Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

15 erthygl ar y dudalen hon

BARDD- ONIAETII. ^

.. h - -GAL ARE B

-0-. PO?T LLA?RWST. ! \..1…

i Y STORM.

-..",......,",,- - - 71-!?-7?-…

Y DliETH EGLWYS.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Y DliETH EGLWYS. DIN I; YC if. Ar ,i(-I)wvniiit' li,-irles i,,c Edwaru Ro, berts, WaideiniaifT, gwysiwyd riiJ.-r mawr o ynmeill- (lowyr y kir t* hon, i vuiddungos o fiaen yr ynadon, dydd (iwcuer, Ebrill 30, i dalu nen rodui rheswm [Kihui;; na thalent y Dreth Ks^lwj s, Yr ynadon ar y faine oeddynt E. ii. (.iriiiitii, Ysw., Green Bank, I. ilughes, "l sw., Y stra 1, ac R. Roberts, Ysw., o, Copi. Yr oedd gwrtinvyuebwyr y dreth wcdi sicrhau gwas::naet!i e;. freithi wr, sef T. Gold Edwards, Ysw" i ddadlcu eu hacii'is, ae i osod eu dadleuon a'u riie- s\!ii;;u o flaea y livs, r liwn a fu yn ft'vddlc#n i'w yal dciiricd, ae a ddi:uai:<>3i)dd ledrusrwydd nid byehan (el dadleuydd. l)ywedocul fod yr yinneillduwyr o gy:Uvybod yn wrthwynebwyr Treth 'Eghvys, fel nn drei.iiol a gormesol; oud fodganddynt resymau ereill y bresenol yn ncilldttol. Yr oedd wcdi ci litinio yn udirgelaidd a llechwraidd. UUlJiwyd hi pan nad vdoedd y dreth (iaenond wedi "Ills 11, 01 i'r wanleitiiaid dystio mewn veslri gyhoeddus nad ()uii" ani dreth; a ihuiiwyd hi befyd yn dron: ae afresymo). Mynent bedair eeiniog y hunt o dreth, pan y gwnaethai dwy neu dair eeiniog ateb i'r holl gostau, a phrofwyd nad oedd cyfrifiad (cslihialc) o'r eostau oedd y ii galiv- aiii y lath dreth wedi ei v neulhnr na'i iklangos yn y veslri, lie v eafodd ei phendeifyuu. Parhaodd vryinehwiliad a'r a mddif!\ niad dros ddwy awr. Yr ydyin y n cred II lIa bu Charles Burehell dan y l'.itli arhoiiad er's talm, yr hwn a ymddanghosai mor euog, crynedig, a diysiyd a llygoden dan baiiau'r galli. \Yedi bod dros yeh ydia: fvnydau o'r ystafell, i roddi lie i'r ynadon ben- derlynu eu dedfryd, gahvyd y dyledwyr (?) i mewn, a'r dded'ryd a gyhoeddwyd vdoedd, roll y DrctiJ wedi ei seivdlu vn rheolaidd a eiiyfreithlon, a bod j yn rhaid i bob un ei thalu, yn nghyda dan swiit a eiiweehiiaiog bob na oyt,livtii,, 0 lietrusder, eydunodd yr lioll (III ?!(Iwvi-coil(! mi ei thalu, yi- livii a wn:it,ti)?i.)ta .,])Ile yii rl'o',I,li ;ti-ilii ilie,,I .?r ljivi, a lo(!?l!oii?ii gaii fy- gwth os na roddid iddo liyny yr ytpeiliai v pwrs lie'r o.9 llfl i(1"1,) livii  yrv r ii!) f?? s;l?f'i?41(i riia,, t:.Ii v?i'r ei)stau oedd air. David Pr!C(',Gwci!iid<'?yrAtiHibyn?yryn y dref, yr hwn a dystiai gerbron yr ynadon lod y Dreta j;].ySYn"rn)t-?d,anYS?m!!ynd,acann?hy(iaw)]. N?doeddv"?vfraiH'yH'?????nthnrtr?!)d..n ond yn unig eaniata«i ei gwnenlbur, a bod pleidwyr (tretli yii iii?itit-lis ar g,iiiiata,l y g?i'l-?l?til iwneuthurtrcthiyspeiii?eucyinydo?i.tn??nest mnv???'t??yf"y"?"??' hc:>hv\s eu 1 iiuuuin. L>ywedodd beiyd na!)iu! .t'r dreth ond ei fod yn benderfvnol i'r gyiraiih gael ei fiordd, at: am iddynt ddefuvdd.io y cleddyf oedu yn i'u dwylaw i'r dyben a fyr.ent. Yr ydvai yn deall fod Mr. price, arcd hvjiy, wedi < ae! ei wasanaetbu ag y tri yna cryhwvlie.lig i ael ei y ii,i yllt vvn igliv(i;i'r li4)11 !?'sUn)ychwanc?o), dan bocii cael gweithu ei piddniwncKthurhyxy. Y rhai a'i gwasanaethodtl oedd v ddau warden, ebwijrt:,r cyn deg o'r gloch nos Sadwrn, ar ol v prawf. Y :dr. Price wedi penderf\nu gwnouthur ei hun vn aberth er dangos mor efengvlaidd a chyf iawn yw sefydliad gwiauol o grefydd, ni wna dalu; ac v niae wedi erfvn ar ei gvfeiUion na thalant trosto. ac os yd w swyddogion y plwyf yn Itanner dynien, :;c os oes ganddynt s>7 deihvng i gretvdd ei yn fuan iie.ii fortliwyl yr arwerlhydd. (os «e!lir cae! N%,ii;i llyn,) i mewn tie'n i droi y dourefn ya ariun, i i!uiu am i lehi gwisg y Person, prynu bara a gwin i gymuno boneddigion, yn nghyda glanhaii ih'riau a gwyn- gab hu muriau Eghvys y dyn tlawd y wcdi enl eu cythruddo yn erbyn v dreth hoc, ac nid yn ddi- aelios pan yr ystyrioin y petliau canlynul:— i'w hardvstiad Tua deehre y flwyddyn ddiwe idaf. cynhaliwyd ixslr i r heu wardeiniaid roddi eu cyfrifon i Ivny, ac i'r rhai newyddion duerbyn y gwaith. Yr "oedd nifer luosocaeh o'r trotlulalwyr yn yvsfri hon nuc a fu mewn cyfarfod o'r faih er's blynyddan. Yr oeddvm wedi meddwl fod penderfyniad i gal I ei wneuthur i godi treth, ac yn bcnderi'ynol i'w gwrthwynebu ond wedi p,tsif y cyfarfod, cododd y warden new- ydd i fyny, a dywt-dodd fod y rhai a ddatthant v no wedi camgyincryd a me an y cyfarfod. Eu bod weui nieddwl fod Treth Eghvys i gaud eu gwneuth- i ,N ecI I\i:i oe J. i y f!? h'"?i?') bod. F"d gauudynl ;l: ar;ni mewa liaw. a ho i dyle.iion sier o dly- fod i law ar y iiyf'rau, am hyny nad ojdd arnynt cisiau trl'til.bvll, viilf,.(iawi o )$~y dyrfa y?i d. ??' P??'? n'itef ?yda'r ? ?re?Ini tcth????t'rTte?rrT'd am nn flwvddyn f -)'I' h"c1'I"iaf. Ond nid oedd yi- i,Il.iu | b.yn oud diclxll i daflyd y plwyt'uli^n oddiar eu gwyliad«ria,'t;. a tlira yr oeddynt hwy _VJl j J yr oedd v i!t;?' ?-3.?. G weitliiaEaut i < I "I:J'(;J' ?:' ;Il,'¡",í:; ,,} ::e' '<J;¡) \\i t,\)(¡l: ::i he(T?n'f?ft? .lfconv jjeoJcrlynwy d coui .ti' da o Dinbycii. Nid ydym yn aiuoti na hu arierol ar ddrysju y lJauau, ond nid ocs neb ond  b h?yenh:)H!in yn?v.?b?dd'-?si):????,)?,,??,. I v bn yuo. Tyngod y eloeiiydd ei fod wedi ei 's') I? .Iiii ,???,l??,d,l dyngu na ehytner- ?d)c!' v'¡;Ji\itil. 2 Cyniei'h'.d y Pcrso:'a:i a wmeth y Dreth. fhï esid iii-gw\l iiiowi) (ref ooblogaidd fel D:nbyc!i—trei" 0 yinneiiiduwyr — a thref y inao cymaint o wrth-I wynebiad i'r Dreth Eg!w\s a thrais, y buasai tyrfa fawr wedi ymgasgUi yn ngliyd, a dian mai i'Vliy y buasui pe esnvsent lybydd teg' a ( h\hoeddus on gwcitliiwvd allan y cynllun mor gy wrain a liir jel liiid, <cia? y ui,:e yn both nesaf i wyrtli na baasai riiywrai yn gwybod am y cyfarfod heoiaw yr yehydig bersmi au a aethant yno. ?'?io?'ddyxoddiincttd?Mna! [ oiald yn dwyn eysylltiad nnion.jyrchol a swyddogaeth !'?!?ysyi)rcfh. Byddcdmcwnt'uf'ypcrs?c?u) oeddynt yno, y gwyr a wnaeth y dreth treth o bed- | air ecini-.g yn y bunt; treth o'dros gant a banner o bunnau :L.?-.n un??du! at Y%, e;i %11 ?3 ?,' aa g-ormèS y. Llan,Ai'pwJ neljd yn bresenui ? 1. y Parch.R.J.H.<)!)e!tf,P<;rso!)yp!?y? Nis?npsid dis?wyt dim amgea-na threth oddiar law i'e soli obie?idarddt?tYUa!<h'rcthiytuaevdos)!?rt!ih?n yn byw. pe ?us.?id bwynt fyw ar 0! dvlanwa' d eu doniau, a'u teiiynirdod eu hun a in, !)K.VS .la dvlai pivgethwyr yr elengyl fod. byddai yn "¡n"ll (' ll,-l tllili r r?it(io1) kl: i ro i?,e ill i?r E,,Iw?S \Viad<d. 2. David Williams, CInehydd. 'Yj.?' vn rhaid i hwn ddywedyd Amen," er selio ewvllvs ei H?n?to: ?. J.dm ?ii?!'i)s, O'?MyddyrE.??ys } uewvdd. Yspediwvd el ar ol hyn o'r orgaii am dro:a:dd ag acK?i?o?ir }'IJ Ncdl, He ni chat"odd t fe le i edifeirwcli er fddo trwy dda<rraa ei thacr el eisio hi. -1. Thomas ShelTer, hen Glare Cyfreith- j iwr. Y r !e n warden oedd hwn; ond diau y buasai ?('e?m pc na bujs?i wcdi gweini'r swydd, ub!c?d byd'd bron bob am-ier fel pyelitis I,urbirr yn y manau He y bv<ld rlivw dirt*} j >!< £ yn caol eu cariu yn mlaen. v. Isaac Simon, Lh!?crtLydd. Gwa? cyfJog papF 13,,ingor )e.,] Ion(] Ijemir fo.l "y papyr h'.vnw yn rhy iygodenaidd yn a? r 1 dalu iddo. G. Edward Roberts, Tafarnwr a Meistr y Livthyrdy. Y??rdenne?'y.:J oedd hwn. llhaid Ifo?l Iii-?-n 1-ii s,Il aan ?lc yn liull-?l (1,!iofttl a-,n ei ei IILIII, l?aii ??r iodd i fod yn warden, a'r gyfraith yn ei ryddhau fel M'-istr y Llythyrdy rlia^ gweini y swydd; on 1 cm fod i yv s?-v?' (I]; oii; l ?y?n!S!'rn. y tro Invn i berfieithioei hunan fel Eglwys- wr, ac i roddi iawn am ci beehod o fod ?ynt yn Ym- iifjt?mr. Yf(.'?dd ?\tn y plwyfolioa jfwy o ym ddiried ynddo el uae yn ei gydswvddogion; ond t l dii-i(?? l 37iii, l o et' [I-,te i? I] ei g3, oii d i)r.i?'c!tud ) liwynt oil am ga'd' ei lenwi a gwynt o !(?.!au'r g?yr)n?wr. 7. Char1e nnrcbfd.'(mr m iwr, chwyddedig, a hnnanol yw hwn. Arghv'ydd y wiulen fedw, ac yu :))j!,)??-ith nefoedd a daear ian nad ana! g'yraedd.h?nrach I d.'r,leii y Person oedd hwn. Ymaeh?nvnt.bicdv?')!] lywodraethu y dref hon a liiroad ei"ly°-aid Y In -e ynS.us,acvn!y:)ie),fed:?!in.n?r ?.symenv(i.i yn in heu neo ond meibion Hengist. Ni dduetlf-neb dr.?GIawdd Opha a niwy o waed H?ncryndd? iiahwn;on)y.n?cyn?)snr.n?[d?dt'<,d r!)?- luniaetii yn !ynyc!i yn tiv/nu na bvdd ond cvrn byrion ar ben gwartlvg rhathrog. 8. William Owen, As- xdydd. r '?le!l warden. Yr ydym yn barnu yn i.a, ivd, uc(i, <. i inn *hvii oe-.ld yruni?wrb()!.hcddi.??'r hod dot f. Lr ei l'o?i -?-ii v l?)a, 3-11 1),iw ?'r!.hpi?td!yddidal'tarnrci ddivv'avv. Y mae yn earn cael ri, a(! i'?i foddIon i'w roddi i ereill. ,Nls ?,,P!Iir !I, ? v-? ?i,-r' yncnpiith. Dy?ay?wyraluuiuddydit;?). Pa y d?jrlu l?el)yii i?-?bod i'w evmydogion y mae yn anhawdd deall. Y rhai )¡vn Y?'?' Soh)m":?:udsydd am dd:m?osibreswvl- wyr Dinbyeh nad ydyat, ond plant; a dyma y Judas iaida?'yneu!.?o<?adychucuuy)nyd?iua?<icx:,i „ael eu trethu, eu dirwyo, a'u eespi, er cynal i fyn"oy ).' Eghvys Selydlcdig, er ea bod Yd_l ymndt.JlIu 0 ?Yd\?b()do?"??''??y"??''??'ci?'nneu (:aaclivfeitio nad,,tu) ,t'i tlira;s. Nidydvm vn beio'r Ynadon am gyflawni eu swyd 1 wedi cael eu gorfodi i r latii sefvlila, ond yr yuym vn teirnlo braidd yn dramgwyddus yv>th weitd E. fl. Griflith, Ysw., "o blwyf Heullan, a T. Hughes, Ysw., o blwyf Llauritaiadr, y rhai vdynt yn mwyn- )iau holl ragorfreintiau Eglw vs Dinbyeh, yn yled ein gwin, yn bwyta ein bara, yn diwyno ein heisteddlc- oe id, ac yn gwrando ein Person, heb dilil na thrcth Ila v ii,-till ii,t'r -le eto yn medduy ealedwch prcsaidd o eistedd ar faine y tryfiaith i'n gorf'>di ni i dalu am v pethau hyn iddynt, ac i iawer ereill o'r 0 b,w.?'i'yd(i ercill; oii(I'vr yflyiii ?-ii i ddysgti ne'?vycl(i i bieidwyr y dreth. Yr ydym yn sicr fod pob Treth j??hvysyn?roesi gvfraitii y nef, ac mor sicr a ¡ hyny fod treth Burehell yn groes i gyfraith y tir. ni",e y warcleii)iaid vii rli wyi-i i 1,I!,otoi a'i ve?,ti-i. c?:11 llunio ^treth. Gwnaed y dreth hon heb estimate, uc am hyny ( y mae yn annghyfreithlon. Y m?e treth ?rmndoi  (c.?es.?t'c) bob amser yn annghyfreithlon. Yr "e?d y dreth hon dan gwaith gormod. Y mae yn nwylaw'r wardeinia'd dros driugain punt (heblavv dyledion ar y liyfrau) wedi gwario vr hvn oil a ddymunai cu calon. Y mae hyn yn annghyfreith- ion. Y tr.ae yn groes i'r gyfraith lunin treth at, gostau blwyddyn duyfodol. Proilvsa Burehell fod digon mewn Haw at y flwyddyn nesaf; ac v mne hvn yn gwneyd y dreth yn ddirym; ac nid oes j Lawl gan wardeiniaid ddefnyddo'r dreth i wneuthur un adeiiad newydd !iLfb ganiatad y phvyfolion- a'r Esgoh; murirui newyddion i hrvpio inuriau'r Elan a adeiladwyd ar draul y dreth hon, y mac hyn holy ti yn groes i gyfruiili Trdh Eglwys. Dywedodd ller yn ddiweddar fod ganddo ef'y gyfraith yn ei ben. Dyinunem iddo osod y nodiadau uehod yn ci ben os gall hebgor lie iddynt. Yr ydym yn terfynu yn bresenol, ac yn yinrwymo, trwy ganiatad Gelygydd yr Atr.seran," y taiff Cymrtj oil wybod ein heiynt ni, a gorche.stgainpau gelynion rhyddtd a phleidwyr y dreth. Gwrtiidrethwk.

I d'"lJL'<\.'.::-;.

AWGRYMIAD 0 BARTH Ylt ETIIOLIADAU.

C?.?Y?AU RilL? G?AS\Vn,TYPOhTV.I…

I —\ . T . I ! A 1, 1 A.-…

I11) I

'•DIFROD AR FYGLY," A "T.…

CYFARFOD CANU YN NHREFFYNON.

LLOFFION GOHEtiOL. j i

j GWLEDD FiWR