad Rhyfel Newydd, ond gwelwyd nad oedd gan awdurdodau lleol y gallu i wneud benthyciad i'r pwrpas hwnnw. Ond aetli- Pwvd dros ben yr anhawsder drwy ddod i drefniad gyda Bane y London City and Midland i fenthyca yr arian i'r Gorffor- aetb v n ol 5 y cant

DIRPRWYAETH Y DARDAN. I ELLES. Dywed Mr Bonar Law nad yw Adrodd- lad Dirprwyaeth y Dardanelles wedi i hanvyddo gan yr oll o aelodau y Ddir- pnvyaeth, eto iiiae wedi ei derbyn gan v Llywodraeth.

CONDEMNIO OLEW. I Yn y Liys v, ddydd Llun, con- demniwyd 700 o- farilau olew fwriadwyd i'r Geriiianiaid.

CYHOEDDI GWRIT. I Cyhoeddwyd gwirt ddydd JJun dros Or- llewin Perth, yr hon Sj-'U wag drwy i Ar- glwydd Tulhbardine ddod i fewn i dduc- iaeth Atholl.

DIM CYHOEDDIADAU. I Daw adroddiad drwy Zurich yn dweyd fod papur yn brin yn Germani, ac fod 1,450 o gyhoeddiadau wedi dirwyn i ben er cyohwyn y rhyfel. Anhawsterau gyda glo a bwyd drud ydyw baich yr adrodd. iftdau o Pad..

PROBLEM BWYD. EISIAU FFERMWYR ABERTHU. Yn Preston, nos Sadwrn, anerchodd Mr Prothero, Iilywydd Bwrdd Amaethydd- iaeth, gyfarfod o'r ffermwr, a gofymvyd iddo ddatgan yn glir prun ai yr uehrii yiite yr isrif ydoedd y pris gosodtnlig i bytat-ws. Dywedodd nad oedd tint liyw oris wedi ei ■ osod i groj) 1917 o'r amrywion cynnar, na'r ail cynnar, ac mai isrif ac nid uehrii ydoedd y pris o 6p y dunell mewn lotiau o chwe tunell ai1 y prif grop Ajieliai'n ai bennig ar i'r masnaclswyr beidio dal i fyny hadyd pytatws. :\101' belled ag yr oedd bwydo y wiad yn y ewestiwn dyvvedai fod yr amaethwyr yn dal y linell, ac yr oedd ganddynt i ddal ymlaen yn gadarn, a gweJed nad oedd yna dynu'n ol, ond yn hytrach fynd ymlaen. Argymhellai dyfu gymaint. ag oedd yn bosibl o rawn a phytatws. Hvderai y byddai i'r symudiad o arfer gerddi ynglyn a thai a daliadau darnau o dir yn mynd ar gynnydd. O berthynas j wenith yn ol 60s j y cliwai ter, dywedodd yn groew pe byddai ganddo law rydd liollol yn y mater buasai yn dda ganddo gael dweyd wrth yr :1111- aethwr, "Bydd i chwi gael uchrif o 50s a'r pveddill i gael pi adael yn mvylo y farchnad." Y mae arnaf eisiau eael yr holl Ymerodraeth i mewn, a'r allwedd i hvnny ydyw i'r amaethwrr gartief aberthu ei ragolygon am broffidiau rhyfel. lUae India wedi aberthu proffidian i'n bwydo ni a gwnaeth Awstralia yr 1111 modd. Hyderem y flwyddyn ddiweddaf y buasai Canada yn gwneud yr un peth. ond yr oeddym yn rhy ddiweddar, fel arfer, oblegid yr oedd y ffermwyr eisys yn dechreu eael eu proffidian mawrion o Chi- cago. DywedodJ ainaethwr o Canada wrthyf, meddai, "Sut yr ydych yn disgwyl i ni gymeryd llai er eich mwyn chwi yn Lloegr pan y mae eieh ffermwyr chwi gartref yn cymeryd pob dimai o'r proffidian rhyfelr" te ddylelll fod yn abl i ddweyd, "Fod ein flermwyr Prydeinig wedi deibyn yn galonnog yr a berth o'r proffidian posibl" (cym.). r oedd yr hoil gwestiwn o wrteithion yn nwylo Rlieolwr Bwyd mor belled ag yr oedd pris yn y mater, ac N-i, oedd yr nn peth ynglyn a deunydd bw^d. Wrth gwrs, yr oedd deunydd bwyd yn ddiiid, ac yr oedd hyn yn anhwylusdod mawr i lawei- o ffermwyr, yn enwedig llaethwyr. Gal- ivai y Swyddfa Ryfel ddynion y Class A nad oeddynt yn dal tystysgrifau rhyddhad o'r Tribunlysoedd. TualJan i'r hifer drwy'r holl deyrnas o 30,000, ni ellid cv- meryd vchwaneg o ddynion oddiwrth am- aethyddiaeth heb gael eymeradwvaeth ar- bennig y Cabinet Rhyfel. Nid oedd rhagor o ddynion Class li a C i gael eu | cymeiyd oddiar amaethyddiaeth (cym ) Rhaid cael aberth cyffrdeinol, ac os na atlwn godi i'r ddelfryd lion, yna vr ydym wodi cymeryd cam ar i waered, yr lion heb fod ymheU a'n ha) wain i orchfyg- lion lieb fod vi-nliell a,'n ]iii-wain i orelifyg- iad a thrychineb.

BARA WRTH BWYSAU. Rheolwr Bwyd y oyda yna I-eal yn cael ei rhoi mewn grym yn fuan i v/erthu bara wrth bwysau.

D yon LLUN. Y PRYDEINWYR. I Llwyddodd y Prydeinwyr i ennill a;iii w roeydd oddiar y ge!yn gerllaw Serre Hill, ogledd yr Ancre. Symudwyd ymlaen ai ryiit o dri-chwarter niilltir. Cymerwyd 103 o gareharorion. Yehydig oedd eolled- )n y Prydeinwyr, Dywed yr adroddiad o Berlin tod y Pry- einiaid wedi gwneud ymo^riioda'i hwyrn ar y lie, ac addefant ic,, 'i!)i cwm- i wedi ennill safle ar ffordd Pusieuse, ger leaucourt.

YR AMERICA. I Dydd Sadwrn liwvliodd dwy o lor.gaa eb ei harfogi o Kirog ewydd am Bor- eaux. Nid oedd yr un o'r ddwy yn irio y nodau ag mae Germani yn hawlio, ad yn unig U.S.A. niewn llythyrenau reision. Dywed y perchenogion eu bod n dibynu ar yr hawl sydd gan longau rnerieanaidd i hwylio y moroedd. Gad- wodd llestr olew Delaware am Rouen. Dywedir fod yr American Line yn wrthod hwylio eu 1 longau y \Yer- dd ond ar yr aniod fod y Llywodraeth yn loddi llongau rhyfel i'w hebrwng dros- id. Hysbysir fod Germani 'n ceisio ali- tor trafodaethau gyda'r Unol Daleith- u. I Nos Sadwrn gadawodd Mr Gerard, ei vd-swyddogion, ac amryw Americaniaid erlin. Vr oeddynt yn lliifo 115. hoddodd Llywodraeth Germani gerbyd- $ arbennig at eu gwasanaeth. Bydd Llysgenad Gennani yn gadael yr merica ddydd Mercher.

SUDDO LLONGAU. Yn ol y rhestr a gyhoeddwyd heddyw ae y submarines Germanaidd wedi iddo saith o longau Prydeinig a phedair longau amhleidiol.

PERU YN PROTESTIO. i' 1 Anfonodd Llywodaetli Peru brotest eryf i hawlio ad-daliad am suddo llong Peru- dd mewn dyfroedd Ysbaeneg.

LLWYDDIANT GER KUT. Yn ystod y pedwar diwrnod diweddaf vnaed cynnydd sylweddol ger Kut. wnaed y prif gynnydd ddyddian Gwener Sadwrn, a dengys yr adroddiad fod y ydeinwylr wedi meddianu llinell ncwydd ynt o 6.000 o la then i. Gwthiwyd y lyn yn o) i' í (Ivffidei- o 800 i 1.200 o theni. Dioddefodd y Tyrciaid golledion vmion, gan fod vna nifer fawr wedi eu id.

LLWYDDIANT ARALL. De-11 y milwvi?  i g i c?nni m til- yng Deil y milwyr Prydeinig i enniH tir yng :ogledd yr Ancre. Llwyddwyd i fedd iu, heb anhawster, oddeutu 000 o lath- i o ffosydd y gelyn a chymerwyd nifer, gareharorion. Ymosodwyd ar ein safle newydd gan y lyn i'r de o Serre Hill, ond llwyddwyd treehu yn rhwydd. Aeth ein blaen- vyr i mewn i ffosydd y gelyn mewr lryW fanan.

ADDEFIAD GERMANAlDD. I Ivwed yr adroddiad o Berlin fod y Pry- nwyr wedi vinosod chwecTi o weithiau. defant eu bod ii-cdi colli llinell o ffos- i. Dywedant iddynt fyned o'r ffosvdd r ?rwydd eu bod yn ddiwerth, a'a bod ii eu gadael heb ymyraeth o eiddo y yn. .——————

SUDDO LLONGAU. tdroddir fod wyth o longau wedi en do. Yi oedd ehwech ohonvut yn do Prydeinig a'r ddwy arall yn pef ji roeg. Llongau cvmharol fyehan oedd- gan nad oedd y fwyaf yn cario J.2í lunelli.

AMERICA A GERMANI. dywedir fod Germani yn i-hw 'v,tl,o sr o Americaniaid a da el Berlin, iel ag illir defnyddio mesurau i ad-da]u os tyr fel allan Ymddengys fod Mr Gerard li hysbysu Llywodraeth Germani os y rodir Americaniaid i aros yn Germani illai hynny fod yn achos am ryfel.

HEINTIAU YN BERLIN. I aw adroddiadau o Berlin yn dweyd fod 0 o farwolaethau wedi cymeryd lie yn linas yn yetod yr wyhpos ddiweddaf f keiatuiu,

I RHESTR ANRHYDEDD. Y Gyntal i'r Prif Weinidog Newydd. Bu Mr Lloyd George mor brysur gyda'i waitli eenedlaethol fel na chafodd amser i wneud ei restr anrhydedd am y flwyddyn newydd, ond neithiwr nos Lun cyhocdd- wyd hi, a c-heir vddi stitli o farwniaid ac wyth-ar-hugain o farehogion, otid nid oes yr un arglwydd newydd yn y rliestr. Yinysg y rnarchogion v ccir y Cadfridog Owen Tliomas a' r Dr A mist rung Jones; ac yn rhestr y C B. ceir Mr Alfred T. I Davies, ysgrifennvdd sefydlog Adran Gvmreig Bwrdd Addvsg, a Mr John T., Davies, ysgrifennvdd preifat v Prif Weinidog a Phrif Arglwydd y Trysoilys.

DYDD LLUN. I CYFLEUSTERAU TEITHIO. I 4>ywedodd Mr George Poberts i fod wedi vstyried yn fanwl yr amryw gyflwyn- iadau wnaed i'r Bwrdd Masnaeh fel can- lyniad i'r cyfyngiadau diweddar a wnaed ar drafaelio gyda'r tren a'r ychwanegiad- au yn y prisiau. Sylweddolai fod effeith- iau y mesurau llyn yn rhwym o gael eu teimlo'n drwm gan lawer o ddosbarthiad- au yn y wlad, ond fel y gwyddai yr ael- odau anrhydeddus yr oedd y mesurau wedi eu gwneud i gyfarfod a galwadau eenedl- aethol arbennig. Nid y trafaelwyr mas- nachol yn unig a hawliai ystyriaeth, ac ofnai ei bod yn amhoeibl dechreu rhydd- liau unriiyw ddosbarth arbennig. Byddai yn rhaid cadw mown cof yn barhaus yr holl gwestiwn o drafaelio gyda'r tren. Ni allai gytuno nad oedd cynyddu pris y eludiad wedi lleihau nifer y personau dra- faeliant.

Y SIWGWR. j Dywedodd Mr Bathurst o berthynas i'r I ewestiwn o ranu siwgwr fod eamrau wedi eu cymeryd a obeithir fuasent yn cyfar- fod yr angenion mwyaf yn y gwahanol gylc-hoedd lie yr oedd y boblogaeth wedi cynyddu ei- 1015. Yr oedd arolygwyr ad- ran v Rheolwr Bwyd yn talu ymweliad a'r gwahanol gvlehoedd, a byddai iddynt ad- rodd mor fuan ag y byddai modd angen- ion y cylchoedd hynny. Gofynodd Mr Percy Harris a fyddai yn bosibl trosglwyddo yr lioll siwgwr sy'n cael ei a.rfel' yn awr at fragu civrw i bwrpas masnachol (clyweh, elyweh). Ni chafwyd atebiad. t

Y CANGHELLOR. I Gofynodd y Canghellor am ddvry hleid-I lais o gredit, un am 400 o filiynau a'r Hall | iun 350 o filiynau Wrth ddadnnsoddi eiii (-yllid dvw(,(Iod(I y byddai ein trcuiiau,ynt'ynwysysymiau hyT],ifyny i'r drydedd flwyddyn gvllidol (1916-17) yn cyrraedd y swin enfawr o 4 ,200 o filiwnau o bunnau, yn cynwys ein benthyeiadau i'n Cyngreirwyr a'r Trefed- igaehau. Pasiwyd y pleidleisiau i'r credit, a gor- ehymynwyd iddynt gael eu hadrodd i'r Ty. i t

GWROLDEB BACHGEN 0 GAER-I NARFON. Yr wythnos ddiweddaf daeth y newydd I i Mr a Mn Robert Jones, 22, Bank Quay, Caernarfon, fod eu mab, y Lance-Co rpor a I Frederick O. Jones, Machine Gun Sec- tioii, wedi ennill y Fedal Filwrol. Cyn y rhyiel gwaf;anaet hai Fred gyda'r Mri John Lloyd and Sons, Joiners, Eleanor Street, Caernarfon. Nid yw ond 19 mlwvdd oed. Mewn llythyr gartref dy- wedai mai ar Ionawr lOfed yr enillodd y bathodyn, trwy gadw ei wn i danio am ddau ddiwinod yn diddor, tra yr oedd v gelyn yn tanbelenu yn drwm arnynt. Cafoild i.efyd y cerdyn yma oddiwrth ei Gyrnci "1 '"l on rLieut-General Sir Ayl- mer Hunter-Weston, K.C.B., D.S O., M.P Commanding 8th Army Corps. I heartily congratulate you on the honour done you by His Majesty the King in awarding you the Military Medal far your gallant conduct on the 10th January, 1917."

Y GVVIRFODDOLWYR. I Dywedir fod nifer y Gvvirfoddolwyi- rcstnvyd i fyny i nos Lun yn y Wasan- aeth Genedlaethol yn dod i'r eyfansvvm o 30,000. Y mae Mr Chamberlain yn ystyr- I ied hyn yn foddhaol, a, dywedir fod nnvy o alw am y ffurfleni nag a ddisgwylid, ac fod miliwn yn vchwaneg wedi eu liar- graffu, yn gwneud pedair miliwn yn yr oil.

I MARCHNADOEDD. Caernarfon, Chwefror lO.—Ymenyn, 2s y pwys; wyau, 5 i 6 am Is; perchyll, 25s i 28s yr un; dofednod, 5s 6c i 7s y cwpl. Pwllheli, Cliwefror 7.—Ymenyn (retail) Is ioje, (wholesale) Is 91 c y pwys; bitt, 110 i Is 5c; pore, 10c i Is 4e; myton, lie i Is 5c; veal, 10c i Is 4c; perchyll, 25s i 30s yr un nioch tewion, 8c y pwys. Langefni, Chwefror 8.—Ymenyn, 2s y pwys; wyau, 6 am Is; perchyll, 25s i 30s yr un

GWENITH. Lerpwl, ( iiwefror H.-Mae gwenith ar y spot a galwad da at brisiau digyfnewid. Yn ol 100 pWys :Awstralia, 18s lc; JNo. 1, N. Chicago, 17s 7Je; Daluth Northern No. 1, 17s 71c; Manitoba, No. 3, N., 17s 7 £ c; Rosafe, 17s. —

LLEIDR YN 9 OED. Daeth mam a'i phlentvn naw oed i Heddlys Willesden gan ddweyd ei fod yn lleidr na ellid gweud dim ohono. Ateb- odd yr Ynad hi trwy ddweyd mai achos i $refydd ydoedd ae uid i lys yr heddlu,

I CYNGOR GWYRFAI. Cynhaliwyd ddydd Sadwrn, dan lywydd- iaeth Mr 0. T. Hughes, Y.H. (Cadeirydd) Dywedodd Mr T. H Griffith fod yn dda ganddo ddeall fod yna dren ychwanegol i gad ei rhedeg yn y prynhawn o Gaernar- fon i Afonwen, yr hyn oedd yn hwylustod mawr i blant yr ysgol. Cynnygiodd eu bod yn gwneud cais at gwmni y rheilffordd am iddynt redeg y tren ar y Sadwrn I i (, i'.N- d. Adroddodd y leddyg lechydol am acii- osion o glefydauu heintus oedd wedi torri allan yn y dosbarth. Pasiwyd fod yr A rolygydd lechyd (Mr Price) i wneud adroddiad ar fater ddygir i sylw gan y meddyg. Argymhellai Pwyllgor yr Arolvgydd am. l'yw gyfnewidiadau yn y drefn bresennol ynglyn a'r ffyrdd. (a) Malu carrig Wrth y llatli, a r pris yn ol iiatur y garreg. (b) Gwaith fedrir wneud ar y ffyrdd drwy gon tract i fod felly. (c) Cludo cerrig yn ol y llath a'r filRJir. (a) Y Surveyor i iesur cerrig. (e) Gosod mwy o gyfrifoldeb ar y lioiddolwi- yn ei ddos- barth ei hun. (f) Fod y ewestiwn o gael Steam Roller i'w ohirio hyd ddiwedd y rhyfel. (g) Peidio dewis gweithwyr new. ydd i gymeryd lie y rhai sydd yn vmadael i'r Fyddin. (h) Fod caniatad i'r gweith- wyr gynnyg eu hunain fel fforddolwyr i Ffrainc neu i unrhyw wasanaeth eenedl- aethol ai-all.-Crodai amryw o'r aelodau na cheid unrhyw fantais trwy y cyfnewid- iad.—Dywedodd Mr J. C. Lloyd Williams ei fod yn credu y byddai y cynllun newydd yn wplliant ar yr hen ddull, ac y bvddai yn estyn gwell cyfle i ddynion ennill cyf- log, —Pasiwyd yr argymhellion. Darllenodd y Clerc lythyr oddiwrth Fwrdd Llywodraeth Leol ynglyn a'r Ben- thyg Rhyfel. — Yr oedd gan y Cyngor weddill o 1,128]) mewn llaw.—Pasiwyd fod y ( yngor yn buddsoddi 500p yn y 13en- thyg Rhyfd.

"MAER GWOBRWYEDIG." Yn y "Sunday Chronicle" am yr UYth. nos 11011, yn ei nodiadau "Tuhwnt i'r tleni," ysprifena y nodyn canlynol am Faer Caernarfon. Rhown ef >n )r iaith fain" iliag gwneud cam ag ef yn y eyfieithiad A Prize Chairman How did Air Lloyd George come to have such a curious chairman at Carnai-von. T l i(-,re wel,c- .11)ol ¡ There werc about 4,000 people present, and the chairman got up and introduced the Prime Minister (formerly a. villlage lad in that district, and now at the zenith of his fame), much as though lie had been introducing some tin-pot member of an urban district council. I He said Mi- Lloyd George had filled witi] i "ability" the posts of Chancellor and Minister of Munitions and War Minister in turn. "And, ladies and gentlemen, while he was Minister of Munitions there was never any lack of the silver bullets. This was enough, but the prize chair- man went on: "And now we are glad to welcome Mr Lloyd George on his having attained that high pinnacle—on which he now sits."

I MARW DUC NORFOLK. I Dydd Sul, yn ei anedd yn Llundain, bu I farw y Due X orfolk, feI canlyiad i ym. osodiad o'r anwydwst. Yr oedd yn 70 mlwydd oed, ae yn dal y teitl era 67 mlynedd.

Mae Ficer Dohvyddelen yn gwadnu el csgidian ei liunan, meddir. Y mae canfyddiad am foment weithiaa yn werth profiad oes—O. W. Holmes.

GEN1. PRIODI. MARW. .'1 MARW. Williams Cliwefror 6, Mis Williaiiia, pnod Mr Thomas J. Williams, Bodawen, Pwllhe]i. [' Owen Chwetror i\ 'n 73 mlwydd oed, °T -Mi's TL, lleti Owca, 6, Pcnvrorscdd Ter. race, Nantlle. Mo> ris Cliwefror 7, yn 54 mlwydd oed, Mrs Ann Morris, Tynnmld, Llanrug. i homas—Chwefror G. yn 78 mIwydd oed, Mrs R0sg Thomas, 2, Tancoed Terrace,. Llanrug. Hughes CItwefror 2. Mr Hugh Hughes, Cof, Rhiwlax Williams—Cliwefror 6, Mr Richard Wil- liams, \V:icn, Rhiwlas. n r-

i ?rT??r?  1 «. fLLTCHfTil, LTD., M n I.; > '!} ót ..y i 'ii l8. v CARNARVON s SANGOfe "!h. -a.- Argrall vvyd a chyhoeddwyd pq. Lrvvriipj v Cymreig, Cyf.. .;6) I CaerDKfOih