Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

10 erthygl ar y dudalen hon

' AT EIN GOHEBWYR,

SYR -B. HALT. -A'R WEINYDDIAETH.I

XODiADAU " MEDDYLIWR."

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

XODiADAU MEDDYLIWR." Iarll Drrbj i a'r Cartrcfiu—Disraeli yn dosparthn yr ciftaldlnoedd g<vcigion yn y Senedd—Gwaddoiiad Maynooth—Gwyryfdai (Nunneries). Yr irj/f yn vicddit rfod araeth Iarll Derby yn nhy Muer Llumlain nos Sadwrn diweddaf, yn un j o'r rbesymau cadarnaf yn erbyny cartreflu o ddini a draddodwyd eto. Yr oeddwn wrth ei darlleu yn barod i feddwl ynwyf fy bun, fod ei Aighvyddiaeth wedi ymuno a'r Gymdeithas Heddwcb, a'i fod yn cydlafurioyn yr un macs a'r Parch. Henry Richard. Dangosodd ei Arglwyddiaeth ein bod yn heddveh- 01 a phob gwlad, fod cariad at heddwch ar gynydd parliaus yn mhlith llywodraetbau a chenhedloedd y ddaear, a mwy na'r cwbl eu bod yn mwynhau y mwyaf ti Ffraingc, y bwgan hwnwa bortreadwyd mor fywiog o linen eiu dychymyg yehydig o amser yu ol, a'n bod yn cydweitbredu yn garuaidd a hi i geisio helaethu trifiiidaetli yn mharthau mewnol America. Pa fodd y dichon i'w Arglwyddiaeth amddidyn rheithysgrif' y Cartreflu yngsvyneb y ffeitlpau hyn sydd i mi yn ddirgeiwcli. Os oes llai o awydd rhyfela yn mvsg ccnedlocdd y ddaear yn awr nag erioed, ac os ydym ar delerau mov gyfeillgaru Ffraingc, oni fvddai yn Hawn mor ddoeth ymdrafod a llywodraeth y wlad bono i geisio cael ganddi gytuno i leihati tipyn ar ei bvddin a'i ilvnges, fel y gallem uinnau wileyci yr un modd yn lie eu cynyddu a timvy hyny ysgdoha yciiydig ar feichiau y ddwy wlad trwy symud tretbi sydd yn gymaint o atalfa ar tforad trafnidaetb. Paham meddaf na cHid gwneyd hyn os ydym mor gyfeill- gar a'u gilydd, ac os oes cymaint o awydd yn llyw- oiraethwyr y ddwy wIall i helaethu masnach a thrafnidaeth. 0 leiaf y mae mesur y cartreflu sydd vn awr o flaen y Senedd, yn ngwyneb araeth Iarll Derby nos Sadwrn, yn ymddango.^ yn yutydrwydd hollol. Yr icyf yn meddicl fod gan Disraeli, pan yn dy- tnimo caul caniatad i ddwyn rhcithsgrif i mewn i roi cistcddleocclù gweigiou Sudbury a St. Albans i Burthau Govllewinol Swvdd Efrog ac i Ddebeu- barth Swydd Gaerwervud, rhyvv beth mewo goUvg nad ydoedd yn ganfyddadwy ar y wyneb. Beth ydoedd yr amcan bwrlW sydd yn beth anhawdd ei ddyfalu. Mae'u gwestiwu a oedd Disraeli :n ddi- dwyll yn ei gais. Ilawdd canfoJ iiisii efhith y mesur, pe dygasai Disraeli ef i mcwn, a phe buasai yn yn ddiwrthwynebiad trwy'r Senedd, funs- ai ychwanegu nifer cynhrychiolwyr y dosbeirth amaclhyddol. Y mae Swydd Gaerwerydd yn awr yn danfon dan rhyddfrydwr, and pe rhcnid y Sir yn y fath fodd fel ag i osod y dosparth amaetiiydd- ol a'r dos'oarth gweithiol ar eu pontiait eLi lititiain, danfonid dan aolo.I tori aid d, efallai, ac felly gwneyd pleidleisiau y ddau aelod rhyddgarol presnuol yu ddirvm. Ond odid nad yr un fydd-ii yr efl'aith ya Ngborllewiiibartli SwycU Efrog. Yn awr gwyddai Disraeli yn burion pe eollai ei gynygiad, yr hyn oedd yn bur deby?ot cyn i'r peth gymeryd !le,y  rrancldo l'nvt)cth i vrrijfl"Ostio yrdrh ¡' bnasui ganddo i,yw")ctl; ?'i-I amser yr etholiad wrth yr amaedtwyr. ???? weyd yn awr ei fod weh cyny??-???;?? %va?,aliactligai-i cl(l?-lit, 0", 1) -i??cli ei lesteirioyn Yii tiwr yr v; .yf vii ei ?''?S??n?svddyngwnevdmwyoniwed tne 1(1%1" !'?l ???'?'y?aiM ddosbarth i wrtbwyncbn y Hail "w'r? gWKidwnapth. ac i beri i'r naill dybiod fod ei iwyd iiant yn dibynu ar allwyddiant y llall. Y mac' Toriaid yn euog o wneuthur hyn yn barhaus. Nid ocs dim anghydweddol yn llwyddiant y ddau ddosbarth. Y mne bendithion rhyddfasnaeh yn cael eu teinilo gan bob dosbarth yn gyliVediuol I' ond gan vr amaethwyr.. lr oeddynt bwy yu tjwvddoo'r blien p?uoedd ymborth ddrutaf, ac o 1 ganlyniad pan oedd y bobl mewn mwyaf 0 galedi. V mae'r toiidd??n'.vyr yn ceisio drygn pob dos- eto o din emY gwneyd lies ir amaetiiwr Yn awr vr ynfydrwydd a'r twyll nNyif ydyw hyn. Nid lies vr amaethwr svcld mewn gohvg, old lies y tiri'eddianwyr, ac yr tnjf yn goreti po gyutaf y daw'r amaeth'.vr i gaulod fud ei les ef a lies y dosbeirth gweithfaol o'r deyrnas yn nglyn wrth eu gilydd. Oud iddynt ymuno a Cobden, Hume, Wiil?iisl(.,y ae ereill i ysgafuhau beiebiaur wlad yn gyffredinol, ac ymuno a'u gdydd i fYí1u ?o?tyngiad yn eu rhenti, ac ymuno ar ymncindu- wvr l i q?ol ?warfdi?aetb oddiwrth y dreth eglwys a'r degwm, bydd pob dosbarth yn llwyddo, nid yn unig bydd yr amaethwyr yn llwyddo, end bydd pob dosbarth arall yn llwyddo, ac o ganlvniad yngallu prynu ei nwyddau yn well, ac ni fydd raid i'r am- aetliwyr ofni nas gallant ddod a chynyreh y tir i farebnadoedd y dcyrnas hon yn rhatacb nag am- aethwvr unrhyw wlad arall, a chael elw da iddo ei bun hofvd. Ond yma yn unig y mae i'r amaethwr ddisgwyl am iecbydwriaetli. Os a i dybied fod ei les ef a lies y dosbuirth gweithfaol yn anghydwedd- ol a'u gilydd, os a i dtlilyn y blaid doriaidd dan ddrsgwyf cael gwaredigaetl), ni fydd ond yn dilyn i /nis fat tius neu Jucli o lantern, yr hwn a i harwain ir tomenvdd ar llaid, ac a ddiilanaoi ollvg gan ei adael mewn tywyilwch. Yr uijf yn me'ddui fod yr ymraniad aT y cynvg- iad dan sylw, trwy yr hwn y gwrthvvynebwyd y Weinyddiaeth gan fwyafrif o 80 yn dangos yn eglur nad vdvw y einyddmeth bresenol yn catlw eu swyddau end ar oddefiad yn unig. Tybiasant trwy eu bod wecli cael mwvafrif iror fawr bob tro yn yr ymraniad ar veithsgrif y Gavivotla, eu bod yn moadu ymclcliried y Iv,oncl aangoswyu lauynt nos Bun eu camgymeriad. Ni oddelir i unrhyw fesur gael ei driu yn y Senedd hwn ond a ystyiir yn angenvheiiliol. Pa fodd y geilir ystyi'ied rheith sgrif y Cartreflu yn fesur angonrhcidiol sydd i mi yii ddirgelweb. ilyderu yr ydwyf y toft ir y Weui- ddiaeth allau cyn pasio y mesur gwaradwyddus hwn. Yr ivyf yn meddwl fy mod eisoes wedi dywevd Iv meddwl mewn tnodd cyffredinol ar waddoliad Maynootb, ond efallai y caniateir i mi wneyd nod 1 uen or T.Seneddol ar y mater uos tuwrlh diweddaf. Fe geniydd Amscrau oddiwrth yr adroddiadan Seneddol mewn cwr arall o r pnpnr hwn, mae'u debyg, fod y duadl av gyuvgiad .Mr..Spooner ar fed ymchwihad i'r addysg a gyfrelllr yn yr uthrofil. Babaidd hono wedi ei gobirio am wythnos. Nid oes dim newydd yn y cyhuddiadaua ddygodd Mr. Spooner yn erbyn addysg yr Athrota. Kid oedd dim arogeu i'w ddis- gvvyl nr y (lechl-CLI. Gwyr pawb a wy.r rhvwbcth am weithrediadau yr offeiriaid pabaidd nad ydynt vn ddvnioo y geilir ymddiricd vudd" vnt. Os bydd lies gwladwriaeth a lies yr Eglwys yn croesi cu gilvdd, nid rbaid petruso penderfynu pa un a ddewisa'r offeiriaid. Ynfydrwydd hcfJd fydllal tybied y byddai tori llwon, neu yn wir unrhyw wcivhrcd wrall p« mor y-gcler bynFig. yn un ntodfa ar eu ffordd i weithredu dros yr eglwys. Da;lien- or Pascal's Provincial Lctteis, a cheir gweled v gall y Jesuitiaid gyfiawnhau y gweiihredoc-dd mwyaf ysgeler. Nid wyf, meddaf, yn amheu dim o'r petbau a ddywed Mr. Spooner, ac nill rbaid i mi gan hynv ddyweyd fy mod o galon nid yn uni? yn bleidiol ar fod ymchwiliad yn cael ei wiuyd i'r addysg a gyfrenir yn Maynootb, ond befyd fod v gwadvioliad yn cael ei dynu ymaith yn llwyr. Ond y mae'u deg i ni, ar yr un pryd. ystvried beth fydd caniyniad y cyfryw fesur. Edrychir arno gan y Pabyddiou fel erlidigaeth oberwydd crefvdd— Put)ycldioii fel erlidi,"Llctll ol,ei-?vvcl(l )T Iwerddon, rbydd fwv 0 ddylanwad i'r offeiriaid ar y werin, gan y bydd yn creu cydymdeimlad yu y naill tuag at y llall, a pliar fo(I mwy o aelodau gwir babaidd yn cynbryclnoli y Gwyddelod yn y Senedd. Yn awr yr wyf fi yn bavnu j'n siwr y dylai eiii Senedd, os byth y penderfvnont dynu ymaith waddoliad Maynootb, ynriddwyn yn gyj- inirn tuagat y Pabyddion. Y mae vu beth nn- ngiiyfiawn ar ol trawsfcdciianu llawer o'u lieiddo a'i roi yn nwylaw yr Eglwys Sefydledig, eu <?or- oJ h fodi heblaw hyny i gyfranu tuagat gynal crefydd y macat yn gydwybodol yn ei hvstyriod yn beresi. Geilir bod yn lmr Slwr y bydd llwyr dynu ymaith hen waddoliad Maynootb yn siglo yr Eglwvs Sefydledig byd ei seih;m, gan fod yr olaf i fesur mawr yn pwyso ar y blaenat. Os sylwir ar y i i ,3 83,1 ?N. i rI. v ddadl Seneddol, cesr gweled nad oes vr un o'r aelodau (os nnd yayw. Ardalydd Blaudford) yn dad leu dros dynu ymaith y gwaddolind am mai Co leg J'ctbaidd yn unig ydyw, ond yn unig am fod yno betbau yn cael eu dysgu sydd yn anghydweddol ag ymlvniad wilh ein llywodraeth ni ac yn ddiuystr i fcesau yn gyffredinol. Ond, os nad wyt yn camgymervd, v mae teimlad cryf v tu allan i'r Ty ei l'od yn drais ar eu eydwybodau eu t-orfodi i gynnal y grcfydd Babaidd. Ond yn y Ty nid oes nemawr o gyd- wybod yn y mater. Y mae era fydd yn cael ei ddefnyddio at wa-anaetb y llywodraeth—y mae i fod yn wasanaethgar iddi. Y fath anghysonderau sydd yn nglyn a gwaith v llywodraeth yn gvvaddoli crefydd. Uwaddo!ir Pabyddiaptb yn yr Iwerddon ae, vii y trefediiraethau, a gwaddolir yr eglwy" s. Bresbyteraidd u'r Eglwys Sefydledig drachefu i goisio gwrt'nweithio addvsg y grefydd Babaidd yn y manau hyny. Gwaddoia'n llywodraeth ni Hiu- dooaeth yn yr India, a danfona Iallaii, wrthweitliio Ilindooaeth. Heb son am y dirmyg a roddir ar grefydd trwy hyn, y mae y cyfryw ym- ddygiad yn wast raff ar orian ac yn sariiad ar ddeiliaid Prydain. Dywedaf gan hvny eto fod yn anmbosibl i neb wrthwynebu gwaddoliad May- nooth a chydwybod rydd os na bydd heryd yn gwrthwvnebu pob gwaddoliad gwladwriaetliol o grefydd. fod pwne j J Yr xvyf yn meddwl fod pwnc y llei_ andai (nun-\ neries) yn un befyd ag sydd yn gofyn fod y nub o ymyra ?gcr' ,vii ei dJwyhw e hun. Y mae ??stwi- 3' livii an T,-ICILI V gwyrytdai Pabaidd, sydd mor and, ysywaith, yn y wiad hon, yn agorcd i ymweliad dirnrwywvr y llywodraeth. Y mac cyfarfodydd yn cael en cynal yn mhob parth o'r deyrnas yn mron ary mater; a danfonir clciscbau ar yr ochos yn barhaus. Nid wvf yn meddwl y derbyniar deisebau hyn nemawr o y Ty; ond i'm iyh i, y mae cais y éieisclnvYl" yn eithaf rliesymol. Gwyddys am yr Eglwys BalJHicld ei bod yn awyddus am gaei pob guIll!, moesol a gwladwriaetliol, 1 w dwylaw ei hun. Nic: oes dim inoddiou yn rhy atgas ganddynt, os gall- ant rhywfodd gyrhaedd eu hamcan. Y n;oo'l' gwyryfdai sydd ar byd a lied y wlad ya gyfangwbl o dan n wel urdod yr ofleinaid Pabaidd. Ni faidd neb hued i mewn iddvnt heb eu caniatad bwy. Dywedir fod yno rai beuvwod truain yn cael cam driniaeth o'u mewn—bod arnynt awydd am gael eu rhyddid yn ol i vmgymysgu a l' byd-onJ eu bod rnewtucarcliar yn Lwylaw yr offeiriaid. Yn awr fe wyddys yn burion nad ydyw sefvdliadau fel hyn yn gydwcddol ag vsbryd y ffurftywodraetii Prydeinig. Gwyddys yu dda fod offeiriaid Pab- aidd hud-ddenu benywod diamddilfyn i'r gwyryfdai hyn, ac wedi trawsl'eddiannu en haiian a'u icifldo, all defnyddio at wasauacth vr E<tl\ns Babaidd. Y raae darllenwyr yr Amssmn waon ddiameu heb aunghofio banes Miss Talbot, Gan fod pethau fel hyn wedi cymeryd He o'r a chan fod y gair or led yn gvffrediuol mai carchar au i laweroedd yw'r gwyryfdai, yr u-yfyn meddwl mai ein dyledswydrl fel deiliald llywodraeth rydd yclyw mynu cael danfon dirprwywyr oddiwrth y llywodraeth i edrycli a ydyw pawb sydd oddimowu i'r tai hyn at eu riiyddid i ddod allan os ewyllys- innt. Nid oes genym un gwrtbwynebiad i fenywod fyned i mewn iddynt, a gosod eu hunain o dan ddwyiaw yr offeiriaid Pabaidd, os ydynt bwy mor ynfyd a dewis hyny: ond yrydvm yn gwrt'nwyn- ebn i'r otieiriaid eu cadwyno, os ydynt yn rlymuno cael dod alian. Yr ydym ata roi pob rhyddid ïi" C"Lleii-iti, gwyryfdai mynacbdai. ond nid ydym am roi rhyddid iddynt ormesu at, oii(I iil,l yLi-i-n a-,n roi i,jiy(idi?t i,,Id),,it 01'11)CSLI It, pawb sydd mown lleiandai yn rhydd. Ond yr wyh- tra yn dyweyd hyn, yn dal y-dylai yr EgUvyswyr hyny sydd mor aiddgar am dafln y tai hyn yn agored i ymweiiadau swyddogion priodol, fod yr tin mor aiddgar am fynu ymchwiliad i leiandai Protestnnaidd, ie, yn fw\' folly yn wir. Na adawer 1 un Aliss Sellon dailyn ei jihranciau fl'ol grjr- tbrymus gyda y rhai sydd o dan ci gofal, ^^Welei- Dr Doyle, ac offeiriaid Pabaidd ereiyQirf.ctU0°„_ cyflawnder y ddwy oehr, ac ynn iEDDYLlWa ac-th cyffredinol.

Ir.;;rrtilFODYDi) MiS A1AL…

[No title]

! A I-

- -_. _-_'- ,,-- -__ - - -…

=-_.- - -_-CYM.?FA FLVXYDDOL…

Family Notices

j ADOLYGIAD Y WASG.