Y Genedl

riii p 1R F E MCA!:R!ONR E MONDAY, TUES. & WEDNESDAY, ■ ft Also Matinee, Monday, at 2-30, 'THE COWARD: OTRONG DRAMA, IN 5 PARTS. The Tale of a, Heroic Father and his "Coward" Son; also, 'WHAT COULD THE POOR CIRL DO." TWO-PART COMEDY. Prices of Admission: 1/2 7d 4d r- MAP Y RHYFEL — YNG — NGWLEDYDD Y BEIBL. Tu daugos safle, a symudiadau y gwahanol fyddinoedd yn el). perthynas a THEITHTAU BlANESiYDDIL Y BEIBL, gan- BERIAH CWYNFE EVANS. Cyhoeddedig gan GWMNI'R "DARlAiM," Pris 6-. drwy'r post. Telerau arferol i Lyfrwerthwyr. AnIcAw am cLano i- SWYDDFA'R "DARLAiS," 19, Heol Ca-prdvdd. ABERDAR. MAP CYMRAEG vw hwn, a, bydd yn fuddiol iawn i YSGOLION SUL. 1 APDYSCOL. y SGOL SIR AKERMAW. (I Fechgvn a Merched) Prifataraw: Edmund D. Jones, M.A. (Lon.) Athxawon Cynorthwyol: John Lloyd. M.A. W. A. Beddows, B.Sc.; W. B. Williams B..Sc. Athrawesau Cynorthwyol: Miss L. M. M. A-,da,m,, M.A.; Miss Mary Davies, B.A. Yn ughydag Athrawesau profiadol mevyn Coginiaeth a Cherddoriaeth. Telerau: £4 10s Oc. y flwyddyn. Pob manylion odiiwrth y Prifathraw, neu- R. LLEWELYN OWEN. Clerc. POSTAL TU ITION XTOUNG MEN ?ged 16 to 25 wanted, to JL t?ke up ?ourses in the following snb- jectg:- Mining, Magnetism. and Electricity. Telephony, Ordinary and Advanced- Telegraphy, do. do. Wireless Telegraphy do. do. Submarine Cable Working and Test- ig. Elementary Electrical Engineering. Engineering, Mathematics. Write for prospectus and terms to SECRETARY, W.A. 9 Dept., Shaws College, 55, Alexandra Road, Longport. Stalls- =- ARWERTHIANTAU -< MR. ROBT G. JONES, i AUCTIONEER AND VALUER, CARNARVON. QJMITHFIELD, CARNARVON. DYDD MERCHER NESAF, Ionawr 3. 1917. A phoib pythefnos wedyn yn ystod y flwyddyn. Bydd gofyn da ar bethaiu yn y Sale hon. TO BE SOLD BY PRIVATE TREATY. The desirable detached Residence known as "BRYNGWYN." ST. DAVID'S ROAD. CARNARVON. One of the best built Houses in town. F-ull pai-ticulars on application to Robert G. Jones, Auctioneer, CARNARVON. TENDERS TENDERS are invited at r ton or cubic jL foot, for the removal of timber by aerial Ropeway of otherwise, from hill top to adjoining roadside, in Bettws-y-coed district. approximate quantity. 4,000 tons. Further partciulars from Messrs Green, Timber Merchants, Llanrwst. 6372 LLONGAU. AUSTRALIA BY THE ORIENT LINE. Via Cape of Good Hope, Under Contract to carry Hit Majesty's Mails to FREMANTLE, ADELAIDE, MELBOURNE, SYENEY. BRISBANE. Through bookings to all Ports in AUSTRALIA, TASMANIA, NEW ZEALAND. Saloon tickets interchangeable with P. and O. Line. Managers.—F. GREEX & CO., ANDER- SON, ANDERSON & CO. For passage apply to the latter firm at 5, Fenchurch Avenue, London, E.C. or to the Branch Office, 28, Cockspur Street, S.W. ALLAN ROYAL LINE TO CANADA. LIVERPOOL, GLASGOW, LONDON, and HAVRE, to CANADA, NEWFOUNDLAND, & U.S.A. ALLANS 19, James Street, Liverpool; 14, Cockspur Street, S. W., and 103, Leadenhall Street, London, E.C. CUNARD LINE. REGULAR, PASSENGER AND FREIGHT SERVICES LIVERPOOL-NEW YORK. London=New York. London=Canada. Bristol=Canada=New York, FOR RATES OF PASSAGE. FREIGHT. DATES OF SAILING, & PARTICUL iRS AS TO LOADING BERTHS. Apply CUNARD LINE. Liverpool; London, 51, Bishopsgate, E.C. 29-31, Cockspur Street. S.W. 65. Baldwin Street Bristol; 18a. High Street., Cardiff; 141: Corporation Street, Birmingham or to Local Agents. 0 TI E PROBLEM IS SETTLED—FOR MISTRESS AND MAID-the problem of labour shortage in the household. MONKEY BRAND settles it by lessening the work; by making easier and quicker the cleaning and polish- ing of everything in the home that needs cleaning and polishing. It is splendid for Brass, Tin, Copper, Steel, Iron-for all Metaiware, in short; it works wonders with Woodwork and Painted Surfaces cleans and shines China, Glassware, Enameiware, Marble, Ti!c-.vorlt and Linoleum cleans nearly everything inside and outside the house, but it WON'T WASH CLOTHES. MONKEY BRAND is also prepared in powder form under the name of POW DER MONKEY. For some parts of the work POWDER MONKEY is handier than MONKEY BRAND. Both should be used in every household. Use MONKEY BRAND for Use POWDER MONKEY for cleaning and polishing Tin, scrubbing Floors, Tables, Copper, Brass, Marble, Dressers, Cupboards, Sinks, Enamel, Linoleum, China, and for cleaning Gas Stoves Glassware, &c. and Cooking Utensils. BENJAMIN BROOKE & CO. LIMITED. M 102-33 111111 »i 1 agmMB——t 1 ARWERTHIANTAU » ■ ■■ m —— MESSRS JOHN PRITCHARD AND CO., AUCTIONEER* AND VALUERG, BANGOR. MENAI BRIDGE SMITHFIEL.D. The Best Appointed and Best Centre in North W ales. MESSRS. JOHN PRITCHARD and CO. BELL BY AUCTION every other Monday, commencing with the sheep at a-m- 000 to 609 RIPE FAT SHEEP & LAMBS and -— 150 to 200 FLLT AND STORE CATTLE. Large wholesale buyers regularly attend trom Lancashire and Cheshire special terms offered to vendors at a distance. AR WERTH KILL THAT INSECT, TOMMY.-Send J [ tpala "out yonder" some tins of W&A there's a. big chance you' -11 have "cornip,anioiw". A little Harrisons's Pomade kills every insect on hair or body. insist on having Harrisons's Nursery Pomade. "Tins of Comfort" at 4ld and 9d. Sold by all Chemista-or by Post from Harrison Chemist. Reading. Carnarvon: R. Ro berts; Llangefni, R. R. Jones; Bangor: J. Bowen; Holyhead: R. H. Williams; Port- madoo: T. Jenkins; Bethesda: W. Morris; Criocieth: E. Davies Hughes, and Co.; Pen- y-groes: J. Elite Jones; Amlwch: R. Jones. —All Chemists. LLANBERIS.—Ar werth yn gyfrinachol, y .LJ ty rhydd-ddaliadol No. 39, Newton- street, Llanberis. Am fanylion pellach ym- ofyner iL Mri. Morris Owen & Trevor Roberts, Cyfreifchwyr, Caernarfon. GREAT BARGAINS.—New Milk or \jr Pleasure Floats, Rubber and Iron Tyres. Also second-hand Governess Cars— cheap, and other varieties. Inspection invited. RfcJfyal Carriage Works, Carnarvon. FOR SALE—Excellent Cart Mare, 16 JL hands,-owing to foe in foal. Guaran- teed quiet and a good worker in all gears. 'Rare opportunity.—J. Owen, SLate Quay, Carnarvon. ONE beginner paid all expenses and made clear profit in six months through using Karswood Poultry Spice (containing ground insects). Packets 2d., 6d, Is. Try it. Jones, Pharmacist, Amlwch, Anglesey. 48-Jan. 13 FOR SALE.—Large White Ulster Sow; Fwond litter. Eue to f&rrow. 20th Jan- uary next. Very choice. Also, several Large White Ulster Boars, 5 months old. Ear marked. Sire, unbeaten in Show Yard.— Irvine A. Anderson, Killalis House, Fintona. Co. Tyrone, Ireland. 48-Jan-6 S CREWS-Mixed: 28s twt. 281bs, 7s 6d; Wire, Cut and Wrought Nails Staples, Tacks, Rivets, Bolts, and Nails, etc., at Vail Works. 25 to 28 Rea-Sr., Birmingham. Who!esale Prices.C. W. Hay lea, Midland Nail Work. 25 to 28 Rea-st.. Birmingham. SHORTHORN Calves for Rearing, from record Cheshire Milkers and Ppre Bred Bulls. Quotations to any Station. No famev prices Correspondence a pleasure- FRANK DOBIE, Littelten, Chester. L ADIES Nurse Hammond's Improved Remedies act in a few hours when all else fails. Surprisingly effective. Send stamped envelope for free sample, to E. N. liammond, 236, High Holborn, London. PULLETS which don't lay don't pay. -L Karswood (harmless) Spice ensures eggs. Packets 2d., 6d., Is. Roberts, Chemist, Menai Bridge. 48-.Ian.18 1^" ARSWOOD Poultry Spioe containing 1 ground insects will double your egg smpply. 2d., 6d., h. Williams, Chemist. Medical Hall, Cemaes Bay. 48-Jan. 4 C ANARIE:S-,Of every varietv, for Singing and Breeding. Best and largest collec- tion in World. Approval Also Goldfinches. Linnets, etc. Illustrated list free. See this before deciding elsewhere. Genuine Talking Parrots. Strongest Birdlime. 7d. Is Id. Is 6d Self-setting Trap Nets best in England, 211 2d, 2!-1 9d.—RUDD. Sppn^.lirt. TCnr-viVn AR WERTH—Ty hardd a chyfleus cvf- addia<> iawn i feddyg medrus, mewn ardal iy 1,000 (m:1) o boblogaeth, He y bu farw yn ddiweddar feddyg ipoblogaidd.—Ymofvned trwv lyfchyr a, C.D.49, Swyùdfa'r "Ge.neeP," Carnarvon, 47tc. PULLETS.—March 1916 hatch-laving. L 3s 6d each 40s dozen six and cock 24a.—HummeU, Stratford, Essex. List free. YN EISIEU DALIER SYLW. — Mae Mrs. W. W !?ThomM. M Sl. 32, Strvd v Urn Caernarfon, yn pi-vntj pob math o Ddodrefn Hemafol. Treselvdd. Ovpyrddau Bw-y4i, Tri- darn Hen Gade'rian etc. 1383 WANTEE1—Fowls, Rabbits, and EAAS. (V Best prices given.-H. R. Williams, and Co., St ,7'nh n's Market. Liverpool w ANTEL'Larg,, quantities of new-laid Eggs Write offers of price required, and", hat quantity you have to offer. Cash on. receipt of Eggs. Ffodgettp and Salisbury. Gel] ntreet. Sheffield. u- Y\TANTED—To purchase Larch and Scotch V ?tandmg or fel?d in any qu&nt?e- Mtt?b?e for Pit Word. Particulars to The (t. J. Eveson Coal and Coke Co, Ltd., Birmingham. w ANTED-For Private Houst7 in Eng v V lnud-Good Class of Maids with good reference. Plenty of Places in every part of Nrrth Wales. Private a.)<] Business.—Apply MI" Ephraim. Origiral Registry Offi, Bl. F.t,]Tliolll Y-N EISIEU—Geneth ieuanc tna 15 oed fei i moTwyn, ger Caernarfon. Cartref Cys. urus dau yn y teulu.—Pob many lion. cyflog. etc.. i Box 48'HLl', 'Genedl' Office. Carnar- von. 48-Jan. 6. WANTED—Immediately,, a sharp youth W for office in Carnarvon. Must hn >e a good hand-writing.—Apply by letter only: S50, "Genedl" Office. Carnarvon. YN E:IS.IAU-F farm, heb yn fawr yn JL Ngogledd Cvmru. Anfoner at Cymro, 48. "Genedl" Office, Carnarvon. 48-tc YN EISIEU—Yn Ngogledd Cymru. Fform JL fechan mewn ardal wlodig, gyda rhent rhesymol. Manylion Lvda'd telerau: H.W.49. "Ocriedi" Office. Carnarvon. 49-Jan 19 ;N- ETSIEU,-Dynes brofbidol i Treharris, X Hfiiisekeepev, dau yri y teulu a'r » wrfiie yn awr vn an;ilinoir. Cvfloar olla i bpr"w cvimwys.—Ymofvner a R-0.49" Genedl Offi(-. Camurvon. 49-Jan. 20 1 ROGERY and Provisions: Smart Im- prover, or junior assistant. Apply full j particulars; out-doors.—Apply Ellis's Stores, WANTED—Strong General; clean; plain V V cooking, 2 maids kept.-29, Curzon Road. Birkenhead. RHYBUDD CYHOEPDUS. TYSTED Y T) ARCH. G. CEICIOG ROBERTS. LLANLLYFNI. £ a d Cyhoeddwyd eisoes — — — — 54 6 10 Wa-. John G. Jonw, 6, SaJem Terr., Pwllheli 050 Rev. Rhys Lewis, Salem, Bettws Garmon 0 3 0 Rev J. E- Hughes, M.A.,B.D., icaa-narvon 0 5 0 iMT Richard D. Morris, Manch Terr. Llanllyfni 0 7 6 Mr William Morris, 112 High Road', Llanllyfni — — — •— — 026 Mr W. E. Jones, Fort Terrace, Ll.anUyf'iii 0 2 6 Mr Wm. Jones, LJwvd Coed Fawr, Llanllvfni. 0 2 0 Mr Wm. Wm. Jones, Llwyd Coed Llanllyfrii 0 1 0 Mr Richard Roberts, Llwyd Coed, Llanllyfrii 026 Mr. John G. Jones, Llwvd Coed, Llanllyiui — — — — .— 026 Mr. Richard H. Roberts, Byron House, Llanllyfni — — 0 3 6 Dienw (Pa-ntglas) — — — — 0 2 6 Mr. W. Panrv, Pantgjas — — — 0 1 0 Mr. W. Itobeit. Manchester 0 2 6 Miss Annie Roberts, Glan Gorfl, Tanrallt 020 (Mrs Loive Hughes, 52, Woods worth, Street. Lverpool. 0 5 0 Mr J. Williams (IJew Etaulyn), NantLLe — — 026 Mr. Wm. Walter Jones. Fourcrosses 10 0 Mr a Mrs Williams. Gelli Dywyll, Miaientwrog. — — — — 0 10 0 Derbynir y tanysgrifiadau yn ddiolchgar gan yr ysgrifenvddion:— Mr. 0. W. JONES, Snowdon Street, Penvgroes. N. Mr. J. B. LAVTES, Council School, Llanllyfni. COF-GOLOFN Y PARCH. O. G. OWEN, (AIxAFON). Derbyniwyd. yn ychwanegol at yr 1 yn a gyhoeddwvd eisoeg:- £ s d Svr John Roberts, Carnarvon 110 Mr David Jones, Waterloo, Liver- pool 110 Mr John Griffith, Bryn Llanfair 1 10 Mr William Jones (Perthi), Johan- nesburg 100 Mrs. Hughes. Boderwydd, Carnar- von. er cof am y di\veddar Mr John Jones, Druid House. 0 10 6 Parch. John Eva.ns. Llairsroed— 0 5 0 Parch. R. W. Hugihes. Bang-or. 0 2 6 Mr R. Williams, School House, Llanddeiniolen 0 2 0 Cyfanswm 160 R 5 Y mae y pwyllgor yn ddSolchgar i saredigion y mudiad uchod am eu parodrwydd yn cyf- ranu'n haelionus. Symudir ymlaen at rqd7 Cof-igolofn mor fuan ag y caniata amgylch- iadiau'r wlad hynny. E'efnyddir y gweddilJ o'r arian at gael ysgolo-riaeth yn y gol Sir y dosbarth. fel y trefnwyd ar v cvntaf. Hvd hynnv, bydd yr aran ynrr nigofal y Trysor- ydd yn yr Ariandy. Os digwydd i ryw ewvllvsiwr da. sydd heb pirannii deimlo ar ei ga-lon wneud hynnv. derbvnir y rhodd yn dd'()lchga.r gan v Trysorydd. Diros y pwvllsror:— O. J, JONES, Penisarwaen, Llvwydd. T. HUGHES, Y.H., Caernarfon, Trys- orvdd. R. 0. WTLLIAMS, Cwmyglo, Ysgrif- enydd.

I AT EIN GOHEBWYR ~——— 1 Ohei wvdd y Cyfnewidiadau yn y Trens ynglyn a threfniadau y lilywodraetli, Inrdd yn rhaid i ni fyned i'r wasg yn gynarach. Sylwed ein Gohebwyr nns g-allwn dderbvn newvddion ar ot y Posi Fore Sachvrn ond rhywbeth EITHRTADOL BWYSIG.

PRYDAIN FAWR A. PHRYDAIN FWY Un o'r I pwysig a ddysgwyd i di-igolion y wlad hon gan y Rhyfel pres- enol-yw fod yn v byd Brydajn Fwy yn ogystal a Phrydain Fawr. Congl fec-han o Ewrob yw Prydain Fawr, ond ceir Prxdain Fwy ym mhedwar bann arail y byd. Oydnebydd deiliaid prydain Fwy Sior V. fel ei brenin hi—yn liollol fel y eydnebydd Prydain Fawr ef. Ac eto mae yna wahaniaeth rhwng deiliaid Prydain Fwy a dinasyddion Prydain Fawr. Pan gyhoeddodd y wlad hon J ryfel yn erbyn Germajii ym mis Awst, ¡( 1914, Prydain Fawr, ac nid Prydain Fwy, gyhoeddodd y rhyfel. Ond cymer Prydain Fwy ei lie a'i rhaji yn y rhyfel mor ehelaeth ac mor aiddgax ag a wna, 1 Piyda-in Fawr ei hun. Gbwareua Canada, De l!ff rica" yr India, Awstralia a New Zealand, eu rliaii nioir amlwg yn 1 nratna favvr y rhyfel ag a wna Prydain Fawr. Gwyr y neb sydd wedi dilyn y rhyfel am weithredoedd nerthol b yddlIJ Canada ar wastadeddam Ffrainc —b\ ddin a gcdwyd yn benaf dnvy ym- drechion v Cymro Syr Samuel Hughes. Anfarwolodd yr Anzac-iaid, Byddin Awstialia a New Zea land, eu hunain ar greigleoedt) gwaedlyd Gallipoli ar lan- au 'r Dardanelles; n Chymro arail, W. M. Hughes, Prif Weinidog Awstralia, I fll a Haw nrnwg- yng nghodi'r Byddin bono. Byddin De Affrica, o dan ar- weini;id ein cyn-elyn y Cadfridog Botlia, enillodd oddiar Gerrnani bob modfedd o dir a feddai y Caisar ar holl Gyfandir i Affrica. Meibion melyn yr India. yras- ant ddychrvn ar galonau milvsyr y Caisar vn Ffrainc. Miiwyr tvwy orfod yw 11awer—erbyn lieddyw y imyyafrif o bosibl-o Filwvr Pi'ydain Fawr: gwirfoddolwyr yw boll J filwyr Prydain Fwy. Cynygiasant eu gwasanaeth a'u bvwydau o'u gwirfodd. Yn Awstralia yn uuig y ceisiwyd arosod Gcrfodaeth Filwrol o'r fath ag a welir ynl Mhrvdain Fawr—-ac yno gwrthcd- odd y wbd fabwysiadu gorfodaeth o gwbl. Ym Mhrydain Fawr arosodwyd Gorffxlaetli Filwrol hob ofvn bam na chaniatad y boblogaeth; yn Awstralia cafodd pob etholwT drwy'r wlad roi ei bleidlais dro;< neu \'n crbnl Gorfodaeth I ac aeth y mwyafrif yn erbyn. j I'r Cymro sy'n cynrychioli Bwrdeis- drefi Arfon, Mr. Lloyd George, y j syrthiodd y ddvledswydd a'r fraint o gydnabod mewn modd sylweddol ac ym- « arferol wasanaeth gwh-foddol Prydain Fwy i Brydain Fawr yn y rhyfel. Canfyddodd Mr. Lloyd George ddau beth yn amlwg iawn, sef fod dyled ar- uthrol ar Brydain Fawr i Brydain Fwy 1l1 y eymorth a gawsai gan y Trefecl- igaethan, ac yn yr ail Ie nad iawn, nae yn wir posibl, a fyddai gwneud lieddwcli a'r gelyn heb ymgynghoriad a chyd- syniad y Brydain Fwy a wnaeth gymaint i enill y rhyfel. Am y rheswm hwn mae Prif Weinidog Prydain Fawr newydd wahodd Prif Weitiidogion v Trefedigaethau pwysicaf ym Mhrydain Fwy i gyfarfocl a Chabinet Rhyfel Prydain Fawr yn Llundain vm mis Chwefror nesaf, er mwyn cydymgyng- hori ynghylch pethau cysylltiedig a'r rhyfel ydynt hanl'odol i ddyfodol Pryd- ain Fawr a Phrydain Fwy. Un o wawdebau (ironies) bvwvd gwleidyddol diweddar yw y safle y gosodwyd dau Brif Weinidog daved<j;jf diNve(, ] (I?.i f Prydain Fawr, ac o leiaf un o Brif Weinidogion Prydain Fwv, ynddo drwv, ac mewn canlyniad i'r rhyfel. Gwnaed Mr. Asquith yn Brif Weinidog er mwyn buddianau y Blaid Ryddfrydol; gorfu iddo gyfnewid ei Weinyddiaeth Rvdd- ft-ydol am un yn yr hon v daliai'r To)'- iaid ymron gynifer o swyddi ag a ddelid gan y Rhyddfrydwyr; wedi i'r Toriaid fwynhau y swyddi hyn am dvmor, diorseddasant Mr. Aspuith gan ddyrch- afu Mr. Lloyd George i gadair v Prif Weinidog yn ei le. Gwnaed Mr. Lloyd George yn Brif Weinidog er mwyn iddo gario y rhyfel yrnlaen yn fwy pender- fynol nag a wnai Mr. Asquith, ac am y tybid y t.roa.i y Prif Weinidog newydd glust fyddar at geisiadau cynamse.rol am heddwch; ond: y gorchwyl cyntaf l'i hwynebcdd ef fel Prif Weinidog oedd dechreu palmantu'r ffordd at heddweh— it dyna yn ddiamheu. un o brif amcan- ion Cynhadledd Rhyfel Prydain Fw y a alwyd ganddo i gyfarfod yn Llundain vn Chwefror nesaf. Am Mr. W. M. ilughes, Awstralia, trodd y Cyfandir Ynysig draw yn ei erbyn, a thyhir y troir yntau allan o'i swydd yn yr etholiad nesaf. os nad cyn hyny. Dyna felly ddau Brif Weinidog wedi cael eu diorseddu, yn uniongyrchol fel eanlyniad y rhyfel,—a disgwyliadau gorseddiad pob un ohonynt wecli cael eu siomi. Rhaid yw y bydd dylanwad Prydain Fwy ar Btydain Fawr pan gyferfydd y Gynhadledd, Rhyfel yn Llundain yn Chwefror, yn fawr ac yn bwysig. Mae y Trefedigaetliau wedi dioddef ymron cymaint a'r fam-wlad yn y rhyfel, a'r aberthau a wnaethant wedi enill iddynt yr bawl i gael llais yn ymdriniaeth heddweh. Ai prysuro ynte oedi ymdrin- iaeth heddweh a, A-na presenoldeb cyn- rychiolwyr y Trefedigaethau yn y Gynhadledd Rhyfel, mae yn anhawdd dweud. Tybia rhai itai prysuro, tybia ereill mai oedi yr adeg i gyhoeddi heddwch a wnant. Amser yn unig a ddengys pa un o'r ddau a ddigwydd. Ond ar wahan i gwestiwn Rhyfel a Heddwch ni all presenoldeb Prif Weini- dogion y Trefedigaethau yn y Gynhad- ledd agoshaol lai na dylanwadu yn fawr ac uniongyrchol ar ambell i gwestiwn cartrefol pwysig yn y wlad hon. Nid yr un a fydd: cysylltiad y fam-wlad, Prydain Fawr, a'r Trefedigaethau, Prydain Fwy, ar ol y rhyfel ag ydoedd cyn y rhyfel. Egyr hyn faes rhy eang i'w chwilio a-p derfyn erthygl. Ond gellir yn naturiol ddisgwyl y bydd i bres- enoldeb cynrychiolwyr y Trefedigaethau yn y Gynhadledd gynorthwyo yn fawr ac yn uniongyrchol i setlo problem mwyaf dyrus gwladweiniaeth gartrefol, sef cwestiwn Ymreolaeth. Rhaid cofio dau beth pwysig yn y cysylltiad hwn, sef fod y Trefedigaethau un ac oil yn meddu Ymreolaeth eu hunain, a bod cydvmdeimlad y Trefedigaethau ymron yn ddieithriad o blaid hawl v Gwyddel i rpoll ei faterion cartrefol ei bun. Yn Canada ceir elfen gref a dylamvadol o Ysgotiaid ymhlith yr etholaeth, ac yn ymarferol oil yn pleidio Ymreolaeth nid yn unig i'r Iwerddon ond i'r Alban hefyd. Yn Awstralia y mae'r Gwydd- elcd yn allu politicaidd mawr. Yn Ne Affrica mae hen elynion anghymodlawn Piydain Fawr—y Boeriaid—wedi cael eu cymodi a ni ac wedi cael eu derbyn yn aelodau o gorff Prydain Fwy, dnvy ganiatau c Campbell Ym- reolaeth idd\nf. Yr Iwerddon nv man gwan Prydain Fawr yn y rhyfel. Ni feiddiodd Asquith na hyd yn oed Lloyd George gynyg a.ros<xl Gorfodaeth Filwr- ol yn yr Ynys \Verdd—arn resymau hysbys i bawb. Gellir teimlo yn sicr v Yi-ni-eolzicilli i'r Iwerddon fel tin o ffrwvthau a,eddfed cv ntaf ymgynghoriad Pvvdnin Fnwr r, Phrydain Fwv yn v Gynhadledd agoshaol. j

GERMANEIDDIO PRYDAIN. 'Un o effeithiau dnvg y Rhyfel pres- enol yw y dirywiad a achosir ganddo yn nelfrydau y werin a'i h'arweinwyr, ac yn en syniadau am gyleli awdurdod f Wladwriaeth ar y naill la.w, ac am faes cyfreithlawn Eg\vyddorion Rhyddid ar y llaw arail. Gan anghofio ohonynt ddysgeidiaeth yr Athraw mai nid trwv Beelzebub, penaeth y cythrellliaid, y mae bwnv allan gythreuliasd, ceisiant ladd militariaeth Germani dnn fabwvs- iafhi'r egwyddorion hyny yn y wiad hon. .Nid oes neb a fyn warafun i'r Llyw- odraet.h ym Mhrjda.in gwtogi ar ryddid a hawlian evffredin ei dinasyddion—• mor bell ag y bernir hyny yn wir angen- rheidiol er galluogi Prydain i enill y fuddugoliaeth ar Germani. Mae yr hyn a welsom ac a glywsom am erehyli- deva.u Germani pa Ie by nag y gesyd ei throed haearn arno, yn ddigon i argy- hoeddi pcb person Hiesvmol nad oes dim yn oirmod i ni fel Gwladwriaeth ac fel Dinasyddion nnigol ei wneud er mwyn sic'-iiau na. cha'r gelyn barbaraidd ddod i Brydain i gyflawni cvffelyb anfadwaith ag a wnaeth efe yn Belgium. Er hyn oil da fvdd cadw mewn cof hen ddysg- eidiaeth v Cvmry am hawliau Awdurdod ar Ufvdd-dod a gwasanaeth dyn. Dyscrsii'r hen Gvmrv y rliaid i ddyn ufyddhau vn gyntaf oil i 7 alwad ei Dduw yn ail, i alwad ei Wlad; ac yn drydydd i alwad ei Deyrn. Galwad Duw sydd yn meddu yr hawl gyntaf; galwad y Wlad ddaw vn ail; a galwad y Brenin yw'r olaf o'r tri. yr olaf vrnlaenaí blaenaf yn olaf, gan gor£fÜlri', T: jnin mewn Gallu Mil- WTOI, a gwneud hawl hwnw yn uwch na hawl na Gwlad na Duw. German- eiddio Piydain yw hyny; gol"seddu Beelzebub ym Mhrydain dan yr esgus fod rhaid e.i ladd yn Germani. Y papurau Jingoaidd eithafol Seisnig yw pregethwyr raawr yr efengyl newydd hon-ac ysywaetii hudant law-er o'r sawl a ddvlent. wybod yn well, i lyncu y ddysgeidiaet.h wenwynig. Ceir engraifft nooedig o hyn yn yrn- gais bie&anol adran neillduol o'r Wasg Seisnig ddyddiol i ymlid allan o'r Senedd ac o fywyd cyhoeddus bawb ar ni phlygant lin i Baal Northohffe. Arn- gylchynant dir a mor i chwilio am ymgeiswyr Rhyddfrydol i wrthwynebu pob Rhyddfrydwr yn Nhy'r Cyffredin groesodd lawr v Ty gydag Asquith pan newidiwyd y Prif Weinidog. Anwv- byddant y ffaith fod Asquith a'i rldilvnwyr wedi rhoi eu gair v daliant. freichiau Mr. Lloyd George yinhob dim a gyfrifir yn hanfodol i lwyddiant Prvdain vn y Rhyfel. Da y dylni Mr. Lloyd George weddio am gael ei achub rhag y cvfeillion gan hvn sydd ar ben y UwvIm i holiti'r Blaid Rvddfrvdol yn w >efh nag a. wnaeth Chamberlain yn 18bo. Anghofiant hefyd fod ymosod ai" y Rhvddfrvdwyr a, lvnasant wrth Asquitii vn rhvtym o godi ysbry'dion a. fvmmt lvgad am lygad a. dant am ddant; ac y gorfodir y sawl a gan lvn- asant Asquith i ymosod yn eu tro ar seddau ereill.

fcODIADAU- Diwygio r Steddfo<l. Cwyna'r beirdd a'r llenorion ers llawei- biwyd-dyn fed y 'Steddfod wedi dirywio i fod yn gystadleuaeth gorawl anierth, a thrwy hyny wedi colli ei nodweddion cyniienid. Yn yr hen amser danfonai Tywysogion Cymru "wys a gwa'dd" i bawb o'r frawdoi- iaeth i ddyfod i'r 'Steddfod yn v palas. Cafiai pawb fwixid llawn a rhad yn ei aros. Ceid canu yno, bid sicr, ond canu cymdeitliasol, ac nid "rasus ceff- ylau" i'r corau ydoedd. Mae Birken- head yn add aw troi yn ol at yr hen ddull, ac adgyfodi hen gymeriad add- ysgol yr Wyl Genedlaethol. Yn benaf drwy haelioni ac ysprydiaeth Mr. E. T. John, A. S., y gwneir hyn. Mr. John a Mr. Lloyd George yw yr unig ddau Aelod Seneddol Cynireig ar restr y llywYfldion. Myn Mr. John, fel Llyw- ydd ITndeb y Cymdeithasau Cymreig, walrodd Cenedlaethol wvr Celtaidd y byd crwn i'r 'Steddfotl hon. Cynhwysa ^i brograTTi beth a u newydd a hen, a'r oil yn dda. *Y Sul cyn y 'Steddfod, bwriedir cael ymhob capel ac eglwys Gymreig yn yr holl gTleh bregethau neu a-nerchiadau ar wahanol agweddau i hanes crefydd yng Nghymru. No? Lun, dyry Mr. John "wys a gwa'dd" i Geltiaid pedwa,r ban v byd i gyfarfod cyrndeithasol o gwmpas byrddau hul- iedig a danteithion. Dydd Mnwrth. adgyfodir ganddo yr hen Gyngrair Celtaidd, a cheir Cymry enwog o dri os nad pedwar Cyfandir, i gymeryd rhan. .>¡y Y Cadfridog OwWh Thomas. Mae. vr ymehwilia-d i achos y Cad- fridog Owen Thomas wedi terfynu, ac yn hollol foddh.aol i Gymru iiior bell ag y mae dedfryd y Llys fu'n chwilio i'r achos vn myned. Eithr mae gan y Cadfridog, q. eban GVIllm hefyd, achos cwyu yn erbyn y Swyddfa Rhyfel a'i hymddygiad yn y mater, ac yn arbenig yn erbyn mynegiad Mr. Macpherson, yr Is-Ysgrifenydd, wrth gyflwyno'r achos i'r Ty. Gesyd gohebydd yn y "Manchester Guardian" v mater vn fyr ac yn glir gerbron y cyhoedd pan ddywed.- "Condemnir Syr John Cowan-s am yr hyn a waeth-ond cedwir ef yn ei swydd; diolchir i'r Cadfrid- og Owen Thomas am ei wnsanaet-h gwe.rtiifawr—ond diswyddir ef. Mewn geiriau eraill cospir y Cymro dieuog; ni chospir mo'r Sais a gafwyd yn haedrlu oerycki llym. Nid dyna'r fath gyfiawnder a ddisgwylia Cymru oddiar law 0weinyddiaeth ag y mae Cymro yn ben-arglwydd arni. Rhaid bellach i'r Aelodau Cymreig wregysu eu lwynau, a my-nil cael cyhoedai Ad- ro<ldiad Swvddogol cyflawn y Llys fu'n chwilio i'r achos yn ogystal a'r t.yst- iolaethau, niodd v gwelo'r wlad oil wir ffeithia-u yr holl achos. Defnyddier y Tir. Mae y Llywodraeth yn anog defnydd- io pob modfedd o dir yn y dayrnas at gcrli defnydd bwyd i ddyn ac anifail. Dyry rhai o'r mawrion esiampl dda d-wv droi eu parciau yn "gae tatws." Da y gwnant, ond y mae llawer o dir hollol bwrpa«•] :it godi yd a defnyddiau ei-a. III ymbortii tilloill ai yn gorwed d yn segur, neu ynte na wneir y defnydd goreu ohono. Geill Cymu ddysgu gwei's odd i wrth Denmarc. Gwlad fechan yw Denmarc, a'i phoblogaeth yn rhifo ychydig yn fwy na Chymru. Naw mlynedd yn ol yr oedd tair acer o lx)b pedair yn Denmarc yn cael ei am- aethu. at gynyrehll defnydd bwyd; yr oedd v gweddill,-un acer o bob pedair -yri rii(.sdii- a gwaendir. Ond o fewn y naw mlyne-dd diweddaf dyg^.yyd y rhan fwyaf o'r tir segur hwn drachefn o dan driniiveth, fel erbyn heddyw, nid oes ond pedair acer o bob cant, neu UD acer allan o bob pump ar hugain, heb gael ei wrteithio. Oni eill Cyngor Amaetliyddol newydd Cymru wneuthur rhvwbeth i sicrhau fod: y Dywysogaetb f 1. t .J .J b ') h"h-d vn e p enu Denmarc fechan ? Pa beth a ddYwed-ac a wna-My. Bryner Jones, Dirpi*wywr Amaethydd- ineth Cymru? Llais Llafur. Nid yr un bob amser yw" Llais Llafur yn v Senedd ag ydyw vn y W lad. Mae Plaid Llafur yn v Senedd wedi ym- rwyrno i gyrnal breichiau y Wfeinyddiaeth newydd yn ei phenderfyniad i gario y rhvfel ymlaen i'r pen draw, doed a ddelo, a chostied a gostio mewn arian, mewn dioddef, ac mewn bvwydau gwerthfawr ac anwyl. Mvn Mr. Henderson. A. S., un o Gabmet Pum Aelorl Mr. Lloyd George, i'r byd gredr fod Llafur yn gyffredinol, ac yn unfryd- ol deyrnas, yn sefyll y tu cefn i Blaid Llafur yn y Senedd yn y pen-