Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
EGLWYS PISGAH, BANCFFOS-I…
EGLWYS PISGAH, BANCFFOS- I FELEN. Syr,Dymuuaf am ofod fechan gen- nych i hysbysai eich darllenwyr fod aelodau'r eglwys uchod wedi pender- fynu'n ddiweddar i roddi tysteb 'i'w parchus weinidog, y Parch. R. H. Jones, C.S., fel larwydd o barch a gwerthfawxogiad, o'i lafiir ealed a'i wasanaeth ffyddlon yn ystod y pedair blynedd ar ddeg y; mae, wedi gwein- idogaethu ym Maacffosfelea. Maent eisoes wedi oasglu o fewn cylch yr eglwys, ond penderfynwyd rhoddi drws agored i'r neb a ewyll- ysio gyf'rarniu at y, dysteb tuallan i'r eglwys. Hae Mr. Jones yn adna- byddus fel dyn oaredig, preget-hwr grymus, a gweinidpg ffyddlon i lawer iawn tu allan i gyloh yr eglwys a'r aidjal,rnegis ardaloedd St. Clears, a Mjartletwy, Penfro, lie y bu'n bugeilio am flynyddau cyn dyfod i Faneffos- feten, a hefyd i lawer iawn drwy Sir Giaelr a DeheMdir Cymru. Hefyd, mae Mr. Jones wedi llafur- io'n galed tu allan i gylch ei eglwys, wedi gwasanaethu'r cyhoedd fel Cyng- horwr Sirol1 am tua naw mlynedd. Yn ystod y eyfnod yma, mae; wedi llafuiio'n ddiflino gyda phob achos da. FeUy teimlid y 'bu,asai'n dda gan law- ar o'i gyfeillion a'i edmygwyr gael y eyfle hwn i ddangos en gwerthfawr- ogiad 0'1 liafur a'i ffyddlondeb. Bydd yn dda gan drysorydd yr eglwys, Mr. D. V. Jones, Bancffosfelen, Pontyber- em, dderbyn unrhyw gyfran. Ydwyf, &c., UN o s AELODAU.
GWRTHWYNEBWYR CYDWYBODOL A'R…
GWRTHWYNEBWYR CYDWYBOD- OL A'R BLEIDLAIS. Mae, ymbejl dros fil o wein- idogion yr efengyl yn Eglwyswyr ac yn Ymneilltuwyr wedi arwyddo deis- eb neu ddatganmewn penderfyniiad eu condemniad 0 waith y Lly wodr- aath yn difreinio y gwrthwynebwyr cydwybodol, iac eto mae. y Llywodr- aeitli yn fyddar, ac yn dal i gaxcharu ad i boesnydio y dynion hyp. Y cymwyjsderati moesol i bleidlais ydYiw roeddu barn oleu, sy,niad elir am yr eg-wyddorion y dailleuir drrost- ynt, a goniestrwydd amcan i gefnogi yr ymgeisydd goreiu yin* ol1 barn yr etholwr. Ond ychydig y mae llyw- odjieuethau yn syjlwi ar gymwyisdexau mioeisol, a rhaid cydjiabod mai goroh- wy 1 lanrodd fyddai mynd ymlaiein yn y eyieiiiad hwn. Y dymwyisder cyfreitliiol ydyw bod y dyn yn drethdalwr. Cydnabyddir bod trethiant yn hawlio cynrychiol- aetli. Dylsasai y lilywodiuetli os am gymeiryd y bleidlais o"r y gwrth- wynebwyr cydwybodol eu rhyddhau 1 hefyd o dalu y dreth. Yr wyf yn sicr na theimla lliawis 10 honynt Yill aufoddlon i golli y bleidlais, a bydd loiu dylanwad yn y deyrnas yn IWY oherwydd lei cholli am y tro. Ond bydd yn golled i'r wlad, oblegid dynion deallgai- yn medd- wl drostynt iU lmnain, ac y.11 gwran- do ar lais eu cydwybod sydd elsiau i b'leidleisio. Ac lieb i ddynion fel hyn gael rhoddi Bin llais ni bydd yr ymgeiiswyr a ddewisir yn sior elu bod yn icynrychioili rnwyafrif y trigolion. Miae llawer 0'1' dynion a gosbir fel hyn wedi gwneoid m wy: rua marw dros en gwiad, wedi byw dros !8iU gwlad, 'yr hyn sydd yn fwy anodd, ac wedi gwneud eu go?M. i achub eu gWWad I rhag y try el u neb fofuoodwy,,ddigwiydd-I odd iddi. ANGHYDFFUR MWR.
TWYLL-RESYMEG PLEIDWYRI PRYNIAD…
TWYLL-RESYMEG PLEIDWYR I PRYNIAD Y FASNACH FEDDWOL. I "Anwyl yu gwx,ando yn ddi weddar ar dJdAu. o geinhadon y niudiad ucliod; a theimlem ar y pryd fod yna Ijawer 0 dwyll-resymeg ya eu dadleuon. Holasom rai cwestiynau ar ddiwedd y. cyfarfod, a cheid yr un eHen yn yr atebion. Ohjerwydd hyn, a rhesymaii eraill, rhoddasom i fyny ymlioli. Ond y m:ae'r mater yn un pwysig, a llosgedig lieddyw, fel y tu- eddix ni i ysgriiennu gjair arn^ a glfyw- som, iao i geisio :'r: twyll-reeypieg arferwyd. i. I gychwyn, honna'r ddau gennad, fod yr holl ymdredxion a wnaed o blaid dirwesit, a so,breiddi,o,r ii,,Iad, yn y 40 new 60 mlynedd diweddaf, wedi bod yn lOfer. Cyfeiriodd lun o honynt at fil diod 1916 i buofi hyn- nnd profa'r ystad- egau fod swm yr hyfn a ytivyd yn llai, ao mai'r prisoedd uwch gyfrifent am yr arian wariwyd. Ar wahan i hyn, ymddengys i lli" fod dweud na elfeithiodd yr ymdriechion o blaid dinvest ddim, yn gabliu daioni, age Hid disgwyl gwelloddiwith ddan, ydynt eu hunain yn ol1 eu tystiolaeth, yn ddir- westwyr, ac yn ddyledus lam yr hyn ydynt, yn yr ystyr yma, i'r ymdrech- ion hyn. Ac oto., djlwedai run dhonyut, pe cawsai yr hawl i wahardd y; fas- nach mewn iref, ni wnai hyn. ond my nnai i'r prif-swyddog ¡alw'I.' dines- wyr ynghyd, fel y; gallai ennill eill cy dsyniad -fel yn ol ei farn e£. nid oes gwell arf, nag a ddefnyddiodd y tadau, er na Iwyddodd. Gwnaed dau apel at wrth-wynebwyr State Purchase. Giofynaiid iddynt ail ystyriied y owiest- iwn, yng ng^oteu y cynnyg newydd hwn, gan roddi heibio heu draddod- iadau a irhab-faxniau. Tybir yn yr ape] iiiad methickii anystyriol- traddodiadau a rhagfarn yw gwrlhwyncbwyr oen- edlaetholiad. Pleidwyr y pryniad yrw'r bobl yetyrbwyll. Ac mid yw'r cynllun mor newydd. Oni fu yn fethiant truenlus yn Rwsia, a Soandinavia? Ape:lid hefyd am unde,b, a chyd- weithnediiad. Ty,-bliair siaradwr fod y diafol, os oedd yn medru chwerthin, yn chwerthin yn uchel am bien dir- westwyr yn ffraeo a'u gilydd ar y neater hwn; ond oni chwarddai yn uwoh pø gwelai hwynt yn ymuruo i nawddogi'r fasnach wnaeth gymaint driOiS ei deyrnas. Yr oedd y, daille-uon dros brynu'r fasmach yn diair. Yn gyntaf, byddai'r Wladwriaeth wedi ei phrynnu, yn feistres yn ei thy ei hun. Dywedid fod yr fasniach y gialla gwleidyfidol pennaf yn y wlad, a'i 'llaw wilfch wddf y Wladwriaeth. Ac eto, dadleuir dros bryna'r bur- glar i ffwrdd, 300 nid ei hyrddio ym- aith a'i gosbii. Ond onid yw y (Wlad- wriaeth heddyw yn feistras yn ei thy ei hun, pe' rhoddai, ei throied i GfaWli? Ao i fbla feeujr y, buasai yn feisitres, wedi cymeryd y fasnach hon dan ei nawidd? Yn iail. Lleihad niter y tafarnau ar unwaith. Pe oeid dewisiad Beol, a unir hyn gyda'r pryniad gan ei M'eidwyr. Myn- tumiai un y, haipump o siroedd Cymru yn sych ar unwaith. Ond, a rlaid ciael1 pryniad, cyn y geljlir oael dewisiad llieol? Paham na cha'r deuddeg sir gyfle, heb aros i genedljaetholi y n gyntaf ? Oni thyist- iodd y Prif-weinidog fod Cymru yn aeddfed am waharddiad. Yn ollaf. Diadleuid, y; ceid diod hur- ach i'r b!o,bl yfed. Diau fod idigon I) lie,, os y,w yr hyn ddywedir lam Y modd y gwneir y; trwyth yfir heddyw yn wir; oind,, a foddlonai myny|Chwyr pyrth Bacchus ar y ddiod wannach? Cynygiwyd ia,telbi y; g wrthddadleuon yn erbyn prym"ad. Y gyntaf oedd: Y byddai'n anfoesol i'r wlad fod yn gyfrannog yn y llalS- nach. Atebwyd, fod y llywodraeth eis- oes yn gyfrannog ynddi. Derbyniodd y llynedd 53 o filiynlau a hunnau oddiwrthi mewn trwyddedau a darwy- on, a methai'r siaradwr weled fod gwiahianiaeth rhwmg hynny a'i phrymu 1 am 300 smiliwn. Nid lIlatr 01 I'mathem- atics' meddai yw moesoldeb1. Nage, yn ddilU, ond draw moesoldeb: yn ami i fewn i 'mathematics.' Ac onid- yw'n anfoesol i awgtymu nad oes gwa- ruaniJrueth rwng cyfyngu trwiy drwydd- edJu a dirwyon, a nawdclooi trwy bryniad. Yr wrthddarll arall y oeisiwyd ei teb oedd, y byddai gafael y fasmach yn y. wlad' yn ddyfnach wedi'r pryn- iad. YrloedâJ yr iatebiad i hwn yn eith- riadol wan, a chamarweiniol. Methai weled y byadai mwy o swyn yn y dafarn am ei biod yn eiddo'r Llyw- odraeth. Yr oedd y Llythyrdy yn eiddoi'r Llywodraeth, a'r iar tiar- chardy, rond m thyrrai neb1 iddynt 10 ran hynny. Syn oedd bachu'r Llyth- yrdy] wrth y sefydliadau eraill. Dy- wedid na phryniiai neb fwy 9l Staooaps nag roodd angen axn,O, am mai y flyw- odraeth au gwerthent. Y mae yr holl walianiaeth yn y Cyd rwng gwerthu Stamp a gweithu'r diodycici meddwol, j borthent flyjs. Dywedai'r siaradwr, mewn atebiad i gwestiwm ddarfod i'r wlad hon, dalu rnilyiuau i ddiddyxnu'r gaethfasnach, ac y, byddai ef yn foddlon italu mil p filiynau i ddileu'r fasnach feddwol. Y mae yma eto dwyll-nesymeg, ob- liegid ina chadwodd y jwJJrud htota y cjaeth- ion yn g-aethion, nes ei digolledu, am yr iawn; ond: gyda phryniad y fasnach golygir ei chadw yjnlaen, ac elwa oadi wrlthi. Ofnwn, os prynir y fasnach, y 'bydd y canlyniadau i'n gwlad yn anaele. Oni ddylai pawb a garlaIit yr ArgLwydd lesu Grist, a'u gwlad, wynebu'r cwest- iwn yma'n deg, heht geisio buddugol- iae.th funudol drwy foddion amheus? Yr eiddoch, HENRY ROBERT. ■« I
CALFARIA, ABERCYNON.I
CALFARIA, ABERCYNON. I Cyfarfod Ymadawol. Wedi deuddeg iii'l y,iie d cl o w,eiii i do mlynedd o weinidojgaeth hapus a llwyddiannjus yn ein plith, gadawc(dd ein parchjus weiruidog, y Parch. B. Howells, yr eglwys hQll am Drelettert, Sir Benfro. Bydd yn gofled fawr Ini ymadael o'r brawd a'i briod gweithgar o'r cylch, obilegid buont yn hyniod weithgar ia hapus yma. Yn ystod gweinidogaeth ein buiawd, b'll foddion i gyfodi tuedd ysbirydol yr eglwys i radd ucliol djawn, a thrwy :ei ymdrech- ion a'i lajDeliadau sym'bylodd yr1 eglwysi gliiio £ 1,400 or ddyled. Biu ei anwyl b!riod hefyd yn llafurus dros ben ym mhlith y, chwioryacl yn neilltuol gyda gwiaith y Zeinjana a chenhadaethau er- eill, a theyrnged i gymeriiad ac enw da ein brawd a'n ohwaer ydoedd y dqrf a gynjullasai yng Nghalfaria, nos Pawrth, lonor 22. Cafwyd cyfarfjod llawn ymhob yistyr, a theijmiwyd ar- ddeliad y Mjeijstir ar vrrr holl ymwneuth- ur. LIywyddwyd gan y 'P,.axch. W. 'A. Williiajms, Pontypridd, ac wedi canu ernyn gweddiwyd gan y Parch. Wi. S. Thomas, Penrhiwceibr. Wedi canu dra- chefn, siaradodd y Llywydd, gan ddiat- gan 'ei ftinder am fyned o Mr. Howells o Galfaria, gan y ki-mlal oT, er nad yn gwarafun dynion da i Sir Benfro, mai ^Morgannwg syicfd a'r hawf gyntaf ar gryfloin crefydd, icblegid, ym îUor- ) gannwg y oeir Front Trenches y âi- afol, lao y)1.0 y dylai'r 'Guards' fod., Darlleinodd lythyrau oddiwrth y Paxchii H. Ri. Howells, YnyisWoeth; ac E. G. Thomas, Owmparc. yn datgan eu gofid niad allenit fod yn y cyfarfod, ac yn dym!uno''n dda i Mr. Howells, a hefyd frysneges oddiwrth y Piaxch. T. Rich- ards, Llanilltyd. Siaradwyd ym mhellach gan "Drys- orydd ylr eglwys, "Mr'. Evan Howell, a ddywedai i'r1 gweinidog bob amser gael pdb parch yma, a chael lei giad w uwoh augen a phryder am fbethau tym- horol. Sylwodd i'r gweinidog godidel- frydjau ytslbrydol yr eglwys a'i iharwain gyda phetbau. tymborol hefyd. Mynegodd y, Parch. J. R. Davies hefyd dre-3 yr eglwys, ei pfid o golli'i- gweinidog. Silaliadodd y Parch. R. T. Evans, Bodedern, Mon, ar ran y, bechgyn a fU,'1l dechreu eu gyrfia weinidogaethol yng Nglnalfaria, athy,stiai iddynt oil bob iamser gael cyniorth gan y gwein- iidog, a hyderlai y oai rhywun eto ym Mhenfro fwynliau,'r un f(paint. Cafwyd laraith gyrhaeddgar iawn gan y Parch. W. S., ThoDaas, Llwynpia. Ar ran "Cyngoir yr Eglwysi Rhyddion mynegodd y Parch. R. H. Pritchard (Wi.), ei ofiud o golli dyn oryf oedd yn fwy na therfynau enwad. a siaradodd y ch.T. W. Jones (A.) dros Gyf- arfod y Gweinidogion, a thygfciaji i M.r Howells godi uwoh rhwy medigiaeth cap el ac enwadi i ddef nyddioldeb ymhob cylch. Siaradodd H. H. Evans, Ysw., M.E., Cilfynydd, Ca-deirydfd Cymanfra Dwy- rain Morgannwg yn hvoocl, effeithiol. Siarjadodd y Parch. W. Jones, Tre- lxarris, ac R. I). Phillips, Cilfynydd, a chan y Parch. D. P. Evans, Merth- yfl -Vajo Siaradodd y Parch. T. Frimston, Trehiafod, 'Cadeirydd y, Dosparth, a daxllenodd odlau cyfareliiadol i Mr. Howell. YAa iamrhegwyd Mrs. Howells gan Mrs. Jones, aolod hynaf yr eglwys, a st&t o lestiii hardd, ar ran yr eglwys a chyfeillion, a diolcliodd Mrs. Howells yn dm effeithiol. Mr. James Howells, y diacon hyn- af, efe. yn f|rawd 'i'r Paxch. D. C. Howells, NUestog, yr un modcf a gyf- fwynocfa i-r gweinidog Wallet of Notes, ac ar ran y gangen leol o'r 'Alliance of Hanover,"—Cymdeitlias pur deb1, cyflwynodd ei chadeirydd, Mr. T. D. Thomas i Mr. Howells, Fountain Pen ac "Electric Hand Lamp. Yna mewn jaraith ddeheuig dros hen a swynodd bawb ac a enilIodd gan- moliaeth y Llywydd, cyflwynodd Aliss Sally Jones, ar ran y dosparth yn yr Ysgol Sul, Inkstand hyfryd i Alice, meroh hynaf Mr. Howells, a chan gyff- elyhru. byw-yd i fordaith, lie y mae angen owmpawd a goleudai, cyflwyn- odd Mr. J. O. Davies, Arolygydd yr Ysgol Sul, Feibla-u i Aliee, Lily, a Winnie, ar ran yr YsgoJ, gan hyderu y'u defnyddia-nt i'w cadw rhag creig- iau a pheryglon ar hyd eu hoes. Arebodd y Parch. B. Howells gan ddi-olch i'r cyfeillion am y rhoddion, ond teimloi'-n'hapiisaah o wybod nad oedd y rhoddion Oind cysgod o'rteim- ladau da 9r cymorth parod a rodd- wyd idd gan blawb yn ystod ei wein- idogaeth. Ni wyddai paham yr ai, o Galfaria. Yn wir, pan ddaeth yr alwad i Drelettert, oeisiodd ddefnyddio eires- wimf, iaTohfan gynnyg pin a phapiur rhoes i lawr resymrau drots lyiieft a thros ajriqsi, a ohai ddeg droo aros i [un dros fyned; felly hilI raid taflu'r papur, a dywedyd wirth Dduw: 'Arglwydd', bodd- Ion wyf i aros; boddlon wyf i fyned; Dy ewyllys Di a wnoler;" ac fel yna y penderfynodd fyned. Diolcbai am 'loyalty' ei set fawr, ac am Amenau ei bobl, pian yn amf yn dweud gwir- ioneddau Ilym ac amhoblogaidd. Teirn- lai iddo adael llawer helY ei wineud, a chyda'r ddyled ni weithiodd dldim ond gofyn i'r Arglwydd agar calonau ei bbbl, a Ijynny gydag egni di-ildio rhai dr swyddogion ioedd 'secret' y llwyddiant. Dymunai fendith Duw ar yr eglwys a'r cylch yn y dyfodol. Yr oedd Mrs. Howells wedi ei han- rhegu cyn hyn gan Mrs. J. Lloyd, gwraig yr ysgrifenydd, ar ran y chwi- oitydd yn y 'Zenana, ag Household Ser- vice defnyddiol. Heblaw'r siaradwyr a enwyd gwel- soim yn biriesennol ymhlith ereill y Parchn. J. James, Cwmbiach; T. J. Hughes, Ulou-ntain Ash; W. B. Tho- mas, Berthlwyd; S. Samuel; H. Jeff- reys, Bethania, Abercynon; ac R. S. Thomas (M.C.), Abercynon. J. LLOYD, Ysg.
Advertising
LLYFRAU A CHYHOEDDTADAU UNOEB YSGOLION SUL BEDYDSf- WYR CYMRU. Ar gyfer Meysydd Llafar 1917-18. Safonau IV. a V., Esboniad ar yr Epistolau Bugeiliol (1 a 2 Timotheus a Titus), gan y Parch. Edward Roberts, D.D., Pontypridd Mewn llian hardd, pris 1/6, drwy'r post 1110. Y seithfed i'r dosbarthwr. Telir cludiad dwsin ac uchod. ALLWEDD I 1. A II. TIMOTHEUS, gan y Parch. D. Powell, yn cynnwys rhagarwein- iad, cyfieithiad newydd, dadelfeniad, ac esboniad. Cydymaith gwerthiawr i Esbon- iad Dr. Roberts. Pris drwy'r post saith ceiniog. Y seithfed i'r dosbarthwr GOFYNIADAU AR EPISTOLAU IAGO A TITUS, gan y Parch. D. Powell. Pris 2!c. di-wy'r post.. HOLWYDDOREG Mr. J. Lewis, Y.H, 2g., 1/9 y dwsin drwy'r post. SAFON LAFAR, Arweinydd y Plentyn," sef HoJwyddoreg gaD y Parch, E. Cefni Jones. Pris Ie. Teiir clu.diad tri dwsin ac uchod. TYSTYSGRIFATT NEWYDD yr Arholiad I Safon Lafar 2g., 15/- v cant. Safon I.- V 3c., 20?-y cant. 3c.T, YSTYSGRIF BEDYDD gyda darlun hardd lliwiedig. Pris 2Jc. a 3-Ile drwv'rn^i- LLAWLYFR YR YSGOL SUL vn yn drin a gwersi'r Hen Destament a'r NewYdd gyda threfnien. Un o lyfrau goreu'r Iaith. Gellir ei ddefnyddio fel cynhorthwy vchwan. egoll i faes liafur Safonau Iv—III. Pris mewn amyen brydferth 6c.. 7 am 3/ Wedi rwwmo 1/- yr un, neu 7 am 6/ yu drwv'r post. ALMANAG YR YSGOL SUL am 1918. Pris lie. drwy'r post. GWERSLYFR y Plant Lleiaf at ddyssm darllen, gan Mr. J. Lewis a Gwili. Ie. Telir cludiad tri dwsin ac uchod, a rhoddir 13 yn y dwsin. Cludiad un dwsin 2ic. GARDEN Y WYDDOR (Mesur 21 mod wrth 16 mod). Cymwys i'r ysgoldy a'r car- tref. 10c. drwy'r post. DARLUN HARDD LLIWIEDIG n FEDYDD CRIST (Mesur 18 x 13 modfedd) drwy'r post 1/2. (Gwaith E. Goodwin Lewis Telerau: Blaendal. Oddiwrth Tr Yao-rf* enyddP-Y PAROH. EDWIN J°NES'-Llanwftjd Wells