Seren Gomer

BARDDONIAETH .e< AT GYIIOEDDFVR SEJPi..1Y GOMER. SvR,—Os geilwch roddi He i'r odian hyn i ymddangos ynexhSereUt íèallai ybydd yn ddywenydd gan rai c'ch darileiivltlial;i Utosog sylwi arnynt. SEREN Y JUBILI. MAE 'r dydd yn gwawrio, yr wy'n gobelthio, 'Nawr, i oleuo In lin Y byd o'i d'wyUwch hoU lu 'f anialwch, 0 ntoiwch fawr a man! Agorwyd Hytion, a'i dyfroedd gtoywon Ynd'cdoSionsydd, Iafhabobclefyd;i'rmetrwonh€fyd, Benrlithion bywyd bydd. Rhydd y mynyddoeQd faeth, 0'' bryntau'ntn''JawTfaeth; Hedd a chyfawnder at y ddaear, A 6arn i') carchar caeth; .Teyi-nasa'r lesu, nes Ilwyr orcbfygui HeHaHa'rtagddHfawr, Yaen<'ud'thton,Hewyrcha'ngyspH, OSMnvtwtoBwawr. jFewiBlbrenhinoeddhyn, Cyfbdantmegissyn! le, givelant y petti iii chlvwsantx AmrasCulianafryn! FetydartM,d!ystyrH, Yrlesumawreiras! yan oedd a'i waeiedd, i bawb yn rhyfpdd, Yn gwisgoagweddgwas. HauiyCy6awndero'ruche!der, Bendithion tyher dydd, Ddaw a thrMemiaid, trwy 'i ras bendigaid, Yn-wirgaffacliaid H*vdd; I'r Ddwyrain India fawr, a China, AediAmbiaeitas; Ei wt es yn tiachar, aed i bob carchar, Arwynebdaear!as. OBrydainfawrarted, Athrawiaetb gras a bed, Fei ar adenydd dros y gwledydd, My'dddaeargrbnagred; Anfunir Hib!au a Chcnhadan, Son am Gait'aria a tydd! Terfynau'r ddaèa1' a 'bl,f ar îyrder ? Fendithiontynerdydd. Meferydd Mab y dyn, Fei udgorn a ddthun Yrhaisyncysguynyfagddu, E' Hygru'n ddrwg en Unn! Eteogyt dirton a gyfyd feirwon Ynbarddirodoriondydd; Yn awr motiannwn, Ei enw addolwn, A pharchwn eiriau"rffYdd. Mwymaturioawneir/rwy'acoelio, Bob teyrn a godo'u cyrn OdHcaethiwedardrneiniaid, DawiddyntchwaUadcbwym; A iachawdwriaeth liofflei hetiaith, A't'Heddygimaethgu, ret haut a'i tewyrch ganaid gynnyrch, 0 amgyk-h daear ddu. TwyHyMaSomcttost, A weiiier ei fost, A'r ofl'cj-en whg.ei hiinan, A'tchynhett&wya'ichost. DQS11 a'tfeibton;piiunod meirwoa, Pan Od' :lùynion ddydd, l,u gwaetedn i;w-4e]ir hwv ddvfethir })jfioddir grym C\I ffydd: DawIsrHeiync!, 0'\1 han-ghredii1iaeth «of; -< Fe droir difl-aethwcb ac anialwiih, Tirt'wyllvmhmpgisdof; Hcddachyf:awndero'ruchetder, Yughydmewpmwynderm<tith; L1ouyù(h\('b;hefyd; diogelwch bywyd¡ Er swynfyd tydd eu gwaith. R——D EnioN J——s.

ATTEBIAD I LYTHYR MYRDD1N. 1 .R:U$MS &cH<! HMCM ? S,V.yt-W],-th ystyrled eich Uythyr nid wyf yn ein r gwe!ed yn nes i der!yniad na phan y dechreusom. Mac \n wir nad oes tebygoirwydd ynof i Eneas ond rymmahit ag sydd rhwng dyn byw a dyn marw, na ).IP.'lIng fy ngh!eddyf i a'i gleddyf ef, ond bod un yn ty- ,iilt gwaed, a'r Halt yn tywaitt Hid. Pan gynyrdd. cedd fy eiddo a chwi, eich ttid a ffrydioedd, ond pan; jyyttyrddoeddycyntafa'i wrthwynebwr gwaed a red- eedd. Yr oedd perygt bywyd yn un ymdrech, ond In hon perygt y tatod, ond Tafbd, fa! dyrnod a dwrn Drwy r\vsg a dyr asgwrn. Yr ydych yn dywedyd, Syr, eich bod yn barod i yedeg bob per.,gl i amddiiFyn €i<*h mam-iait!). Os ydych c'r iarn hon, yna gwnewch yr hyn a a!:och at ei hymgeteddn, ei haddnrno, a dangoswch bob parod- twy(idrwdiwyg!0,ewchynn:Iaenhyd y nod at ber- Caitht wydd; na aroswch yn yr on man; na feddyhwch ei bed mor berffaitli nd e!!ir ei diwygio a'i hymget- eddu. Mac pob cened! arall am ymgeleddu a diwygio cuhiatth A aroswch chwi yn 01 heb roddi Haw o gym- horth? 0' nawelechyr angenrheidrwydd o'i hymge!- eddu! Yrydwyf yn deisyf ar-wch na ddywedoch mwyah iii.aiefy hunsn dyb &c. sydd yn fy annog j'ch gwrthse- iyH, nage, Syr, pelt yw hyny o'm tneddw!, ond yr iaith Syr, ie yr isith Syr, yn myn'd yn nod ar ddifancoU sydd )n gofyn Haw o gymhorth. Hyd y mae y",f coneidjaf, diwygiaf, a chodat' ei plien i'r ian; ac nid oes ammheu- aeb o'm mewn na ddywed fy nghydwtadwyr, Feuy bo. Credu yr wyffbd yr ia!th yn ymddangos yn hardd- ach, yn ragorach, yn ardderchocach, er yr amscr y caibedd ei dyosg o'i hoii sotbach, a'i Jttymge!eddu gan ddysgawdwyr eHWog eia hoes, Cyn myn'd yn mlaen ni fedraf lai nst du)!ch am fod rhai yn niwedd yr ataser- odd wedi caet en codi an donio i ymgeteddu yr iaith. Mewn gair, mae dynion tnor hynod wedi <M)di yn ein dyddiau ag oedd yr hanner can' lUlyna aeth ueibio, wedi en dajmo fai hwythaM, wedi fie} gwybodaeth fal 11wythau,'edi cael ysbryd barn fa:) bwythau; end <iymaygwabamaeth, fod y, rhai Maenafwedt codi i ddarparu Sbrdd i'r )'barõf, fod y naiii wedi codi pan cedd tywyUweh mawrynghyicb yr iaith yn toi Cymru, a'r!!ei!! pan oeddgoieuni yn tywynu ial nad oedd yn anhawdd iddynt weted yn mheHach na i'rhagredegwyr. Nid gwaith diwrnod oedd LInndain, felly nid gwaith MB dydd a otwyddyn yw dwyn iaith i bcrnreithrwydd, onide n' f"&sech chwhhau yn'gwahaBiaethH oddiwrth y tpodd ag yr ocddynt ya ci hysgrifecnu gajnnedd o nyn. c(idati yn ot. Ac ar y gotygiad hyn gal!af ddywedyd eicn twd chwithan yn cytcharwain y Cymry. Edrych- \tchgartrefcyMbeioere:U. Yn awr yr wyfyn myned t roddi dust i res o new. yddion, os gwedtilus yr enw. Y mae," e-be chwi, y geirlyfr ,,a,-eu y<T Gymracg yn cae! ei argranTu yn ——" t)\nanewyddrbyiedd! y mae yno nn arait befyd, 0 thyfedd fytii! Fal pe na buasai neb yn gwybod; fai pe Jla bllani dealltwriaetb gan neb i farnu drosto ei hnB' Yna yn myncd yn miaen gan ddweud, y mae hwn a hwn a'r thiuwedd hyn; a'r !!aU a rhyw rinwedd dda arall yu perthyo iddo. Y tuae—y mae—ie yn wir hawdd yw dywedyd.—y niáe M. heb agoryd ei tygad etto. Os ydym dan rwymau i Dr. J. am ei glod i'n hiaith, Bid yw hyny ddim yn dangos fod arnotn ei eistan at y 89)'chw,;ylpreseullol: Paham rha!d ni wrth glod Sais? Mae e¡h"hiaith o honi ei hun uwchlaw ei giod, ac uwcMaw c: ddysgeid- iaeth hefyd. Pa gtod a d!u ddysgwyl gaet oddiwrth UH nad yw yn deaiiyr iaith? Ac os rhoddoedd pf ang- hraitft dd& o fiaen y byd trwy gy<ansoddi Geirlyfr da a buddio! Ileth a wnaeth yn fwy na W. 0.! Ond cyn ydywedochtawer yo erby&W. 0: cymmerwch gyngor Homer. 'Mó' EOEX, E' $;oS' f7fV xl-tEivoys ;w-ri fMtXeCt:' iVa ddei&yf-ymiTsort truij gynhen iÎ dynmwy nertlwl na tIn. Etto, mac yn ddian (fat y crybwynMoch nm yr ath- ronydd) y gaUaf finnan hefyd ddywedyd Y Mae yn anwyi genyfMc. E. end anwytach gecyfy gwhionedd. Yrydych, !m feddyliwn, yn barod i ofyn pa wirionedd yr wyfyn ei feddwt? Gyfai! oatd hyn a gawn yn nalen gvntaf o Emadur W. 0. ae ontd fal hyn y tystiolaethn ef,Y GwtR YN ERBYN Y Mac He i feddwi mae tife, ac nid chu-i, sydd ar y g-ir ynghylch yr ymadrodtUoo hyn hef\d. Diwyt yw'r angea ¡ Diwy!achaedeu. Yaoteich bai nchwi, fal -hyn '¡ Diofalpv'r angelt Diofalach a edeu. Ond mae'n ddian y geHir dywedyd fat hyn bcf)'ll Dtgywitydd yWr angeu Mwy digywiiydd a edeu. Ni<! oes gywidd ar angeu mewn un modd/ond y mae mor ddigywitydd nes mae yh cnro, te yn curo hyd y nod wrth balasau breninoedd yn gystal athoniardyau y tlodion. A hyn a wnaeth i Horace ddwend, PaHida mors aequo puat pede pauperum tabernas Regiini(p!e tiirres. Ond y dyn hwnw ag sydd yn tybied y dyjai angen ei adael, gan fyned hetbio iddo, sydd fwy digywi!ydd,—. angen sydd yn gwnend ei orchwyl yn ddigywyddydd, ond y neb a dybio ei hun yn deiiwng o gael ei adaet gan angeu sydd fwy digywyddydd. I Einion diwy!, diefil cad. Paham' nad e!)ir dweud fod Einion yn ddigywydd ? Pa gywHydd oedd yn pertliyn,i&i)? A oedd cywitydd ar ein byddinodd ni wrth fyned i Ffrainc ? Nac oedd. Os nad oedd arnynt gywitydd i fyned i mewA, yna y mae yn naturiol dywedyd en bod yi4-myned yn ddigy- wHydd. Mac. yn eg!nr t eir!adnr W. 0. lyncn geirlyfr Dr. D. a'r munud yr aethgcirtyfr y Dr. t fol y geiriadnr,ni wetwyd byth mo hono mwyach, ac fet y dywedasoch, felly mae, sef nid OcA fa,vr o lun dysseidtaeth y Dr. arno." Nacoes,Nacoes, dysgeidiaethW.O.syddyn ymddangos amo. Oni ddywcdais o'r blaen nad oesarnafeis!an dadin am beth mor dd!àdl a z, v, &c. ac am i chwi atteb Lt. ar y pwnc. Ond aB] i au7 fbd yn !!e o, acawl yn He ol, yn n¡wedd gffiiiau, medrwn roddi anghrei<ftiau o hen awdwyr, os yw Testament Cymracg Salisbury genych, darDenwch hwnw yn nn; ac os nad oedd tin mo'r ddys- gedig a Salisbury yn dea!! cl bod yn fwy cytunaw! ag ansawdd yr iaith i ddywedyd feUy a ydych yn meddwt y buaai yn ant\lriaw y g'n.? Vid yw dywedydei bod ynfwy peraMtd, ynfwy hyftydsain i'1' gIust.dill yn pron nad yw yn fwy cytunaw! ag ansawdd yr iaith. A dweud y gwir, ymae yn ddadi genyfa ydyw dywedyd o yn tie MM', &o-yufwy peraidd, ond ynhytiaeh dtwg ddywedyd <!M-ynJIe o, &c. mse'r iaith yn edrych yn fwy Uawn, pwysfawr, ac arddejehawg. Ond gwnaed pawb ynhyn, iat yjnae'n ewyHysio. Ond am y geirtyfr a yn Nghaerfyrddin,—-pwy a sonioedd am dano t .t*nj "a 'n->tlluC'dcJ' ..1.I,fop.dd? Ac am i chwi Prtyn amatf, M bachgeiiyu, i beidM a derchafu ryw tarcutan papar, &c. yn rhy uch€t,-—beth yw eich meddwt wrth y barcntan ? Rhowch i ni gaet deall ei< h meddw! :—nid wyf yn deait mo honoci!, os nad ydych yn meddw!, fy mod ynrhyfygu wrth eich gm i-tliwynebti, ac i mt wrth hyny dynu y icUten genych chivi- ar fy iiiiieii. Nid rhaid t chwi ofaluam-qpr=r-Y mae y post dur with fy ocbr ria cadwrhaghiweid. Onid ydych yn cofio yr hen ddtareb sydd yn ein ptith, Po hynaf y Cymro ynfytaf fydd." Gwehvch iraint bachgenyn. Gwrandewchctto. M7 7-ri IAZV, -Ors -riz,aoy afPat'sou, wEt y He 7vvxixos, t) aux o<6:)' WOXEfA)74"X EP'YCX. HoM. Na-y)r.ovod m-nqfftil ar fu-le,-eizun pg'M'NM, A'fMy<H'<<, yr hon ni wyr am wait/t milwraÙld. Nid oes neb yn ammau nad yw W. 0. a W. R. yn rhaidysgedig, o herwydd iddynt roddi prawfohyny. Pwy a we!oedd b'awf o'ch dysgeidiaeUi chwi yu yr lion 3-r ydych yn yi-n gyiiiinoiiit? Saesoji, mae hou yr ydycb yn ymnrostio gymmaint? Saeson, mae yn dcbyg, ac nid y Cymry. Yn awr, wcle etch gphiau yn dyfod i mown, hwyrach, pe rhoddid eich dysgeid- !aeth cbwi eich tri mewn masglen cncuen, ni chyn- hwysai ht ddim cymmaint wedi'r cwbi a masglen y gneHen y rhoddwyd Iliad Home! ynddi gynt." Yr wyf yn deatietch bodbraidd ynammau,onideni ddywedasech huiyi-ach; attolwg, os dyna eich barn am danom; mewn pa faint Itai y cynnwysid eich dysgeidiaeth c!twi, gan y gellir cynnwys dysgeidiaeth tri, mewn Heied !)e ? Beth a wyddoch c/:M'! am ein dysgeidiaeth? A brotasoch c/<M.'t ddytgdèr e:n gwybodaetb ? Nid yw yn atteb un dyben i chJfti fychann dynion i godi eich hunan t'r ian. Och d! ¡ ni,e gwn ba beth yr wyf yn geisio a cbwi! Dwcud fy mod yn tynu c!eddyf yn erbyn corif Eglwys Loegr! Yn rhoi bai arnaf i gael diogelu eich pen Onidfai hyn y dy'wed"b-"Dch am danynt fat pe buasent aaliythrencg— raid iddynt hwy fyned i'r ysgo! drachefn i ddyseu aarDss! oni fyddai i'r gweddian i gaet eu dah- fbnyn Ü. Ar y golygiad hyn, dyweda!s fod plant Cywj-u yn rhagon arnynt, o herwydd eu bod yn hyddysg ar ddarHen y .ddwy nbrdd,—hen a'r newydd. Ac os a'r ne wydd. Ae p.s ydych yn tybied fy mod-yntaroynerbynycorn'dys- gedig yn y gehian, yr hyn yr ydwyfyh beH oddiwrtho, pa ham na safasech yn ot, gan attal eich tafbd yn y dechreu ? Ni wyddwn chwaith, en bod yu euog o'r fath dro cyn i e/tMt agoryd eich ccg. Ond cyn ymadaei ar y pen hyn, rhown gtust i Llywelyn, a gadawn iddo dori y ddadi. Prin y meddytiafy dioicbir iMyrddin gan y gwybodns a'r dysgedig E. am gymeryd arno swydd tanan deneu dyHog i arnddHTyn ei gyfaill, canys, o ddiirif, nid wyfyn cyfrifei ddywediad ynghylch bod yr OHeiriaid yn ceisio gan yr Esgobton i dderbyny gwe- ddiau a argraifwyd yn oi y dutt newydd yn o<, o her- wydd ibd yn rhaid iddynt fyned i'r ysgol drachefn i ddysga darHen, &c. yn amgen na chahldraith ar y coi-ff dysgedig hwnw." Yn awr pa un ai c&Mt neu myfi a lafaroedd yn ea herbyn? Bernwch chwi; ystynwch cyn siariad na chyhuddwch n heb aches; canys gaiiaf ddwend tod genyfbarch o'm calon t gorn Eglwys Loegr. Os mynwch dywedaf t chwi ddirgetwch,wrth gym- haru eich Uythyrau chwi, ag eiddo E. a dal sy!w manwt ar lawer o bethan, gwe!wn yr nn iatth a'r nn !!ais yn- ddynt, yn y fan daeth i'm meddwi eihau Grotius, In scriptoribus euim qu(iiii!ls magis, quam nomen attendi- tur." Nid yw ddim yu deg ynoch i'm h&rwaia i byltau heb achos. Am y gair aeg, nid wyf yn gwe!ed Dr. D. yn gyson ag €f ei hun. Ac ni ddarfn i chwithau fy atteb. Pan ofynais, A oes augenrhaid o ddywedyd iaiti,, (;y ni,raeg? Medd ef yn ei Eiriyfr, Toto criant ccefo qui hanc vocem linguam signincare pntant." Ond yn ei Ran:- madeg fal hyn, Eg, hannereg, pynoreg. Et lignarum nomina, Ffi'angeg Gwyndodeg Sed hoc venit pro aeg. Yn awr ai dywediad cyntat, neu yroiafa ddytid greda? Ond t basic IKibio y Dr. yr wyf ya rhoddi y gofyniad J etto o'ch b!aM) A oes angelhhaiJ o laitli Gymraeg, gan fod y gair hwn Cyinraegyn arwyddo iaith,y Cyniro ? Eich gwaithyn dwyn yn m!aen henwragedd, Crydd- ion, &c. y rhai sydd yn arfcr y gah-cJ'yM'ed yn He teimlo, &c. &c. i btoS y gair parau o tawn ryw; sydd ya eich gwneud yn wan iawn, ac feHy yn eich condemnio eich hnn, yn gymmaint na sylfaenwyd ar ddysgeidlaetb, ac yn peri I'm waeddi yn eich geiriM), Dyma ynteu ad- eUadaeth deg arait wedi e: sy!faenn at- y Jywod! Onid yw yn druenma €r ei chyhoal i fynn." Mae yn Ued debyg hefyd maLrhot y HMeU h&n a ddarfu'ch, er mwyu t'm ei chymhwyso atoch, yr wyf eisoes yn give- iedeihangenarnoch. Fo!' tho' confnte. he.wol1Jg .å:tgt},e still." Wrtb i chwi siarad ynghyich Myn cael et chyfnewid i Pli,heblaw i ryr ydych yn ymddangos fat un yn ym- baltàlu yn y tywyHwch, os rhoi'rcied-i.Dr. D. a tit. 0. Oni yddoch mai i F-y cyfttewtdir M; end Pi B, MA t Ph. Hyn a ddywedasoch yn wir; Mae y mab yn cam d Jam," ond ni welats neb yn gwneud arferkzd o'r f'awddeghon, "Dyma y fe,rch. Wi 'fain, 'Dyxige,-y frch il.mha Er mwyn go§od y pwnc yn fwy deaHadwy, cymmeraf cfaHan o ch cytaUl Dr. D. a chymhatwch ei'a'r hyn a ddvwcdW.O. 1 2 S do"4: Primans, !'ecta,$eu Mol)i9. Ijqu!da. Asptr&ta. Kadtca!!s. C Car Gar NghtÙ Char .i,; IPPen BM Mhen Phen 0 T Tad Oad" Nhad 7%ctd' ? B Bara Fara. Afara Bara, sup. Z S 2 D DMM Dduw Nuw DMM,8Up. ? G Gwr. wr Ngwr Gwr, sup. LI Lla- Law Llaw, sup. Vaw, sup. S __———. ?—————— -—.—" ?. — M MaM Pam Mam,sup. Ma?K,sup. Rh Rhad Ro'd Rhad, sup. Rhrkl, sup. Ac oni b'ai bod eich rhagfarn yn drech na'ch deaHgar- wc!i chwi a cllcch gredu Dr. 1). eich hen gyfaiH. Beth yw'ch meddwl wrth ddweMd yr aclwswn, a elwir yn Enwedigaethydd, a'r' lJ.clwsion a e:wir yn feddianedig- aethydd. Nid wyf yn gwcled un priodoldeb i ddywed- yd fed achosMK yn cael eu gatw yn enwedigaethydd, &G. Y mae yn anfaddecot mewn nn ag sydd yn cymmeryd arno wYbp? Hymm ain tam ramadeg â chwi. Chwenych- wn ièdrycÚi;$)Jn timwtfallwlpa sawl achos sydd genym yn Gymraeg, a:'n pro&. Yr wyf eisoes yn gweledfy !!ythyr \vedt chwyddo yn f\vy na'fn dysgwyliad a rhaid t'm gan hyn adeet rhai pethau nad y'Kt werth syiw, yn ddisy!w i gael dyfod at bethan mwy eu pwys. Ond rhngofn i chwi gymmer- yd ach!ysnr wrth hyn i ddweud iy mod yn myned dros cich Hytbyr <at plentyn dros ei wcrs, rhaid yw dywedyd ychydig yn fyr. Mae dynion yn cael eu Hyfrau am lai pris, yr argra<Tydd yn dyfo(I ii,i u -'Oh yn gynt i ben, drwy roddi c! omfach yn it<: h,f# ,Ac ar yr ochr araH, mae gwerthwr coesan prenau, yn hir yn eu gwneud, yn hwy yn eu gwerthu, a'r neb a'u caS'o sydd yn hir yn cerdded. 0 Ac os ewch i gynnyg €tto y goes brenih, &c, gwnewch i'r argraSyddfod.yn hwy wrth ei gosod, ynhirach ynei gwt-rthv,, bydd -y Uyfr ya adrutach, a't-neb a'tpryno yn hirach yn ci ddarUcn. ?ywed. yn fy niweddaf fy thod yn ¡d{lneddu dros yr iaith, a chan fod y Bib! arfer miunau a'i harferaf,gydadiolchichw!. Gwir eich dywediad, fed rhyw berthynas rhyngof a't'creigian, canysereichgond. Hincatsue hinc vaste i-apeslge:minip i-ininantiir ;lH'eoelnmscopuli. ViKG. .Nidyw eich 'bft\thra chwaith ddim yn menu arnaf mwy na.'r tonan argraig ynnghanoly mor. Diotch yn fawr t chwi, am ddweud ,y,mynof y gair diwe- weddaf, cr neb;'bnd mwy.fyddai'm diolch, gan i'ch fyned yn brophwyd, i ddechren g'wii"óeichlH'opln,vyd. c)iaeth. Pan ddygais yu mtaen D. ab G. i.broii yr ar- t'criad o derfynu y tcrfyn ccdd, ci wneis yn amgcn nag a wnaeth Dr. D. o'm btaen, canys o'i waith ef y cym. H:eraisa!!an. Ac etto, afynechi'm fyned o ganoiun pethatbetharail!' Ond yrydych, mae yn debyg, yn cymmeryd yr acMysHr dnvy iddo derfynn yr enw ca- darn yn cc(M i'm cyhuddo, gan ddweud nad oes nn icif yn tedynn yn oc<M, yn y t'ydydd person ond oedd, a mcwn cyfansoddlad ag oedd." Dywedasoch y'mhe! ach, fbd cRgamoedd yn gyfansoddedig o d'-gam ac oedd, a bod Dr. D. yn barnu fod tebygolrwydd thwpgy Gym- raega'r Hebracg, ac'y gibllir cael gwnuet h, daeth,oedd, &c. mewH gchlyfrau Cymreig &t y trydydd person c'r tcrf yn yr Hebraeg. GoLeithiwyf nad anghonasoch cum compositis, os ua ddarfu'ch ce¡ iwch i'm dig-,trnoedd, sytfaenoeo'd!, gwnaddoedd, &c. mewn geuiyfr. Ms gwn ba awdurdod sydd genych i ddwead fod digamoedd yn gyfansoddedig o di-gam ac oe(M, buasech yn fwy tebyg o twyddo drv. y ddweud di-gamc ac oedd. Yr ydych fei yn discyn o'r ifon uwchafo'r ysgol i'r nfon isaf hcb gyit- wrdd a'r rhat canot. Cbwcnnychwn i chwi ddeall mai yierfwneuthuraw! (verb acttve) yw digainoedd, ac a eliir ei dreigto drwy yr bon fcddau. ]?art,'ic gl,usyn- icd, with ddweud fed S. Philip yntCl'tY1)-1t.y'teI'f i gyd- odH ag oesoedd ac y dylat roddt stHaf goH yn lie e megys ,oèso'dd. Anurddo yr iaith fyddai hyny. Oiuw<:tsoch yii y papi!r niai fal liyn y dylai-fod ? Yrhensarn'o'rhenoesoetM Yr iten ddratg erwin ddryg&edd. Pe gadawsld i deriynu yn Qesoedd buasat yn enog o'f bai garHaes, ac yna ni aUasid ei alw yn fraich o gywyd: Am digamoedd mae hy gynghanedd yn eich euog farnu ac yn etch gwrthsafyU, Os cf)wi sydd ar y gwh-, yna Biae y gynghanedd o'i Ile., end 8s y gynghan- eddsyddiawn, yna yrydycTJthwi o'ch lIe. Dys gwin ac emys, ddilaiyioedd--g yllid nid L!ys gwin ac emys, ddigam oedd-gyllid.. Etto os chwi sydd iawn, yna :nac yr awdwr yn enog hcfyd o'r bai gwest odl, drwyr-fod oedd yn anghyfan- &awdd tldwywaith, o herwydd ni eMir dywedyd fod di. gamop(M yn gyfansoddedig o di.gamac oedd mwy na earocfM, o ear ac ce<M, etto gwreiddyn digamoitio, yw <f/gwKM, a gwreiddyn dikui,-zu yw di-gam. Gwreiddyn caroedd yw carM, a gwreiddyn cwM yw câ/Me yn debygol mai eich meddwl yw fod y gair niJèroe4d yn gyfansawdd, fef, o niter ac oedd, neu yr oedd nifer Dywedwch chwi yr hyn a fynoch arn MM yn nherfyn- iad geiriau, dyma ddywed Dr. D. "'Plernmqne ante au, md etl»!pptentrionalei; ponimus i, et diciii-tus) iaul Mid, ion. SedhoctomittuntDemetac. Yr ydych yn gofyn a gawn ni byth ben ar y gwaith o ddeongli y geiriau dyben a dyMMf/MKt. Yr wyf yn meddwl i'ch roddi pen ar hyny, a bod eich tarduiad o'r geirian yn ddisaii.— Mae tri plieth yn eglur ddangos !tyny. Yn gyntaf yr llyn a cilw y Sais, too far fetclt'cl..Yn ail, barn Dr. D. D! privandi, dibechod, diniweid, dil&.gr." Dy est augmentativse et frequentativse signincationis, (Iygyjul', dygymmod. dyj;ys." Y JJ olaf, ieh geiriau chwi, Canlynwch<<-hwi y Dr., cbe chwi, yn y modd o ysgrt- fecu, minnau Q. i'yddaf foddloa I'w gantyn yn y modd o ddeongli." Dyna roi iynu'r pwac. Nid oes genych ychwanegi ddweud trpsto, mae pob rheswm yn eic!J, erbyu. chwant sydd ai-iihf i gyrnc\M yr iaith telhyn yh' awr, fe! ai-aU tro aral!, end chwennychwn bawb gae rhyddid i draethu eu meddylian'-acyna pcnderfynu unrhyw reot safadwy i ni i'w dityn. A dwcud y gwir i chwi, nid ydych yn arfei- geiriau gweddas i'ch sefyHfa, wrth son mm danom.sef" coeg feddy gon yn ot eich mympwy/' &c. dylech ymresymu yn deg lie nid yn gecrus. NiddaiawnyrwyfyndeaUeich mcddwl yhghylch Gwyr da Mon, yn dweud en bod MK<MMer yn gyfetH:on ,gorpu genych,—a'ch bod etto heb gyfnewid,(M!d pe 'buascnt yn bcrehcnoglcn ar yr nn rtunweddau da, &c. y. buasai genych etto yr nn parch iddynt, a'r nn cariad atynt. Y maent yn awr wedi agoryd eu Hygaid, y maent yn gaitu barnn drostynt en hunain, nid ydynt am ddinystrio yr iMthmewn un modd, tnd ydynt am war- adwyddo en hunain, oi)dy m-,ient a3u. drefnn, diwygio, a thatlnso'r taith, fel pe gwetech wr da am drefnn ac ymgeteddu ci dy,yn He el adael i fyued i dd:nystr, ac yn Hetty pob aderyn anan. Yn awr nis gwn pa beth addywedafwrthych; fod "enyfyr "un tucddiad i ddadymchweJyd pethan mewn perthynas t Mr. E.apuobpeth arall." Pell fo'r tueddiad yma oddtwrthyf; end etto, bydded hysbys i chwi, mai efe a ddvwedoedd ei fod ynarfer enHib'o, &c. end cAM?! a ddywedoedd nadoedd yn arierot a'r gwaith, MMK«M a ddywedais fy mod yn barod gt-ryi-npo i'r un meddw! & chwi' am dano. Yrydwyfnjinau hefyd yngobemuo fbd ei cnw daefwedl el sytfaenna'r sail ry sicri mi ha neb a!'KH ei ddadymchwelyd; ac yr wyfhefyd yn go. beithio na chaf to ychwaith i-ge:sio cae! Hwyddiant yn y gorchwyl o'i ddrygu; nid oes urnaf chwant na thnedd- !iad i'w ddrygn na'i niwe;dio; gwn hefyd fy modyn Hettya meddy!iau parchus am dano, er i mi êi, wrth. seiyH ar y maes. Cyn ymadaet, gofynaf i chwi drwy ba awdurdod ydych yn fy rhoddi mewo cof i mi ddechren y rhyfc! hwn o honoffy hun, yn ddiachos ac yn ddirybudd:' Pa ibdd y gaUwch bron hyn? Gwhewch eich gair yn dda. Gwetaf tod eich Hythyr yh dybenngydachynghorion, rhybnddion, a bygythion hawdd fyddai i mi eu rhoddi yn o!; ond gobetthio y denwch etto i'r maes yn Uawn o resyman newydd. Nid ydych gam ymhellaeh er pan ymddangosasoch o'r Maen, yr nn rhesyma.u, a'r un geiriau. Hawdd y gaUweh ryned y'mlaen yn y dull yna dios eich hot! fywyd. Ac os ydych am i ddynion fod yn dirion wrthyeh,\ gade'wch heibiodatbdiadeuwch hyd at glymiad a d(idgly)nia.d geiriau. Ond cyn darfod, yr ydych yn dangos yn awdurdodol iawn, yn dweud am danoch eich hun, ond mi fynaf i'r Frenines, yr iaith Frytanaidd, gae!ei hadferu i'w theyrnas/'&c, Yny geirian gwetwch yngyntafeich hunan yn codi i'r lan yn aH, eich awdurdod, inynqf Pa te, neu gan bwy y cawsoch yr awdurdod? Yn drydydd, eich daUineb, trwy nad ydych yn ei gweled yn ei theyrnas yn mwynaH coron ei hanrhydcdd, ei hawdur- dod,a'ihardderchawgrwydd eisoes, fe! yn yr haHaer can miyncddynot, a SEREN GoMER dros benhyny. Pa te yr oedd ganddi banner can mtynedd yn ot yr hyn sydd ganddi heddyw? Seren i amtygn eiharddwch, &c. fet nad yw ond ofer i davi geisio bwrw'r iaith i dy* wyitwch etto, y n:ae wedi bod ynddo ddigon hir. Am byny, prysurwch i t'oddi eich artauitawr.na ddatiwch yn hwy yn gyndyn yn ngwyneb pob cynghor a rheswm. Na ddangoswcl eich awdurdod ormad, i,bag of;i, tiad oes genyeh un. Yr wyf yn dybenu gan obeithio eich cyfarfod y tro ncsaf mewn gweM hwyi. y-  11 Ydwyf,<?c. J. j?, 1 B. J. J

AT GYIIOEDDTVRISEIzE.,y GO.TfBT?. SYn.Byddaf ddtotchgar i cli,i osolioddweh Ie .t*r atteb tsod yn eich Seren ddisglai1'aI:'gOO¡,am nâ Ghefms fy moddloni ga.H cich Gohebwr fuwynaidd a hy-. naws, Mr. Ueweiyn. EIch ewy!!yslwr da, Gtanhen. D. E. r ATTEB I LYTHYR LLEWELYN. S\ R, Y mae yn ddrwg gennyf na chet'ais fy modd- loni genyc): yn eich syiwadau ar fy holiad, ae am hynny gohelth¡af wHIJqnvch wrthyfam osodgereich bron y rhesymmau sydd gennyf pa hum na cheiais ty moddioni gennyrh. Yr oedd yn dda Lawn gennyf eich gwpled yn fy atteb mor hynaws, ac yr wyt n yn hollol gytuno a chwi mae gwaith da ag sydd yn tueddu yn fawr t heiacthu gwy- bodaeth yw vrnddadten mewn ysbryd hyns.Vts, ac na chafodd y Cvmry yn gyJjiedin, ysgatfydd, ertoed y tath gyf!eu i gynhyddn mewn gwybodacth o Rammadeg ag sy<!d ganddvnt yn awr t) wy !cwy<-h Scren Gamer. Ond na teddyttwch, M)-. L!ywe!yn, fy mod iam enog farnu y ddiifad wirion a diniwaid (canys pcth gwrthun yw meddwl i lltlqllld tadd ci); end fy nynn.niad yw caet egmrhad a) ymadroddion tywyH ac annodd i'w deait yn y Gymraeg. Yr ydvch fyth am gae! a yn Ragenw perthynol, o he- rwvdd nad oes y<' /MCM, y,'hr!11, Y" 11!111, &c. yn yr aHg- a ddygasoch ym n)!aen 1 bron fod a yn Rag- ertw. Ond mi t'cddyUaf i nad yw a yn.Ragenwper- thytiol un ams.r, ()nd iiie,, iisn.-)d baitnoo,, o flaen berfan, fel yac M!-onacn enwau cedyrn; ond chwiddywed- wcu yn awr, ysgatfydd, nad oes un Rhagenw perthynot yn v' ymadrodd hyn, I Y! c::did a bccho hwnnw a fydd tnarw ? nen chwi (\ nnweh f<id a yn Ragenw o herwydd fod cymmaint o'i hc'sian yno ag sydd yn yt- ymadrodd, Datguddiad lesn Cost, yr hon a roddes Duw iddo ef;' ymacynddtammenfodcisinnRhageaw ym tHh&b un c'r \n!ndtoddion uciiod. Oni fnasai yn f'wy pgtur dy- wedyd, Dyma y ci < /WIn a iaddodd y ddatad, na dy- wedyd, Dyma y ci «iaddodd y ddaiad; ac hefyd, D,viiia y dyn yi- hwn a ganodd y don,' na Dyma y dyn M ganodd y dun F' Y mac yn ddtddadt fod yr AM'H, yr h-, y,- /n/M, &c. yn caet en gadaetaUan, neu i'w deaft (ultúelslood) ym mhob ymadrodd Ue na i'yddont wedi eu gosod i !awr. Ysgatfydd y dywedwch nad yw.yn bri- odol i adact gG;r!au allan nen i'w ac nad yw yr AM'M yn ofynot yn yr ymadrodd, 'Y ¡;, enaid <t becho hwnnw a. fvdd marw,' ond fod a yn rlulgçnw perthynol y i) perthyn i enaid. Beth ddywedwch cawt am yr ym. ad I.oddion Ue byddo yr AM?H, yr AoM, yr yn &c. ac a yn caet'en gadael allan a'i hesgeuluso? DarllnwcbYlang hreiS'ttau isod, Nii cei-yddo Duw nis ceryd(laf. H}u¡t God doth not, chastise I wiH not chastise. LLEWELYN FARDD. Ntscyrhaeddwy neb MM dices daear. No body will attain to any thing but wh&t earth will deprive. Dcichafed mwy 0 gndd Nid archadwo ei ddeurudd. Let him raise smoke from the shade that doth not de- fend his countenance. MYRDDIK. Yn awr rhaid addef nad oes yr liwn., yr hf>n,yr AyM, a vh y HineHan nchod: a pha bpth a wiieir o hon- ynt ond dywedyd ibd y hagcnwau yn eisiau, nen yn hytrach i'w dealt yno? ac hefyd y mae y ferf yn cael ei gadael nHan yn fynych iawn yn nghytansoddtadau y beirdd,megis, Gorwyn b!aen mynyddoedd; hydyr oerfel gauaf; Ctin cawn. Crltttenngarethetop&ofmount;nna,&c. LLYW AReA HEN. Mis Rhagfyr tomlyd archan, Trwm tir, trymtuawg huan. In the month of December dirty is the shoe, heavy n the ground, &c. ANEURiN. Yn awr nid oes nn ferf yn yr anghreinTtiaM uchod, er bod ei heisian ond y mae yn hawdd adnabod fod ydyw ac ydynt yn eisiaa neui'wdeait yno, ac y buasai yniwy egiur ddywedyd, Go:-wyn yK'bIaen mynyddoedd; hydyr ytf-oerfe! Yn yfnn mod'! %en!r t!eaU fed yr hwn y!< eisiaD (nea i'w ddea)!) yn yr ymadrodd, Dyma y ci« iaddodd y ddafad.' A garo'r byd ormod ar ddarn o ddiwyrnod. EUW. RICHARDS. Oni we!wch yn amtwg ft)(I yr /<M'H !'w ddeait yn y UineH uchod, ac y buasai yn f\vy eglnr ddywedyd, Yr Z«'H a garo'r bydormod.&c.? Ond ha feddytiwch, Mr. Llewelyni,J;Y:cJOOd i yn teby# fbd gosod yr /KPM i mew n yn ddigop i benderfynu y ddadt; yr wyf ym mheU o ieddwl hyany. Ond yr wyt yn meddwl nad oes dim a. benderfyna y ddadi ond l'he- swm; fe ddywaidf/<es:c/M mae yr mfer yw fod c&M yH Hadd defaid, ac md de/atd yn Hadd cgii. Pan y byddo yr hwn yn wrUiddryeh, y mae bob amser yn rhagnaeca y ferf ir hon y mac yn wrthddrych, megls, Dyma 'r dyn y hwn a laddasom, Dyma 'r ierc!t yr hon a briodars. Amhynny, ynot cystrywiad ydryH.ymadrodd, ge!Hf gyda'r un cymm\vysder ddeaU i'r ddqfad iadd y ci a'r ci i tadd y d'J'{/(!d, canys gatt y /uc?t <bd yn w, thddi-ych yn gyaitat ag,yn,iceithyild. Pc dywedid fe{ hyn, I I)ylnil y ddafad yr hon a laddwyd gan y ci,' e fuasai yn cg!nr ddangbs mae y ct a taddodd y ddqfad. Y mae a, ym mhoo Gramfdeg a wetais i enoed, yn caetei chyfriffeit rhagferj; ac nid rlwgenw, ac yr /<M'M fet rhagenw; ond y mae ttn yn gystal a'r !!au yn cae! cu gadaeiaHa!! ine'.1 a ymadrodd, ac y mae yr ymadrodd yn ddeaUadwy heb- ddynt, megis, Dyiii-,t y ci a taddodd y ddafad,' neu, 'Dyma yci .yrhwntaduodd y ddafad,, ydynt yma<'< roddion hawdd i'tv h¡mgyfrrcù ¡ otM y tnae yn gytrrpd- inot i arfer y thasfnw yn gystat a'r rhagfert, megis, Ceisai!! YI' Itwn á hatra fycnaid. A welsoch chwiyf hwn sydd hoff gan iy enaid:' Can. ii. 2, 3. Y mae bvr- der ymadrodd yn arterot yn y Gymraeg end pan fydda yn angenrheidiot dywedyd pethau yn fwy amhvg, nid oes un laith, yn oi t'y mam i, yn fwy cyfIawn, canys al' yr achosion uchod fe at!asid dywedyd, Dyiiia y ci yr hwn a ddarfn tadd y ddafad,' neu, yn 01 iatth ein hen deidlau. Dyma y ci yr hwn a orug ladd y ddafad.' Y macm) peth wedi caet ei baeru gCflDych,1.md heb ei bron, set, bod ystyr a yn cael ei gyfnewid trwy ddyglad y rhagenw i mewn. Y mae eich dull o ymre- symu ar y pen hwn yn dra hynod; yr ydych yn cym- meryd yn ganiataol yr hyn a ddylid ei broti: yr ydych yn dywedyd mae yn ystyr « y mae gwahaniaeth y ddau ddryn-ymadroddgantyno!,yngynnwysedig, 'Yrlesua attebodd,' a Dyma y ci a iaddodd y ddafad.' Yr ydwyf n yn meddwt fod eich trawstfnrnad o'r rhagfetfayndebygidrawsffurnad Ofydd, yrhyn oad ydwyf i yn gredu hyd yma. Ydwyf eich ewyHysiT. r da. Oantren. D. E.