Yr Udgorn

.1' AT EIN GOHEBWYR. A..fon^r I'rhyn BORKU 8A!>WRN y P >h i f h' h'Cn th-.liadsn am Yr PncjoRN hanfou i'r (;ORFCHWY Lt' 1\, 74, High Strfft, Pwllheli. i Pot- oohebiaeth i'w ovfeirio— Yn UDGORN OrpiCB, Pwllhkli. Rydd vu idu S[ei vmi ridrrhyn aobel"- i »rfth»n ouJswrth ob<*b\vyr *r f^tei iou ileol o !d .I !0rj"" tyhoeddtis

NODION A HANESION. Gwrthryfel yn Mexico. Y mae gwrthryfel wedi tcri allan yn ninas Mexico, a hysbysir iod llawer o'r adeiladau mwyaf urddasol yn y dret wedi eu gwneud yn garneddau gan dan y cyflegrau. ac yn heruydd y cyllto sydd yno ofnir y bydd mUoedd yn tuan vn marw o newvn V mac llawer o lywydau wedi eu colli yn yr ysgarmes- oedd gymerant le yn yr heolydd. ir- ,'Oli, Badell Ffrio ili- Tan." Yn Croydon vr oedd dyn ieuanc or enw Charles Uunc-in yn cael ei gymeryd gan yr Iseddlu i seiyli oi brawt, a phan yn agos i'r Llvs neidiodd allan o'r cer- byd a rhedodd ymaith. Rhedodd yr heddgeidwaid ar ei ol, a phan yn troi heibio cornel gwelent gerbyd modur yn rhedeg ar draws y ffoadur. Cafodd ei niweidio trior ddifrifüJ nes y bu raid ei gymeryd i'r ysbytly. 1) 1 p Ncwùct yc W I' t I 11) (J Yn unci a dymnniad Mr. Bonar Law y mae Arglwj UJ Edmund Tit; b,)t wed i ymgymeryd a'r dyledswyddau o Brit Chwip yr Wrthblaid tel olynydd i Arglwydd Bakarres. Betio. Am gadw swyddfeydd gyda'r amcan o fetio ynglyn a'r ymrysonfeydd gymerant le ar fite-i y bel droed, cafodd George Collins Thomas Chaytor eu dirwyo i gan' punt yr un a'r costau yn New castle yr wytlmos ddiweddaf. R!nvni,r llydrci a lonawr yr oedd 19 tlÜOp. wedi myn'd trwy ddwylo y diffynyddion, ac \r oedd 7,ooop. o'r rhai hyny yn eiw. Ymo-sod ar Suffragettes. Yr wythnos ddiweddaf yr oedd Mrs I'ankiui'st i siarad mewn ncuadd gy- hoeddus yn Croydon Daeth niler o suffrageltes yno at y ,yLufv,\ mewn cerbyd modur, a phan yn d'od i lawr o hono ymosodwyd arnynt, a gyrwyd hwy yn ol i'r cerbyd. Catodd dwy neu dair o lvmynt eu camdrin yn lied erwin. Yr oedd Mrs Pankhurst wedi cyraedd yn gvn.: ach ar r dydd. a chan nas adnabuwvd hi gin y dorf cafodd lon- ydd. Vr ocdd torf fawr wedi casglu o Raen y neuadd, a lluciiid cerrig drwy'r flenestri. •* Dyn Iftnc Meddw. I)N,iv\-d (lyii o'r enw John Hughc. o flaen ynad¡{1 Caernarfon, ddydd Sadwrn, am yr unfed tro ar ddeg. Cybuddid jf o feddwdod ac atreoteidd-dra y noswaith cynt. Dyued- ai yr A^olyyydd VViiliams nad oedd ei ddirwyo yn pet i iddo ddiwygio dim. tr?k.  .O \11 p Fodd bynag, rhoes y fainc ddirwy o 40s. a'r costau arno, neu fis o garchar yn nilTyg talu. 1Í- 1t Ei Gael yn Farw ar y Rheilffordd. Caed gwas (Term, o'r enw Thomas Evans, yn farw ar y rheillfordd ger g-orsaf Cacrwp, fdrcu Givetier diwedd- af. Yr oedd wedi bod mewn ymrysonfa aredig yn SallhtlHl, ddydd lau, a dywedwyd yn y ti-engliciliad y g welwyd et y noson mewn tafarn yn y ^V'yddgrug. d iief*d e:kN N'Ll e' N-j nl\iiL] W Li,- hefo'r trcn, a bernir y bur- iad ti dti'od i l i\ r o'r tren yn Nanerch, ond idiio tyn'd yn mhcilach nag- y bwriavlai. ac iddo ^ychwjn cerdded yn ei o! ar hvd y 1 nell ac i'r tren redetr tioslo. Bcesio yn Nghaernarfon. Nos Sadwrn bu y paffiv\r byd euuog t rcdd'e Welsh yn rhoi arddan^osiad n focsio o flaen tua mil o edryclnvyr ) 11 Mhaiiliwn Cacrn.iiioa. ^'r oedd cr\n v. rlhwynebiad ymysg arueinw yr neiilduol y dref i natur yr arddango^iad, a phe bae amser yn caniatau yn ddi- atr.au buasid uedi g\» neud ymdrech i'w rwystro. Mae'n lkbyg y go(ynir thag- lIaw i ymgeisuyr am seddau ar y Cyngor Sir i wrthwynebu caniatau ar- ddan^osiadau o'r natur yna gael eu cynwys yn nhrwyddedau chwarauyddol. < iwe 1 had IL I v ii ok!t. Yr oedd goneth ieuanc yn A»hford, i.r u:i\\ Lily Cat!, \n fad a byddar er'> trù:-i I!I rnl):ilc:Jd I: h:;¡iri. y mae'n y,i ciyv^ed ac ) ii .i ;;a d. Lu I oddi J; r i r aion SLc-ut, a pharodd v braw o'r nevwdd ad'et iddi ei chlyvv a'i llafar. Mewn IJyihyr a >j^nfenodd ychydig d».:yddiau c} n iddo toddi dywedai y bacligen ei fod wedi gweddio am bum' mlynedd ar i f>duw j. ^v Gwobrvvyc Gwroldeb. Mewn c N, li if, 1 o Gyngor lLu Col- wyn, yr wytl,.iios u hiaen, cyflwvnwyd tystysgrif a 151. mewn aur i N-Iri Robert Ward a James Jones am wroldeb ddangoswyd ganddvnt mewn arbed bywyd cyinrawd iddvnt. Lladrata A 2p. Torodd lladron i mewn i'r Burns Bar, Gs an^emouth, a llaJratasa it oddiyno 4 ?p mewn arian. Tot wyd y tapiau nes y llifodd oddcutu can' galwyn o whisci hyd y llawr. Nis gwyddis sut yr aeth y lladron i mewn gall fed yr holl ddrys- au yn gloedig. •A" Cr w r ad d 1 o; i a i:) 0. Ddydd Sadwin, yn Sural, cymerodd pod war cant o riodasau le ar yr un p: yd. Nid oedc yr un o'r I%v y d d oed. gwragedd t-os ddeuJdeg r iwydd oed. 0 un i saith miuydtl oedd y mwyafril mawr o honait. Yr oedd eu mamau yn rhoi melusion i rai o honynt i'w cadw'n ddibtaw yn tod y ?eremoni. ciidw'ii \i ?:?tod v Cytneryci Gwenwyii ac Edifarhau BlI Ltrw boneddi^ t-s N,ii I.lutidiiiii o'r enw MIs Bevan mewn canlyniad i gymeryd gwenwyn. Yr oedd Mrs Bevan yn efrydydd mewn fterylliaetb, ac ar ol cvmeryd y gwenw.n edifarha- odd a ywa.ddodd am j'I'. chyfeillion ddod a riL. meddyg'yn io.'i i ladd ei effaithiau. Ond yr oedd yn rhy ddi- weddar, bj y druan tarw ymhen ychydig am ier. Tryciiint-I mewn Tlolty. Yn Nhic Forden, Mynwy, foreu Liun caf"-N I intiss Bright, y famaeth, wedi boddi mewn cronell 4, Ixxr ymhen 'achat: yr a eilad. Yr oedd ei dillad nos am t'a i. Bu Miss Bright mewn gwasanaeli- yn Forden am ugaiii I N,r oet.k!is yn :ioff iawn o honi. -it Tr Dyfodol ( ni ru. Mewn c\ irfod o'r Gymtieithas Gen- edlaethol I mreig yn M nchester y dydd o'r icn (h wedai Mr F. E. l lamer fod "ymru wedi cy *raedd safle mewn dat! .-g,td pan yr ¿".Id yn rhaid iddi gymcr 1 ei lie yn ngir'nghorau y cenhedloed Rhaid iddi :sur ei hun yn 01 safon byd yn erbyn .;oreu'r byd Vr oedd 1: ■ yddiant y Cymry mewn gwicidyddi th. me>vn cy; au'a, m.is- nach aph )ce?,yn profi y ?a!ien) sefyll ochr I ochr ag unrl'vw genedl o dan haul. Yr oedd ILIII; (ILlyfOdIll disglaer no edig. -if 41- Gorsaf D.. vvifr ger Caernarfon. Y mae p: aiau o'r orsaf ddiwifr sydd i'w selydlu •. i nghymydogaeih y Waen- fawr, -,er C. I nadon, wedi eu cyflwyno i Gynghor I osbarlh Gwyrfai. Deallir y dcchreuit .r y gwaith rhdblaen. 4. Cwninger, Gostus. Yn Llani dno ddydd L un cyhudd- wyd tri dye. 'r enwau Hugh Jones, T. E. Simon Thomas Williams, o her- whela ar L r ArglwydJ Motyu, Ni daeth \Vi!i nis i'r ilys in<r '-vn ufudd- dod i'r W) s Tysliwyd gap gipar iddo wded r tri • -■ ceisio dal cw ihingod yn Nj^hod y ti1, ddaeth, a ph >r aetii atynt rhoes un o honynt gwn 'incn iddo. Mewn am i iffyniad dywedai Jones a Simon mai ood oddiwrth cr gwaith yr oeddynt ac r ci redeg ar o! cwnhingen a'i dal. Gar y bu Jones o flaen y llys j vn flaen "sro1 ar gyffelyb ^yhuddiadau dirwywyd e! i 10s. a'r costau a Simon i 5s ar costau. Am n.i ddaethai i'r llys mewn ufuud-dod i'r wys dirwywyd Willi ams i 1 p. a'r costau V li l l;tiil-? i ii). ;t'r co?,L;tLi

j | CONSTIPIVTION r. VITALITY. If you Slave bowel troubl you lack your fuli share of vital "orce. Think Nothing s ips one's energy so quickly or so mrciy as Cotsstifxitiiui. Bcf;:re \cucan h:to fcciri?ht. you must rc.c.1 ,;iSl :iturc's I u;ctiol1s. and (i tly th.n, can you experience that vitality so ;eccssary to your well being. If you suffer from Constipat on or bowel disorder, even if on'y occasionally, you need Rexali OrJcrlics," the Laxative Confection. i\c.\)!i "Orderiirs ::rc r.ot a harsh purgative. They act g(!itly, yet surely, and never causc p. m or cxct jsivc oosc ness of tiu; bowels. Rex;I Orderlie s" arc iiical for chil- dren and for weak r age j^e.-ple, as well as f< r the stn>n a;ul i'earty. And, rctvu m!:cr. « u run n:* risk what- ever \v!:c;i tr,ing I»exa!l Orderlies," for they arc on the po itivc gu rantcc that YOU r niuncy will be r; turnci. if they do not give \01 entire satisfactic i. Rcxall ".);criies -.ire tainable in three sizes, Is. and 2s. Rexall OrJcrlics" are me of the famous Rcxail Ren CJIC of vvhich there is one for each of t; comtv, human ills. L, ('r' Rexail Rem*, ly, ii-i, itng Rexail Orderlies," is sold upon th j unqualified go :rantee: The ?'?tf?e? /? r? Co.. and the /?.Y(t? s;l ()p i*s ?'xT???<o?, guarantee it to a; t'f JOlt sa' in/action; If it doc" not, back to the shop where you bouyjtt it and get your I It belongs to you, and we .-fit you to have it. i;_xall O-derlies can onlv be obtained from the R ail Chemists—tl f- -e is one in almost C\" y community, ihe Rexail Chemist in i Pwlihcli is R. C". C I FE THII HlOji STKBET, JV^JX-PLLI

Nil" Lloyd George ar y Safle I Wleidyddol. Y mae Mr Lloyd George wedi cych- wyn am Ddeheudir Ffrainc i geisio hedd a gorffwysdra ar ol senedd-dymor I a fu'n Ii a f ur u s iawn iddo et. E r's lychydig o wythnosau yr oedd yn teimlo effaith ei ymdrechion, ac yn ychvvanegol yr oedd dan anwyd trwm, yr hvn a'i cadwodd o eisicddiadau diwedd^f y Ty. Er hyny y mac ei ysbryd mor fy wiag a disglaer ag erioed. Mewn ymddiddan a chynrychiolydd y Jlanchcdcr GaarJitia cyn cychwyn o Lundain dywedai y Cangbcllor nad oeddis yn disgwyl i'r Argiwyddi basio Mesur Uad^ysylUiad yr Fgiwys. Yr oedd y Mesur Serieddol wedi ei hasi) i ymwijiiud a'r sefylifa oedd yn av.r wedi codi ynglyn a'r Mesur hwnu. Nid oedd amheuaeth na byddai i'r Mesur gael ci anfon i fyny yr ail a'r drydedd waith, nes y deuai yn ddeddt. Ynglyn a gwelliantau posibl i'r Mesur, cywedai Mr Lloyd George nas galLi Ty'r Cyffredin yn a wr wella na chytnewid dim ar y Mesur, ond y gallai y Ty Isaf yn yr ail neu y trydydd tymor ,'derbyn gwe'liant neu gyfnewidiad a allasai gael ei basio gan yr Argl wyddi. y ng-lyn a'r Yswiriant Cenedhictnol | teimiai y Canghellor yn llawen iawn. j Ni phetrusai ddweyd y bu ei 11 v- yddiant y tuhwnt i freuddwydion ei get^ogwyr mwyaf aiddgar. Yr oeddynt oil yn credu y byddai yn llwyddiant ond ni ddychmygent y deuai mor fu: n. Yr oedd pedwar miliwn ar dde; wedi i talu yn rheolaidd am chwe mi: ac yr oedd tiiir mil ar ddeg- yo aelcd.au o'r naiil gymdeithas gymeradwy ue t'r lIall a chanddynt hawl mewn acnos o afiechyd i ddeg swllt yr wythnos o fudd- daliad (saith a chwech i tetched) a gwasanaeth meddyg yn rhad. Ynglyn 1 a'r rhyddid i ddewis meddyir, dywedai y ('aughellor iod hyny yn caei -i sicr- hau yn ddiamwys o dan y ddedaf. Yr oedd mwyafrif mawr medd) 'on y deyrnes yn awr ar y ptmels, modJai, ac yr oedd i'r person yswiriedij., rydd- ddewisiad o'r rhai oedd ar y rhe.-tr. Nid oedd y Canhellor yn barod i ddweyd ilawer ar hyn o bryti am ei "1 ) i c'?, y 0, d gynllun ynglyn ag ymgyrch y 1 r, ond dyuedodd y credai mai divvygi. d yn y gyfundrefn dirol yn ci farn er, oedd cwesliwn pwysicat y dydd yn ei idylan- wad ar gyflwr cymdeithasol y lt)bl ac yni a bywyd y genedl. Nid o dd un- rhyw Ymerodraeth, meddai, wedi ffynu erioed ar ol i'r bobl gae! eu chw.nu neu eu gyru oddiar y tir, a dyna oedd cyfhvr Piydain ar hyn o bryd. Dywedid ei tod yn bvvriadu ymosod ar dirfeddianvvvr, ond yr oedd hyny yn inwiredd. Credai ef fod y tirreddian- vvyr yn gwnend yr hyn oedd oreu o dan gviutid,efti triillo-,ibi. Nid hwy yn ber- i sonol oedd yn gyfritol am tetbiant y gyfundrefn, a gwnai llawer ymdrech ganmoladwy i leddfu y drwg drwy an- hawsterau ac aberth mawr Nid oedd am ddwyn cyhuddiadau yn erbyn tir- teddianwyr unigol, ond gosodai yr achos ar dir cenedlaethol agwladgarol. Nid oedd eto wedi penderfynu pa bryd nac ymhle y dechreuai yr ymgyrch. j 0-

Mam yn Canfod ei Phlant yn Gyrff. Nos Sadwrn Lllkxeddit anfonodd Mrs. Graham, South Grove, Peckham, ei phum' plentyn i'r baddon i ymoLhi cyn myned i\v gwelyau. Yr oedd y plant yn neillduol o fywiog a chwareus, a chlywid hwy yn chwareu a cl,ertliii) yn ystafell y baddon am bcti; amser, ond ymhen ychydig aethant yn hollol ddistaw. Gan eu bod yn pari-sau yn anarferol o dawel acth y fam i mewn i'r ystafell, a gwelai dri yn gorwedd yn farw yn y baddon, a'r ddau yn anymwybodol ar y llawr. Ca iodd y fam hwy i'r ystafell weiy, pvin yn sylweddoli eu od wedi marvv. ac an- tonwyd am yr heddgeidwaid ar un- waith. Wedi tipyn o ymdrech gallwyd cael y atynt eu hunain, ond c fu nob ym- drech i adtcr y tri a s.itwyd yn gor- wedd yn y baddon. Pan alwyd meddyg yno, dy vedodd mai eu gwenuvno hefo y nwy gaw- sant. Cynhesid y baddon gan nay, ac II yr oeddis wedi ei roi yn ago:cd, a'r nwy yn rhedeg allan i'r ystafell iieb yn wybod iddynt. o —

I Yr wythnos ddiweddaf, gwth o ocdran, bu farw Mrs Ed ware Bryn yr Aber, Llanuwchllyn, mam iNir Owen M. Edwards, y lienor a 'r ysplluib t yklJ.

Cymanfa Ddirwestol Gwynedd. DARPARU A. R GYFER El CHROES-! AWU i BWLLUELL Prydnawn Sadwrn diweddaf cynbal-j iwyd pvvyllgor cylfVedino! y 1-1 ysgi-idy t Ala Road, Pwllheli, i dretill1 ar gyfo;, y Gymanfa uchod, yr hon sydJ i'w chy mi yn y dret lion ar y yfed, 8fed a'r 9fevs. oi Hydref nesaf. Yr oedd yn breseno yn mysg eraill y i Givn Dav es, Rhyl; H. Davies, Abererch j. Phil! ps, Llanaelhaiarn D. E. Davies, Sc.ithi Beach; I]LI-I)eS, B A., B.D., i! i i ii D. \V. Roberts, Caidiff Road Mri. H. i J. Wiliiams (Plenydd); 0. RoLyns Owen, Cyfreithiwr J. G. Jones, Th ~n- as Williams, W Eifl Jones, Mrs. W!' ie, Mrs. Ci ri 111 tli, Dr. R. Jones-Ev-ms, Mri. W. Hughes, R. Barker J01S, R. Mason Jones, &c. Llywydd vyd gan y Parch. D. E Davies. Hys iys- wyd fod amryw wedi anfon i ddu :yd nas gallant fod yn bresenol. Dechreuwyd y cyfarfod trwy tN-, Idl gan Plenydd.-DealI wn i liaws o ,'n- derfyniadau pwysig gael eu pitsif er sicrhau Ilwyddiant y Gymanta, a bo.! y Gymanfa i'w chario yn nilaen ar linjli- au hollol anenwadol, ac anmholitica Id, Dydd Sabboth, Hydref sed, disgvvy ar i sylw atbenig gael ei alw at Ddir -sst a'r Gymanfa, yn holl eghvysi a cl1;d- au y cylch,-ac y bydd i holl weini, o*- ion yr efengyl bregethu ar ddirwe y Sabboth hwnw, neu wneud cyfeiria au arbenig at ddirwest. Awgrymid h yd i newid pwlpudau lie y bydd hyny yn ymarferol. Nos Lun. HyLiiet 6CLI, is- gwylir y bydd cyfarfodydd gweddia yn cael eu cynal trwy LIeyn ac Eifiony d i ofyn am fendith yr Arglwydd a y Gymanfa,—ac am hvyddiant ar a os dirwest. Nos Fawrth cynhelir in gyfarfod ar burdeb, un i'r dynion yn Ysgoldy a'r Hall yn Neuadd yr Eg' ys i'r cliwiorydd. Nawn Mercher, í- d. 8fed, bydd gorymdaith i blant y ef. a'r cylch am 2-30, a chyfarfod i'r p nt am 3. Siariadwyr arbenig i'w d^ is sydd yn deall pa fodd i siarad i bi t. Cyfarfod croesawu y cynrychiol yr (rcci'idton) i'r Gymanfa am 5 o'r gf h. Am 7 yr hwyt cyfarfod cyhoeddus < y Neuadd Drefol. Disgwylir y bye i Col. Lloyd Evans, Broom Hall, gy: sr- yd y gadair, ac y bydd y Parch Tho ias Pritcbard, Rheithor, Llanlwrog, Ru. )in a Mr W. Jones, A.S., yn areit Am 10 a 2 dydd lau, Hydrefytcd, Cynadleddau y Gymanfa a Cliyi ad- leddau Cymdtfithas Ddirwestol Merciied Gogledd Cymru,-a'r nos am 7y y Neuadd Drefol bydd cyfarfod cyho..id- us dan lywvddiaeth Syr Her i Roberts, A S., pan yr anerchir y yf- arfod gan Mr Sylvester Home, A.S ac eraill. Dyna fel y deallwn yw y tr rn- iadau penaf. — Mae'n amtwg i'r p" ;11- gor wncud gwaith rhagorol m wn trefniadau doeth, ;!n ymddiried n m- ylion i'r pwyllgor grweithiol ac is-bv yll- gorau. Diau y gwna Cristionogic a dyngarwyr o bob cred grefyddc. a gwleidyddol, eu rhan i groesawu c« m- deithas sydd yn gwneud gwaith nor odidog yn y wiad.

Ein Cyfeiilion yn Nghasr- narfon. Y mae yn foddhaol i ni ddarllcii y flth ncwyddion da a'r rhai canlynol, an ei fod yn dangos fod proliad ein cy(eili:on yn Nghacrnartan yr un ag eiddo Ha ver o ddynion a merched Caernarfon, y 1 hai sydd wedi siarélJ allan mor galohog yn y colotuau hyn. Dywed Mrs. A. Evans, yr hon sydd yn trigo yn 3, Hendre Street, gerliaw yr ysgolion dyddiol Caernarfon "V n ystod yr hat" diweddaf dioddefais boen- au dirdynol aj draws fy nghetn ai. o gylch fy lwynau. Yr vvyf yn rneddyJ i mi gael anwyd yr hwn a efteithiodct ar fy elwlod, gan nad oedd y dwfr Cd y dylasai fod, a dioddefais boenau nv. wr wrth geisio cael rhyddhad. Rhoddodd cyfaill i mi rai o Do.vi's Backache Kidney Pills, a chefais eu r-od yn gwneud lies i mi. Yna, cefais \ch- waneg, a rhoddvvyd rhyddhad mawr i mi ddydd ar ol dydd; erbyn yr adc. yr oeddwn wedi cymeryd dau neu dr. o flychau yr oeddwn yn hollol iach dr ch- eln. Teimlwl1 yn gyfangwbl yn veil nag y bum er's amser. Yr wyf wedi dweyd wrth amryw o fy nghyfeilliori am Doan's Pills, a gwnaf yr un modd yn y dyfodol, gan fod genyf fTydd ynddynt. (Arwyudwyd) Annie Evans Pris 2S. 9c. bocs, chwe' bocs am 13'. 9c.; gan bob siopwr, neu oddivrth y Foster McClellan, Co., 8, Vv ells Street, Oxford Street, London, W. Peidiwch gofyn am kiney pills, go:yn- I wch yn cylur am Doan's Backache Kid- ile), Pills, yr un math ag a gafodd Annie Evans.

Undeb Ysgolion Annibynv, /rj Dosbarth Pwllheli. Cynhaliwyd yr uchod yn Ngh. ?el Siloh. Chwilog, ddydd Sul diwed if. Daeth niter luosog o gynrychio1 yr ynghyd. Llywyddvvyd y gynhau: dd gan Mr Hugh Evans, Gwernalit. G n- aed trefniadau ynglyn a'r Gymaataj Ganu sydd i'w chynal yn Chwilog ar ddydd Sadwrn, y 3ydd o Fai, a thtttn- wyd dyddiadau yr arholiadau saio iol ac ysgrifenedig, ac anogvvyd ar gyn- rychiolwyr yr eLg Iwysi i godi brwdl- d- edd yn y plant gogyfer a'r cyf; v. Pasi wyd i'r Parch. Morgan Pri. i roddi anerchiad fer) n y gymr a. llolwyd y plant, y canol oed, a'r ai mewn oed, g-an y Parch. Mor, an Pt ice. 1

Rhai ffeithiau yriglyn a tlechreuad yr achos Methodist \idd yn nhref Pwllheli a'r Cylch. fPapur a ddarllen wyd mewn cyfarfod ym Mhenlan, yn rhoddi hanes dech- reuad Ymneillduaeth ym Mhwllheli a'r Cylch, gan y Parch. T. Wiliiams, The Elms, PwHheli j, Parhad o'r rhifvn diweddaf. I '.t! i dd >. ;lh y newydd f>xl Morgan GruiTydd wedi marw yn y carchar, a bod y rhai oedd gydag- ef wedi eu rhydd- hau, mentrodd Hugh Thomas wneud ei ymddangosiad. Mewn cysylltiad a'r s yn y Lonfudr neu gape! y Dinas y treuliodd 1-1 II g h Thomas ei oes gref- yddol Dyrnwr tlawd ydoedd yn Mad- ryn Isaf. Arferai ddod yn fynych i Gape! Deugorn i bregethu, a byddai yn dod a thamaid yn ei boced i'w fwyta. Ar ol gorphen pregethu a bwyta ei damaicl hara gyda llymaid o laeth poeth, ei unig gydnabyddiaeth am ci latur, dychwelai yn ol yn galonog yn ei ddwy glocsen. Er mwyn y bobl ieuainc rhoddwn en- graifTt o'i dduli yn pregethu, yn ol ad- roddiad yr hen wr y cyfeiriwyd ato, yr hwn fu yn ei wrando. Ei destyn y tro hwn ydoedd: "Ar yr annuwiolion y gvvlawia efe faglau, tan a brwmstan." 4 Wei, fy mhobl bach i, y mae y testyn yn yr unfed Sallll ar ddeg. Y mae y fTagiau fydd ar ochr y bryniau yna weithiau yn tawr iawn, ac yn ymddan- gos yn ddychrynllyd iawn. Ffaglau, ac nid mag lau, yn ol ei syniad ef. Ond, meddai, beth pe gwelech chwi ftaglau fel yna yn cael eu gwiawio ar y byd yma? Beth wnaech chwi fy mhobl an- wyl i ? Wei, y mae hi yn siwr o ddyfod. Efe a vvlawia. Cofiwch Duw ydyw yr Etc yma. Mi ddywedaf i chwi hetyd ar bwy y disgyn y ffaglau tan,—ar yr an- nuwiolion. Wei pwy meddwch chwi I yetyw y rhai hyny ? Y rhai syi-d yn halogi y Sabbathau ydynt, trwy roddi ceiliogod i ymladd taflu niaen a thros- ol chwareu tenis cymeryd enw Duw yn o fer, a mwy na mwy o bechodau hyllion eraill,-a chofiwch, fy mhobl i, y mae yn rhaid eu gadael i gyd ac onide rhaid dioddef y gafod, ic y gafod nad eiff hi byth yn hindda. Cofiwch hefyd nad oes dim to ar y byi ynta, mw y na, ar ddisti-ytv i rwystro tan Duw i lawr. Mor wir y gwlawia ete ai y byd annuvviol eto a'i fod wedi gwiawio ar Sodom a Gomorah gynt ond os deu- wch chwi yn awr i adael eich pechodau, ac addoli Ouw, mewn gwir ufudd-dod a pharch i'w orchmynion, cewch do aur uwch eicli penau, na ddaw na dvvr na t',iati drwyddo yn dragywydd. Y mae Duw wrth ei fodd yn maddeu,—yn maddeu i'r annuwiol ac yn cyfartod a'r penaf o bechaduriaid ar y cauad aur, sef y drugareddfa. Cofiwch, fy mhobl i, y mae'r (6 aur rhwng y saint a melldithion y gyfraith am byth.' Dyna i chwi ddarn o bregeth hen ddyrnwr heb gael diwrnod o ysgol erioed. Bu amryw o frodyr o'r Dehsudir j hefyd yn pregcthu yn Capel Deugorn, megis Daniel Rowlands, Llangeitho Dafydd Morris, Lledrod, Sir Abertdfi, a Davies, Cyntil, Sir Gaerfyrddin. Williittiis Pantycelyn a Peter Williams yn y gymdogaeth yn y cyfwng hwn, ond dewisasant nwy bregethu yn y dref, ar yr heol with y ty a elwid y College, yn hytrach nag yn Capel Deugorn. Ni fuwyd yn hir ar ol hyn cyn symud i'r dref i bregethu. Ceisiwyd eu rhwystro gan rai teuluoedd, ond methiant fu eu holl ystryw. Yn y flwyddyn 1781, trwy ymdrech dau o frodyr, set John Thomas a John Roberts (Sion Lleyn), y ddau thenor cyntat gyda'r Methodistiaid yn y dref, caed addoldv mewn lie o'r enw Pen- mount. Ty anedd oedd y capel cyntaf, wedi ei helaethu a'i gyfaddasu i fod yn lie addoliad. Safai wrth ochr lie y mae y capel presenol. Ymhen ugain mlyn- edd, sef 1801, bu raid ei helaethu yn gymaint arall, gan fod yr eglwys ar wahan i'r gynulleidta yn rhifo go. Bu John Thomas farw cyn adeiladu y capel hwnw, a bu John Roberts farw ymhen i6eg mlynedd ar ol ei adeiladu, ac y mae gweddillion y brodyr ffyddlon hyn yn gorwedd yn ymyl eu gilydd yn myn- went Deneio. Gwnaed ymgais gan y brodyr hyn hefyd i séydlu Y sgol Sab- bothol yn yr ardal ddwy neu dair blynedd cyn i Mr. Charles ymune a'r Methodistiaid, a chawsant eu herlid yn ffyrnig gan yr awdurdodau Eglwysig am hyny. Un o'r erlidwyr oedd cloch- ydd Llannor. Cyfansoddodd hwn wawd- gerdd er diiorni prif bregethwyr Cymru, yr hon a alvvai yn Ldcrhide Moryan y Ooyrur, un o'r hen bregethwyr y cyfeir- iwyd ato eisoes. Derbyniodd y clochydd lawer iawn o arian am y gan isel hon. Casglwyd deg gini a deugain iddo mewn cyfarfod o toneddigion yn Bodfel,-ond nid oes fawr o fendith ar wobr anghyf- iawnder. Aeth yn ddrwg rhwng y j clochydd a'i feistr, y Canghellor Owen. PILI y ddau yn ymladd yn y fynwent, it cliatodd y clochydd ei ddiswyddo, a bu farw yn dlawd a thruenus. Poenid y Canghellor hefyd gan wraig nwydwyllt a chythreulig o'r enw Dorothy Ellis, neu Dortl Ddu fel y llusenwyd hi. Cy- > huddai hon ef ymhob man o bechodau gwarthus. Effeithiodd hyn ar ei iechyd, j a bu farw yn lied fuan, ac aed ag ef i yn ol ei ddymuniad i Lanidloes i'w gladdu, rliag i'r wraig hon yn ol ei bygythiad amharchu ei tedd ef. Ond mynodd wneuthur hyny trwy gerdded yr holl ffordd i Lanidloes, (i w bath-iu).

Y TRYCHINEB YN Y PEGWN. Ychydig o oleuni pellach sydd wedi ei gae! ar ddiwedd trychinebus C-.tpten Scott a'i bedwar cymrawd wedi cyraedd y Pegwn Deheuol. Hysbyswyd unwaith o New Zealand fod un o'r fintai wedi myned yn or- phwyHog, ond dywed Commander Evans nad yw hyny'n ffaith, ac mai diffyg defnydd tan a fu'n un achos o'r trychineb. Hysbysir hefyd yn awr mai Capten Scott oedd yr olaf i farw o'r parti Trengodd ar y 27am o Fawrth. I Y FANER GYMREIG. Mewn brysneges i'r Western Mail o Lvttleton, dywed y Commander Evans fod y faner Gymreig wedi ci chodi ar ben luvylbren y Terra Nova ar Ddydd Gwyl Dewi pan oedd y llestr yn agos i Cape Evans. CAEL Y CYRFF. Dywed Commander Evans i'r parti a aeth i chwilio am eu cyfeiilion dd'od o hyd i'w pabell ar Tachwedd ioted, 1912, a'r eira bron wedi eu gorchuddio. Yr oedd y sled a'r celfi wedi eu gorgh- uddio'n llwyr. Adnabuasant y cyrff, rhoed y babell drostynt, a chodwyd carnedd o eira arni. Rhoed croes ar gopa'r garnedd, ac arni gofnodiad o'r trancedigion a'u hymdtech Iwyddianus i gyraedd y pegwn. Gwnaeth saer y Terra Nova groes fawr o goed Jarrah, yr hwn a bery am oesau yn hinsawdd y pegwn, ac fe'i cariwyd i'w gosod i fyny mor agos ag y gel lid i'r tan y trengasant. Paent- iwyd y groes yn wen, a gwnaed y llyth- renau a dorwyd arni yn dduon. GWASANAETH COFFA. Yn Eglwys St. Paul, Llundain, ddydd Gwener, cynhaliwyd gwasanaeth er cof am Capten Scott a'i gyfeillion a gollas- ant eu bywydau. Yr oedd pob sedd yn yr adeilad eang yn llawn ddwyawr cyn amser dechreu y gwasanaeth. Yr oedd y Brenin, y Prit Weinidog, ac amryw swyddogion o'r Weinyddiaeth yn bres- enol hetyd berthynasau a chyfeillion i Capten Scott a'r rhai drengasant gyd ag e t. DYDDLYFR CADBEN SCOTT. Cafwyd y manylion canlynol yn nydd- lytr Cadben Scott, dyddiedig y 25ain o Fawrth, 1912 Nid wyf yn meddwi i fodau dynol erioed fyned trwy y fath fis ag yr aeth- om ni drwyddo, ond buasem wedi dod trwyddo onibae i Oates fyned yn wael, a phrinder tanwydd. Pan gyrhaeddasom o fewn un milltir ar ddeg i One Ton Camp yr oedd gen- ym ddigon o danwydd i wneud un pryd o fwyd cynhes a digon o fwyd am ddau ddiwrnod. Buom yn analluog am bed- war diwrnod i adael y babell gan mor arw oedd yr ystorm. Yr ydym yn wan iawn, ac anhawdd yw ysgrifenu, ond o'm rhan fy hun nid wyf yn editarhau i mi tyned ar y daith hon, yr hon sydd wedi dangos y gall Prydeinwyr ddi- oddef ca!edi, hetpu y naill a'r llall, a chyfartod angcu yn wrol. Dar fu i ni fentro llawer, onJ y mac pethau wedi troi yn ein herbyn. Nid oes genytn illy le i gwyno, ond plygwn i ewyllys R-iagluniaeth gan benderfynu gwneud ein goreu i'r diwedd. Ond os y bum ni yn barod i roi ein bywydau i'r anturiacth hon, sydd er mwyn anrhydedd ein gwhtd, apeli wn at ein cyd-wladwyr i sicrhau tod y rhai sydd yn dibynu arnom yn cael gofalu am danynt yn briodol. Pe buasem wedi cael byw buasai genyf i'w adrodd hanes am wydnwch a dewrder fy nghymdeithion, hanes a gynhyrfai galon pob Prydeiniwr. Rhaid i'r nodiadau byr yma a'n cyrff marw ddweyd yr hanes, ond yn sicr te fydd i wlad fawr gyfoethog fel yr eidd- om ni edrych fod y rhai sydd yn dibynu arnom yn cael gofalu am danynt yn briodol. TORI'R NEWYDD I MRS. SCOTT. Y mae Mrs. Scott ar ei ffordd i New Zealand i gytarfod ei gwr. Torwyd y newydd alaethus iddi ar fwrdd yr ager- long y teithiai trwy gyfrwng- y pallebyr diwefr.

Y Trengholiad ar Gorff Trevanion. Y RHEITHEARN. Yr wythnos ddiweddaf terfynwyd y trenghoiiad i'r amgylchiadau ynglyn a marwolaeth Hugh Eric Trevanion, yr hwn a gaed wedi marw oddiwrth cffeith- iau gwenwyn yn Hove ar y iaf o Fedi. Yn ei anerchiad i'r rheithwyr dywed- odd y crwner mai y cwestiynau a ddylid eu cymeryd i ystyriaeth ganddynt oedd Pa fodd y bu i'r trancedig farw? I ba amcan y cymerwyd veronal ? A gymerodd y trancedig y gwenwyn i wneud iddo gysgu? Os cymcrc'Y- p" y gwenwyn ei huu, a oedd wedi c., yd gormod o hono yn fwriadol ? Ar ol anerchiad y crwner ymneilldu- odd y rheithwyr, a phan ddychwel- sant dywedodd fod tri-ar-ddeg allan o'r pedwar-ar-ddeg yn cytuno ar y rheith- farn. Y rheithfarn oedd i'r trancedig gyfarfod a'i ddiwedd drwy ormod o ddogn o veronal, ond pa fodd neu gan bwy y rhoed y ddogn, nid oedd tystiol- aeth i ddangos. Derbynivvyd y rheith- tarn gydag arwyddion o frwdtrydedd a chyraeradwyaeth gan y dorf oedd yn y liys.