Baner ac Amserau Cymru

YR ARLYWYDD KRUGER YN BLOEMFONTEIN. ARAETH I'R BOBL. YSORIPENA gohebydd rhyfel Cymdeithas y Wasg o Bloemfontein, Mawith 8fed, gan got nodi yr hyn a ganlyn:- Y mae yr Arlywydd Kruger wedi cyrhaedd yma. Cyfarfyddwyd ef yn yr orsaf gan yr Arlywydd Steyn, lie y darfn Iddo acerch y dyna. Er,' meddal, Ifod Duw yn rhoddi y Bwriaid ar en prawf, et Jam beraonol ef yd oedd, fed terfyn y prawf yn mron a cbael ei gyrhaedd. On glynai y bob! yn en ffydd yn amser adfyd, byddal I Ddow, yn Inon, droi y llanw yn en flair. 08 oedd en ffydd yo gref, yr oedd Dn\1t yn aicr o'n gwaredu. Yr oedd y Dow a arferal waredn yn yr amser gynt yr on Dnw o hyd.' Dygodd yr araeth wresog hon o eiddo yr arlywydd bybarch ddagran < lygail dynion a merobed fel en gllydd. Ar el diwedd, ym- dorodd y bobl allan i ganu, lleisiau pa rai oedd yn grynedig trwy y cyffro. Yna. gyrodd y ddau arlywydd i'r arlywydd- d £ Y mae ytnweliad yr Arlywydd Kroger wedi gwneyd llawer o ddaioni, a ehajonogi y rhai oedd yn dechren myned yn isel. Ni adroddir am ddim symmndiadan o'r deheu nen y gorllewin ond ymddengys fod pawb yn ed- ryeb ar y tawelwch sydd yn ffynu yn bre- mannol fel yn rbagflaenu ystoun.'

YMGYRCH ARGLWYDD ROBERTS. YMLADD CALED DYDD SADWRN. COLLEDION TRYMION Y BWRIAID. Y CORPHLUOEDD YN GWTHIO YN MLAEN. COLLEn X Y CADGYRCH. BOREU DYDD LLUN. Fel y gwelir, y mae Arglwydd Roberts yn adrodd am ymladd caled a gymmerodd le ddydd Sadwrn, mewn brysnegea a dderbyniodd y 8wyddfa Ryfel y Sabbath. Y mae'n simlwg, modd bynag, fod yr ymgyrch ar Bloemfontein yn oyfarfod & rhywbeth mwy nag arddangotiad o wrthwynebiad ya nnlg. Mewn ewlrtonedd, dywed y eadlywydd ei fod yn parhao yn yatoll yr oil or gorymdeithio ddydd Sadwrn a bod y gelyn, trwy eu harina- byddlaeth o'r wlad, yn rhoddi llawer o drafferth Iddynt. Ond ni ddarfn i hyn, modd bynag, attal Arglwydd Roberts I gario allan y rhaglen oedd efe wedi ei thynn allan a gwelir hyny oddi wrtb, y fiaith fod et tryoneges wedi cial ei dyddlo o Driefontein. Dwy fataliwn o ddosbarth y Cadfrldog Kelly- Kenny, y Gymreig ac Essax, oedd yn mhoeth- der y frwydr a chronicla Arglwydd Roberts, mawn modd arbenlg, y ffaith mal hwy a yrodd y gelyn o ddwy o sefylliaoedd cedyrn ar bwyot y bidog. Anfonodd ArglwrdobertB dalr o frys- negeseuau o gwbl; oynnwysa yr ail gopi o wrtbdyatiad oedd wedi anfon at y ddan arlyw. ydd Bwraidd yn erbyn y eamddefnydd mawr o'r faner wen yr oedd efe wedi bod yn dyat o hono yn benonoI. Cdr !y trydydd y mynegiad arwyddoc?jj iiad?'Z.y trydydd y add nifer y eonedion yn hysoys cyn iddo if oiymdeithio, yr hyn sydd yn dangog yn eglur nad ydyw y .ymmndlad cySym y mae Arglwydd Roberts "4 wedi ymgymmeryd ag ef I gael ei olod o'r neiir- du byd nes y bydd wedi oyrhaedd ei ilmean Gan nad ydyw Driefontein dron 60ita o Btl diroedd o Bloemfontein, y mae y frysnegeg yn rhagarwyddo y bydd i brifddinas y Dalaeth Bydd gael ei chymmeryd ar ddyddiad bUln. Yn NbrefediKaeth y Penrhyn, gwnelr (iryn gynnydd ar ymgyrch llinellan y Frydeiniaid. Y mae un eieoes yn Nerval's Pont, ae y mae dwy arall yn dynesa at Bethulfe ao Aliwal North. Dywedir fod y trefedigaethwyr Is. Ellmynaidd oedd wedi myned I gyngbrair â'r Bwriaid yn rhoddi en harfan I lawr yn mhob man. Nid oes un ammheuaetb nad ydyw y Bwriaid yn pathan mewn nertb ar Fynydd Biggars- berg, jn Ngogledd Natal, yn disgwyl am sym- mudlad o eiddo y Prydeinwyr. Adroddant hwy fod 12,000 o wtr yn symmnd o gyfeiriad Help- makaar, a bod yna rhyw gymmaint o ymladd wedi cymmeryd lie yno ddydd Gwener. Adroddir tod colledion y corphluoedd Pryd einlg er pan y mae y cadgyrch wedi dechren vo 2,418 wedi en lladd, 8,747 wedi en clwyfo, a 3,483 ar got!, ynghyd A 1,029 o farwolaethan trwy afiecbyd a damweinian, yn gwneydcyfan- rif o 15,677. Y mae y colledion yn mysg y eatrodau Gwyddelig o rai sydd wedi cu hang- hymmhwyso yn 2.500, a chollodd bataliynan sir Lancaster 1,192 o swyddogion a milwyr oyffredin.

YMGYRCH ARGLWYDD ROBERTS. DEUDDEG MILLDIR YN AGOSACH 1 BLOEMFONTEIN. BRWYDR DRIEFONTEIN. COLLEDION TRYMION Y BWRIAID. SYMMUDIAD Y CADFRIDOG GATACRIfl. CWESTIWN HEDDWCH. Boreu dydd Mawrlh. Ymddengys fod Arglwydd Roberta yn pender fynu symmud yn mlaen mQr gyflym ag y mae yn bossibl. Y Sibbath, garymdeithiodd y oatrodau ddeuddeng milldir yn mhellach yn inlaen, i Aas vogel Kop, yr hwn le sydd yn agosach i Bloem fontein ao ni ohawsant unrhyw wrthwyoebiad ar en ffordd. Pan ddywedir hyn, oynnwyja y newyddion diweddaf a dderbyniwyd oddi wrth Arglwydd Roberts; ac nid ydyw y frysneges a dderbyniwyd oddi wrtho ef ddoe yn cyfleu un. rhyw hysbysrwydd chwanegol. Er nad oes dim nowyddion am symmudiadau Arglwydd Roberts ddoe wedi oyrhaedd ptu yr ydym yn ysgrifenu, gailir sylwi fod ei wefreb o loniryfarohiad i Arglwydd Faer Llundain wedi cael si ddyddio Dentersoler 5' 15 yn y prydnawn. Nid ydyw y Ue hwn yn oael ei nodi ar metp di- weddaf y Swyddfa Ryfel ond y mae'n debygol ei fod yn agosach i Bloemfontein nag Aasvogel Kop Y mae yn amlwg yn awr fod y Bwriaid wedi dioddef yn drwm yn y frwydr a gymmerodd to yn Driefontein; ao yr oedd eu gorchfygiad yn fwy llwyr nag y tybid ar y oyntat. Dywed un goheb ydd mai catrodan Pretoria a ddioddefasant fwyaf. Dyma fel y disgrifia y gobebydd hwnw y defnydd bradwrus a wnaed o'r faner wen, yr hyn a alwodd am wrthdystiad Arglwydd Roberts at arlywydd ion y gweriniaethau Yn yatod yr ymgyroh ddoe (yn Driefontein), darfu i Arglwydd Roberts, ao amryw o'i oagorddlu, sylwi ar nifer o Fn-riaid yn sefyll ar fryn yr oeddym ni yno ymosod arno yn codi en dwylaw i tyny, fel arwydd oymostyn,»- iad. Pan aeth ein dynion yn gymmharol agos, tywalltwyd tanio trwm o reifflau o aefylltaoedd agns arnynt, yr hyn a aobosodd gryn golled.' Y mae y newyddion a dderbynir o Ogledd Trefedigaetb y Penrhyn yn parhau yn galonogol. Y mae ymostyngiad y gwrthryfelwyr yn cyn, nyddu vi gyflym ar yr ochr ddwyreiniol. Adroddo Vrglwydd Roberts ddoe fod y Cad- fridog Gataore o tewn milldir i bont Bethulie y Sabbath. Yr oedd'y bont wedi cael ei dinystrio mewn rhan; a daliai y Bwriaid ochr y Dalaeth Rydd i'r afon. Mewn perthynas i gynnygion y Bwriaid am heddweh, darfn l Mr. Balfour hysbysn yn Nbt y Cyffredin, prydnawn dydd LIun, y byddai i bapyrau ar y pwngc hwn gael en goaod ger bron y Tt yn fnan.' Nid oes unrhvw hysbysrwydd awdnrdodedig o berthynas i natnry papyrau sydd i gael eu gosod o flaen y aenedd. ar bwngo yr ohebiaeth sydd wedi pasio rhwng dau arlywydd y Briaid a'r Llywodraeth Brydeinig. Dywed an goruchwyliwr newyddiadurol, modd b nag. mai atteb Llywodraeth ei Mawrhydi ydyw, gwrthod- iad hollol i gymmeryd i yatyriaeth gynnygion am heddwoh. Disgrifia gwefreb o Ladysmith, y Sabbath, enoiliad y Bwriaid o'r dref hono fel path mwy cyilawn nag y tybid ar y desbrcu. Mor fuan ag y siorhawyd y gynau, torodd y Briaid i fyny a ohliriasant oddi yno heb ddilyn cyfarwyddiadau neb. Yr oedd pob un drosto ei hun, 1100 yn cym- meryd y llwybr a allai.' Nid oes dim newyddion wedi dyfod i law o ran orllewinol Trefedigaeth y Penrhyn.

TAITH Y CADFRIDOG WHITE. I DERBYNIAD AKDOERCHOG YN M ARITZ BURG. GOHEBYDD rhyfel y Central News a ysgrifena fel y caniyn o Pietermaritzburg, non Wener:— Gyrhaeddodd y Cadfridog White yma am bump o'r gloch y prydnawn. l'an gyrhaeddodd efe i'r orsaf, yr oedd yno olvgfa o frwdfrydedd di-ail; yr oedd tyrfa enfawr o'r trigolion wedi ymgaaglu ynghyd. Arddangoswyd gorfoledd mawr wrth weled y oadfridog dewr, & cbeid arddangoaiadau o deyrngarwch ar bob Haw. Ar fanilawr y tn allan i'r orsaf, darfu i'r maer gyflwyno anerohiad, yn gyhoeddus, i Syr George, yn ei longyfarch mewn modd calonog ar yr am. (Idiffyniad rhagorol o Ladysmith, ac yn canmawl dewrder y gwarchodlu a'u cadftidog. Syr George White, wrth gydnabod yr anerch iad, a sylwodd nas gallai beidio teimlo ei fod yo caelei anrhydeddu gan y gorphoraeth, erei fod ef yn Jlafurio yr &deg hono o dan yr anfantais o ddioddef oddi wrth ymosiodiad llym o dwymyn, all yr oedd ei dymmheredd ya 102. Dymunai ddyweyd fod un rban o'r anerohiad yn rhoddi y boddhâd mwyaf iddo, a'r rhan hono ydoedd, yr an oedd yn cyfeirio at y gwirfoddolwyr. Yr oedd yn dda ganddo ef gael y oyfleusdra i ddadgan wrth bobl Maritzburg ei gydnabyddiaeth galonog am y cynnorthwy gwerthfawr a'r goddef. garweh eiriot oVholl beryglon a'r oaledi yr oedd Gwirfoddolwyr Natal wedi myned o danynt, yn gvetal a'r corph rhagorol. hwnw, y Ceffylau Ysgeifn Ymherodrol. 1311 raid iddo ef leihaa y doguau o ymborth i'r dref, mewn canlyniad i feithder y gwarchauad, ond nid oedd y milwyr wedi cwyno gymmaint ag unwaith. Mewn perthynas i'r dognan o ymborth, yr oedd wedi aarpaiu y gostyngiad isaf oedd yn bossibl, fel ag i gidw baner y frenhines i gybwfan uwch ben Lidyamith hyd y foment olaf. Yr unig ffordd bossibl i'r Bwriaid enuill Ladysmith ydoedd newynu y gwarchodlu. Yr oedd efe yn vm. wybodol o'r ffaith, er dechreu y cadgyrob, fod y gelyn yn awyddus am siorhau y dref. Yr oedd owymp Ladysmith i fod yn arwydd y byddai i'r I"-Ellmyniaid godi mewn gwrthryfel trwv yr oil o Ddebeudir Affrica. Yn y rhagddisgwyliad am hyn, yr oedd y gelyn wedi dwyn tryoiau i lawr i g'udo gwarchodlu Ladysmith I Pretoria. Yr oedd y tryciau hyny, diolch i Ddaw, wedi myned yn ol hehddynt. Torwyd allan i roddi cymmeradwyaeth byddarol i Syr George White yn ystod traddodiad yr anerchiad uchod, tra y chwareuai seindorf y dref mewn modd bywiog, Rule Britannia,' a Soldiers of tlte Quttn.' Aeth y Cadfridog White wedi hyny mewn cerbyd trwy yr heolydd, pi rai oedd wedi en baddutno yn brydferth 4 llumanau, & i Dy y Llywodraetb, lie y croesawyd ef gan Syr Rely Hutchiiieon. ™

I TELERAU HEDDWCH. Cyhoeouwyd mynegiad gan y Central News, ddydd Sadwrn, fod y gornchwylwyr wedi caell en hysbysu fod pump o genadwrlaethau o Mi wrth yr Arlywyddion Krnger a Steyn wedi cyrhaedd y Llywodraeth, yn gofyn ar ba deler- au y dygid y gweitbrediadau rhytelgar I der- fyniad. Dealla Cymdeitbas y Waeg fod y Llywodr- aeth yn ystyried nad ydyw yr amser well dyf. od etto i wneyd mynegiad awdnrdodedig o berthynasidalaranbiddweh. Nid oes nn ael- od o'r weinyddiaeth wedi rhoddi awdnrdod I gyboeddi unrbyw fynegiad ar y pwngc. Deallir, modd bynag, yn mYIIJ yr holl bleidiau gwleld yddol yn y wlad hon, mor bell ag y bydd a wnelo gweritirtothan Dehendir Affrica â hyn, nas gall y cyfreithim ar ol y rhyfel barhaaheb gael eu newid. Gohebydd o Brussels, y Sibbatb, a ysgrif- ena;- •Gwedlr mewn modd pendant mewn cylchoedd B^raidi fod yr Arlywydd K'nger wedi anfon brysneges at y weinyddiaeth Brydeinig. Mewn ymddlddan a gafwyd kydi Dr. Leyds, dadgana fod y rhyfel yn mhall o ddyfod i derfynlad, yn gymmaint a bod y Galluoedd yn gwrthod cyfryngu yn brescnnol. Y mae efe yn parhan i ymddiriad am fuid-ig oliaeth derfynol i'r B#:iaid. Dywed ef nad oes gan yr Arlywydd Kroger un bwriad i roddi i fyny.'

LLANRWST. Arvxrthiatt ar Eiddo-Oydd lAu diweddaf, cynuygiodd y Mri. Robert a Rogers Jones, ar- werthwyr, Fferm y Rhiwlae, Eglwysbach, yr hon sydd yn cynnwys 100 o erwau o dir, ar werth. Y oynDyg uohaf ydoedd 1 400p pan y cafodd y lot ei thynn yn ol. Yn y flwyddyn 1891, yr oedd y perchenog presennol wedi talu l,950p am dani. Gwerthwyd y Golden Eagle a Rose Bill, Trefriw, gyda phrydles o 39 o flynyddoedd i redeg a thal ardreth o bun gini, i Mr. George Wynne am 340p Prynwyd dau d9 ar oohr y ffordd rbwng y Llythyrdy a Gwestty Belle Vue, gan Mr. Evan Roberts, am y swm o 230p.

I LLANSANNAN. Busnts newydd.— Fe welir yn ol hysbysiad mewn colofn arall fod Mr. J. T. Jones, mab Mrs. Jones, Red Lion Hotel, wedi dechren bosoes yn yr ardal hon fel wheelwright ac undertaker. Y mae angen gwr i ymwneyd a gwaith fel hyn yn y cwmmwd gwledig hwn a chan fod Mr. Jones wedi dysgu ei grefft yn drylwyr, gellir bod yn sicr y gall efe, trwy ymroddiad, gyfarfod & gal wad. au yr ardalwyr. Gwneir troliau, cerbydau, to., ynghyd ag eiroh ar gyfer claddedigaethau. Dy- menwn Iwyddiant iddo yn ei antuciaeth.

ABERTAWE. Cyfarfod Blynyddol CAPEL Gomer. AR byn o bryd, nid oes, yn ddY tu, yr an gweinidog Ymneillduol yn fwy adnabyddus drwy Gymrn bnnbcladr na Dr. Gomer Lewis, o Abertawe. Yn wir, o ran hyny, y mae yn enw teuluaidd drwy boll Dywysogaetb Cymru o Gaergybi i Gaerdydd, ao o DI Odewi i Llanandras, ao nid ydyw yn ddyeitbr chwaith y ta hwnt i'r Werydd. Y mae Capel Gomer, Abertawe, lie y mae yr Hybaroh Ddootor wedi bod yn gweinidogaethu morllwydd- l'annus dros ysbaid htrfaibh o ddwy flynedd ar hugain yn brawf diammheuol ei fod yn gymmer- adwy, 1100 yn anwyl ddyn gan yr eglwys &0 o ran hyny, efe yn ddi-os, ar hyn o bryd yw y boneddwr mwyaf poblogaidd yn nbref hynafol Abertawe gan saint a pheebadariaid yn ddi wahaniaeth. Nifer yr eglwys pan yn nghapel Bell Vue oedd 42 tua'r flwyddyn 1878; ond yn awr, yn Nghapel Gomer, rhifa yn rhywle tutt 500, ynghyd 0, deg o ddiacon- iaid gweithgar ac ymdreahgar. Casglwyd ar ddydd yr agoriad 2,700p. ao o hyny hyd yn bres- ennol, y maeut wed, bod ynliwyddiannnsaros ben i ddilen y ddyled arogol ar yr adeilad iimg a phrydferth-un o addurnion y dref. Dydd 81.11110 dydd Llan diweddaf, cynnaltwyd oyfarfod blyn- yddol, pryd y gwasanaethwyd gan yr enwogion canlynolsef, y Parch. D. Jones, Cwmparo, yn Nghwm Rhondda, a'r Parch. W. Morris, oadeir. ydd Undeb y Bedyddwyr Cymreig, o Dreorci. Yr oedd y pregethau yn aiiuog a gafaelgar dros ben; a thaer obeithiwn fod yr hid da a hauwyd wedi oael dyfnder daear, ao y byddo ffrwyth totm eithiog yn oanlyn. Arweiniwyd y oanu yn dde- heuig dros ben gan Mr. J. P. Jones, a gwnaeth yr organydd yntau, hefyd sef, Mr. W. J. Evans, St. George Street, Abertawe, yn hynod o ganmol- adwy—yn wir, o ran hyny, y mae newyddiadttron Saesnig y dref yn rhoddi iddo y ganmoliaeth uohaf ag aydd yn bossibl. 0 eigion ein oalon dywedwn I Yo uwob, uwch, uobach yr 61, Dringed i gadair angel.' Dylasem grybwyll, hefyd, fod Dr. Gomer Lewis wedi darlithio 534 o weithian, ac wedi bod yn foddion i gaaglu dros wyth mil o bunnoedd o gyn. nyrchion ei ddarlithian at wahanol achoaion daionus drwy y wlad.-Gohebydd.

Bu boneddwr sydd newydd farw yn saith a phedwar ugain yn glerc iynadon Ely am drigain mlynedd. Yn ol ei maintioli, y mae yn Mhrydain wyth eymmaint o ffyrdd haiarn ag sydd yo yr Unol Dalaethau. Trefna brenin a brenhines Sweden i dalu ymweliad &'r wlad hon, ac y maent wedi oym. meryd Grove House, Roebampton. Gall merlynod y Baswtwya gario dyn 180 pwye ynghyd a'r arfau. Y maent yn allnog i gael allan lwybr rhwng oreigiau ysgythrog yu hwylas, ac nid oes eisieu en pedolt.

I gcheubic (Epmru, I Nos SADWRN, Mawrth lOftd, 1900. (Oddi wrth ein Gohebydd Neillduol). Y Toriaid yn ymysgwyd yn Ngorlhwtnbarth Caerfyrddi?t.-Yn wyneb rhyw argoelion sydd wedi ymddangos y gaU dadgorphoriad y senedd gymmeryd lie oyn pen llawer o amser, y mae y TorYa;d yn Ngorllewinbarth air Gaerfyrddin wedi deffroi, 800 wedi dechreu ymysgwyd i ystyried beth a ddylent hwy, neu, bethaallantbwy ei wneuthur o dan yr amgylobiadau, Cynnaliwyd oyfarfol gan nifer o honynt yn yr Ivy Bush, Caerfyrddin, dydd Sadwrn, wythnos i heddyw. Ao ar ol rhyw gymmaint o wyntyllu ar y mater, yr oedd pwys y farn o blaid darparu ymgeisydd Torïaidd, heb oedi dim, i sefyll brwydr am y sedd yn yr ethol iad cyffredinol nesaf, gan nad pa bryd bynag y digwyddo. Penderfynwyd danfon dirprwyaeth at Mr. Morgan Richardson, Neaadd Wilym, i ofyn ganddo ganiatau cymmeryd ei enwi yn ym- geisydd y Toriaid yn y rhanbarth, ao addaw iddo os gwna ei ganiatau, y gwna y Ceidwadwyr bob peth yn eu gallu tuag at ei ddychwelyd yo f add- ugoliaethus. Beth a wna Mr. Richardson yn wyneb y gwahoddiad a'r addewid, nid oes genyf fantaia i wybod. Nid wyf yn meddwl yr am- mheui efe am foment ffyddlondeb ei frodyr i'w gair, i wneuthur pob peth oil yn ea gallu i sier- hau ei Iwyddiant et; ond dichon yr ammheua fod eu boll allu yn llawn digon i sicrbau iddo ef y sedd. Y mae ymgeiswyr TOIïaidd cry Son wedi bod ar y maes yn v rhanbarth o'r blaen, ao wedi ca '1 hoi! nerth y Toriaid o'u plaid, ond er hyny, wedi methu ar bob oynnyg waenthur dim oeda yn agos i ennill y sedd. Y mae yn mron yn fwy nag a ellir ddisgwyl oddi wrth Mr Riohardson, er eymmaint Ceidwadwr yw efe, iddo foddloni can ei lygaid oddi wrth y ffeithian ydynt yn wybydduS iddc, ao anturio rhoi cam yn y tywyllwch nad wyr efe yn y byd i ba Ie. Fe ddichon nad yw y blailt Ryddfrydig ar DIo o amser a'i phea yn gwbl uwoh law y dwfr, nao yn debygol iawn o ddyfod i awdurdod trwy yr etholiad nesaf ond fe fytd yn beth i'w ryfeddu os na ofala Rbydd frydwyr rhanbarth isaf sir Gaerfyrddin na ohaffo un Tori yr anrhydedd o gynnrychioli yr etholaetb. Rbyddfrydwyr llewaidd yw gwir godren gwlad Myrddin Yr esgob wedi ei gornelu gan yflcer.-Am feiddio o'r Parch. Mansel Townsend, ficer y Fanni (?), ommedd darllen gweddian dros y meirw yn ei eglwy ar arohiad Esgob Liandif a meiddio o hono, yn mhellach, gynnyg oyfiawnbau ei ommedd- iad, ysgrifenodd yr esgob lythyr ato, yn ei gyng- hori i ymotwng ar ei liuiau i weddio am y gras o ostyngeiddrwyad, yn hytrach nag ymhyfhau i farnu yn groes i'r rhai uwoh nag ef yn yr Eglwys, fel un yn teimlo yn ddigonol o hono ei hun i farnu drosto ei hon beth oedd yn iawn, neu heb fod yn iawn iddo ef ei wneuthur. Pa fodd bynag, oasglodd y fleer ddigon o wroldeb i ysgrifenu ail epistol; ac yn hwnw efe a brofodd yn eglur, os ne* y fath beth a phrofi yn eglur yn ddiehonadwy, fod gweddio dros y meirw yn groes i d$}ysgeM- iaeth Homiliau Eglwys Loegr a Llyfr y Wtddi Qyjjredin, safon athrawiaetb yr Eglwys. A chan nid yw yr esgob wedi gweled yn dda gynnyg un math o attebiad i ail epistol Mr. Townsend, ed- rychir ar ei arglwyddiaefh fel un wedi cael ei goroelu, ao heb wybod pa fodd i ddiangc Teiml- ir yn gyffredinnl fod ei safle a'i gymmeriad yn galw am iddo wneuthur un o ddao beth-nalill ai profi fod y ficer yn camesbonio dysgeidiaeth yr Higlwys, neu ynteu ymddiheuro iddo am anfon ei lythyr ato o herwydd meiddio o hono weithredu yn ol ei a-gyhoeddiad am ddysgeidiaetb yr eglwys y mae efe yn offeiriad ynddi. F/aclri Ymenyn St Clearg.-Mae atiroddi&A blyn- yddol y ffactri ymenyn yn St. Clears newydd gael ei gyhoeddi; ac y mae yn amlwg oddi wrtho na fu y flwyddyn ddiweddaf yn un lwyddiannus ynglya i'r sefydliad. Ni ohyboeddwyd dim Uogran (di nidend). Rhaid i'r rheswm am hyny fod mor foddhaol ag ydyw o amhrg-nid oedd dim i'w gael a allesid gyhoeddi. Y gweddill mewn Uaw ar ddecbreu y flwyddyn oedd 155p ar ei diwedd, 222p. Da iawn na fuasai diffyg. Ni a obeithiwn y bydd y flwyddyn hon yn un fwy llwyddiannus. Y bone newydd ger Ltangadog.-Y mae y bont newydd ar yr Afoo Sawdde, yn ymyl Llangadog, wedi ei gorphen, a'i hagor. Nid oes yn mbell. ach i'w wneuthur a hi ond ei defnyddio, a'i ohadw mewn oywair. Claddedigaeth y Parch. David Richards, Caerphili.—Ymddangosodd hanes marwolaath y gOr da hwn yn y golofn hon yr wythnos ddiwedd- af. Cymmerodd y claddedigaeth le dydd Mer- oher, yn mynwent oapel Groeswen. O'r nifer mawr gweioidogion oedd yn bresennol yn yr ang- ladd, cymmerwyd rhan yn y gwasanaeth orefydd- 01 gan y rhai eanlynoI :-y Parohn. J. P. Davies, ao A. O. Hopkins, Caerphili; J. Williams, Hafod; C. Tawelfryn Thomas, Groeswen; E. Bush, Sunderland T. S. Davies, Cwmbrin M. Jones, T' newydd; T. S. Hughes, Maesyowmwr. Llawer o ymgeiswyr am un swydd —Yn nghyf- arfod diweddaf Bwrdd Ysgol Llanelli, gwnaeth. pwyd yn hysbys fod oynnifer a 78 o ymgeiswyr am y pennodiad o brifathraw yn Safon Seithfed yn yr Yagol Uwchraddol yn y dref. Os nad yw y gwJr enwog a wnant i fyny y rhentr hirfaith In rhai o bob cenedl dan y nef, y mae eu beowan a'u cyfeiriadau yn siorwydd en bod yn rhai o bob parth o Gymrn a Lloegr. Un Mr. W. M. Bailey, Leicester, sydd wedi cael y penoodiad. Fe welir fod llawer yo rhedeg, eithr un yn ennill y gamp. Marwolaeth gioraig oifeiriad.-Dydd Mawrth, bu farw Mra. Williams, anwyl briod y Parch. T. B. Williams, ficer St. Paul's, Llanelli, yr hon oedd feroh i'r diweddar Baroh. Latimer Jones, Caerfyrddin. Ni bu yn glaf ond am yohydig o oriau. Dolur y galon oedd ei ohlefyd. Yn Nghaerfyrddin y oymmerodd yr amgylchiad le, yn nh £ obwaer y drangoedig, tra yr oedd hi yno ar ymweliad &'i chwaer. Y cyilro gorfoleddus wedi ymlonyddu.-Ar ol gorfoledd oyffrous yr wythnos o'r blaen, a achos- wyd gan lwyddiant yr arfau Prydeinig yn Ne. heubarth Atfrioa, yn rhyddhau Kimberley, yn cymmeryd Crooje a'i fyddin yn garcharorion, ac yn gwaredu Ladysmith, y mae y teiml&d wedi llonyddu i raddau mawr, a'r bobl wedi dyfod atynteu hnnain, heb fod yu golledig iddynt eu hunain mewn on phryder na gorfoledd. Wedi i'r pentwr gynneu yn fflam, buan y llosgodd yr holl ddefnydd. Y mae Ilwyddiant ein harfau yn par- hau, a'r Bfvrisid yn cael eu gorehfygu ar bob llaw; fel y maent erbyn hyn nid yn uuig wedi colli llawer o safleoedd pwysig, ac wedi colli llawer o waed gwerthfawr, heb ennill dim ar gyfer y golled, ond hefyd wedi colli eu calon i barhau yr ymdrechfa ddiffrwyth. Y mae Kruger yn parhau i fod ar ei oreu yn oeiaio en gwroli i Salman cys- segredig, yn debyg fel y oeisiai henuriaid Israel gynt IVroli y bobl yn erbyn y Philistiaid, trwy gyrohu yr Arch o Siloh i faes yr ymladdfa ond yn awr. fel y pryd hwnw, y mae y cwbl yn argoeli bod yo lIafar oler, a gwaeth nag ofer. Nid yw Duwynymladddrosdreiswyragormeswyr. Y mae rhagrith crefyddol Kruger mewn cyssylltiad &'r rhyfel hwn yn ei wneuthur vu gymmeriad ffiaidd yn ngolwg pawb a fynant edrych ar bethau fel y maent. Gan nad pa faint byuag o anghyfiawnder a ddichop fod yn y rhyfel presennol. y mae y awm mwyaf o hono ar du y rhai a ddarfu ei gyhoeddi, ao a ddaethant allan o'u tiriogaethau eu hunaia I yn linoedd, gyda mawr frys, i diriogaethau na pherthynent iddynt, gan lwyr fwriadu attafaeiu y tiriogaethau Prydeinig, a'a gwneuthur yn fedd- iant iddynt eu huoain. Nid oeddynt yn malio dim am gyfiawnder, os gallent hwy yn rhyw fodd gyrhaedd eo hamean. Ond yn awr, y maent ar enoil yn mhob cyfeiriad, mewn braw a dychryn yn ffoi yn en hól i'w talaethau eu hunain, lie y dylasent fod wedi aros yn llonydd, yn llafurio y tir, ao yn bwyta o'i ffrwyth. Y mae hyn yn ar- goel, ao yn argoel tra dymunol, fod y rhyfel dinystriol yn tynu at ei derfyn. Dilys ddiam- mheu yw y bydd diwedd y peth truenus hwn yn well na'i ddechreuad Ac am fod y pen draw megye yn y golwg, y mae y bobl yn ymdawelu ao yn ymlonyddu. ao o dipyn i beth yn dyfod i fedru fforddio amser i lawer o bethau heb law darllen newyddion rhyfel yn v newyddiaduron. Nid yn hir y gellir byw ar ddim anghyffredin heb flino a larn arno.

DINBYCH. Gyfarfod Llmiyddd a Cherddorol Ysgol Sid y Capel Mawr.—Nos Fawrth, y 6ed cyiisol, cyn- ualiwyd y cyfarfod blynyddol hwn, yn yr ystafell eang sydd yn gyssylltiol i'r addoldy- un o'r ystafelloedd mwyaf cyfleus a fedd yr holl gyfundeb at gynnal cyfarfodydd o'r fath ynddi. Yr oedd cynmilliad lliosog wedi dyfod ynghyd, er fod yn y dref, y noson hono, attyn- iad cryf arall. Llywyddwyd gan y Parchedig Evan Jones, gweinidog llafurns y lie, a chafwyd ganddo anerchiad byr a phwrpasot ar amcau y cyfarfod. Arweiniwyd y gweithrediadau gfln Parch. Robert Griffiths, Chapel Street. Y beimiaid oeddynt :—Ar y Traethodau a'r Ar- holiadau-y Parch. E. Wynne Roberts, Bodflari; Ar y Gerddoriaeth Mr. W. Rtoll'Y Davies, Natitglyi) ar yr adroddiadan, &c., y Mri. Edward Mills, Chapel Place, a 1). H. Davios, prifathraw Ysgol y Sir ar y Celfyddydwaitb- Mrs. Gee, Miss J. Roberts a Miss M. W. Jones (yr hnn, hefyd, a wasanaethai yn fedrus wrth y berdoneg), a Nii-, E. J. Roberts, prifatlirnw Ysgol y Bwrdd. Cadeirydd pwyllgor y trefn- iadau ydoedd Mr. Joli it, Htiglies, Bodhyfryd yn gofalu am y drysorfa yr oedd Mrs. Andrews, High Street, a Miss Parry Williams, prif- athrawes Ysgol y Babanod yn y Frongoch tra y gwnaetbpwyd gwasanaeth gwerthfawr fel ys- grifenyddion gan y Mri. R. Griffith Jones, draper. ac Ernest Jones, High Street. Ar- wisgwyd y llywydd, yr arweinydd, y beimiaid, a'r buddugwyr gan Miss Bella Jones, High Street, a Miss Jeffreys, Vale Street. Yr oedd swm y gwaith yr aethpwyd trwyddo mewn o ddeutn tair awr o amser, yn fawr, ac yu dangos fod Hawer o lafur wedi bod yn y ddysgyblaeth flaenorol i'r cyfarfod. Plant bychain ydoedd toraeth y cystadleuwyr, a'u nifer yn anferth o liosng. Drwg genym nas gallwn roddi ellwall y buddngwyr ar bob iiitter ond, gallwn ddy- weyd yn ddibetrus iddynt oil wneyd gwaith rhagorol, ar y cyfan, Nis gall yr ii beibio ffrwyth cyfarfod o filth hwn ar fyrder. Yn ystod y cyfarfod galwyd sylw at yr Eisteddfod =??rol y b?riedir ei chynnal ddydd Llun y Pasc yn y Drill Hall, a rhagolygon yr hon ydynt yn dra addawol. Cyfarfod JtWoreiWo!.—Cynnaliwyd cvfarfo a,lioniadol yn nghapel Lon Swan, nos Lun, mew cyssylltiad A Chymdeithas yr Yingyrol- Gristion ogol. Llywyddid gan y Parch. James Charles, y gweinidog. Cafwyd caneuon gan Mrs. Evans, Chirk Shop; Miss Gwladys Roberts, Mr. Bocus, a Mr. H. Price Roberts, o'r swyddfa hon, a deuawd gan y Mri. R Price R oberts a W. Morris; triawd gan y Mri. W. Morris, Walter Roberts, a R. Price Roberts; a phedwarpiwd gan V personati a enwyd yn flaenorol, gyda Mr. Robert Daries, Wesley Place Trodd y cyfarfod allan yn hyno-l o lwyddiannus.

GLYNCEIRIOG. OYNGHBRDD MAWREDDOG. OlBHAUWYD oyugherdd mawreddo? yn Ysgoldy y Bwrdd, yn y lie uohod, nas lie, Mawrth 8fed, o can lywyddiaeth Mr. Edgar W. Foulk-s. Yn ei araoth, dywedodd y llywydd y byddai Iddynt, nid yn nnlg gael gwledd gerddorol, ond y byddai en presoDDolrleb yn foddion i gyn north wyo yn mlieo yr .01101 oenbadol, gan y byddai yr elw yn myned tuag at ncboi cenhadol yr Berber, mewn uysiylitiad ttg eglwys y Bedyrtdwyr yn Dolywern. Agorwyd y oyfarfod grda datgantad o Blentyn y meddwyn,' gan Miss Foulke. (contrilto) Llangollen. Canwyd 1 Bngall,' gan Mr. Ryland George (tenor), Oefomawr. Dllynwyd gan Mr. Arthur Davies (baritone). Celn, grda datganiad rhagorol o Yr Ornest;' a chanodd Mpliuldd y Ddyfrdwy.' mewn attebiad i eacor. Trwy garedlgrwydd Miss Robert', Ponsonby, Llan. gollen, oafwyd dethollon ar y Gramophone, y rbai a dd .b;.twyd gyia liswenydd. Oanodd Miss E. A. ThompA (soprano), Glyn, Neges y Bloileuyn.' Mr. George Thomas (bass), LIanioHen, a ddatgan- odd 1 We are the bays that do the fighting.' Oafwyd datganiad a?ddeioho< o'r ddeuawd 'Mae Cymry 'n barod,' gan y Url. George a Daviei (Encdr). Datgaawyd 'Drohweliad y Mitwr, gan Mr. E. P. Jonas (baritone) Olyn. Datganwyd The Toiltro I (encor), gan Miss Foulkos, Usagolien. Oanodd Mr. George Thomas 'TU Diver, gydag effaith a ehafwyd 'Big Ben,' fel encor. Hefyd, rhoddwyd encftt i ddatganiad Mr. Ryland George o Hyd fedd bi gAr yn gywir.' Ddynwyd gyda'r gAn Merob y C»dben,' gan Mr. Arthur Davies, yr bon oedd yn un o'r petbau goreu a glywyd erioed ganddo. Rboddwyd eoCÔr gyda btwd- frydedd tellwng Iddo; a ahanodd yntsu I Bwtbya yr amddifad' mewn attebiad, Y gyfeilyddes oedd Miss Jones, Oanoldre', Lllln- gollen, yr bin a aeth drwy ei gwaith yn arddetchog. Canu Y Bwthyn ar y Bryn,' gan Mr. E. Jones, a'i barti. Oynnygiodd y Porch. J. James ddiolobgarwch gwresocaf y oyfarfod i'r oadelrydd, y cantorion, y ayteilyddes, I Miss .Roberts am el gwasanaeth gyda'r gramophone, 60 i Mr. R. Edwards, Dolywern, am feotbyg y berdoneg. Yr oedd y oyngherdd yn un o'r rhai Inwyaf llwydd- iannus a gynnaiiwyd ya y Glyn er's hlr amicr. Canwyd Hen Wlad fy Nhadau,' I d'ilwed iu, gan Miss Ffoulkes, ac ymuuodd y gynuulleldfa yn y oydg&n. C8oIiw,d Dnw Gadwo y Frenhines, hefyd, gan y Oramovhnne. I Gohbbtdd.

Yn Redditoh, yn ygtod y llawenydd ar waredig- aeth Ladysmith, derbyniodd dau o blant uiwed trwm trwy ffrwydrad cyflegr bychan. Y mae y gyn Ymherodres Eugenie, yr hon oedd yn gorwedd yn beiyglus glaf yn Ilatis, wedi gwella yn ddigou da i fyned i Mentdne. Rboddodd Arglwydd Rosebery giniaw i'r tlodion oedd yn Nhlotty Epsom, y rhai a rifent I o 400 i 500, ddydd Mawrth, er datblu rhyddhad Ladysmith.

DOCTORS A.GRBE that aU Milk should be eternized. The only "?m of Et ,?d,d adapted by the ritir medicatprotea?oo.theWar .n1 ?"'?0"'?-.?? tILe hosplt.lø. is the' A) mud System,' Tho ArmarJ Patent l\{j¡k Ster!lizJrs for dome3tic 11"" flom 3 I 6d. and upwards, aocording to slw. arc .Id L. the ittadintf Iforiiiioiig^Stores ^HUU d cohneenniutsHtiB?. Wholesale addtt8j, Aymwrd Co-, Ipswich. Loudon DepbH2, Holborn Viaduct. A

&,It y Bwriaid o safleoedd cedyrn ar bwynt y bidog. Nid wyf wedi bod yn alluog etto i gael allan I nifer manwl y colledion. ya wys&y rhai a laddwyd y mae Cadben iSustaoe, y DUffs. Cadben Lomax, y Gatrawd Gymreig. Mr. M'Kartie. gwladwr Iudiaidd yraneillduedig, oymylltiedig & Kitchener y Buffs Y Milwriad Hicksoy, wedi tori angwrn ei goes yn drwm. Yr Is-filwriad Ronald, ei yagwydd, yn ysgafn. Catrawd Gloucester. Cadben Jordan, ei goes, yn ysgafn. Y Gatrawd Gymrtig. Yr ail Ivfilwriad Torkiogton, ei goes, yn ysgafn. Yr ail li filwrlad Pope, yn ei geudod, yn beryglus. Yr ail I-ifilwriad Wimberley. yn ei geudod, yn llym. Catrawu Essex. Cadben Broadmead, ei goes, yn ysgafn. Y Maesfwjnelwyr Brenhinol. Yr Is-filwriad Devenish, ei wddf, yn ysga'n. Y 4dditt Frenhinol o Gorplduoedd meddygol Yr Uchgadben Waite, yn ei fynwes, yn llym. Yr Is-filwriad Berne, ei wddf, yn yagafn. Magneltvyr Brenhinol Awstralia. Y Milwriad Umphely, ei geudod, yn beryglus. BRADWRIAETH Y BWRIAID. 9 45 yn y borcu. 1 Anfonwyd y wefreb a gaulyn genyf fi at eu hanrhydedd, Arlywyddion Gweriniaeth y lljlaetb Rydd a Deheudir Affrica Yn gymmaint a bod enghraitft arall wedi'di- gwydd o gamddefnydd mawr o'r faner wen, ao o godi i fyny eu dwylaw fel arwydd eu bod yn rhoddi i fyny, y mae yn ddyledswydd arnaf i'oh bysbysu eich surhydedd, os bydd i'r eamddefnydd ddigwydd etto, gorfodir Ii, yn anewyllysgar, i beldio a sylwi ar y faner wen o gwbl. Cymmerodd y digwyddiad hwn le ar y bryn i'r dwyrain o fferm Driefontein prydnawn ddoe, ac yr oedd amryw o fy swyddogion, yn gystal a myfi fy ban, yn dyat o hyny; a chanlyniad hyny ydoedd, i amryw o'm awyddogion a'm dynion gael eu elwyfo. Cafwyd symiau mawrion o fwledau ffrwydrol, o dri math gwahanol, yn ngwersyll Crocje, ao ar ol pob ymgyrch A oborphluoedd eich anrhydedd. Y mae y oyfryw droseddiad ar arferion cydna- byddedig rhyfel a Chynnadledd Geneva yn taflu gwarthrudd ar unrhyw allu gwareiddiedig. Y mae oopi o'r wefreb hon wedi oael ei anfon i'm Llywodraeth, gyda dymuniad ei bod yn cael ei banfon i'r boll Alluoedd Ammbleidiol.' Gan wefrebn yn ddiweddarach o'r un lie, dywed Arglwydd Roberts:- Nis gallaf gael allan nifer manwl y oolledion cyn i mi orymdeithio; ond bydd i mi ei anfon mor fuan ag y bydd yn bossibl. Dioddefodd y Bwriaid yn drwm. Cafodd 102 o'u meirw eu gadael ar y mass. Cymmerasom tuag ugain yn garcharorion.'