Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
ARDDANGOSFA AMAETHYDDOL I…
ARDDANGOSFA AMAETHYDDOL MON AC ARFON. Oynhaliwyd y 33 lin o gyfarfodydd blynyddol y gymdeithas uthod yn Llangefui ddydd Iau diweddar. Vr oedd nifer yr entries ychydig dan 500, nifer llai na'r blynyddoedd blaenorol, ond yr oedd amawdd yr yetoc yn rhagorol yn mhob ystyr. Gweithredwyd fel beirniald eleni gan Mr Fresh. ney, Great Grimsby; Mr W. Edwards, Bhuthyn; Mr Pickard, Oastell Penrhyn; Mr John Williems, Gweruhefln, Bale.; Meistri Edward Vaughan, Llanbrynmair; B. Jones, Dolgam, Llanrwst; Jthn Jones, Llandudno; A. Laurie, Beaumaris O. Roberts, Aber; Mrs Owen, Lledwigan; Mis Jones, Llwynon, Llanfair. Yr oedd y dyfarn- iadau fel y canlyn I CEFFYLAU. Stallion calculated for husbandry within the dis- trict of the society in Carnarvonshire.—1, Major Platt, Gorddinog, Bangor. Stallion calculated for husbandry within the district of the society in Anglesey.—1, Major Platt, Gorddinog, Bangor. Stallion calculated to produce roadsters, hunters, or carriage horses.—1, Major Platt, Gorddinog, Bangor; 2, G. W. D. Assheton Smith, YaynoJ, Bangor, roadster stallion. Special prize by the president for team of geld- inge or mares, calculated for husbandry, under six years old, and bred within the district of the H. Roberta, Penbol, Ehos-y-bol; 2, J. H. Griffith, Clynnog, Dwyran. Brood mare with foal of her foot, both calculated for husbandry.—1, Dr E. Parry Edwards, Mynydd- y-gof, Bodedern Valley; 2, Richard Wiiliams, Treban, Valley; 3, H. Roberts, Penbol, Bhoa-y- bol; 4, Humphrey Ellis, Wig, Aber. Brood mare, with foal at her foot, both calcula- ted for harness.-I, Edward Griffith, Bodlew, Llanddaniel; 2, W. and J. Brocklebank, Plas, Llandegfan; 3, Robert Hughes, Bodlondeb, Uan. fairfechan. Yearling colt or filly, calculated for husbandry, and bred within the district of the society.—1, William, Roberts, Ty hen, Valley; 2, David Jones, Ty'gwyn, Heneglwya, Llangefni; 3, Owen Jones, Pant Lodge, Llanfair P.G. Two-year-old gelding, calculated for husbandry, and bred within the district of the society.—1, David Jones, Tyg-wyn.Hen-eglwys,Llangefni; 2, William Williams, Carnou fawr, Pen-y-mynydd. Two-year-old entire colt, calculated for hus. bandry and bred within the diatriet of the society. —1, No merit; 2, John Jones. Llwynon, Llanfair P.G. Three-year-old gelding or fllly, caloulated for husbandry and bred within the district of the society.—1, Jane Jones, Oymunod, Bodedern; 2, E. Jbnea, Gareg-landeg, Pentraeth; 3, Thomas Edwards, Rhyd-y-defaid, Llandrygarn. Two-year-old filly, calculated husbandry and bred within the district of the soclety.-I, O. Lloyd Jones, Gwredog, Bhoa-y-bol; 2, Griffith Roberts, Bryncelli, Llanddaniel; 3, Lewis Morris, Cefnhir Farm, Pentraeth. Two-year-old gelding orl Filly, calculated, for riding or driving, and bred by the exhibitor.—1, T. Lewis, Friddoedd, Bangor; 2, W. and J. Brooklebank; 3, R. W. Parry, Chwaen Goch, Llanerch-y-medd. Horse or mare, not exceeding slx years old, and I notleBII than 14 nor above 15 hands, calculated for riding or driving, and shown under the saddle.- 1, Major Platt, Gorddinog, Bangor; 2, J. T. Oliver, Llanwnda, Carnarvon; 3, J. JIL Griffith, Olynnog, Dwyran. Three-year-old gelding or mare, adapted for riding acd driving, and net less than 14 hands high.-I, B. Williams, Treban, Valley; 2, W. Thomas, Ucbeldref-goed, Valley 3, J. H. Evans, Bodedern, Valley. Gelding or mare, not exceeding six years old, and Dot under 15 hands, calculated for riding or driving, bred within the district of the society, and shown under the saddle.-l, J. T. Oliier, Llim. wnda, Carnarvon; 2, Thomas Owen, Rhyddgaer, Dwyrain; 3, Richard Roberts, Porthowel, Menai Bridse. Champion prize to the person exhibiting in the show the best mare of any age, calculated for husbandry.—1, Major Plfitt 2, Robert Owen, Lledwigan, Llangefni; 3, Mejof Platt. To the tenant showing an entire mountain pony, not exceeding 12t hands, of any age.-I, Thomas Roberts, Abei 2, E. H. Stephens, Tan -y -marian, Bangor. Mare mountain pony, not exceeding 12! hands, of any age. and with foal at her foot.—Thomas Robe ts, Aber; 2, John Hughes, JCeryg-ddowi, Llangefni. The horse or mare, being the b at and cleverest jumjer, the bona fide property of a resident in Carnarvonshire or Anglesey.—1, R. Parry, Chwaen Goch 2, J. Boberts, I Brycadda, Bangor; 3, Henry Jones, Holyhead. Special prize by the Hon. G. Douglas Pennant, for pony, three,four, or five years old, nod exceed- ing 14.2 hands, bred in Anglesey, Carnarvonshire, or Deiibighshire.-I, Mekjor Piatt a, T. Oliver, Llanwnda; 3, W. Thomas. Ucheldrefgoed, Valley; 4, E. J. Williams, Plas, Llandrygarn. I DA CORIqlog. Bull of the pare Welsh breed, three years old and not exceeding five years. -1, Thomas Roberta, Aber; 2, Edward Humphreys, Royal Hotel, Car- narvon; 3, Thomas Edwards, Rhyd-y-defai 1,Llan- drygarn. Bull of the pure Welsh breed, of two years and under three years ald.-I. Major Piatt, Gorddinog, Bangor; 2, William TJo&es, EirianaUt Goch, Llanerch-y-medd 3, J. T. Jones, Parciau, Oric- cieth; 4, Thomas Jonea, Hendregadog, Gaer. wen. Welsh bull, one year and uader two years old, -1, Major Platt, Gorddinog, BaVg)r 2, William, Jones, Tai-hirion, Gaerwen; 3, John Jones, Plas Llaafaglan, Carnarvon. Welsh bull calf uader twelve' months.—I, T. Jones, Hendregadog 2, Major Platt, Gorddinog, Bangor; 3, T. Roberta. Aber. Special prize by the president for pifr-of Welsh steers, under four years o!d,and bred within the district of the societl.-1, O. Iloyl Jone?,Gwredog Rhcs j»bol; 2, Major Platt, Gord^no^, Ban. gor. Pair of two years old Welsh steers, bred within the district of thtf society.—1, J. H. Griffith, Clynnog, Dwyran 2, W. Jones, E rianallt Goch, Llanerch.y-medd; 3, W. Jones, Tai-hirion, Gaer. wen. Pair of yearling steers of th i Welsh breed, bred in the district of the society.-I, J. Chambers, Nant Newydd, Llangefni; 2, J. H. Griffith, Clyn- nog, Dwyiau; 3, W. Piythersh, Bodfeddan, Ty Crocs. Pair of two year old Welsh breeding heifers in calf or in milk, bred within the district of the society.—1, Edward Humphreys, Royal Hotel, Carnarvon; 2, Thomas Rolerts, Aber. Bangor. Patr of yearling hti'ers of the Weleh breed, bred within the d'strict of the society.-I, Thomas Owen, Pen-y-mynydd, the Valley; 2, Richard Pairy. Trefnant Wen, Llanddaniel. Pair ofWelsh cows.in cill or in mllk bred in the dittriet of the soeisty.-I, Thomas Roberts; 2, 'I Thomas Owen, Pen-y-mynydd, The Valley. Weshcowiocaifotin milk, bred .within the district of the eociety.-I, Major Plott. Five Wtleh cows, in milk or in ealf, bred within the district of the society.—1, Mejor Platt, Ban- gor; 2, Edward Humphreys, Royal Hotd, Car- narvon. Special prizes by Major Platt.-Foal adapted for husbandry: 1, Dr E. Parry Edward?, Mynydd- gof, Bodedern; 2. William Roberts, Ty Hen,|Val- ley; 3, Richard Williams, Treban, Valley. Cow of the pure Welsh breed, of any age, and entered in the North Wales Herd Book: 1, Thomas Robe ts, Aber, Bangor; 2, Edward Humphreys, Royal Hotel. Carnarvon. I DEFAID. I Shearling long-woollel ram.-I, John Jonea. Prince of Wales, Beaumaris; 2, J, Chambers, Nant Newydd, Llangefni. Lcng-woolled ram.—1, W. and J. Brocklebank, PlasLlandegfan; 2, David Jone-, TyGwyn, flec- egivrys, Llangefni; 3, John Jones, Beaumaris. ShearlilJg shalt-wooled ram.-I, William Jones, Tai lirion, Gaerwen; 2, 1'ucuphrey Ellis, Wig, Aber. Shorl, -wcolfed?am -1, Wt and J. Brocklebank; 2, H. Prytberch, Bryn Gof, Llanfair; 3, W. Jones, Tai-hirion. Weleh; mountain ram, of any age, bred within the district of the socitty.—1, T. iiobeitf, Aber; 2, D. Roberts, Penbryn Twrw, Lianbtdr, near Conwav; 3, H. Ellis, Aber. Welsh muntaln raw, of anyag3, brf d within the district of the society.—1 and 2, T. Robert?, Aber. Pen of five mouitaiu ewer, of a-ay age, bred within the district ot th-e sojuty.—1, D. Roberts, Penbryn Twrw, Llanbedr, Conway; 2 and 3, T. Robertr, Aber. Pen of five long-woolled ewes, haviug reared lambs during the season, and bred within the dis- tdct of the society.-I, S. Owen, Bcdsuran, Llan- gefni; 2, W. Hughes, Sigian, Pen of five Iciig-woolled ewe lamba, bred within the district of the scclety. 1, W. and J. Brockle- bank; 2, David Jones, Ty Gwyn, Hen Eglwya, Llangefni. Pen of five short woolled ewes, having seared lambs during the season, and bred within the dis- trict of the society.—1 and 2. Humphrey Ellis, Wig; 3, W. Joncp, Tai-hirion, Gaerwen. Pen of five short-wooled shearing ewes.-I, Humphrey Ellis. Wig; 2, William Jones, Tai- hhion, Gaerwen. Pen of five short-wooled ewe lambs. bred within the d-'strfct of thels)ciety.-I, Humphrey Ellis; 2" William Jenes, Tai-hirion. Special prize by the president, for pen of five ewes of any breed, and bred in the district of the soclety-J, Humphrey Ellis; 2, W. Jones, Tt- hiri >n; 3, W. Hughes, Sigian. Extra prize by Mr Robert Davies, Bodlondeb,for pen of five Anglesey ewes having reared lambs during the seison, and bred by the exhibitor.-I, William Jonss, Frogwy Fawr, Llangwyllog; 2, Ricliard Roberts, Pant Howel, Menai Er:dge. mc Cif. I -I Boar (large breed). -I, Sir George J. Meynck, Bart, Bodorgan Hall; 2, John Denman, Castle Hotel, Bangor. Breeding sow (large breed).-I, Thomas Lewis, Gartberwau, BaDgor; 2. William Jones,'Railt Bach, Cerygceinwen, Llangefni; 3, Thomas Roberts, Aber, Bangor. Boar (middle breel).-I, J. B. Wilkes,Glasfryn, Ohwiiog; 2, Sit George J. Meytick. Breeding sow (middle breed).-I, Thomas Lewis; 2, J. Chambers, Nant Newydd, Llan- gemi. OFFER AMAETHYDDOL. I Selections ot most modern agricultural imple- ments.-l, Robert Williams, Brunswick Buildings, i Carnarvon; 2, Thomas Urayand Co., Llangefni. INENYN. Fresh butter, not less than .6 lbs. in weight, of 1 lb. each, bona fide the produce of his own tarm. -1, Hugh Piytherch, Bryngbf, Llaulair; 2, Richard Rowlands, Bedd-gan, Ptntraeth; 3, Mrs Jones, Sarn-fraint, Pen-mynydd, Llangefni; 4, J. Chambers, Nant Newydd, Llangefni. I GWLAN. Six fleecea of long wool.-I, W. and J. Brocsle- bank; 2, John Jones, Beaumarls. Six fleeces of short wool-I, Humphrey Ellis, Aber; 2, William Jones, Tai-hirion, Gaerwen. Six fleeces of mountain vrool.-I, Thomas Roberts, Aber, Bangor; 2, Humphrey Ellis. I CWY. I Sheep dog or bitch. 1, William Thcmas, Tics I gors, Beaumaris; 2, Humphrey Ellis, Aber; 3, David Roberts, Rhyd, Beaumaris; 4, Hugh Thomas, Castle-street, Beaumaris. I GWOBRAV NAILLDVOL. Given by Mr Samuel Evans, merchant, Arvonia- buildings, Bangor.—Black oats (one bushel as a sample) 1, 0. F. Priestley, Hirdrefaig, Llangefni; 2, John Roberts, Myfyiiau Isa', Gaerwen; 3, Ro- bert Roberts, Cefndu-iaaf, Gaerwei. Short white oats (one bushel as a sample): 1, William Thomas, Trosgors, Beaumaris 2, Hugh Hughes, Bryn- coch, Gaerwen. ^Barley (one bushel aa a sample): 1, John Williams, Tyn-y-coed, LUnddaniel; 2, 0. H. Foulkes, Bodrwyn, Llangristiollls. Swedes (twelve ,swedes as a sample): 1, David Williams, Brithdir, Bangor; 2, John Roberts Tyddyn-du, Bangor; 3, Mra Vinceat, Treborth Uohaf, Bangor. Long red mangold (twelve mangolds as a sample) l/RIchard Jones. ityddyn hic, Gaerwon; 2, John Evans, butcher, Bangor; 3, Lewis Morris, Cefn-hir, Pentraeth. Yellow globe mangold (twelve mangolds as a sample): 1, Richard Rowlands, BeddwgaB, Pentraeth; 2, John Evans, Bangor.
MESUE YR ETHOLFRAINT. -1
MESUE YR ETHOLFRAINT. -1 ABDDANGOSIAD MAWBEDDOG TN NGHWM-RHONDDA. Dyddiau diweddaf cynhaliwyd cyfarfod yn yr awyragored yn Ton-y-pandy,Cwm rhondda,gyda'r amcan o brotestio yn erbyn gWeithrediad Ty yr Arglwyddi yn nglyn S'r etholfraint. Yn mysg y slara-lwyr yr oedd SIr Husaey V!viau, yr hwn a wnaeth y sylwadau a ganlya. Dywedai fod yn anhawdd iddo ddesgrifio el deimladau wrth godi I gyfsroh torf mor fawr. Barnai ei fod y oynulliad mwyaf, mae'n boslbl, a gyfarchodd ef erioed (cymeradwyaeth). Yr oedd wedi gofyn i rai o' gyfeillion pa nifer oedd yn bresenol. Yr oedd we ii gofyn i ddau gyfaill na chlywsant atebion du gilydd a dywedasant ill dau wrflo fol yn rhaid fod oddeutu 14.0CO o ddynion yn bresenol. Yn awr, os nad oedd arddangosiad o'r fath yn profi eu di- ffaantrwydd yn y matetbwn, nid oedd yn gwybod beth araU allai broil hyny (cymeradwyaeth). Nid arddangosiad ydoedd hwn o ddynion wedi cael eu talu am ddyfod yma yr oedd pob dyn yno, mor belled ag yr oedd yn gwybod, a hyderai mat felly yr oedd, wedi dyfod i'r cynulliad yn gydwybodol, ac oherwydd ei fod yn cymeryd dyddordeb dwys yn y mater (cymeradwyaeth). Nid oedd unrhyw reswm ffugiol dros fod Leb yn bresenol ar y fo- ment hono. Yr oedd cynulliadau Toiiaidd mawr- ion wedi bod yn cael eu cynal mewn parciau, gyda seindyrf, ac atdynia-lau ereill. (Llais: "11 Pic. nics," a chwerthin.) Yr ydoedd un ar y fo- ment hono yn cael ei gynal heb fod yn lawer; o ffordd o'r fan hono bron yr ochr araU i'r dyfEryn, oddeutu pymtheg neu ugain ailldir ymaith-gyfarfod Toruidd. Yr oedd yn cael ei gynal yn mharc hen gyfaill iddo- Mr Howel Gwyn-yr hwn, mor belled ag yr oedd ef (SIr Hussey) yn gwybod, nad oedd ganddo ond un bai-(chwerthiD)-a hyny ydoedd ei fod yn Dori (chwerthin adnewyddol). Yr oedd Mr Howel Gwyn wedi rhoddi benthyg ei bare yr oedd ef (Syr Hussey) wedi gweled hysbysiad mewn papyr lleol y boreu hwnw-barnai mai y Western Mail ydoedd- (chwerthin a Ilais Y Wat cm Mills," a' chwerthin adnewyddol) palodd hysbysiad, tmeddai ef, i'r perwyl fod yno lawn tennis i fod- (chwerthin)-a cricket, yn nghyda seindorf ysblen- ydd, ac yn ychwanegol at hyny amryw atdyniadau difyrus ereill. We), nid oedd ganddynt heddyw na 7alvii tennis, critket, na seindorf, na dim o'r fath i dynu y bobl yn nghyd. Yr oeddynt wedi dyfod yno melys dynicn i brotestio yn erbyn gweithred un ran o'r deddtwrfa (cymeradwyaeth). Yr oeddynt wedi dyfod yno i hawlio eu hiawnderau fel dynion, ac i anfon eu lleiaiau yn gysyiltiedig S'r miloedd a'r degau o filoedd, a'r miliynau o'r wlad hon i hawlio yr iawn o gymeryd rhna ya neddfwriaeth eu gwlad. Amcan difrif 1 ydoedd yr un oedd wedi eu dwyn yn nghyd y diwrnod hwnw, I ae yr oedd e' yn dytnuno eu llongyfarch am y difiifoldeb yr oeddynt yn ei ddargos i gario allan y gwaith mawr. Yn awr, yr oeddynt yn gwbl deimladwy o ba mor bwysig yr oedd y mater hwn i'r wlad yn gyffredinol, ac idd- ynt hwy in neillduol. Pa fodd y aafent yn y Rhonddaf Yr oedd yn y Rhondda boblogaeth o dros 50,000; yr oedd oddeutu 12000 o drethdalwyr. Pe buasai Mesur yr Etholfrai,at yn cael ei basio gan Dy yr Arglwyddi, buasai 12,000 yno, ac eithro merched, yn cael pleidleisiau (cywilydd). Yr odd Ty yr Arglwyddi wedi cyfryngu ac wedi atal y ffordd, lie yr oedd wedlrnwffitro y dynion yma-aef y 12,000 treth- dalwyt-iliag cael pleidleislau (cywilydd). Nid oedd ond têJ iddo hysbysu fod yma 1,500 o bleid- leiswyr yn bresenol, yr hwn lif oedd yn rhaid el dynu o'r 12 000. GJII.Jd yn ddiogel ddyweyd fod yma 10,600 0 bobl yn y RUondda heb gan. ddynt yr hawlfraLt i bleldlelsio, oblogii fod Ty yr Arglwyddi wedi gwtthod pasio Mesur yr Ethol- fraint. Oherwydd eu bod yn pendcrtynu cael eu hiawnderau yr oeddyntyn presenoli eu hunain yn y cynulliad aruthrol hwnw. Er ategu eu hiawnderau yr oedd 1n bresenol (eymeradwyaet?) ac yr oedd .?I, a buasal yth, yn cefnogi yr iawnderau hyny (elywch, clywch). Yr hyn a gymhwysid i'r cyn- ulliad a gymhwysid i'r wlad on sryffredhol. Yr oedd y weithred yma o eiddo Ty yr Arglwyddi wedi rhwystro dwy flliwn rhag cael y bleidlais i'r hen yr oedd ganddynt hawl. Yr oedd yn egwyddor perthyn 1 i'r eyfaro:ddial fod treth- dalwr i gael pleidlais. Yr ceddjgan drethdalwyr yn y bwrdeisdrefl bleidlais. Yn awr yr oedd y testyn cyJrhwng y sir a'r fwrdeisdref yn ua. gyflataieddol-gtwd, afon, neu ffordd. Yr oeddF ganddynt ddau ddyn yn byw yn hollol yn yr un sefyllfa, yn byw yn hollolyn yr un doabarth o dai, yn gweitbio, feallai yn yr un lie, yn derbyn yr un cyflog, wedi eu haddysgu yn gyffelyb eto trigei un ar un ochr i'r ffrwd, neu'r ff 'rdd a'r liall ar yr ochr arall. Trigai un yn fwrdeisdref a'r llall yn y sir. Paham y dylai un gael pleidla's tra y gadewid y llall heb un ? (Olywch, clywch.) A ydoidd hyny yn gy, awn? Nac ydcedd.") A allai sefyllfa gyffelyb I ethau sefyllf Yr oedd yr angtyfiawnder yn cael ei gydnabod yn gwbl gan y blald fawr Ryddfrydig, a chau arweiaydd tnawr y blaid yna, Air Glad- stone-(cym. uchel)-yr hwn oedd wedi gwneuthur eiorcu er gweila yr anghyflawnder yna (cym. adnewyddo1). Arferai y Ceidwadwyr bob modd- ion er ceisio atal y mesur fyned drwy Dy y Oy. ffredin. Gwnaed rhaniddau-dau o bwysigrwydd —a chafwyd hwy gyda mwyafrif mawr, ac yn ngwyneb, nid yn unig rhwymedigaeth foesol, ond rhwj str-yr hwn a arferid yn bur gyffredinol gan y blaid Geidwadol yn istad yr (isteddiad a aeth heibio—ond er y cyfan, fel yr oeddynt yn gwybod, ctfodd y mesur ei anfon i fyny i Dy yr Arglwyddi. A pha beth a wnaeth yr Arglwyddi ? Cytodasant au-gwestlynau-gdu gweatiynau art benigol (clywch, clywch, a chymeradwyaeth). Dywidasant, "Os na fidd i chwi ganlyn y mesut yna gydag ad-drefniad, ni bydd i ni ei basio. Ni feiddiwn wrthed y mesur, gan mai mater o Byf. iawnder syml ydyw, o herwydd y mae yn anmhos- ibi dadleu yn erbyn mesur o'r fath yma." Ond nid oedd ganddynt ddymuuiad i'w basio. Ni fu y Oeidwadwyr erioed 111 ddiwygwyr. Ni wnaeth- ant erioed gefnogi unrhyw fesur diwygiadol. Yr oedd yn wir iddynt yn 1367, yn ol cynghor y pen- aeth syuhwyrol hwnw, Mr Disraeli, basio Mesur Diwygiadol, ond yr oeddynt yn gwybod ei bod yn anmhosibl rhwystro pasiad y mesur hwnw. Tyb- iasant ei bod yn well i basiad y mesur hwnw fod yn eu dwylaw"yn,hytrachnagyn nwylaw Llywodr- aeth Ryddfiydol. Yr oedd ef am ddyweyd with- ynt pahom yr oedd gwir gwestiwn o ncrth pleid- Jeieiol yn gorwedd, nid yn gymaint yn helaethiad yr etholfraint ag yn Ad-drefniad yr Eisteddloedd. Nid oedd yr ad-drefniad a ddygodd y Llywodraeth Gcidwadol i'r mesur hwnw yn 1867 ond twyll a ffag (cymeradwyaeth uchel). Pe buasai hwnw wedi cael ei ymdrin gan y blaid Ryddfrydol, yn ddiumheu buasai yr ad-drefniad wedi bod ya gwestiwn o'r mwyaf difrifol a phwysig. Buasai wedi cael ei drafed ar egwyddorion eangach. Ond iyr oedd gaUu Zy blaid Geidwadol yr adeg hyny yn fawr, tel y rhwystraaant gael Mesur Ad. drefniad priodol (cywilydd). Yr helbul mewn gwirionedd ydoedd mai hwy ydoedd i weithio allan Mesur yr Ad-drefniad. Jherwydd fod gallu gwleidyddol gwirioneddol yu dibynu yn helaeth ar yr etholaethau neillduol a drefnwyd gan Fesur yr A.d.dre!niad. Os buasai i Fesur yr Ad-drefniad gael ei weithio allan gan y blaid Geidwadol, yna, -gauent ddibynu arno-buseni wedi ei weithio allan yn y fath fodd fel y buasal mor lleied ag y byddai yn boeibl o allu yn cael ei drosglwyddo drosodd i'r Rhyddfrydwyr. Dymuniad y blaenaf ydoedd am gael y 8 p?ithaa amaethvddol mor ddiymyMeth a dilwer as vdoedd bosibl gan yr elfen drefol Yr oidd yn amlwg, a gwnaethant felly, yn ogymaint ag fod ganddynt allu cryf yn y parthau amaethyddol; a ohan fod y parthau amaethyddol, yn ddiamheu, yn Geidwadwyr, i fesur helaeth, buacent yn y fath fodd yn gweith'o allan a threfnu eu had-dreftiid fel y byddai i'r prif drefydd gael eu cymeryd allan o'r siroedd, a buasent yn sicr- hau nifer helaeth o'r bleidlais amaethyddol iddynt eu hunain. Nid oedd hyna yn unig ond amcan neillduol plaid. Eigtfiief ydoedd y byddai ad. drefniad, dan reoliad y blaid Ryddfrydol, yn cael ei lywodraethu ar egwyddorion eangach, ac mewn dull gonest a gwyneb-agored (clywch, clywch). Nid oedd ef yn tybied y buasai Mr Gladstone a'1 Lywodraeth yn rhoddi benthyg eu hunain I un- rhyw ystyriaeth arall na'r hyn ydoedd onest a chyflawn (clywch, clywch, a chymeradwyaeth). Gadawer iddynt hwy broil y cwestiwn gyda'r sir hono. A thybio fod Dyffryn Morgauwg yn dy- chwelyd dau aelod sirol. Ni wyddai ef beth fyddai y cmlyniad. Nid oedd yn sicr pa un a fuasaieigycUaelodac yntau ya rhedeg y ritk o golli eu seddau. (Llefau o Byth.") Nid oedd am ddyweyd y byddai felly. ("Na, na.") Ond tra y byddai ganddvnt ddynion gwrol, penderfynol, a nerthol y Rhondda i'w cefnogi, nid oedd ofn am ganlyniad .unrhyw etholiad (elywcb, clywch). Yr hyn a ddygwyddai yno a ddy- gwyddai yn mhob man trwy y deymas. Os ydoedd wedi ei drefnu telly fod yr holl barthau hyny yn cael eu do >1 o'r siroedd, yna buasai y blaid Geidwadol,cydsg ycbydig o drefniad destlus, yn cael yr holl birthau amaetayddcl i'w dwylaw. Paham yr oedd flermwyr yn gyffredin yn Geid- wyr nis gillai ef dlyweyd (chwerthin) Yr oedd yn eu mysg, pa fodd bynag, amryw Rydd- frydwyr rhagorol. Ofnai eu bod wedi cael eu magu yn hen ysgol Amddiffyniad, ac mai hyny ydoedd y rheswm paham juad ceddynt erioed wedi bod yn alluog i gael allan o'u meddyliau yr anmhosiblrwydd o fyued ya ol i'r hen yegol. Y ffa'th ydoedd fod yr Arglwyddi eisieu rhoddi rhywbeth gydag un Haw, i'w gymeryd ymaith gydiÚ llall. Dywedai y Rhyddfrydwyr fod heliethiad yr etholfraint yn iawn pa wedi ei gyplysu gydag ad-drefniad neu; beidio (clywch, clywch, a chymeradwyaeth). Byddai i ad. drefniad ddyfod wed'yn. Yr oedd digon o amser i ad-drefniad. Yr hyn yr oedd angen am dano ydoedd cyfiawnder i bob dyn, ac i roddi i'r dyn yr hyn oedd gauddo bawl Iddo-ei bleidlais. Am Dy yr Arglwyddi, eglurodd Mr Gladstone, yn ei araeth y dydd o'r blaeu, y mater yn y fiordd hon. Dywedodd fod Ty yr Arglwyddi yn ofni pan y byddai i niferoedd mawrion o ddynion gael eu cynysgaeddu a'r etholfraint, drwy yr helaethiad yma o'r ethol. fraiut, y buasent fel eifero anifeiliaid gwylltion. Ewyllysiai yr Arglwyddi gael celioedd yu barod iddynt, ae byd nes y caffont y celloedd hyny yn balod-hyny ydoedd, etholfeydd wedi eu trefnu yn gysurus—i'w rhoddi ynddynt, buasai yna berygl. Yn awr, yr oedd Rhyddfrydwyr yn ym- ddiried yn eu cydwladwyr. Nid oedd amynt eu hofn. (" Na, na.") Nid oedd^obwys pa fodd yr oeddynt yn cael eu dosranu. Yr oeddynt yn teimlo yn sicr y buasent bob amser yn arfer eu pleidlais erbuddiannaa goreu y slad. Ond yr oedd ad-drefniad yn fater y rhaid el gymeryd mewn llaw. Yr oedd y rhai hyn yn afreoleiddiwch dy- ehrynllrd. Dychwelid 153 o aelodau dros I bwr. deisdrefl gydag ielaw 5000 o etbolwyr, ae yma yr seddynt yn y Rhondda heb un aelod o gwbl, heb- law yr ychydig a gieut o'i gyd-aelod anrhydeddus ae yntau. Yr oedd ganddynt hawl i ychwanegna hyny o lawer (clywch, clywch). Yn y man byddai iddynt ei gael. Gan droi yn ol eto am y foment i'w ddywediad i Dy yr Arglwyddi gyfodi gau. gwestiynau, cofiai i'r mater yna gael ei egluro yn dda gan y Prif-weinidog yn ddiweddar. Dang- osai nad oedd ond oddeutu 65 o ddyddiau wrth alwad f Llywodraeth, gyda 33, fel y barnai d, wedi eu cymeryd i fyny gyda chyflenwad. Cy- huddwyd Ty y Cyffredin o bleidleisio arian y wlad, a pheth hynod ff :dus ydoedd ei bod tell1, oblegi 1 —nis gallai ddywayd y gallasai mwy o gynildeb gael ei ddwyn i mewn-gallai dyn a chanddo ari.n yn ei logell, a'r logell hono wedi ei botymu rwystro arall i'w gymeryd allan o honi. We', yr oeddynt wedi cyfodi gau.gwestiynau-hyny yd) w, yr oeddynt yn gotyn am i'r ddau fesur gflpl eu pasio gyda'u gilydd. Yn awr, a ehyfrif y dyd iau yr oedd wedi eu crybwyll—sef y 33 o ddyd<' u a gymerwyd i fyny gyda Mesur yr Etholfraint deng niwrnod yn unig oedd yn aros yn yr hwn user y gallesid trafod Mesur Ad-drefniad yr Tiatedd- leoedd. A thybied fod pobpeth arall we i ei roddi olt neilldu, ac yn syml fod ad-drefuic t wedi ei gymeryd mewn llaw, ni buasai ond derg niwmod yn aros i'w drafod (clywch, clywch). Yu awr, nid oe4d unrhyw amheuaeth yn nghjUh hyn, fod yn rbaid i eisteddied cjflawn gael ei neiHduo i'r mater syml o ad-drefniad. Yn 1832 cymerodd dros 30 o ddyddiau—35 o ddyddiau, fel j i oed i yn tybied ai basio Mesur yr Ad-drefniad trwy bwyllgor. Wel, yn ls31 Rid oedd gwyddoniaeth 1 :ateiriol yn wyb. yddus, ae yn awr, os oeddynt yu myned i losteirio ar y cwestiwn o ad-drefniad, ni allai ddyweyd o gwbl pa faint o ddyddiau a fuasai yn cael eu cymeryd i fyny (chwerthin). 0 leist, yr oedd yn annaturiol a gwrthun i'r Arglwyddi ddyweyd y gallesid pasio Mesur yr Ad-drefniad pan nad oedd ond deng uiwrnod yn aros i basic y mesur hwnw (clywch, clywcb). ywjddent nad oedd hyuj ocd esgusawd yn unig (clywch, clywch). Yr hyn A amcanai yr Arglwyddi mewn gwirionedd ydoe: d gwthio yn m'aen ymddattodiad (clywch, clywch). Ni allai fod dim yn fwy anghyfansod-iiadol na hyny (cymeradwyaleth). Yr I oedd y gallu i ddadgorphori Ty y Cyfiredin yn gorwedd yn gwbl gyda'r Teyrn, ond yn unig ar gynghoriad ei Gweirldogion cyfrifol. Yr oedd hyn yn rhin- weddol yn golygu fod y gallu yn Ilaw Try Cy- ffredin, a chan tod Ty y Cyffredin yn cael ei ethol gan y bobl, yr oedd y gallu:mewn gwirionedd yn gorwedd gyda'r bobl (cymeradwyaeth). A oedd. yut am adael i Dy yr Arglwyddi gael traws- feddiannu yr awdurdod hono oddi arnynt ? ("Nac oeddynt."). Dyna ydoedd y cwestiwn. Yr oedd y cwestiwn yn ei farn ef, ) r un mwyaf eyfaneo dl. iadol bwysig a roddwyd gerbron y wlad am y ddau can' mlynoid diweddaf.
Advertising
As a safe permanent, and warranted cure for Pinpl Sero fula, Scurvy, Bad Legs, Skin and Blood Dianas and Sores of all kinds, wc&ne with confidence rocotu mend CURKS WORLD-FAMED BLOOII MIXJBBS. i Sld bv Chemists nverywhnr# AROGL DD?MDNOL GLUD ARECANUT CnMRO. AT DANMEDU (OUACHon's ABECANUT TOOTH PASTE) -D&w y daanedd, drwy ddefnyddio y Deifthvch PerMWrhwn y? wynion, otyEon, a chroedig fe ifori. Medda arogl dJymunol, a gwasanaethai i syr?u(I y cen createsaidd a orchuddia 5dannedd os na tholir sylw dyladwy i'w cadw yn lanwaith. Ar werth gan bob Feryllydd pris 2s 6ch. y r na Ymofyuwch am ddarpir. iaeth Cracroft,
CYHOEDDIADAU SABBOTHOL.
CYHOEDDIADAU SABBOTHOL. Medi it. PORTHDINOEWIG. BrYnmenni (H C.),.E. Edwards, M.A, Bala, ac B. O. Dinorwig. Bethauia (M.O.).W. Jones, Pemhyn. OAERNABFON. KSTHODISIXAID. Moriab_JQbn Mostyn Jones. G?lan. l?o1ie^r^^?o^demdKObe,t3'Eh,itryf^ sil.h. E E, BoJederu, Castle square aiisnig). AJtXIBTNWYB. ^%vaSry' Itor Jones, L!aarwst; hWyr'E- Herb? Penaifor'jS; Lh.?rw|r EraD8'y«»einideg; h?. If 01 Jore??, Llbnrwat, Evans, Y gwelaideg; bwyr, EKDrDSWTB. CaersQom Owen Davies, y gweinidog. WESTBYAID. Ebtnezer.. B ?ren, R. Elwari'q pr.i,m ■ hwyr, r » ??'' (Vulcan), Porthdirorwig: hwir' ?- ?Ms &rRraphwyd a chjhoeddwyd yn Bwyddfa J lhMI' CIYI- New Harbour, CsemAtton, gan D. M t° Davies & 0. ae a gyhoeddir b-?fyd gan ge"n V H. SmMi & rim, C8ötle street, wi: ar wenh yi mhob Hllwa). Bookstall ya Ngaymro; a chan dws Hnm' Cant o Ddosbarthwyr ya N Ll1Ym. Mmche«ter. Lluud" &o. I)IL. BIediM.tSSi.
Family Notices
I rinba.att, I itácbdtt IWCodir blaenidl o twllt (iwu, hantier coron ar gcel) am bob hysbysiad o onediqaeth, priodas, neu farwelaeth a eselle ychwanegol os dytnuttit rhoddi eng7yis :neu beniU meltn eysiall4d d'r lIysbt¡sirJ O Davfes-Hcdi 2, pi ar ferch. DW.Dowf'a??e^hlfle:<!HoD"' E?.r.p,iod Mr W. A. Dew, ar ferch. 1'ar^t1' Davies, ? Drill, T?? non, r fercb. DavJes-Aw8t 27, YD 14, Deane road, Fairfield, ?1' priod r D. t3. Davies, ar ferob. Mr w7iWGta yn 21. Talbot road, Gwrccsam, priod Mr W. darrtt, ar1fa Hugbes-Awt 26, yo Ficerdy LlanuwcbUyn, Balapriod y Parch WilJam Hughes, ar efeiJIiald-dau fab. Jones—Medi 3. yn 218. Rice lane. Walton, ger l?ntwl, prioci Ur ts. bl. J ones, at ferc-li. Walt0a' 861 J f™™' ir'-fih1 ?''?'??"? ?? square, Fiestinlcg. ar Icrch. '^feTtfEancotn'Lr^^ D. ??dr?r. High street, Rtmeorn, fir fab. 3U?Tchn  ?rc.t.Ca.r.?n, pried Mr John Jones, ar f ereb. Jonea-Awst 28, yn 5, Barton road, Walton. LenowL priod y Parch Henry Jonea. M.A., ar lab. Lwatt—Awst K p;iod Mr Samuel L?" saddler, High street, Bugor, ar fab. LR7^eiI'iyn '51, FIPld treet. Lerpwl, priod Mr Blobstd -J. Llqyd, 117, Kensington, at tab. Monison-Awt 27, ya Qw¡rry Bank, L?<?.P'?<' Mr ArchibaTld MorrIson, ar fab. Owen-Awst 27, tn GIa.gow Houfe. Eastgate street. Caernar1oQ. pnod Mr William Lloyd U?en, ar ferch. Pay.ter-bledil vn 17, Percy street, Lwpwi, priodkr Charles E. llry?tir, ar fetch,  30,  ?' ?"'?'"? C. ?"?'' Oakfield, Caer. 'te C' Kobert8' RPa/°abKto83ley r08d'LerP"' prfodMrYw\rRnobem ???'? '?' L?'. Williams?Aw8t 25 priod Btr Cbatles WUUame'West- bourne H,.u?e, i"ollon, ar fetch. PEIODASAU. Evans—Morris—Awst 30, Swyddfa'r Cctrestrydd, Caemarfon, Mr Evan Evaiyn ?, T8wM yddfa'r C.ctr, y glo, a y gjaig, yrfo a Miss CatUenne Morris, Tan y wed-y dd^ o lli. Hestoth—Hughes—Awst 28, yn Nghanel Clwsd street, enolde w -v earch '• 0*wen Jones, B A., ym mh,?s. à'etr Jaa:, Davtes. cofrestrydd'Mr i:i:d 7 terr.ce, Bl:ss Catherine Hughes, Broom B 11 a _y ddau Di.by?h. Hughea—Williams-Me'ii 8, yn Nahanel v i,ad Oaltinaldd, ?°rthaethwy, gan y Parch Morris O. Jones a.Mr Lewis Morris d bir WiJttamH. Hughes Bryngol»u, a Sin Cath«iine E. wi;liaw. Craig Wen-y ddau ? Bortha,t;.¡wy. Jonta-lozes-mai 5, yn Ng,?ap.1 Compton road, Woiverbamptoo, gan r Parch Hugh Lloyd. Mr Philip Jones, engineer, M.W.R. Pontyp' ootroS a M? Anne Jones. 14, Beaumot &tree-, Wot?ha?pto? Margret ?"?. B.jmw Hywcl, Yebytty Han  Pa. P?llh.li, g?,n Par?h. 0. J. b,aw. y f:;b:lIt Ffobe't. Poithmadn? SMorrL9 Joe-25Lombard ?t.?eet PorttAmadog, a Mi^, Ellen J ones, Eastti,U, Fwlltmli. ,<rfe~S'5ithTKW6t 23' 7X1 N<?bapel y Methodistijid ifl g.. y P?r?l, R El U? rg?n, M;A._ Mr William Owen Jona.. Aberl,efe?i. C,orli ¡:;Ï,rz¡e'hm ':d' )tbÿ;;in %U&" .d?iladydd. & Dolg,ilau. S8?'*011-Medi 1. yn yr Eglwys Breshyter- aJdd, Pensarn, Pan Y Puch W B, ?vans, M A ArtUur, trydydd mab Mr WJlliaœ Orret% OMrHeooS' ^ia2cel (Fanny), nnig fereh Kr Owen Harrisonl* JMhrtryd, A t?rgele, gynt?taetUeon. Robert8-Edwalds-Medl ?' y ?KiWtS St. BUM. Toxteth Park, L" Mn y Parch T. Or?Mths, Mr Etohd.Ro erts,Birkenlie3d,aX-siBliz3bethtSdvards, Bdw%i °SwfrrdT Lerpwl, ??'? y diweddar W",ds, Gwrecsam. ???Pa?rch ??"'??'" ??yTabemM!. Bangor.Raa v «h rrm0(ii 5' ynyjabernacl, Bangor.Ran ;Xleh.rd. cofrestrydd, Mr Thomas Robert??, Gorcnw? street, a Miss MMf "flitlis Well ôtreet, Gezlau. Bpene&t-Jones-A?st 27. yn Eglwys St. 18go, Lerpwl. ?n y Parch A. E. WaKon Mr Thomas Spencer, Watton.I.ypwt.?Ad?Kfadrfck. merci luengaf y W.1t.n '? Mr WLUI&M Jones, Caerlleon. Wi?U?m.-(iri Mth8 3, yn y TabercacL Bacgor> g?n y Parch John Williams, ynmhr.?senoIdebM'J P,itch.d 1 cofrestrydd, Mr Evan 'Williams Hi I ?reet. Ger;M. a MHa'E.lM Q?Sths.'W?'stfe?? ,an. MARWOLAETHAU. Allsop-Awst, m Wet Kirby, ? ? 'Biw?dd oed. wedda? 115 Spencer street, Lerpw!, a di- weddar o Gaer, argr?phydd.  7° ?' Ba"sor street, Caernatfon. nt 6T mlwydrl oed, Jane atiwyl briod ? Thomas LPnaor, masnachwr eqgidien. Fraser-Awst 27, yn ei breawytfod. Poplar Bank. Hay- ton, ger Lerpwl, yn ei 67 ?lwydd oed, Mr James tw„? n rwyrQ5'dd ac argraphydd, Peter's Use. Grifflths-A1 wst 28 yn 162,JMiU street, Larpw4 Oweii G: ) JåH'M.treet, ?". 0-" Orifflths-MediZ, yn ei pheswy fod. 11, Laher street, Lernwl, yn 68 raiwyd l oed.El'zateth, gweddw Oadben &ti&the, Lit mouth, South Devon. Jones-Awst fhsn L18°KoIlon. Mrs Jores. gweddw J°!t:;d:Srfft?rwL¿:eèdd;i¡J: Jones-Medi 3, yn Niabyeh, ?n 39 mtwrddo? M? Robert .Tooes, m&b ieuengaf y diweddar M* Thomas Jones, Saracens Head Hot?l, Ceryg y Quid- ion. '°S7Me? yD 13- Carisbrooko road, Walton Lernwl ya 11 witanos oed, Mellie, baban Mr Hobert J..es' Montgomery-Medl 3, ya 471, W?-t Derbv road* gomery.ya '° WftIxa0i oa<3> baban Mr Hobat Mr??l gomery.. Owens-3fedi 2. yn 3 blwy 1d ce,7, G,IlEtb, pleztyu Nt Morris Owen, Ogwen street, Bethesda, Owens—Medi a yn 25 mlwydd oed, Mr John W Owen Bont Y Itoe, LlanUvfni. Cf.,f?dd.(Id angeudy^C^arel^CoedmadoV/'rafy'sarn Yroed^ y w '"Mnc I)ur ba-chM a e&yme?dwy- a ctol. ^K'Lir b"°d 81 blaxt anwyl yn  Balar u'a ed r. Eiiwynwrde^au'r elafoes-i fyny Faanfd death trymloes Damwaio, i arwein ber oes Yr un ai i tldidrauo ces. P43M T Avf?f 26, r ™ Asi'lum, AI)orgafenLi yn 66 P:Id'àW¿J' öhailr; ';T' tr}eJg%e\'illr.: rerry.diwedd?roUefn.Hanefwy Robaits-Awkt 25, '0 30 Pine „f,. T 43 mlwydd oed. anwyl briod Mr Hrafr v n^E. r" 3 Boberts-Awst 29, yn 56, Huct stm^f p pwi, fU 43 mlwydd ?04. Wr Tllomf??l l,obeztd, sur ?. 43 B ? py?h(i0(If ? ? mlwfdd oado Jane^priod^^ EBiicehhaaild d Loberts, 9. Ormond 6trMt. Lerp, S SCoulftie^, i l3'?11 ? ? ?'' ? .Khyfraitb. root COttage. IA-card, W 72 mlwydd 0€d, Mr Thomas Smith, diwedidj ar oE,ton, sir Ddiibjeh. FronY^' (50 mlwrè,j °?' Mary ??'" Feon Yw, OolgeUa. WilUsms-Aw,3t 17, yn Bellumad, yn 2.1 mld. oed, laura,mer,hieuen afydiw?,IIarWRobertWii4amfo  I' a m:;ch mabKys?dtgMrJahn Clevet? ton, Khkdala Lodg, Bye.,?h.m. 'WIIU-ms-M?di 3, yn c, Hill ?tr?Lt. C,??rnarfOn- ar ol maith g! studd, Margaret, gweddw Mr HtMy WU- iiams, got. Pea y moila. Argrophir MOURNING OABD8 0 I bob math yn rhaci, yn ddestlas, ao ar fyr rybudd yn Swyddfa'r "Genedl," Caernarfon.
LLIFB GWEDDI IV NGWRAIG. I
LLIFB GWEDDI IV NGWRAIG. I Yr ydym yn dyfynu yr hancsyn a garilyn o Cyfdll yr Adtryd (dau olygiaeth Mr Btrlah Cwynfe Evans) am y mis hwn:— Yr wyf yn Cechmi henciddio yn awr, ac mee fy mhlant yn deaircu tyfu i fyny yn fawr, ond y mae y cygwyddiad yr wyf ar fedr ei ddyweyd wrthych yn fyw iawn yn fy nghof, ac fe fydd f jliy tra y byddaf byw. Yr oeddwn wedi sefydlu ty huuan yn Jobnsonville er's tua dsag mlyncdd fi*l masnacliv. r, pryd, fel yr oeddwn yn eistedd un fcorea yn daillen y lJewyjdiadur yn fy masnachdy, y Lilufyddais yr hysbjsiad caulynol ynddo:- "Rhoddir mil 0 ddoleti i unrhyw beraou A all roddi hysbysrwydd bcddhaol pa fodd y cyfariydd- odd y diweddar James Smithson ft i farwolaetb t ra yr oeddl ar fwrdd y JPilii(mi Curtis, ar noson y Lhill o Awst, 1854 CyfeiriadJacob Sharper, swaiu, 246, Fulton. street, New York," Mae yn debyg y synwch paham y datfu i'r hys byiisd hivii fy ngwneyd mor llwyd a gwael, ond y Ùeswm an hyny ydoedd hyn. Yr oeddwn yn ad. ualiod Jjmes Smithson, ac yr oeddwn yn cydlono gydac ef yn y William Curt*. lanci mawr, chwyddedig ydoedd ef, ac wedi gwneyd el ffor iiwn. Yr oeddwn inau yn myned allan i geino gwneyd ffortiwn ac yntau yn dychwelyd i wlad d enedigaetb. Kid oeddwn yn hoffi dim ar Smithson, ac nid wyf yn meddwl ei fed yntau yn hidio dim am danaf finau. Un diwrnod, trwy rhyw ddamwain fechan (dim ond colli dyferyn o uiiod ceddwn yn ei yfed ar ben ei ddillad, with f)l y llong yn ysgwyd), aeth yn ffrae rbyngom. Darfu iddo of fy niraddio, gn fy ngalw wrth bob cnwau. Tarewais inau ef, a darfu iddo yntau saethu ataf ddwywaith gyda'i lawddryll. Darfu r cadben ein gwabauu, a chawsom ein rhwymo i gadw yr heddwch tra fyddem ar twrdd y llong. Dtanoeth ni wapeth Smithson ei ymddangoaiad, lit ni wyddai neb pa le yi oedd. Wrth fy moi wedi bod yn flraeo ag ef, edrychai pawb yn ddrwgdybus arnaf. Gwnaed ymchwiliad am dano, ond yn ofer. Oyrbaeddasom i ben ein taith yn ddiogel. Oefais fy arholi gan yr awdurdolau, ond tallwydfy achos heibio am nad oedd digon o dyetioiaeth yn fy erbyn, a gadewaia y lie gan Jeddwl na roddwn fy nhroed ar y lIe byth mwy. Ifid ocdd yn rhyfedd, gan hyny, fod yr hysbysiad a ddarllenais wedi myned gymant at fy lighalon. K:d oedd dim ysbryd ynof ar hyd y dydd. Gwnaeth y peth fi mor brudd fel nas gallwn ym luago braidd. Oddeutu pymthegnos ar ol i hyn gymeryd lie daeth dyn hawddgar yr olwg ataf, yr hwn, ar ol goiyni mi fy enw, a'm cjmerodd i fyuy gan fy ughyhuddo o lofruddio James Smithson. Sutyrydycham ddyfodf" ebai. "Yu ddyt)- taw, gobeithiaf, fel boneddwr." Dangosodd i mi bar o handcuffs, yn nghyda llawddryll, a dywedai ei fod yn hyderu na fyddai raid iddo eu defnyddio. Wrth gwra, dywedais yr awn yn ddystaw, ond gofynais am ychydig amser i setlo fy mhethau Aetit allan gan ddyweyd,— CI Wel, byddaf yma tua phump o'r gloch, a hyaeraf y bsddwcy, vn barod erbyu hyny. Cot- iwoh, yr wyf yn ytuldiried ynoch." Asthum at fy nghyfreithwyr, a threfnais iddynt hwy gymeryd gjfal fy masnes. Yr oeddynt i werfchu pob peth am y prisiau uchaf a allasent gael. Yr oeddwn i fyned i'w swyddfa am bedwar c'r gloch i dderbyu yr ariau. Yna aethum tuag adref, Yma daethum i gyfarfyddiad & dyn tal, lIyd" barf hir, grJch. yr hwn a ddywododd wrtbyf ei fod wedi clywed fy achoa yn swyddfa y cyf. reithiwr, a chynygiai ei wasauaeth i mi i fy nghyucrtbwyo i ddianc ymaith. Cymerais y rueddylddrych I fyny ar unwaith. Aethum i gyrchu fy nghist a r arian i swyddfa y cyfrei.hwyr, y rhai ceddynt oddeutu mil o ddoleri. Wedi hyn aethom e dau am orsaf y rheilffordd i aroa am y ger- bydres hanner awr wedi pedwar. Ond yma cyf- newidisiaf fy meddwl, a phenderfynaia na ddlaugwa ymaith; ac er holl ddeisyfladau fy ughyfaill, aethum yn ol i fy masnachdy i aros y culdheddgeidwad {detective). Tarawodd yr awrlais bump, yna dywedodd fy Bghyfaill fy mod wedi cadw ty addewid hyd bump, end ar ol hyny nid oeddwn wedi ymrwymo i'w aros; ond dywedals wrtho, Pe byddai raid i mi ei aros tan hanner nos, fe wDaf hyny. Y mae wedi ymddiried ynof, ac ni fydd i mi ei siomi." Gyda hyn, dycsgodd y dyn e! farf hir, a safai o'm blaen fel cuddheddgeidwad a'm cymerodd i fyuy! Teimlwn yn falch erbyn hyn fy mod wedi ymddwyn fel y Igwnaethum. Dywedodd wrthyf gan fy mod wedi cadw fy addewid, na fyddai iddo fy aughoflo. Tra yr oeddym yn myaed ar ein taith, dywedodd wrthyf pa fodd yr aduewyddwyd yr achos hwn. Yr oedd; Smithson wedi yawirio ei fywyd am swm mawr o arian yn flafr ei frawd, a hyny heb yn wybod i'w berthyuasau. Yr oedd y pspyrau diogeliad ganei gyfrcithwyt, yn nghydag amryw bapyraujjereiil. Oherwydd diofalwch, ni aouiwyd dim am danynt hyd o fewn ychydig amser yn ol. Aeth ei ftawd i gyrchu y papyrau diogeliad, ond gwrthodwyd rhoddi yr arian, obleeid nad oedd dim gwybodaeth pa un ai ei lofruddio ai ynte Iladd ei hun-a wnaeth Smithson; ac 03 gwnaeth efe byny, yr oedd y pspyrau yn ddirym. Felly, gin fod 50,000 o ddoleri yn y mater hwn, gwaasd ymchwiliad i'r path. Wrth gw. s, buasai yn well i'r brawd pe gallesid profi fod Smithson wedi ei lofruddio. Bam yn J carchar yn aros fy mhrawf am ddeu- fii, ac uld oodd yr holl dystiolaethau a allaswn gaiglu yn wetth dim. Ar y Haw arall, darfu i'r put awyddog a'r caban-was ddyweyd yr holl yatori ya ughylch y fEraa, tra y daeth dau o'r dwylaw yn i roddi eu tyetiolaeth. Daeth y naill ar ol y llall I fewn i dyetio eu bod wsdi fy ngweled i a'r trancedig yn ffraeo ar noson y i- j Ain o Awst; aethom at y caban blaen, yn mha le y tarewaia y trancedig gydsl darn o haiarn, ac yr.a dywedasant i mi ei d¡dlu dros y bwrdd. Yr oedd y ddau yn sicr mai myfi ydoefd, oblegid yr oedd yn noson oleu leuad braf. Y rheswm oedd gmddynt dros beidio dyfod atom ydoedd nad o iddynt ya dymuno bod mewn eyaylltiad u'r peth. Tra yr oeddynt oddi carjtref gwelsant yr hyabys: iad yn y newyddiadur, a daethant yn mlaen i roddi eu tystiolaetb, gan feddwl cael y wobr Inygledig. Gwnaeth ty nghyfreithiwr bobpetli oedd yn ci alia i mi, ao yn bir uyn i'r barnwr godi, gwyddwn o'r goreu beth fyddai y ddedfryd, gan fod pob- pethjynfy erbyn. ,,11_ Ymneillauoaa y rneicnwyr i oasiu y uumup Ynnghorph yr amser yma, fel yr edrychwn yu syn ar vr olygfa oedd o'm blaen, daethum; yn ymwy. bodol fy mod yn wrthddrych sylw arbenig bonedd- i »es ieuanc, yr hon a eiateddai with ben y barnwr i yr oriel. Fel yr oeddwn yn edrych ami, gwelwn hi yn troi yn welw a llwyd, as yn syrthio in ol ar ei heisteddle. Nid oedd hyny end am m'iad Yta tynodd ymaith ei menyg, a chymet. odd rhy" lyfr oedd ganddl, ifte ymddan.-oeai I mi yn debyg i lyfr gwaddi, ae edrychodd yu fauwl llrno. Yn mhen ychydig amser, cododd, ac ymwthiodd ilrwy yr criel, ac aeth i lawr i'r Hys, ac arwe.niw £ d l-i ateiateddle fy ngliyfreithiwr, aj gwelwn hi yn ager y Hyfr oedd ganddi o'i flien, ac ymddangosai t: pe yn ebonio rbywbeth iddo. EJrychai fy ughyfreithiwr yn synedig, a chlyvrais of yn cJrweyd: Fy Nuw! pa fodd y bu i mi angnofi) hyu eifyuiodd ar y rheithwyr i ddychwelyd, er mwyn iddynt glywed tystioleeth bwysig oedd ii-wydd ddyfod 1, w sylw. Gwrthododd y tarnwr ar ycyntaf gyo:eryd cwrs mor anghylfredin, end gwapgodd fy nghyf- Trit'uiwr y peth mor daer, gan ddywe d fod fy luywyd yn ymddibynu ar y peth fel y cydsyniodd y barnwr o'r diwedd, a ga^wjd y rheithwyr jn oi. /rholwyd y morwyr dractefB, ond yr oedd eu tiolaeth bron yrun fath. Yna galwydy fon- I'ddiges ienanc yn m'acn. Dywedodd mai ei henw yaocdd Myfaviwy Llwyd; nid ydoedd yn ednabod y carcharor UI\ r tranècdlg, Dywedodd fod y tiatiolaethan ya troi yn erbyn y carcharor, o'-isrwydd fod y tystion wedi gweled y carcharor jnSffraeo y noson dan sylw gyda Smithson, wrth v bod yn ucson oleu leuad, Tarawoddgael meddwl yn y fan i chwilio a oedd coleu lefija y umn hono. With iddiwneyd ymchwiliad yn ei ilyfr gweddi, casfyddodd yn lie ei bod yn oleu ar lnaon Y 23ain o Awst, ef bed yn dywyll, cblegid y uoson hono nid oedd y lleuad yn weledig! Eu dystawrwydd mawr ar el hyn am fomect no. ddwy, yna torodd y bobl allan i waeidi ac i ddaugt.8 eu cymer. dwyaeth. Ccdodd fy nghyfieithiwr i fyny, a l'ongyfarch- dd fl ar ty niangfa gyfyng. Cefais fy rhyddhau, a c?!ywai6 i'r moiwyl wneyd erfesia! !ddynt hwy ?i?ddio Smithbou, ei japeilio, a'i daSu dros y bwtdd i'r -Or. Cawsant eu ccs^i am eu trosoud ofnadwydrwy p-meryd eu bywydau ocldl amynt ar y. crogbreu. Am hir lunser ar ol hyn bum yn wael iawn, a bu <y BehyfaiU, Y cuddheddgeidwad, ynnghyda'r ?n?dieM hUQnc, yr bon a fu yn foddion i fv ?Medu, vnhynod grdig ?thyf. Wedi i mi ?yt !l'h.u' cyuyg'Ms ?di ybywydMddtu It ei achub, ao yn y diwedd rhoddodd ti 71??w ?'i cHalon i mi. Byth o'r dydd hwr.w hyd yn «wr yr wyf wedi cttdw yu barebus yr hyn fu ya foddion i j aeh .b fy oijwyd, set ilyfr gweddi fy ugwraig. i
Y CYMRO FEL MASNACHIV-R. I
Y CYMRO FEL MASNACHIV-R. I GAN p, M. EVANS, MILWAUKEE, WISCQNEI*. I Mae dyn, fel Vol rhesymol, wedi ei greu gan ei Greawdwr Mawr i ryw ddybenion neillduol yn eilywodraeth eang. Mae hyn hefyd yn winon- edd am bobpeth a graodd Duw etioed. Nis gallwn feddwl am dauo Ef yn galw pethau i tod heb fod rhyw amcanion arbenig yn y gawaa hwnw, ac fod y pethau a alwyd i gyflawm swyddogaethau pwysig yn ei greadigaeth ardderchog. 0 bob creadnr a grewyd gan Dduw, dyn ywy godidooat alr pwycicaf o honynt oil; canys efeyn unig a gynysgoeddwyd a gaUu a rheBwm, yr hyn sydd yn ei ddyrchalu oddi witb yr anifail. Mae y gallu hwn sydd wedi ei roddi mown dyn yn ei ddyrchafu i'r safle uchaf yn Ilywodraeth Duw. Hyn sydd ya el wneuthur yn lod cyfrifol i Dduw, iddo ei hun, ac i deittas, a'r gallu hwn sydd yn ei cyfadflasu i ymwneyd a gwahanol amgylchiadau bywyd. I gy fat fod i'r cymhwysderau hyn, darparodd Duw faesydd eang He y gall dyn ddefnyddio ei allu- oedd er cysur iddo ei hun ac i gymdelthas, a, r,o gwna yu unc I it'r goichy myn Dwyfol, er gogoiiant i'w enw Ef. Mae lie i ofni fod y bjd yn myned i edrych ar y pethau a ddarparodd Duw i gyfarfod ag angenion y ddycoliaeth fel yn dailliaw o ddynion yn unig-wedi eu dwyn i fod a'u sefydlu gan ddynion, ac yn colli golwg ar y ffaith fod y pethau hyny wedi eu darparu gan Eduw er budd a lleshad dynolryw yn gyffredmol. Mae y meddylddrych o fasnachu wedi ei roddi i'r ddynoliaeth gan Ddnw el hunm. Pan grewyd dyn yr oedd pobpeth wedi ei ddarparu yn barod ar eyfer ei gynhaliaeth, fel nad oedd ganddo ddim i'w wneyd ond defnyddio cynyrch y ddaear at ei wasanaeth. Felly y mae holl ftrwythau y maes, llysiau y ddaear, a'r trysorau sydd yn el chrombil, wedi eu darpatu i amcanion neillduol, set gwasan. aethu i angenrheidiau dyn ac anifail. Fel yr oedd amser yn treiglo, a dynolryw yn cynyddu ar y ddaear, yr oedd cyfundrefnau newyddion yn cael eu dadguddio a'n hamlygu i ddyn tuag atgyfarfod ag angenion cynyddol y byd. Un o r cyfun- drefnau hyn ydoedd yr egwyddor fawr fasnachol, yr hon sydd yn rhedog er pan el sefydlwyd gyntaf hyd y dydd heidyw, yn enill nerth, ao yn dwyn mwy o gysur a dedwyddweh yn barhaua i'r ddyn- oliaeth, fel yn foreu iawn y daeth yn un o brif anhebgorion bywyd a chynsdaithas. Mae yn debyg mai dull gwreiddiol nell. gynteftg y byd o fasnachu ydcedd cyfnewid eiddo am eiddo. Yn y Dwyraii: y mae hyn wedi parhau, i raddah helaeth, yn arferiad hyd y dydd heddyw a cheir yr un peth befyd, ond nid i'r un graddau, yn myag holl geneclloedd gwateiddiedig y byd. Felly, ni gred. WI1 mai y meddylddrych gwreiidiol am fasnachu ydyw cyfnewid un peth am beth araU cyfwetth. Pan nad oedd arian wedi cu darganfod, dyna yr unig fidull naturiol i fasnachu; ond pan, yn nghwrs amser, y darganfyddwyd y nwydd sydd ei's oesoedd yn rhoddi gwerth ar bobpeth, yr oedd y dull hwn yn graddol ddarfod, ao yn rhoddi He i'r drefn ddiweddarach o fasnachu, drwy dalu gwerth mewn arian am yr eiddo y byddia yn eu pwrcasa. Bu d .dblygiad y gyfundrefn fasnachol yn yr oesoedd boreuol ya hynod araf; oud fel yr oedd y byd yn dyfod yn mlaen-yn cynyddu mewn gwybodaetb, angenion y ddynoliaeth ya oynyddu, a dyuion yn dyfod i ddeall natur; darpariadau Duw mewn natur ar eu cyferyn cael eu dwyn i oleuni drwy gyfrwng galluoedd dyn i ddwyn y pethau hyny i weithrediad er budd cymdeithaa yn gyffredinol-yr oedd ruasnach yn ymagor ao yn ymeaugu ar bob cyfeiriad. Daeth rhai o hen genedloedd y byd, a hen ddiaasoedd y Dwyrain, yngynarynenwogam eumasnach; ac ernapharha- odd haul llwyddiant i lewyrchu ar y eyfryw, er i'w hettwogrvvydd cuasnachol ddiflanu, yr hyn a àdaeth aruynt fel barnedigasth oddi wrth Dduw am eu bywyd balchaidd ac annuwlol; eto pathaodd masnach i ymeangu ac enill cryfder o gaurit i gan rif, er pob chwyldtoad a chyfnewidiadau, i lawr hyd y bedwaredd ganrif ar bymtheg, pryd na welodd y byd erioed y gyfundrefn werthfawr mor berffaith a llwyddiannus, mor eang ei therfynau, a chymaiut 0 gysur yn deilliaw I ddynolryw oddi wrthi. Yn ydym yn cael rhai o ddynion enwocaf y byd, o'r oesoedd boreuaf hyd yn awr, mewn eyaylltiad a masnach a thebyg nad oes yr un sefyllfa yn nghylch cymdathas ag sydd yn gofyn am fwy o dalect a gallu na "thrinybyd" yn ei ystyr fasnachol, yn enwedig yn y blynyddoedd dl. weddaf hyn, pan y mae wedi eyrhaedd safle mor nchel, pprffaitb, a dylanwadol; pan y mae y gyfundrefn wedi enill y fath allu cymdeithasol, rhaid ca3l mwy na dyn cyffredlu i allu trin y byd yn llwyddiannus yn y dyddiau hyn. Yn awr maa y gyfundrefn fasnachol wedi dyfod yn allu drwy yr holl fyd adnabyddaa, ac yn myag pob cenedl wareiddiedig, yprif allu cymdeithaeol; canys drwy fasoach dygir gwlad a chonedl i gy. ffyrddiad uniongyrchol a'u gilydd. Nis gall y naill wlad fodoli heb ymddibynu rhyw gymaint ar wlad neu wledydd ereill. Hon yw yr egwyddor fawr ar yr hon y mae holl wledydd gwareiddiedig y byd yn ymddwyn-mae y naill yn gwneyd diffyg y Hail i fyny drwy y gyfundrefn o ftsnachu. Mae yr un peth yn wirionedd am bersonau unigol; ym- ddibyua y naill ar y llall-y gwerthwr ar y pryn- wr, a'r prynwr ar y gwo-thwr; felly, o angen- I rhoidrwydd, y mae cyayiitiaaau eymaeiiuasoi agos rhynddynt ila gilydd. Un o brif aehoaion cad- wraeth heddweh rhwng teyrnasoedd yw y gyfun- drefn fasnachrl. Pan y byddo person neu genedl yn ymddibynu i raddau ar eu gilydd, y mae mwy neu lai o gyfeillgarwch yn rhwym o fodoli rhyng- ddynt. Ma9 y daioni a ddeillia oddi wrth fasnach gydgenedlaethol yn gyfryw nas gellir ei brisio, oblegid y mae ya achosi i olwynion masnach droi, yr hyn, pe na byddai y naill wlad ym prynu ac yn gwerthu gan eu gilyd I, a barai ddvynch yn am gylchiadau y gwledydd hyny, i raddau helaeth, ae a daflai y dosbarthiadau lluosocaf o'r trigolion i dlodi ac angenoctyd. Yr un modd, drachefn, y mae wrth edrych ar fasnach me-wn TAu wlad yn unig. Nid oes yr un ffordd ag y mae gwahanol ddosbarthiadiu o bobl yn dyfod i gyffyrddiad mor agos a'u gilydd a thrwy y gyfundrefn fasnachol. Yma ceir y tlawd yn ymddibynu ar y cyfoethog, a r cyfoethog, i raddau, ar y tlawd; y gweithiwr, ar y masnachwr, a'r masnachwr ar y gweithiwr. Mae masnach, yn ei gwahanol agwcddsu, yn dyfod a r holl ddynoliaeth yn ngbyd] i ymddibynu y naill ar yJlall; a chan hyny, y mae yn achos o les cy- ffrcdincl. ^ae a wnelo egwyddorion masnach lawer a dedwyddweh cymdeithas a beddweh y byd. Masnach yn cael ei chario yn miaen at egwyddor- ion anghyfiawn, pa at bynag ai rhwng cenepll a chenedl, al rhwn dyn a dyn, sydd bob amser yn afcbosi drwg deimlad a diffyg ymddinedasth. Mae egwyddorion moesol masnach yn sylfaen- edig ar eirwiredd a goneetrwydi-dyma y ddwy gareg sylfaen ar ba rai y dylai y gyfuudrefn hon. fed yn aylfaenedig. Os yn amddifad o r egwydd orion uch"l hyn, y mae pob ymdrafodaeth fas- nachol yn troiyn gribcUeiliaeth, a gwneuthur elw bydol, drwy unrhyw fijrdd, jn dyfod yn brif am. can y masnachwr. Mewn ymdrafodaeth fasnachol rhwng dyn a dyn, fe ddylai y cwbl fed yn sylfaea- edig ar eirwiredd a gonestrwydd, oblegid nia gal dyn weilyldu cyflawnder tuag at eigyd-ddyn heb fod ei eiriau yn cirwir a'i weithredoedd yn gyflawn a goneet Mae'n debyg na cheir mwy o fanteision mewn unrhyw gylch mewn bywyd i ddyn ddaugoa ei wir gymeriad na'r cylch mas. naihol; ac ni cheir yr an safle mewn b/wyd ag yr edtychir yn fwy ati na'r lie y mae y masnachwr yaddu, With gwis, yr ydym jn dyweyd hyn gan jymeryd gwedd fydol ami, Gall gweioidogion yi Efengyi, a ph tsonau ereiil sydd mewn cylchoeid crefyddol, fod yn fwy pwysig na bywyd y mas- nachwr, a chym ryd gwedd grefyddol arco, gan eu bod hwy fel cenadon anfonedig gan Danw at ddyn i amlygu iddo ei feddyliau, ac i ddyweyd wrtho am drefn y cadwedigaeth drwy ci KVJ ef. Gall bywyd y gwleidyddwr pario mwy o ddylanwad ar ryw ddotbatth o bobl; ond yn gyBteam, pid yw y dosbaith hwn yn gaUu eyrhaedd pob than o gym- deithas ag y mae a wnelo y masnachwr a hwynt. Rhaid iddo eftfeddu cymhwjsderau i cl!u gwein- yddu i bob dosbnth o I-obi-y tlawd fel y cyf- oethog. Clywir condemnio y masnachwyr yn ami o herwydd rhyw gamymddygiadau (yn ol meddwl eu condemnwyr) o'u heiddo, yn nygiad yn mlaen eumesnach. Only mee garddynt i ymwneyd yn eu hymdrafodaeth a chynifer o ddosbarth- iadau 0: ddynion fel nas gellir dysgwyl iddynt allu boddhaupawb; asymse cafel masnachwr yn gallu gwneyd hyn yn oreli st lied fawr. Dosbaith o bobl sydd yn gorfodderbyh "llawer ffonod" ydywy masnacliwyr. Ond oa cerir hi yn mlaen ya ol y rheol eureidd d wneyd i gymydog fel y buasent yn dymuno i'w cymydog wneyd iddynt hwythau — os bydd yn sylfaenedig ar onestrwydd, gall y maanachfl-r ff irddio gwenu ar yr holl felldithfou a fwrir arnynt yn ami. Un o gymwynaswyr y ddynoliaeth ydyw; person nas gallai y byd fyned yn mlaen hebddo. Oni bai fod dynion yn prynu ae yn gwerthu gan eu gilydd, dyiysaiholl gyfundrefn lywodraethsl y byd-äi pobpeth yn un ciynswth o annhrefD, ac nis gallai y ddycol- iaeth gael gwasanaeth y pethau a drefuodd Dtlw ar eu cyfer. Heb y gyfundrefn fassechol, dar- fyddai y cysylltiadau pwysig sydd rhwng gwa- hanol wledydd a'u gilydd; oblegid credwn mai ar fasnach gydgenedlaethol rhwng gwahanol deyrnasoedd a'u gilydd y gorphwys gwir gyfeill. garweh. Yr un modd hefyd gyda chyaderthaa, a chfda phersonau unigol. Pan y mae y naill, i raddau, yn ymddibynu ar y llall, y.mae teimlad o gyleillgaiwch a chjmdeithasiadi yn bodoli tbyngddynt a'u gilydd. Bellach awn yn mlaen i sylwi yn arbenig er nodweddion cytaariadcl y Cymry yn eu eyaylltiad & bywyd masnachol.