Y Genedl Gymreig

CYNGOR SIROL CAER- NARFON AC AD-DALIAD I DAFARNWYR. YMDRAFODAETH BWYALG. I Mewn cyfarfod gohkiadig o Gynor Siro i Caernarfon, a gynbali?yd ddydd Iau, 0 dan lywyddiaeth y Mdeirydd (M r K P. WiUiama) I cynyiodd Mr R. Bvan Ellis (Llanddein- iole ), bende?fyniad i'r perwyl"Fod y cyn?or hwn yn .ondemnio yr egwyddor a gynwjsir yu Mesur y Liywodraeth 0 roddi iawn mewn acbosion o ddiddymiad trwydd- edau tafarndai, ac fed copiau b't pender- fyniad yn cael eu hanfon i Weinidogion ei Mawrbydi.ac i'r aelodau Seneddol drrs sir a bwrdeisdrfefr Caernarfon." Sylwodd Mr Ellis fod Mr Bryn Roberts, A.S., yn ei araeth yn y Sentdd ar y cwestiwn hwn, wedi gwneyd peth i agor Uygaid y tafarn- wyr ag y dylent fod yn ddiolchgar am dano. Nid oedd ef (Mr Ellis) am wadu na ddylid cydnabod iawn i ryw raddau ond nid cyn i'r cynygion i hyny. fod o flaen y wlad a shael eu trafod yn ddigonol. Mr Owen Thomas (Pentuachno), a eiliodd y penderfyniad. Cefnogwyd ef gan Mr R. O. Jones (Waen- fawr), yr hwn a d iywedai ei fod yn gwneyd hyny ar gais trethdalwyr ei ardal. Mr Bryn R,berts a gefnogodd y pender fyniad yn mhellach. Nid eedd ef yn un o'r rhsi hyny a dyhient y dylai y cynghorau sirJI basio penderfyniad ar bob cwestiwn a allai fod gerbron y wlad (clywcb, clywch). Tueddai hyny i wanhau dylanwed y cyng- horan. Oad yr oedd pwysigrwydd y cwestiwn o roddi iawn i dafarnwyr 0 gymaint pwys fel ag i gyfiawnhau gwaith y cyogor yn ymyryd 4g ef (cymeradwyaeth). Un diffyg mawr yo Mesur y Liywodraeth, ag oedd yn sicr 0 effeithio ar y cfbgorau sirol wrth geisio gweinyddu y gronfa a gynyrchii cs pasiai y mesnr, ydoedd y b/ddai yn rhaid i'r cyngor dalu iawn ynol y gwerth a roddid ar y trwyddedau gan eu psrehenogion, y rhai a alieot nodi en pris eu hunain. I ddangos hyn cymerodd Mr Roberta blwyf Lianddoiniolerl--at yr hwn y cyfeiriwyd gan Mr Ellis-fel engraipht. Tybier fod yn y plwyf bedwar 0 dafarnau. Pe y byddai i drwydded an ohonyot gael ei phrynu am 500p, dyweder, ychwanegid gwerth y gwedsjill mewn cyferbyniad ihyjy. Yna, pan y deuai y cyngor sirol i brynu y drwydded nesaf, dywedai y perchenog, Yr oedd fy ohy yn werth un ran o dair ych waneg yn awr;" ac felly yn mlaen, gorfodid y cyngor i dalu iawn drosodd a throsodd drachefn. Mewn canlyniad i hyny barnai Mr Roberts yn gryf y byddai y mesur yn gw hi anymarferol. Mr J. Issard Davids (maer Caernarfon), a sylwodd fod perygl i'r gwrthwynebiad i'r mesur godi odiiar ragfarn. Dymunai ef gymaint a neb hyrwyddo achos dirwest, ond ni wnai hyny ar draul myned ar draws pob egwyddor o onestrwydd a chyfiawnder (ciyweh, clywch). Yr oedd gan y tafarnwyr hawl i driniaeth deg fel pob aelod arall o gymdeithas; 1>0 os y cwynid oblegid y drwg o feddwdod, rbaid ydoedd ofio fod gan y wladwriaeth ran mewn hyny, ac yn cael y rhan oreu o'r elw. Methai ef a deall gwaith y rhai hyny a osodent eu hunain fel cefnog- wyr dirwest ar y llwyfanau yn gwrth- wynebu y mesur hwn. Dylent ystyried y niwed annhraethol a allai ddeilliaw oddi- wrth i'r mesur gael ei dynu yn ol mewn oanlyniad i'r pwrthwynebiad a ddangosid iddo. Pa nodweddau bynag a anghymerad- wyid yn y mesur, yr oedd yn myned yn mhellach na'r nn mesur arall o'i flaen i wneyd ymaith&thrwyddedau; acyroeddyn mhellach yn caniatau yr hyn ag yr oedd y blaid ddir- westol wedi ymladd am dano am flynydd- oedd, sef yr egwyddor 0 ddewisiad lleol. Methai a gweied paham y gwrthwynebai y blaid Ryddfrydig y mesur nwn, ac yr oedd tuhwnt i'w amgyffredion ef pa fodd y gallai dynion a ddadleuent dros ddirwest wrth- wynebu gwleidiadaeth o'r fath hwo er mwyo amcanion plaid. Ffoledd ydoedd siarad am dalu iawn i dafarnwyr allan o'r trethi. Rhoddodd Mr Goscben ycnwanegiad o dair ceiniog y baril ar gwrw a chwe'cheiniog y galwyn ar wirodydd, IIr rhoddi atian i fyrddau lleol i bryna trwyddedau. Nid oedd yr nn cwestiwn o iawn yn bynyna, oblegid prynid trwyddedau gyda'r arian a dderbynid oddi wrth y tafarnwyr eu hunain. Dywedodd Mr Bryn Roberta y buasai gwerth trwyddedao yo cael eu hychwanegn; ond iywedai Mesur y Llywodraeth yn wahanol, sef, "Ni wneir cyfrif ) unrhyw ychwanegiad mewn gwerth a dlichon gymeryd lie mewn canlyniad i'r mesur hwn" Fel gwelliant, cynygiodd Mr Davies, Gan fod y Cyngbor hwn ya cydnabod hawliau trwyddedau-ddalwyr i ystyriaeth deg a ohyfiawn ar ddiddymiad trwyddedau, yr ydym yn anog ar y Liywodraeth i roddi adran yn y mesur i gyowys off yn gystal ag on licenses." Eiliwyd y gwelliant gan Dr Hughes, Nefyn, a nhyasyniodd Mr B. B. Ellis i roddi y gair dull" yo Ile "egwyddor yn y evnygiad gwreiddiol, Rhoddwyd y ddau i'r cyfarfod, pryd y pasiwyd y gwreiddiol gyda mwyafrif mawr. Yna daeth Dr Grey Edwards & gwelliant yn mlaen yo cymeradwyo Mesur y Llyw- odraeth, ond ni chafodd gefnogydd. Y Pdrch R. W. Griffith a edrychai ar yr holl welliantau byn fel ymgais i anfon cefnogwyr y cyuygiad gwreiddiol i tiding (chwerthin). Yr oedd lawer yn rhjr hwyr ar y dydd i ofyn i'r wlad roddi iawn i dafarnwyr. Sylwodd Mr John Hughes (PorthdiBor- wig), fed y Cyoghor, wrth fabwysiadu pen- derfyoiad Mr Ellis, yn cydnabod yr egwyddor o iawn. Yr oedd ef ya wrthwynebot i hyn, a chredai fod mwyafrif yr etholwyr o'r an farn. O ganlyniad cynygiai yutau welliant i'r perwyl cad oedd y Cynghor yn cydnabod yr egwyddor o roddi iawn mewn unrhyw fodd. Eiliwyd hyn gan Dr Evan Roberts. Cydsyniai Mr J. Davies (Gwyueddon), i phobpeth a ddywedodd Mr Hughes; ocd dylai y Cynghor, gan fod y mesur wedi myned yn mlaen mor bell o flaen y Senedd, basio yr hyn ag yr oadd gobaith iddo fod o ryw ddylanwad. Cefnogwyd ef gan Mr Ellis. Yn ddilynol cydsyniodd Mr Hughes i dyoa yn ol, a phasiwyd fod i'r gair egwyddor gael ei adfer i'r penderfyniad gwreiddiol, yr hwn wedi byuy a basiwyd heb ond pedwar neu bump yn ei erbyn.

Siarada golygydd y Medical Annual vn y modd uwchaf Goc.)A, CAUBUR? fol diod- ymborth i glMfion yn herwydd ei burdeb, ei ansawdd uehel, a'i do'ldadwyaeth mawr; a chynghora yr Alwedigaeth Feddygol I gofio, wrth ayj.e^lwyo COCOA, fod enw CADBURY ar unrhyw becyn yn eicrwydd 0 burdeb. Y mas dyn o'r enw Moncrieff wedi cael ei ddirwyo 6bp am gadw awyddfa fetio yo Glasgow. Cafodd 17 o Rwssiaid ieuainc eu cymeryd i fyny yn Paris, ddydd Ian, o dan y drwg- dybiaeth o fod yn gyfranog mewu brad- gynllun Nihillitaidd. I Aeth y Paocking, agerlong leol, ar din ar y Yangtse foreu Iau. Y mae 22 0" rhai oedd arly bwrdd ar goll.

RO??MS ïRADE (f (n /? ?. ''?? ?  ????DON'T? F THE^0 Gone Where the Wooilbise Twin«> Rats are smart, but "Hough on Rats" !»-?'•. » Ctean out R?t9, Mice, R??)M?\y.??r ?'??'?'?' Lire, Insect, Potat, nug, Spa.rrjJ' ¡"IInk. L, In GoDt!efi. Beetles, Moths, Ants, Mosquitoes, Bed Bu<- irtri Lice, Insects, Potato Bugs, Sparrows si i JackRabrnts, Squirrel. 7Jd d Gophers. Chipmucks, Moles Mu<Ucp ♦ 1* at (.fcarxists only. Wholesale agents P MEDUYGl???H' FYDENWOG AT V GWAT;D, CROK.V, "NT v AFU, CYLL k, ?itty- i??U HDGHESS HUGHES'S HUGHES'S BLOO!) BLOOD BLOOD PILuS. PILLS PILL w ;nl!;UUYiJlNCAETH DD AIL AT WMd Drdoarvy, C?n.?do? f Croen, Ct?yfau %Ianwynia?  Dyspepsia, Poen Psn> Biliousness Afn i, D Y'Pop'i"' p oePeD, Bili?u,?ness'Afu L)d?,wg Clw;irV°US"e38' l8eWw Y?bryd' Coesaa Clwyfedlg, s, feeldfir Ysbr y d, ACHOS TRLTEXUS YN ABERDAR. 'YR,- Y mae yu,ldyIo J,wvdd nolliduolarnaf i'c^hyTbT Suo'r0tfafith^Vhid °iar?a! "Huhes'" Bhod Pus" i bod yn dioddet lro? 9 ml?-e l? gan dSdto^nh poen? ar ty nwylaw, breih,4u &"F,  fy a?tuog., weitluo K mis o bob l; ?'d? ayaedd yu ol fe wuaeth y defyd ymaayd yn fy cgho?n a'm trMd. nM peri i mi fetS gvoithio. Mi a fu'm a.d.maethpobD? o?u cyrh?dd, .u yr oil i ddim pwtpM. Yr oeul fy ngluniau ) n orchudded," gan glwyfau a chroen pydredig, a'r arori yn anyoddefol i nob ddyfod i'r ty, pawb yn creda nad oedd dLn gwillhad i mi byth. Vchydis umsor yn ol cefais fy anoa i gymerrd ? HugiM. Blood Pi's," a d?yddio Gomers ?alm." Yr odd yn syndol yr etfairh a gawsatt atn .f. Yr wyf yn 5a oed, ni welaia i yn fy oes dim meddigiuiaeth tebyg iddynt- mae fy boll glwyf 4u wedi eu gwellhau, mae fy hon gifan^oddial yn iacii, grymus, a hysviog, ac "r wyl ya teimlo wedi fy adaewyddi yn fy nghortf a n meddwl, ac yn ben iithio y dydd mi gaai in-ybod am dmyiit.—Ydwyf JUHN JONZS. 13, Oxford-street, Aberdar. syul- Yr ydwyf yn tystioiaethu i bob gair o » uchod. Yr wyf wedi bod yn Ilygad-ly.t o'r case hwn am bum' mlynadd.— J D. REES. Congregational Minister, Aberdar. Yn enwog at Glefydaa ,y RHYW FESYW. AIDD 0 bob oed ran. Anhebgorol Angenrheidiol i Forwyr, Emi- grants, a Thoithwyr. Fe ddylent gaol eu cyraaryd yn y Gwamvyi Haf, ijidref, a Gauaf. twyll ydynt. Y mae twyll gwarad wyddua yn cael ei arfer mewn cyeyUtha a'r Pills enwog ,hyn. Gofal r wrth brynu na thwyllir chwi. Mynwckweled yr enw, HUGHES'S BLOOD PILLS yn Pawn, ac hefyd LLUN CALON ar label goch ar bob blwch. Heb hyn HUGHE-,18 BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHE,VS BLOOD PILLS Ar werth gan bob Chemist drwy y Deyinss am Is I Jc, 2s 9 « 4s 6o. Drwy y Post, Is 3 2s lie, a 4s 9c, gan y per(-henog JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, Penarth, Carditf. ^OENT YN AMERICA -R. D. WILLIAMS Plymouth Penn. pHOSPHODYN^ JJK ALOli am BULI Mlj nedd ar Hugloiullydd wedicyntllei enw iU drwy'r holl fyd fel yr unig Feddyginiaeth (idyogei, Vtn-idiriedlawn, a Phosphoraidd a ddar. ganiyddwyd erioed er gwellhad parhaol anmimr- lad yr Ymenydd Parlys, Diffyg Owsg, Breudd- wydiof t' > n is, Isrfyddiad anamserol y Gallu. od B/wydol, pi, mtthoaCechydMotgMM y Corph, y rhai sydd yn dibynu ar efleithio! • rwydd yr Organau dd yu rhoddi Bywyd. Y mae yn Gwella Dififyg Treuliad a Chlefyd yr Ysgyfainfc a't Galon. Gwella Atieehydon yr Jail a'r Afll. Gwella pob annhrefa ar y Gwaed. Gwella Ddiffyg TreuHad a Diffyg Archwaeth Gwella DArfodedigaeth a Gwendid Cyffredinol A gofala am roddi yr oil o'r Organau Bywyd- ol mewn trefn. Y mae elfeithiau y Feddyginiaeth Phosphor- aidd werthfdwr a safonol yma ar Wendid (iieuol ac anhwylderau cyffelyb yn gyflym a pharhaol, ac y mae'r holl beimladau Annymunol ac Ar- wyddion Poenus yn diflanu mor gyflym nes achosi syndod. p JIUSPHODYNE ][)R LALOR a grea Wlybwr Gieuol newydd a Mater Ymonyda drwy gyflenwi y gwaed S'r Elfen Fywydcl Dry- donoi hphoras craidd a ch-olbwynt jt Ymenydd ei hun,'l a thra yn ddymunol i'r ar- hwaeth &'r ystumog, ui phaela byth a Phuro a Thewychu y Gwaed, ao adnewyddu yn llwyr yr Ymeuydd, Giaa, a'r Gewynalt. Y mae ei etleitti A4 yn hyfeddol i.w canfod o'r dydd cyntaf ar @I .i ddefnyddio, drwy gynydd anarferol yn nerth 1 Gewynau a'r Maddwl gyda thoimlad 0 Wroldeb, Nerth, a ChyBor, i'r hyn ju y claf am gyhyd 0 omser mor aughynefln, (x wewieir yr organau at a ret*: io y Bwyd. Y mae yr Arch waeth yn cyn- y a yn rh/foddol. Y mae y Coluddiou yn, yfoo yn fwy rheslaidd, Qysgir yn dawel ac atMyw^l. Daw f Gwyneb yn llawn,y Gwefusau yc gochion, y Llygaid yn ddisglaer,y Croen yn gUr ac iach,y Gwallt yn gryfaob, yr llyn sydd ya dangos mor bwyaig yw ei weithradiad Ar Organau Bwyd, MILOEDD o dystiolaethau anwadadwy o bo3 pmth o'r byd, ac oddiwrth yr Awdordodau Sleddygol, y rhai sydd yn proft yn derfynol y Dy farniad Cyttredmol nad oea yn y byd gwyddoacl ymcu trihi U Urpiriaeca Phosph'»riidd ani I wedi derbyn oyn-aint o glod a chydnabyddiaetn Gwertiiir me YO Potf lau atu Is 6c gan bob tler yllyiid drw;r oyd neu a aafonir i unrfevw r»j Uryd*:u Fawr ar Ideiliyaiad l,J O Q odiflffrt o R. IALOIVB PliWijiUI)Y,ili .D LABORAIORY, t.;F,)'I N. SYMUDIADiU AGERLUNGAU THOMAS, RAECLIFFB & Co..CAERDYDO Caerdydd, Mai 30, 1890. GWENLLIAN THOMAS S.S., wedi gadael Barry am Gibraltar, Ma. 24. loLO MOKOANWO, a. a., wedi gadael Caer- dydd am i Gibraltar, Mai 24. ANNS THOMAS, S.S., wedi pasio Malta am Antwerp, Mai 28. KATII THOMAS, S.S., wedi gadael Newport am Danube, Mai 16eg. WYNSISTA.Y, 8.8., wedi puio Gibraltar m Antwerp, Mai 27. -4.6 wedi- cyrilaeda WALTEK TMMAS, -.8., wed!' cyrhaedd Hamburg o Sevastopol, Mai 20 BALA s.s., wedi gadael Barry a.m Port os1. Mai 19 W. .I. RADCLIPFB, H8., wedi cyr.haed.ai Rotterdam o Braila, Mai 24 dae1 CLARISSA .RADCLIFFE, S.S., wedi GS«AW Caerdydd am Venie, Mai 21 wedi  SARAH RADCMFFK, 3.9.. wedi i'dae » Penarth fm Port Said, Mai Ileg. MARY THOMAS, ?.F., wedi cyrhaedd yalta, Mai 6ed. 1 JANE RADCLIFFE, .8., wed! gadae Caerdydd am y Danube, Mai 21. DOCOLAS HILL, S.S., wedi cyrhaedd Ant, w_errpr> o Odessa, Mai 26. w^di gadae1 Caordydd LLANIUSRIS, e.I., wdi gadael CaGrdY am Ancona, Mai 24.

AT Y BEIRDD.-Fel hysbysiad yn umg y cvhoeddir anerchiadau priodasol, conaci- wriaethol, ae. N i chYUlerir. teilyngdod darnau lIenyddol felly i ystyriaeth. Am yteleran.yinofiinerfi'r cvhoedawyr.

CWYN COLL I "bg,? y P;-I,ch J. Am G?aonwy.m.re'. fM^P™ Cidvan an Ada Davi ,s. uan wJy d> Mhefio 22ain, 1889, Hunodd. Mai 13eg, IS • '-GNAWD I HIUAETH EIMAU QALARNAD." OFai! mis '!anw bywyd, B anff>:ddlcnaist di, pMddy?stam?MfMWotdra)!-?dMat yw M'I i mi Ac Did yw'r blodau'n Sodau byth er y boreu y gwelais arch G-woucnwy fach dan flodau pwytdd a gwyn Ai'f un yw eila yr adar, a sibrwd chwaon Mai ? Ai'r un yw murmur Deint fy ngwlad, ai ar y ginst m-ae r bii 7 A balljdd glesui'r meusydd? a wywodd blodau'r aidd ? Ai ynte cysgod aognu sydd dros lygad prudd y bsrdd ? A wywodd swyn babanod ? (0 'r wy ,n en caru hwy I) Ond heddyw, rhywbeth yn en gweA a a .m gyr i wylo mwy Nid eiddig wyf, ona sicmiant fel cos a leinw'r non, WtthweM tbiem'n magu u plafct a mnau ,n claddn'n G'veo Crenlondeb with alaras yw dweyd loi, wylo'n ffoi-- Aeth rhvwboth u'n calonau ni na d,d, ycn, wei, byth ya ot I oi mae colli'r baban fel cola r llygad de Er meddu llygad arall, nid oes dim a leinw I 191 Awelon Rama, chwythwch, eich amser yw yn awr, Yn llaith allwytbog gan ddeigr serch a chat, wylofain mawr. Yr Arglwydd a roddodd, a'r Arglwydd a ddygodd ywaith; bendigedig fyddo ecw yr Arglwydd." Sibrwd f'enaid uweh y bedd, I T a roddodd; Ae Efe-Efe'r uu wedd, A gymerodd; Qanddo Ef mae dwyfol hawl- Ef yn viliig; D 'Vi.,a b^eth-offrymau ror.wl- 'Bendigadig. Digrau a gwpddiati gant,, Yn yr anial, A offrymat dros fy mhlant, Er eu cynal: Pryder dyfal geidw'ra bron, Yn grynedig, Ond nid of oaf byth am hon- Bandiged;g. Arglwydd, tra gadewir ni, Yn y 'stormycld, Help i wasgu atat Ti- At ein giiydd; 1 Syllu fry, er toimlo'n wan I A biiondig; Dacw'r babsn ar y lan- Bandigedig. Yn y dydd i'r byd yn garn, Siif Gweaonwy; Yn holl ddirgryniadau'r Farn- Ansyfhdwy Yn y trag'wyddoldeb pell- Gwynfydedig! Beth all J),wdod ro'i sydd well ?— Bandigedig, CADVAN (allan o'i cherdyn cof). Ein hen fyd i Gwenonwy fach-i fyw Oeddyn fan rby afiach; Ond di-lball fywyd bellacb Sydd i hon mewn hinsawdd iach. Dwfn archoll wnaeth ei cholli-yn enaid Ei thyner rieni; Arai hol dagrau heii, Wylant am na welant hi. Ond eich golwg drwy dawch galar-codwcb, Lie mae'r Ceidwad hawddgar I'ch geneth fach, o gynar-wel'd ei wedd Deuai diwedd gofidiau daear. EKFTL. I Oadran y gAn Ion, gu-iii yn Ueddft Troes yo hyn galaru, 0 draserch am farch a fa Anhawdded awenyddu, Dystaw'r adlais dwyster hyawdledd-trist Ro'i ffewyn i alatedd; Och riun fach oreuwedd Yn oer bau hen Sir y bedd! Qwenonwy Iwys anwyl sydd-ar lenyrch Ddarlumaist, awenydd; Am gariad thad yno rhydd Wyoh gaiad mewn iach gynydd. Y gain eneth Gwenonwy-gai'n ifanc Y Nefoedd yn wobr wy- Lie ni ddaw cam i dramwy, Na mesur main amser mwy. Eich Gwenonwy fydd mwyach—at wiwnef Yn eich tynu'n gryfach- I'ch dwyn uchod yn iachach, Eto i fyw at y fach GOBWYST. Diffrwyth ai "lili'r dyffryn,Ow! gwywodd Dig awel y blodyn, Yn gynar yn ei gwanwyn, Er y serch a'r dagraa ayp. TANADOG. Biaint hoff, arweiniwyd hwy-i wlad ing, I wel'd angen'n tramwy; Rhyw dt moel wêl cariad mwy, Heb gain wyneb Gwenonwy. Ond, ond, y wlad fawladwy,-heibio'r ser, Bïau'r saint i'w thramwyj- O! am fy,!d hyd atynt hwy Gan wyned a Gwenonwy. PffiDEoa. Owraidd f'enaid sy'n gruddfann-amwenaur Ddymunal Wen fwyngu; A hallt wyla'r holl deulu, A mawr g\vyn, am un mor gu.—E.

GWYNT Y DWYRAIN. I Gwynt dwyrain yw y gwynt oera'gwynt A gwynt cryf o Rwsiaj [croch, Owynt gwywol a gwynt gaua', Gwynt oer hiu, a gwynt yr ift. Gwynt taro braw, gwynt tori brig,-gwynt Gw l A gwynt melldigedig; [mawr, Gwynt nyddol, gwynt anniddig, Gwynt arw'i doo, gwynt oer dig. Gwynt oerlwm, a gwynt hirloes,—gwynt Gwynt angau pob.einioes; [ingol, Gwynt ymlid, a gwynt aml-loes, Gwynt mawr, cryf, a gwynt mdr croes. GWlnt blynxaidd, a gwynt blingo,—gwyrit Gynt görwaf ei gyffroj [geiwin, Gwynt gyfyd, gwynt i'w gofio, A gwynt gwaeth na gwynt o'i go' Colwyn. GWILYM PBNLLYN. I

Y GWANWYN. Heb ball y ift briallu-a hulir Me- n haeledd o'n deutu I gof del, er gauaf da, Wanwyn i nefol wenu. Daear Inn o'i dirioni—a nrddwyd I Gan barddwch i'n lloni; Ac eilon llon y Ilwyni, Geir i'n braint dan goronbri. lhvod Alan. GWILYM GWKHFFBWD. I

DEUGAIN IHLVNEDII YN OL, I LLITH GXSVJ. 1 t&RhyleLI(iii., 'waeth er eifaeddu-un yw I Anhawdd iawn ei yru; Arafiidd, oni am frefu A liagi- lais, 'e gura lu 1 Yr ydwyf er hyn yn credu-nad yw Yn llêg ei anmharcliu,— Druan bach -ystyriwn bu 'K asya yn cario'r IKSU." Dyna fel y canodd yr Idria 1M i'r Aayn, am yr hwn ganu y catodd wODr, tase 10 yu ei cnatl hi befyd, yn Eisteddfod y Treuddyn dro yc 01 Yn wir ionedd i, y mae y barctd wodi gwneyd cyfiawnder ai destyn, beth bynag. Gurmod o'r baeddu y mae yr asyu wedi ei g'al drwy yr r.esau. Y mae gan ddynion, a phlant dynion yn gyffredinol, ryw orwod o duedd i ymddwyn tuag at y mul druan fel po bnaaai wedi ei gren o bwr. pas iddyo' nhw i'w faeddu Y baeddu sy n ei wneyd yn "anhawdd ai yru." Y mae un geuhadlaath fel pe bai hi yn dweyd wrth y llall y driniaeth sy'n ei haros, ac felly y mae v pethau gwirion yo trwytho'u natur ag vmgyndynrwydd Ond dene dd-" ond am frefu e gura lu J Wei, gwnaifif, wir! Beth po bnasai wedi cael TRAINIO'L LAIS f <1 mae creaduriaid ereill yn ei gael yn ein dyddiau ni, fe fuasai yn cipio y gwobrau o'u cyrau, am ganu yr unawdau banllefog nodwertda ein llwyfanan y dyddiau hyn. Fe fuasai raid i'r eosiaid gilio i'r llwyni yn bur ddisaremcni, oherwydd pa fantais fyddai ganddynt i ymgais ar redeg y nodau "uchel," acweii hyny i ddisgyu, yu naturiol, i chwareu ar y uodau isel, isel, yn y dwfn islaw awn ? Ond wrth sen am hyny, y mae yfia un an- fantaiaiddo tyate-wtjai o ddim byd o honi bttfû'¡- convic, a'r ceinciau yn r cywair lion. Yn y Veddf y mae ei psalmau i gyd Gy- maint a bynyna am y mulsyn fel cerddor; a thlwB iawn yw yr englyn olaf a'r cydym- dciinihd red drwyddo :— Druan bach, ystyriwn bu 'R usyn yn cario'r lesu." Pe buasai dim ond yr ystyiiaeth yna—y creadur yn caol y fraiot o gario ei Greawdwr -y mae yn ddigon i beri i bobol barchu yr asyu, yn lie ei tumbugio fel y gwnant. Os ydyw y trea wedi bod o fendith i ryw gre- adur yn fwy na'i gitydd, yr ydw i yn balou mai v mal ydyw hwnw. 'Doedd dim llai na.* hanur cant o fulod yn cael eu gyru o'r arcial yma cyn dyddiau y tieos i gludo glo mewn pynau o Brymbo, neu rai o'r gtofeydd ereill yr ochr arall i'r mynydd A'rddyfais greutuil oedd gen eu gyrwyr annhrugarog oedd pwyo pioell flaenllym ar ben ffon, yr hon a bleoidyn ei gnawd er mwyn ei ''yru!" Fei hyn y cochid y ffyrdd S gwaed y cread- j uriaid. Y mae yn resynus rnoddwl am I Y DRINIAETH A SAWjANT a byn v od»li ar law y rhai fynychent leoedd o addoliad ar y f; ibboth Y mae yn debyg mai gweied rhyw greulondeb fel hyn a roddodd y drychfsddwl i apostol y cechedl- odd 0 "swilluwl yn y enawd "-pastwrc- bwl; h.y., pylu ysbryd a chnawd y creadur- iaid gwinou fo dan y driniaeth! Wn i ddiia ydi y Uymry yu waeth ca rhyw genedloedd ereill am y creuiondeb yma, ond byn a wn i, (od yn hen bryd i ni fel cenedlastudio mwy o dcimlad, a chofio y gair sy'o deyd, Y cvfiawn sydd drugarog wrth ei anifail." I Howld cn," chwadel Jim Teiliwr, be ddwedsoch Chi 1-wrth ei anifail ï" Ie, siwr, wrth ei at: if ail—-ei anifail—ei ful, 011 Itriciwch chi. Y mae oes y swrobwlwyr broil drosodl, a diolch am hyny. Y mae rhyw- beth yn grand mewn toimlad-dangoswcb i mi ddyo all fod yn greulon wrth ei anifail, hyd yn nod wrth ei Bayn. ac mi ddangosa ice i chi ddyn all fod yn grealon wrth ei wraig, a'i blant, a phawb a phobpeth o'i ddeutu 11 dangosaf i cbi; GRYKHOAD Y V FAWR Yr hunan.ddigonot-y ffrcen uchel-yr anfeidrolyn ar scalt fach !—ond wedi i ch'i chwilio'i bac o, y llai na'r lleiaf o bryfetach bywydol 1 iTh&l hi ddim wir-ddaw hi ddim y fFordd ene. Fe allwn ni gymeryd arnom fod yn dduwiol, a thynu gwyneb hir, a dolach rhagrith a rbyw wawn felly, ond crefydd mewn gweithred pia hi. Nid pob an a'r sydd yn dywedyd wrthyf, Arglwydd, Arglwydd, a ddaw i mewn i deyrnas nef- oedd; ond yr hwn sydd ya gwneuthur ewyllys fyNhad yr hwn sydd yn y nefoedd." Dene y dyn sy'n buildio ei dy ar y graig- jerry builders ydi pawb sy'n angbofio ysbryd y gyfraith wrth geiaio byw yn yr hen fyd yma. Marciwcb ch'i, tydw i ddim yn gosod fy bun yn model-yn gyfuniad o dduwiol- d¡"b-y Proffeswr mewn perffeitbrwydd- d m ffasiwn bath. Ood dweyd ydw i fod liawer o sense yn y peth ddywedai Brutus, cofia da am dano, pan ar ryw funyd od y cyoi'rodd yn ei ben i aralleirio y dwyfol air hwnw, Y r awr hon y mae yn aros Sydd, gobaitb, cariad, y tri byn; &'r mwyaf o'r rhai hyn yw cariad." Nage," meddai Brutus (ddeugain mlynedd yn ol, conwch;, fel byn mae hi'n bod, yn ol sectyddiaeth y dvddiau hyn Y mae yn aros pen cam, gwvueb hir, ac ochenaid-y tri hyn; a'r mwyaf o'r rhai hyn yw ochenaid:" ond yn siwr i ch'i (a siarad yo ein dyddiau ni), thai hi ddim byd rhoi "ochenaid" dduwiol, a phwnio twmbuil i yatlys yrasyn yr un pryd! Contradiction in terms y geilw y Sais bydol rywbeth fel ene, ac y mae y Sais bydol yn bar agos i'r nefol yn y peth YDS, 'ddyliwn i. Agorwn y'n clonau i chwilio llwybr y'tl dyledswydd, wed'yn fe ddaw pob- peth yn reit; ac felly fe arbedai liawer un syrthio yn wawd i'w gymydogiou, fel y gwnaeth yr hen FFARMWR CYBYDDLYD HWNW I yn sir Feirionydd Yr oedd mor gybyddlyd fel ag yr oedd yn disgwyl i'r ddaear gynyrchn enwd iddo heb iddo et gymaint a'i thrin Y ffwl gwirion Yn ofer y ceisiai y mab ganddo bryou gwrtaith. 'Doedd o yncredi. dim mewn calch, a thail, a rhyw agencies f-'l!y—"lol botes Chawn ni byth mo'n p ea yn o)," ebe yr hen foy. Cewch y ar y ganled, ebe y bacbgen, ae eiriolai ft'iy yn wastadat 1 O'r diwedd dyna yr li'i gyb yn ei gwneyd hi yn fater gweddi yn y cae, un diwrnod, ac yn awyddus i gael boddlonrwydd i'w feddwl o barthed i gael y "pres yn ol ar eu canfed;" dyna fo yn pen- lioio yn ochr y gwrych, ae yn gofyn, Y Brenin Mawr, mae John yma yn plagio o byd eisio i mi witeithio-dywed Ti wrtha i be' ydi oreu i wneyd!" a phwy oedd yn tocio'r clawdd yr ochr arall i'r gwrych heb yn wybod iddo, ond John, a dyma fo yn dal ar y fantais i ateb gweddi yr hen groen drwy waeddU- TEILIO DAFYWD HUGHES j ac ar hyn dyma'r hen wr yn rhedeg adre, cyn gorphen ei weddi, ac yn deyd wrth yr hen wraig, dan grio yn orchfygedig ryfeddol, Sian fach, John oedd yn ei le 1-rhaid i ni deilio cyn y cawn ni gowd. achos mi gefis genad o'r nef yn y cae y fonyd yma Cenad o'r tef yn wir 1 Wel done, John- mi chwar- euaist dy batt yn dda-yrwan am wrteithio Y mae yr hen ddyn wedi dy wneyd yn angel o'r diwedd, ac yn awr d'oes dim i ti wneyd ond chwarten ar ei wendid o Myn fwrw tail" ei hochr hi bellaoh j HEN FEDAL EISTEDDFODOL," I Yr ydwyf, er chwilio ac ymholi. wedi I methu a chae! allan yn foddhaol pwy ydoedd y Thomas Roberta a enillodd y fedal am y cywyàd yn Arwest Gwyl Dewi Rhuthyn yo I y flwydilYII 1824. Yr oedd yr arwest yn Rhutbyn y blynyddoedd hyny yn cael ei cbyoa), nid i fwyts, fel ei cynhelid yn Caer ludd, Birminphaw, Caerlleon &c., ond rhoddid gwobran teilwng am gyfansoddiadau mewn baul ioniaeth, rhyddiaeth, canu, icc. Er engraipl t, dyma i chwi adroddiad y Odfiadur ylt Strtn Gomer am Mai 25&in, 1826, "Gwobrwy wyd Mr D. Griffith (Clwyd- fardd), o Ddinbych, am ei gywydd ar Ddewr der Caradog i wrthwynebu y Rhufeiniaid; Mr R. D., Nantglyn, Mr J.Blackwell (Alun)r o Goleg yr lesu; a Mr J. Thomas, Llanrwst, ariaudiwa a giivobrwyon aut gyfieithiid o'r Messiah, gan Pope; Mr J. V. Lloyd, o Goleg yr lesu, am y cyfieithiad goreu i'r Seisnig o gywydd y Farn Fawr gan Goronwy Owen; Mr S. Roberts, Dtefnewydd (Llanbryumair —y pryd byny yo y coleg), pdair punt am y traethawd soreu, yn Gyairaeg, ar y creulondeb a'r drygioni o yspeilio nwyddau !iougadiy:liuti; Mr E. Jones, Llaagollen (gwr dall), chwech gini am chwareu yn leirusat ar y delyn," ifec. iJeugys hyny fod EisteddfndauRhuthyn y blynyddoedd yna yn agcred i'r byd, a'r enillwyr ya byw yo mhob cyfeiriad. Nid oedd yn Nylfryn Ciwyd yr un bardd o'r enw Thomas Roberts; a tbebygol yw y rhaid fod y T. R. gafodd y fedal yu 1824 naill ai un o'r enw hwnw oedd yn byw yn Nghonwy (Myrddin), neu ynte Thomas Roberts, Llwynrhudol (o ymyl Pwll, heli) oedd ya byw ya Llutidain, ae ya dWYD mawr s61 dros lenyddiaeth y Cymry. Siar- edir am dano fel .1 tad Cymdeithas y Cym- reigyddion yn Caerludd" gwel (Seren Gomer I am Gorphenaf, 1827), Bu y gwr hwn farw yn Llundain, Rhagfyr, 1842, a dadganai y Cymry yijo alar ar oi ol. Pe cawsai "Cym- ro," neu y boneddwr o St. Helena, afael mewn hen Wyliedydd, gyhoeddid y pryd hyny yn y Bala, am Mawrth neu EbrilJ, 1824; neu Sercn Goinei- am yr amser bWDW, cawsai foddloni ei hun ar y mater. Wrth son am hyny y mae I CHWYLDROAD MAWR wedi cymeryd lie yn ein heisteddfodau er y dyddiau byiy Fe gawn gyfarfod Cymreigyddoi Gwyl Dewi Sant ya Man- ceioion er engraifft, yn 1825, ac fel hyn y cronicla y cofiadur y gwaithi ediiidau A rhwng pob llwnc-deutyn dadganwyd penill- ion Cymroig gyda'r delyn, sain peraidd tanau y cyfryw oedd yn sirioli meibion Gomer; acer chwanegiad difyrweh y cyf- arfod, traddodwyd amryw o areithian by- awdl a godidog." Yn wyneb yr hanes, y mae amheuaeth yn codi p'run ai y gwin a yfid i Iyncn y testynau, ai "sain peraidd y delyn," oedd yn "sirioli wynebau meibion Gomer fwyaf-ond modd byeag, fa'n sir- iolid," a digon i ni yw gwvbod hyny yn nglyn i'r banes. DyJwo ddywedyd fod ysgrif Ap Iestyn wedi boddloni Mr Dafis yma yn rhemp, ac y mae o wedi gofyn i mi ddweyd y bussai yn dda iawn ganddo gael "gwybodaoth fanylach o barthed i lasonen sydd ganddo yo ei feddiant, ond iddo gadw o gyraedd byd braich iddo Tydyw gwybodaeth brofiadol ddim yn flasus, bob amser, yn enwedig pan fyddo stremp ben braich "Ap Iestyn" yn cyfarwyddoi lasonen i chware¡Ù pbranca ar gnawd dyn Y mae Sem Saer hen hefyd wedi galw i mewn i ddweyd ei fod wodi derbyn" llon'd dror o Iythyrau" yn cefnogi ymddangosiad ysbryd- ion, ao y bydd yn dadlenu rhai oboDynt yn yr eisteddiad nesaf! Mae arnaf ofn mai mistake oedd i mi adael i'r parliament bach GODI YSBRYDIIN o dan y pendist yma,-os na thendiai fe fyddant yma mor amled a gwreichion cyn bo hir, a'r plan goreu i ni ydi rhoi y cloadur rhag blaen yn erbyn dim chwaneg o son am danynt, a chad wed 89m nbw i gyd hefo'u gilydd yn deidi yn y dror, wedi cloi arnynt! Leiciwn i ddim, ar fy hen sodle fel byn, i'r efail gael ei throi ya burdan-Ile i dderbyn yebrydion cnafon drwg-ac i fod yo "nythle i bob aderyn aflanGato pawb !— gwareder ni rhag y fath dynged Nid dyna'r yabrydion sy' gen i eisio'u trin, ond ysbrydion drwg sy'n lodgio yn myawesau dynion-yr ysbryd gorddai yr hen gybydd i ofyn goleuni o'r nef ar y ddyledswydi o deilo !-yr ysbryd cynddeiriog sy'n procio cnafon anraBlon i faeddu creaduriaid di- reawin yr ysbryd pharisieiddiol fo'n strétsio gwynebau pODol, chwedel hwnw, anffarfo eu gwyneoau y maent." Tydyw tynu gwyneb hir, p9 tai čhi'n gillu tynu 'un cyn hired & ihes datwb, yn arwydd o gref- ydd yn y byd,-erefydd mewo gweithrel ydi'r grefvdd weinydda gysur i ddyn pan fyddo lleni amser yn fcau am dano, a'i enaid yn edrych allan am le gwell i dario ar hyd tragywyddoldeb. Dyna'r ysbrydion sy' gen i eisio eu hymlid o'r byd, ao nid rhyw garsiwn o fwganod yn nychmygion pobol, na roesont hwy ffyrling yn ffordd neb erioed, nac ychwauegu yr un cufydd at faintioli neb erioed ebwaitb. Yn eno'r taid yn bena, pwy fuasai yn meddwl y buasai yr asyn yn ein oario mor bell a byn; ond os gellais enyn grooyn o gydymdeimlad &'r hen greadur, fe fydd yn ddigon o ad-daliad gan (I barhau). 'RHKN 0'. (I bar hau )

Coma's SINAPISM. The Improved \fustard Plaster.-Sold by all Chemists and I Grocers, or Post seven penny stamps fot packet of three, to CoLxANs, 18, Canon treet, London.

CYMDEITHAS YR IAITH I GYMRAEG. CfFARRoD HANER BLYN- YDDOL YN FFESTINIOG. I Dydd Ian, yn Mlaenau FfesUaiog.cycbal- iwyd eiatbddiadaa y Gymdeithas uchod. Gwaaanaethir fel ysgrifenydd i'r Gymdeithas gan Mr Beriah Gwynfe Evans, yr hwn sydd yn dra stilog dros wneyd pClb yoidrecu i gadw yr hen iaith i fyny. Mae Mr Evans yn y naill gyfarfod ar ot y llall yo. profi ei hunM yn agrifeuydd o'r fata twyat gwenn- hu6an Ymddiriedwyd y gwaith fel ysgr)f enydd lleol i Mr Gumer Evans, ac nid hawdd fuasai taro ar ei aragen. Ymroddodd i'r gorchwyl yn selog ae ewyliysgar, ac mae yn sicr genym iddo gario allan yr boll drefniadau yn nodedig o foddhaol. Cyahaliwyd i-ynhadledd am ddau o'r glocb, dan lywyddiaeth Dr Iaambard Owen, ae yn bresenol yr oetld y Proffeswr Lloyd, Abeiystwytb; Mr W. Cadwaladr Davies, Bangor; Dr R. D. Evans, Blaenau Ffestin- iog; Mr T. C. Thomas, Bodlinog; a Mr Beriah Gwynfe Evans, ysgrifenydd. Darllenwyd cofnodion gan Mr B. G. Evans yr hwn befyd a roddodd grynbodeb o waith y Gymdeithas yn ystod y misoedd gofphenol. Yr oed4 yr holl betbau hyn yn Saeaneg: ond mewn atebiad i Mr W. C. Davies, dywedodd yr ysgrifenydd eu bod ganddo yn Nghymraeg. Ar gynygiad y Proffeswr Lloyd a chefnog- iad Mr W. C. Davies,, 'pasiwyd i dderbyn yr adroddiad. Darllenodd yr ysgrifenydd bandeffyo- iadau a threfniadau y cyfarfod oedd i'w gynal yn yr hwyr, er mwyn i'r Gymdeithas gael rboddi ei chymeradwyaeth iddynt. Wedi ychydig gyfnewidiadau yn ngeiriad un o'r penderfyniadau, pasiwyd hwy. Derbyniwyd y Uythyr canlynol oddiwrth Mr Thomas Ellis, A S., yr hwn; a ddarllen- wyd gan yr ysgrifenydd Cynlas, Bala. Anwyl Gyfaill,-Wiw i mi feddwl dod i Ffestiniog yfory, er nad oes dim y bnaswn yn ei hoffi yn fwy na gweled wyneb yn wyneb fy ngbyEeillion yno sydd wedi bod mor gynes yn eu caredigrwydd a'n cydym- deimlad. Ond mae gair fy meddyg yn derfynol yu erbyn. Gobeithio y cewch gyfarfodydd llwyddiauna, nid yn unig i gymeryd mantais at ddarpariaethau Cym- raeg y Code newydd, ond hefyd i fynu i'r Gymraeg ei lie priodol yo yr Ysgolion Canol- raddol.—Yr eiddoch yn wladgar, THOMAS E. ELLIS. Ymholai Mr W. C. Davies a allasai yr ys- grifenydd roddi rhyw ameangyfrif o nifer yr ysgolion oedd eisoea wedi mabwysiadu y Gymraeg. Atebodd yntan mai rhywle tua phedwar ugain. Mynegodd yr ysgrifenydd ya mhellach y byddai i uu o Fyrddau Ysgol- ion mwyaf y Deheudir, yn mhtn ycbydig wythnosau, fabwysiadu holl gynlluniau y Gymdeithas. Mr T. C. Thomas a gynygiai, a chefnog- odd Dr Evaos, fod i bwyllgor gael ei ffuifio i ddarparu cynllun mewn cysylltiad a Deddf Addysg Ganolraddol. Nodwyd Deoo Llan- olwy; Afri W. C. Davies, Bangor; ac OweD Owen, Croesoswalit. Cynhaliwyd cyfarfod o'r aelodau am dri o'r gloeb, dan lywyddiaeth y Proffeswr Lloyd: ae yn ychwanegol at y rhai a nodwyd e'soes, yr oedd yn bresenol y Parcbn J. Rhydwen Parry,Bethania; Michael D.Jones, Bala; a Mr Ellis Pierce (Elis o'r Nant). Gwaith cyntaf y cyfarfod oedd'penderfynu pa un ai yn Nghymraeg ai yn Saesoeg y darllenai yr ysgrifenydd y cofnodion a'r adroddiad. CyBygiodd Mr W.-C. Davies, a chefnogodd Dr Evans, fod iddyot gael eu darllen yn Nghymraeg, a phasiwyd yn anfrydol. Yna darllenwyd hwy gan yr ysgrifenydd, Derbyniwyd y cofnodion, ar gynygiadMr T. C. Thomas a chefnogiad Dr Evans. Yna darllenwyd adroddiad manwl o waith y Gymdeithas gan yr Ysgrifenydd. Cynyg- lodd Dr Isambard Owen fod i'r adroddiad gael ei dderbyn, yr hwn a amlygai ei fodd- had fod y gymdeitbas erbyn hyn wedi gwneyd gwaith rhagorol, ac fod y Llywodr- aeth wedi cydnabod bodolaeth yr Iaith Gymraeg. Credai y dylesid bod yn falch iawn ddarfod iddynt fel Cymdeithas gael Gweinidog mor anDibynol a charedig a Syr William Hart DYKe i ymwneud ig ef ar bwoc yr iaith Gymraeg. EtliwyJ yn fyr gan Mr W. C. Davies. Dywedai ei fod yo y Werddon ddydd Dnccwyo, ac on peth a'i tarawodd ef ydoedd fod cryn lawer o wahaniaeth rhwng canu v Gwyddelod a chana y Cymry. Yr oeddynt o'r boren jtwyo hyd v nos dvwyll yn canu alawon cenedlaethol en gwlad heb ferwino clustiau neb. Drwg oedd ganddo fod yn Nghymru lawer yo cann caneoon gwag ac yn gwamaln gyda chaniadaeth gv- segredig ar ddydd Itwyl. Da fuasai ganddo pe buasai yn bosibl dwyn mwy o gerddor- iaetb Gymreig Genedlaethol, a hvny ar eiriau da a chwaethus, i mewn i'r ysgolion dyddiol. Byddai yn werth i'f ysgolfeistriaid'gymeryd mater o'r fath i fvny. Dvwedodd yr Ysgrifenyd-I fod yn ogbyo- llnniau y gymdeithas ddoroariaeth tuagat ddvsgu caneuon cenedlaethol Cvmreip. Mr Rees, Caernarfon, a ymholai ai nid oedd dim a allasai y Gymdeithas wneyd tuagat Rael y Gymraeg i fwv o ddefnydd yn y llvsoedd gwladol. Hysbysodd yr ysgrifenydd mai mewn cvs- vstiad Ag addystr yn benaf y ffurfiwyd y Gymdeithas. Nid oedd y ftaitb eu bod yn y gorphenol wedi cyfyngu en hnnain at fater- ion addysgol yn on ahlfa af eangu tm gweithrediadan. Mr W. C. Davies a ddywedai fod ar Ilof- nodion Ty y Cyffredin eirian yn dywevd y dylasai barnwvr y Uvsnedd Ovmreig fod yn allnosr i ddeal! iaith y liobl. Cymerodil byny le mewn cysylltiad &'r belvnt a codwyd gyda Mr Homersham Cox. id oedd yr tin o wleidyddwyr Cymru wedi cvmeryd sylw o'r penderfyniad hwn. a rbyfedd iawn gan- ddo ef na fuasai un ohonynt wedi Pgwtleyd. Yr oedd yn gyflensdra rhegirol i unrhyw aelod wnerd ei fare gydae ef. Credai mai cvwilvdd n beth vdondd fod barn vn cael ei gweinyddu yn Nghymru mewn iaith es- trnnol. Pasiwvd. AR gynvffiad Mr Rpes. A chef- nogiad y'Profifdqwr M. D. Snno-Fi, fod i'r mater hwn 2ftAl svlw y Cvngor Oyffredinol. Dy- wedsi Mr Jones mai nr v Cymry eu hnnain yr oedd y bai: nid oeddynt yn ymladd yn ddijon pybyr] Hoffasai efe we'edyGvm- raeg nid yn unig yn iaith addvsg ond yn iaith masnaeb. Bvddai lIiBwnn fellv i nvmro allu gwneyd rhywbeth nad allaaai y Stis ei wnevd. V Parch J. Rhydwen PAI-I-V a wnai IIvl. wadan ar v penderfyn'ad y soniai Mr W. 0. Davies a basiwvd yn Nhv y Cyffredin. Nid yn nnig vr oedd y pnndarfyniad lnww A, diI ei angbofio gan y wlad, nnd vr oedd wedi ei angbofio hefyd wrtb benodi olynydd -i Mr Homersham Cox. Nid oedd y barnwr pres- enol, Mr Bishop, yn deall ond ycbydig iawn o Gvmraeg, fel yr oedd fpITy yn dioddsf oddi wrth yr un diffvg a'i racflaenvdd, yn erbyn yr hwn y cwynid cymaint. Yr oedd efe o galnn vn ategu y eynyRiFLfi. Cafwyd sy'wadau psllach gan Mr Beriah G. Tlvans. a'r Proffeswr M. D, Jones. Mr T. C, Thomas a gynygiai fod y cyfar- fod hwn yn dymnno galw sylw awdurdodau ysgolion cAnOirAddol at v caniatad sydd yn narpanadau yr ysgolion flyny I aclysgu Uym. Cefnogwyd gan Mr W. C. Davies, yr hwn a hysbvsodd fod Pwyllgor Yssoloriaeth Gogledd Cymru wedi cymeryd y Gymraeg i mewn i'w ewrs arholiadol. Gwnaed ychydig sylwadan pellach ar y penderfyniad gan Mr Andreas Roberts, ac yna pasiwyd ef yn unfrydol. Holai Mr G. J. Williams a oedd y Gymraeg wedi dod yn is Da', M.A. yn Llnndain, pryd yr atebwyd aad oedd. Yna dywedai Mr Williams y buasai yn dda iawn ganddo ef weled y Gymraeg yn cael ei dwyn yn mlaen am y B.A., a'r Matriculation. Awgrymai efe ar fod i gats gael ei wneyd am i'r Gymraeg gael ei dwyn i fod yn un o'r pynciau addysgol yn Mhrifysgol Llundain. Y cadeirydd a gredai na fyddai yn an- hawdd cymhell y brifysgol hono i wneyd hyny. Cafwyd sylwadau pellach gan y Parchn M. D. Jones, J. Rhydwen Patry, B. G. Evans, a Dr Isambaid Owen. Wedi diolch i'r Proff. Lloyd am lywyddu, terfynodd y cjfarfod. Am bump o'r gloch, ya unol A gwahoddiad caredig Mr Duulop, ymgynnllodd cwrnDi mawr, yn cynwys aeladan Y gymdeithas ac mawr, i'r London and North W?tem Hotel, lie yr oedd gwledd ragorol wedi ei darparu ar eu cyfer. Yr oedd Mr Dunlop yno ei hunan, a derbyniodd bawb yn nodedig o groesiwgar. Mwynhaodd y cwwni eu hunain yn fawr iawn. Wedi darfod gyda'r wledd, cododd Mr W. Cadwaladr Divies i gynyg pleidlais o ddiolehgarwch i Mr Dunlop am ei garedig- rwydd a'i haelioni tuagat y gymdeithas. Hefyd, diolchai i'r cyfeiliion yn Ffestiniog am eu harwyddion o groesaw i Gymdeithas yr Iaith Gymraeg. Eiliwyd y cynygiad gan y Proffeswr Lloyd, a Dr Isambard Owen.

DIGWYDDIAD DIFRIFOL I YN FFESTINIOG. Ddydd y Llungwyn rhoddodd John Wil. liams, hen wr pedwar ugain oed, yn byw yn Pantyfriog, Tanygrisiau, derfyn ar ei fywyd trwy ymgroai with ei wely. Nid oedd dim arwyddion fod cyflafan o'r f ,th yn ei fwriad y noson flaenorol, a dywedir ei fod mewn amgylchiadau cysurns. Yn y trengholiad a gynhaliwyd nos Fawrth, gerbron Mr R. O. Jones, is-grwner, pasiwyd rheithfarn o "Ymgrogiad tra mewn cyflwr o amhwyll. edd." Claddwyd y trancedig ddydd Mercher.

'I CYFLWYNO ANERCHIAD I SYR HORATIO LLOYD. Byth er pan y gwelodd ei Mawrhydi yn ddaosodyr anrhydedj o Farchog ar y Barn- wr Horatio Lloyd, y mae y cyfreithwyr a ymddangosant o dro i dro, yn rhinwedd eu swydd, yn ei lysoedd, wedi manteisio ar y cyfieusderau a roddid iddynt i gynnyg iddo eu ltongyfarchiadau mwyaf calonog. Yn llys manddyledion Porthaetbwy, ddydd Mawrtb, anercbodd Mr David Owen ei An- rhydedd ar y mater hwn. Ar ei ran ei hun a'r cyfreithwyr ereill osddynt yn bresennol cyf- Iwynodd iddo ei ddymuoiadau goreu, gan y coleddant y parch mwyaf tuagato oblegid y dull diduedd, pwyllog, athegygwran- dawai bob acbosion a ddeaai o'i flaen ac y gwnai gyfiawnder rhwng dyn a dyn. With gydoabod y sylwadau caredig, yrjsedd yn amlwg fod Syr Horatio Lloyd wedi ei fedd ianu gan deimladau dwys. Dyweddtd y buasai yr anrhydedd a osodwyd arno yn wir yn un gwag oni bae am gymeradwyaeth y bobl yn mhlith y rhai y trigai ef (y barnwr) ac i'r rhai yr oedd mor adnabyddus. Er nad yn atff^eledig, eto gallai aicrbau ei ibd bob amser wedi cyfiawni ei ddyledswydd yn gydwybodol ac anmhleidiol, ae hyderai y byddbi i'r teioiladau da oeddynt bob amser wedi bodoli cydrhycgido i'r booeddigion yr ymwcai 4 hwynt yn y llysoedd barhau am hir amser (cymeradwyaeth). Dydd Mercher, drachefn, yn llys man- ddyledion CaernarfoD, cyflwynodd Mr J. H. Roberts, fel y cyf;eithiwr hynaf yn gwasan- aethu yn y llysoedd, anerchiad goreuredig i'w Anrhydedd, wedi ei barotoi gan Mr J. B. Vaughan. Diolcbodd y barnwr iddynt mewn sylwadau cyffelyb i'r rhai a gofnodir uchod. Ysgrifenydd y mudiad hwo ydoedd Mr H. Lloyd Carter

(Uyfeirier y Farrtdouiaeth i Eifiouydd, I Swyddfa'r Gmedl, Oaeruartvn].

a 0. "GWNEYD" SYR ROBERT PEEL. Pellebrir o New York fod nowyddiaduron y ddinas hono yn cyhoeddi adroddiadan uicithion am y modd y cafodd Syr R. Peel a N r Clifford Talbot eu gwneyd" gan dwyllwr Atnericaoaidd a gyfarfydiasant ar fwrdd yr Avrania, yr hon a gyrhaeddodd y porthladd hwnw y Sabboth cyn y diweddaf. Dywedodd y twyllwr mai Russell ydoedd ei enw, a'i fod yn un o brif gadd-swyddogion (detectives) yr adran heddgeidwadol yn New York. Yr oedd o ymddangosiad golygus a deniadol, ac yn siaradwr da, ac enillodd ymddiriedaeth a chyfeillgarwch y ddau foneddwr Saisnig drwy ei chwedlau parthed ei anturia°.thau rhamantns fel cudd- s wyd dog, Dywedodd ei fod yn dychwelyd o'r Almaen, lie y bu yn trosglwyddo ffugydd nodedig i'r awdurdodau yo Berlin, yr hwn a ddaliwyd yn America, am yr hyn y byddai iddo dderbyn 800p gan y Trafnoddwr Almaeuaidd fel gwobr am ei wasanaeth. Rhoddodd ei hun at wasanaeth y dyeithr- iaid, a chynygiodd fyned a hwynt o amgylch y dref. Derbyniaeant ei gynygiad yn llawen, ac ar eu glaniad aethant i'r Hnffman House, ac aeth yntn a hwynt weled golygfeydd y ddinas; gan fyw fel gwii bonbeadig ar eu traul. Yr oedd ar yr ymwelwyr eisieu cael en cyflwyno i Mr Byrnes, penaeth yr adran guddswyddogol, ond yr oedd eu cyfaill.yn alluog i ddyfeisio psgnsodion a roddasant foddlonrwydd iddynt hwy. Yn y cyfamser cafodd amryw mrhfgion ganddynt, a dywedir ddarfod i Syr Robert Peel rcddi gwddfbin diamwnt gwerth 160p iddo, tra yr anrhegodd Mr Talbot ef ä chadwen ddrudfawr. NOR Fawrth yr oedd yn rhaid i Mr Talbot fyned i Chicago, ond cyn cychwyn ciniawodd gyda Syr Robert a Russell yn y Deimonico. Yn anffodus i Russt-ll digwyddodi i ddau gudd- awyddog gwirioneddol ddyfod i'r lie pan oeddynt ar ganot ciniawa, ac adnabyddaRant rf fel dyn ag y buont yn chwilio am dano. Arosasant hyd nes yr oedd y ciniaw drosodd: ic ar waith Russell yn galw am gerbyd i Mr Talbot, cymerodd y swyddogion ef i fyny ar y cyhuddiad o yspehio swm o arian oddiar wrstig weddw, yr fcoa a addftwodd briodi, ac hefyd am ladrata 200 o ddoleri o 8wyddfa yswiriol ag y bu yn ysgrifenwas ynddi. Yn fhenorol i byny bo yn yrwr cerbydau, ac yr oedd yn euoq o gyflawni nyfrea birfaitb o droseddau. Ei enw gwir- ■oneddol ydyw McDermott. Yr oedd Syr R. Peel wedi cae! ei synu drwy y datgadd- ,adau hyn; canys boblaw rhoddi anrhegion ddo, yr jedd wedi ymddiried 20p iddo i'w cyfnewid am arian Amensanaidd, yn gyatal i rhoddi archeb iddo am ei holl gelfi o'r irerlonst, Ond cafodd y cyfan yn ol ar ol Russell" gael ei gymeryd i fyny, yn lystal ag anrheg Mr Talbot.

I CYFARFOD (BYHOEDDUS. Yn vr hwyr cynhaliwyd cyfarfod cy- hoeddas yn yr Assembly Rooms, dan lyw- yddiaeth Mr Dunlop, gan yr hwn y cafwyd anerchiad tra rhagorol a chalonogol. Areith- iwyd yn mhellach yn ystod y cyfarfod gan yr Henadur A. Roberts, Mr J. Jenkins, Proffeswr M D. Jones, Baia; Dr Isambard Owen, Llundain; Mr R. Gomer Evans, Parch J. B. Parry, Mr W. C. Davies, Bangor; Mr Bsriah G. Evans. Mr D. G. Williams, William JoDf 3 (Ffestinfab), Proffeswr Lloyd, Aberystwyth; Mr T. C. Thomas, Gelligaer, ac eraill. Cynvgiwyd diolch- garwch i'r llywydd gan Mr G. J. Williams, yr Ysgol Uwchraddol. Cafnogwyd gan y Pioffeiwr M. D. Jones. Yn y cyfarfod pasiwyd y penderfyniadau canlynol Fod y cyfarfod hwn yn llongyfarch y Liywodraeth ar eu gwaith yn cydnabod un o bawliau Cymru trwy wneyd parotoadan yn y Code diweddaf, ac yn neddf Addysg Ganolraddol, i ddysgu daearyddiaeth a hanesiaeth Cymru, ae i ddsfnyddio ae i ddyagu yr iaith Gymraeg, yn yr ysgolion el- fenol a chanolraddol." "Fod y cyfarfod hwn yn calonog gym- eradwyo amcanion a chynlluniau Cym- deithas yr Isith Gymraag, ynherwydd y lIs addysgol a chenedlaethol II ddeilliai i'o gwlad trwy fabwysiadu y cyfryw gynlluniau yn gyffredinol yn ein hysgolioa elfenol a chanolraddol." Fod y cyfarfod hwn yn galw ar fyrddau ysgol, ac awdurdodau addysgol eraill yo Ngogledd Cymtu, i gymeryd i yatyriaeth y priodoldeb o fabwysiadu yn ddioed y dar- pariaethau arbinig ar gyfar ysgolion Cym- reig a gynwyswyd yn y Code newydd ar gais Cymdeithas yr Iaith Gymraeg." Bycban oedd y cyoulliad yn y cyfarfod cyhoeddus.

I ACHOS 0 ATHROD 0 LANYSTUMDWY. Gerbron ei Anrbydedd Syr Horatio Lloyd, yn L'ys Manddyledion Caernarfon, ddydd Mercher, dygodd Ellen Hughes, gwraig Hugh T. Hughes, cariwr yn ngwasanaeth Mr Ellis Nanney, gynghaws yn erbyn H. Hughes, Penycarth, Llanystumdwy, ihawlio lOp o iawn am athrod. Natar yr athrod ydoedd cyhuddiad a wnaed fod yr achwyn- yddes wedi lladrata pytatws, ac i'r hwn nid oedd unrhyw sail, er i'r diffynydd geisio cyfiawnhauygeiriau. Dyfarnoddy barnwr o blaid yr achwynyddes, ar ran yr hon yr ymddangosai Mr Lloyd George, A S., am yr hon swm a hawlid. Ymddangosai y Mri Ivor Parry a Howells dros y diffynydd.

Cafodd William frowning, amaethwr, !ydd yn byw yn agrs 1 Huntingdon, ei ddirwyo i 20p, yn Nghaerlndd, ddydd lau, am anfon cig Hrwg i'r Central Msat Markat; a dirwywyd Frank Nisley, cigydd, lOp am anfou mochya afiach i'r nn farcbnad. Ddydd Mercher, cafodd tri o ddynion eii lIadd gaD fellt yn Kabbe, Berlin. Catodd iau o ddynion eraill en taro, ond nid en lIadd. L!addwyd llaweroedd o ddefaid u geifr yn ystod yr nn dymhestl. THROAT IRKITAHON AND uonon. — LORENES and dryness, tickling and irritation, inducing cough and affecting the voice. For these symptoms use Eppss Glycerine Jajubes. In contact with the glands at the moMLrt they are excited by the act of sucking, the t'lycerine in these oareeable confections becomes active y healioe. Sold only in boxes ja.^on.t .0. 1,ju., labelled "JAMRS E PS & Co., Homoeopathic Chemists, London." Dr. George Moore, in his work on "Nose and Throat Diseases say,: "The iilyoerine Jujubes prepared by James Eppø and Co" are of undoubted service a. a curative or palUtive agent," while Dr. Gordon Holmes, SenMr PhyMCtM to the Municipal H h 0! t d Ear IcSrmary, wntae: After ?n j extended trial, 1 have found your Gtycertne s jujubes of considerable benefit in almost all I forms of throat disease,'