Y Genedl Gymreig

f.94AS:¡¡IA.HOR 0 FLAEN YR YNADON YN NGIIAERN A RFO S. Dygwyd John Lewis, y dyn ieii N- i'r ddalfa ar yr amheuaeth o acii,, juar«" <! I h Richard Smart, gerbron J llys niroi yn ;:I: narfony dydd Sadwrn diweddaf, pryd yrii iid ,\1' ynadon canlynol yn bresenol:-Arglwydd N,t borough (cadeirydd), Dr Millar, Mr E. G. l'owell, a Mr J. D. Whitehead. Yr oedd f llys yn orlawn o bobl, a theimlwyd dyddordebanghytfredin yn yr achoe poenus. Ymddangosodd Air J. B. Allanson, Caernarfon, dros y carhtlror, ac erlynwyd ar ran yr heddgeidwaid gan y Dirprwy Brif Gwnstabl Prothero. Y tyst cyntaf a alwyd oedd Griffith John Evans, Cae'rcud, yr hwn a ailadroddodd y dystiolaeth a roddodd yn y trengholiad. Croesholwyd ef fel y canlyn gan Mr AUanson: A ydych chwi yn sicr na chlyweofch neb yn euro drws eich ty y noson hono ?—Ydwyf, yn berffaith sicr. Y mae olion traed ar y ddoryn nhalcen y beuoy, ouid oes, a diamheu mai cael ei guro i fewn a gafodd P Oni chlywsoch chwi dwrw neb yn euro hwnw f—Oes, y mae olion traed, ond si chlywais dwrw. Credaf i'r ddor gael ei guro i fewn. Mr Allanson (wrth y fainc): Nid wyf ond yn ceisio daugoa, ddarfod i gymaint o ofal a allesid gael ei ddangos tuagat y trancedig. Morris William Jones, chwarelwr, Efail Ucha i, oedd y nesaf i roddi tystiolaeth. Oroesholwyd yntau yn fanwl gan Mr Allanson, fel y canlyn: Paham y daethoch i'r penderfyniad fod Hugh Williams yn sobr y noson hono ? Am ba faint o amser y gwelsoch ef y pryd hyny ?-Gwelais cf gyntaf ynnghorsaf y rheilffordd, yn Mlienygroes. Am ba hydy gwelsoch chwi ef y tro olafe-Nid wyf yn gwybod. A tatch chwi gydag ef am funud, neu am faint, pan yn Nghae'rcud ?—Hwyrach i mi fod yno am ddeng munud neu chwarter awr. A ddarfu i'r carcbaror roddi y matiau dros y trancedig cystal ag y galIai !-O! do. A phan ddaethoch chwi gyntaf i'r ystabl, a oedd y carcharor yn gorwedd gyda'i fraich am wddf y trancedig ?-Oedd. Gorweddai y trancedig gyda'i wyneb tua'r llawr, ac yr oedd braich JJohn Lewis yn gorphwys ar ei gefn. A oeddynt hwy-y carcharor a'r trancedig-yn chwrnu cysgu y pryd hyny ?—Nis gallaf ddyweyd a oedd John Lewis ai peidio, ond 'rwyfyn meddwl ei fod yn cysgu; gau i mi alw arno ddwy waith cyn cael atebiad. Jrlr Allanson (wrth y fainc): Rhaid fod y car- charor yn feddw iawn, neu ni buasai yn myned i gysgu mor fuan wedi i'w gymdeithion ei adael. Croesholwyd y tyst drachefn gan Mr Allanson, fel y canlyn:— Nid oedd dim yn ymddygiad y carcharor a'i gymdeithion ar ypryd i bery i ehwi beidio meddwl nad meddw oedd y trancedig, ac en bod yn ei symud i le mwy clyd hyd y boreu, ai oedd?-Dy- wedwyd wrthyf ganddynt mai meddw oedd y trancedig, a'chredais hwy. Nid oedd dim yn ym- ddygiad y dynion i bery i mi gredu yn walianol. Arglwvdd Newborough: Beth oedd maint y tranecdig ? A welsoch chwi y corph,Mr Prothero ? Mr Prothero: Do. Dyn bychaii oedd Smart, tua pum' troedfedd tair modfedd o daldra. Arglwvdd Newborough: A allasai y carcharor ei gario ei nun i" Mr Prothero: Gallasai, gan ci fod yn ddyn ysgafn iaWll. Mr Allanson (wrth y tyst): A welsoch chwi y trancedig yn cael ei gario o'r llidiart hyd at dalcen yr ystabl ?--Naddo. Wrth dalcen yr ystabl y gwelais ef gyntaf. Pwy oedd yn ei gario yn v fan hono, ynte r—ir oeddynt oil, oddigerth Hugh Williams, yr hwn a ddaliai ei het. A ddarfu i'r trancedig syrthio o "wbl pan yn cael ei gario o'r talcen i'r ystabl P-Ni welais ef yn syrthio, gan i mi fyned oddi yno pan oedd y dyn- ion yn cychwyn. Mr Prothero (wrth y tyst): Beth yw pellder y ffordd o'ch ty chwi hyd at Gae'reud ? Tyst: Tua pump neu chwe' chant o latheni, sef o'r lie yr aethum i ofyn matches. Rhoddodd Robert Smart, mab y trancedig, dystiolaeth o'r modd y bu yn nghwmni ei dad a'r dull y darfu ei adael nos Sadwrn, &c., fel ag yr ymddongvs yn ein hadroddiad o'r trengholiad. Arglwydd Newborough A ydyw efe yn byw yn yr un ty ag oedd ei dad ? Onid oedd yn beth rhyfedd iddo beidio myned i weled ei dad y noson hono, pan alwyd arno ? Ysgrifenydd yr Ynadon: Ydyw, y mae yn byw yn yr un ty. Dywedir nad oedd yn beth anarferol rl,.d ei dad yn aros allan drwy y nos. Mewn atebiad i'r fainc, dywedodd Sergeant Williams iddo fesur pellder y ffordd o'r fan lie y gadawyd y trancedig gan ei fab i'r fan lie y dy- wedir y cafodd ei daro. YpeUder ydoedd 315 o latheni. Mr Allanson (wrth Robert Smart): Yr oeddveh chwi yn y Llanfair Arms cyn i'ch tad ddyfod i mown, ac aToeasoch yno wedi iddo ymadael. A fu eich tad yn ffraeo neu yn cweryla a rhywun yn yatod yr amser y bu yn y ty f—Naddo, morbell ag yr wyf fl yn gwybod. Mr Prothero (wrth y tyst): Yr oedd hen gripiad bychan ar ben eich tad, mewn canlyniad i ddam- wain ddibwys yn nghapel Pisgah, onid oedd?- Oedd. Arglwydd Newborough A fu rhywun yn cydj- gerdded a chwi o'r Llanfair Arms heblaw eich tad? —Naddo. Ei Arglwyddiaeth: Pa bryd y daeth y warcharor at y trancedig, ynte ? Mr Prothero: Wedi i'r mab ei adael, fy ar- glwydd. Hugh Williams a roddodd dystiolaeth ddarfod iddo glywed y carcharor yn dyweyd, "Hwda'r Smartyn d-l," ac wedi hyny gwelodd ysgogiad ei fraich a ehlywodd. y trancedig yn cael ei daraw. Ail-adroddodd yr hyn a ddywedodd yn y treng- holiad. Arglwydd Newborough (wrth y tyst) A oedd gan y catch(tror rywbeth yn ei ddwm ar y pryd ? —Nis ghllaf ddyweyd. Dr Millar: Pa fath ddyrnod ydoedd yr un a roddwyd i'r trancedig?—Yr oedd yn ddyrnod drom iawn. Arglwydd Newborough A oedd y ddyrnod yn debyg i eidrlo ffon neu gareg.?—Nag oedd, nid oedd y swn mcgis eiddo careg. Dr Millar: Clywsoeh y ddymod yn cael ei rhoddi, a gwelsoch y trancedig yn syrthio.—Do. Syrthiodd y trancedig ar unwaith. Arglwydd Newborough: A ddarfu iddo syrthio yn wysg ei gefn, ynte yn mlaen ?—Syrthiodd yn wvsg ei gefn. ?F Arglwyddiaeth: Ar y m ynte ar y Sordd? —AryfEordd. Mr Powell: A oes ceryg yn y fan hono ?-OCR. 'rwyf yn meddwl. Yr oedd y trancedig fel wefli svfrdanu, ao ni ynsanodd gair ar ol syrthio. Parotodd y dynion ar unwaith i'w gludo oddi ar y ffordd, a ch?ri-yd ef at yr ystabl gan Thomas Jones, Robert Jones, a'r carcharor. Mr Powell: Pan y gadawsant ef, a oeddynt hwy yn gwybod ei fod wedi cael CllliwelUIO Nis gallaf fi ddyweyd. Dr Mill r: A oedd y trancedig yn gwaedu y pryd hyny ?-Nag oedd. Mr Prothero: Y mae'r hyn a ddywedodd y tvst olaf gyda golwg ar yr hyn a gymerodd le yn nhalcen yr ystabl yn gywil ?—Tyst: Ydyw. Mr Allanson a barhaodd i greeshvli y tyst fel y canlyn- Ni chymerodd cweryl wirionedddol le yn Mhenygroes, ai do?—Na, yr oedd yn fwy o ys- uinlfind ua chweryl. t"J.Mo.lnn Wedi hynynaetnani g. citt It öu,yuu 1 1. U'.LVv.n' ac ni chymerodd ffrac le ar y ffordd, nag ychwaeth yn Llanfair Arms?-Nid oeddwn yn yr un adran o'r gcrbydrcs pau yn teithio o Benygroes i r Groes- Ion. l0 Ni fu dim croes yn y Llanfair Arms, ai do ?— Naddo. Yna yr oedd yr 'pmaIrlod ? ?ymprodd le vn Mhenvaroes wedi cael ei angliofio, onid oedd i— Nis gallaf ddyweyd. Ni chlywais y carcharor n'r trancedig yn siarad gyda'ti gjilydd yn y Llanfair Arms, A Pan ddaethoch i fyny gyferbyn a'r trancedig, gwelsoch ef yn gorwedd gyda'i ochr chwith ar y mur.—Do. A. ddarfu i chwi fyned heibio iddo, gan ei adael ii > r uu sefyllfa?—Do. 'an faint o lathqwi a gcrddasoch cyn clywcd 1 *e-T,)a wyth latli.' A oedd y ddau arall, sef Thomas Jones, a Robert 'ii s.-fyll cydrhyiigddoch a'r trallcedig P- vi i. ■. Ivrit. Vn niijrt L; yr oeddynt ynte P-Yr oeddynt islaw i mi ar yr ochr arall, tua pedwar neu bump o latheni oddiwrth y traiicedig. Felly yr oeddynt yn neso dair llath i'r trancedig nag oeddych chwi, ae o fewn cyrhaedd i glywed y gairiau ?-Oeddynt. Felly, pan ddaeth y carcharor i fyny o'r Groes- lon, yr oedd cefn pen y trancedig tuagato, yn ol r desgrifiad a roddir genych chwi P-Oedd wrth. ddytod í fyny o'r uroesion. Ai nid noson dywyll iawn ydoedd P-Ie, braidd, ond nid oedd yn dywyll iawn. A oedd yn bosibl i'r carcharor, yr hwn oedd yn. dyfad i fyny o'r (jfroeslon, adnabod y trancedig- yn y fath sefyllfaP-Ocdd. Yr oedd yr an mor- hawdd iddo ag ydoedd i minau. Os oedd y cefn pen y trancedig fel y dywedwch, a allasai rhyw un ei adnabod heb iddo yn gyntaf droi ei wyneb tuagato ?—Darfu i mi ei adnabod wrth ddim ond edrych nrno, trayncerdded heibio. Gofynodd y fainc paham yr oedd Mr Allanson yn creesholi y tyst yn nghylch hyn. Mr Allanson: Ein dadl ni ydyw i'r carcharor, pan yn dyfod i fyny o'r Groeslou, weled dyn yn gorwedd ar y mur, fiC. nad oedd yn ei adnabod. Yii mhellach, yr ydym hefyd yn dadleu, os def- nyddiodd y carcharor y geiriau a sonir am danynt gau Hugh Williams, rhaid fod y ddau ddyn arall wedi cu clywed. SSAeth Mr Allsnson yn mlaen i groesholi Hugh Williams fel y canlyn A glywsoch chwi y carcharor yn dyweyd wrth y trancedig, Gwell i chwi ddyfod adref beth ydych yn ei wneyd yma ?"—Naddo. Yr ydych yn dyweyd eich bod wyth lath oddi- wrth y trancedig, ac fod y noson braidd yn dywyll. A allasech chwi weled y fan lie y cafodd Y trancedig ei daraw ar y pryd ? Ac a oeddCK chwi yn gallu gweled y trancedig YI1 gafael yn y carcharor P-Nid oeddwn yn gallu gweled pa le y cafodd y trancedig ei daraw, ac ni welais yr olaf yn gafael yn y trancedig. A ydych chwi yn alluog i dyngu yn bendant na ddarfu i'r trancedig afael yn y carcharor cyn i'r ddyrnod gael ei rhoddi?—Ydwyf, yn bendant. A glywsoch chwi y carcharor yn gofyn i'r trancedig, Beth ydwyf fi wedi ei wneyd i chwi pH -Naddo. Wedi i'r tranced; syrthio, ai ni ddarfu i'r car- charor wneyd ei oiva tuag at ci godi cyn i'r Ir1 ddyfod ato ?--Do, fe ddarfu. A ddywedwyd rhywbeth o'r awr y syrthiodd y trancedig hyd yr awr y cludwyd ef i'r ystabl i'ch arwain 4 feddwl ei fod wedi cael ei niweidio P- Naddo nid oeddwn yn meddwl ar y pryd ei fod. wedi cael ei niweidio o gwbl. Yn awr, y mae arnaf eisiau cael gwybod hyn. A ddefnyddiodd y carcharor y geiriau yn. ddigon uchel i'r dynion ereill ei glywed ?-Do. Ac os y defnyddiodd y geiriau o gwbl, rhaid fod. y dynion hyny wedi eu clywedP-Yr wyf yEL meddwl nad oedd modd iddl nt beidio eu clywed. Ail-adroddodd Dr Thomas John Griffiths, Pen- ygroes, y dystiolaeth a roddodd yn y trengholiad, fel yr ymddengys mewn colofnir-tll. Mr Alltinson: Yr wyf yn meddwl i chwi ddy- weyd o flaen y trengholydd eich bod o'r jam y gallasai dyrnod gyda dwrn achosi y niweidiau ar y gwyneb, a'r oil o'r rhai allanol, ond mai syrthio ar sylwedd caled a ddygodd oddiamgylch doriai asgwrn y pen. Tyst le. Mr Prothero: A fuasai un. dymod cyffredin, heb gw), mp, yn achosi toriad asgwrn y peR ? Tyst: Na fuasai. Arglwydd Newboroiigb A glywodd y tyst blaenorol fwy nag un ddyrnod ? Mr Prothero: Dywed ei fod yn sicr na chlywodd ond un ddyrnod yn cael ei roddi. Thomas Jones, chwarelwr, Bryncapel, Llan- dwrog, a alwyd yn mlaen i ail-adrodd y dystiol- aeth a roddodd o flaen y trengholydd. Croes- holwyd ef gan Mr Allanson, yr hwn a roddodd iddo y cyvcstiynau cqplynol A ydych chwi yn gallu cofio faint o ffordd yr oeddych oddiwrth y trancedig pan y gwelsoch chwi ef ar lawr gyntaf.—Oddeutu tair Hath. A glywsoch chwi rywbeth yn cael ei ddyweyd gan rhywun cyn hyny ?—Do, gan John Lewis. Beth ydoedd y geiriau a ddywedo.d John Lewis?—Dywedodd, Hei, Robert Jonep, tyr'd yma, i fy helpu i gymeryd y dyn meddw yma, sydd yn cysgu, i'r ystabl." Ai dyna y geiriau cyntafa glywsoch ?-Ie. Ni chlywais ciriau eraill. Mr Prothero (wrth y tyst): Yr oeddych chwi yn feddw.Oeddwn, yn feddw iawn. Sylwodd Mr Prothero nad oedd efe yn rhoddi pwys mawr ar dystiolaeth Thomas Jones, oherwydd nad oedd yn sobr ar y pryd. IllaI Powell Od;!ddd;las gellid rhoddi pwys ar ei dystiolaeth, gan ei fod yn feddw. Yr oedd Hugh Williams yn sobr, ae wedi tystio yr oil a welodd. Mr Prothero: Dywedodd Thomas Jones ar un achlysur nad oedd vn cofio pa beth a gymerodd le, gan ei fod mor feddw. Sergeant Williams, Penrgroes, ydoedd y tyst nesaf. Dywedodd i Mr Prothero ag yntau gy- meryd y carcharor i'r ddalfa ar y nos Lun blaen- orol. Arglwydd Newborough Pa bryd y darfu chwi glywed gyntaflam yr helynt ? Clywais tua deg o'r gloch nos Sul, fy arglwydd, ac aethum i wneyd ymholiadau wyth o'r gloch y diwruod canlynol. Daeth Mr Prothero, yr Arolygydd Edwards, a'r Heddgeidwad Rowlands i chwilio am fanylion pellach yn ystod y dydd. Pan welwyd y carcharor genyf fi a Ir Prothero, cyliuddwyd ef o achosi marwolaeth Richard Smart, ac mewn atebiad dywedodd Yr wyf yn berffaith glir oddiwrth ei waed." Arglwydd Newborough Pa reswm oedd genych. dros feddwl mai efe oedd euog o hyny? Tyst: Yr oeddym wedi gweled Hugh Williams cyn myned at y carcharor. 13upedwarolionomyri chwilio 1 mewn i'r achos yn ystod y dydd, ac wedi sicrhau y tystiolaethau galwasom tua saith o'r gloch yn ffarmdy bychan o'r enw Bry n citllin a ,?h?,.f,? dasom y carcharor Jno. Gwadodd y cy- huddiad, gau ychwanegu ei fod yn berffaith glir oddiwrth waed y trancedig, yr hwn a ganfyddwyd ar y ffordd ganddo ef a Thomas Jones, a Robert Jones. Dywedodd hefya nad oedd gan Richard Smart gryspas am dano ar y pryd. Terfynodd y tystiolaethau yn y fan hon, a rhodd- wyd y gofyniad arfei-oi, sef a oedd ganddo rywbeth i'w ddyweyd, i'r carcharor, yr hwn a atebodd yn nacaol. Yna traddodwyd y carcharor i sefyll ei brwf yn y brawdlys a gynhelir yn nechreu mis Mawrth, ar y cyhuddiad a benderfynwvd arno yn y trenghol- igt iad, sef Dynladdiad." Anerchwyd y fainc gan Mr Allanson ar ran y carcharor, a thaer erfymodd arnynt et ollwng yn rhydd o dan feichiafou. o'r amser presenol hyd y brawdlys. A chymeryd yu ganiataol mai y car- charor a darawodd Smart, pe na buasai i'r olaf farw ni chyhuddasid ef yn awr ond o ymosodiad cyffredin. Felly, nid oedd yr achos a ddygasid yn ei erbyn yn un mov ddifrifol. Yn mhcl1ach, yr oedd y carcharor wedi dangos pob gofal a tlieimlad tosturiol tuagat y trancedig; ac wrth gymeryd hyn i ystyriaetli haeddai gael ei oHwng yn rhydd o dan feichiafou. Hysbyswyd y fainc y byddai yn ofynol cael meichiafon i gyfarfod a dyfarnind y trengholydd I ac eill do jir ynadon. Gofynodd Arglwydd Newborough a allasai y carcharor gael meichiafon am 200p. Dywedodd Mr Allanson y gallai. I Fell)" cytunoddyr ynacloii i ollwng y carcharor vn rhydd o hyn hyd y brawdlys, ar y telerau can- lynol —Ei hun am y swm o lOOp, a dau o feichMoii. am 50p yr un i gyfarfod a (lyfai-iiiad, v trenffhol ydd. Daeth y meichiafon yn mlaen, arliyddhawyd y carcliarofr.

Derbyuiwyd newydd ofnadwy am dri dyn wedi treisio dynes mewn cue ?er Cambridge, M yna tori ei plien yma;th. Dywedir focl ci wedi difa cyfran o'r corph.

I Y TKrCHINEB DIEMFOL YN Y GKOESLON. I TRENGHOLIAD GOHIRIEDlG. CYliUDD. I IAD 0 I! 1) YNLADDIAD. Ail-ymgyfarfyddodd y l'rengnoiyaft \l.Jr nuiira Hughes) a'r rheithwyr yn Nghae'rcud, prydnawn ddydd Jau, pryd y terfynwyd yr ymchwiiiad poenusi'rifeithiaueysylltieaigamarwolaetnMRliara Smart, y saermaeu a fu farw ddydd Sul diweddaf, mcwn canlyniad i'r niweidiau a ?derbynjodd M y ed i Garmel. YmddaD?)8odd, Mr AUamoi,, Caernarfon, i wylied y gweithrediadau ar fan John. Xiewis, yr,hwn a gymerwyd i'r ddalfa ar yr. amheuaeth, o achqsi marwolaetli y tnpcedig. Yr oedd yr Is-Brif vUwn8tahI rromero uviyu yu bresenol, a gwyliodd y trengholiad at ran yr hedd- dw"I ?WeS i'r trengholydd ddM-UenydyotMae? a roddodd Dr Grifflih, Penygroes, ddydd Mawrth, gofynodd Mr AUanson am gauiatad i edrych dros ei eiddo ef a'r tystion ereill, a chydymffwil-wyd a r cais. Yna rhoddodd Dr Griffiths y dystiolaeth gan- lynol :-Gwnaethum arehwiliad mewnol i gorph Hichard Smart, y trancedig, ddydd Mercher. Ni chanfyddais olion ar y rhanau isaf o'r corph. Ar y pen a'r talcen, caufyddais ychydig farciau ar- wynebol, ond nid oedd y rhai hyn o nemawr pwys, Yr oedd Uygad dde y trancedig wedi duo yn arw, ac wedi ei drwytho drwyddo a gwaed. Ar y trwyn yr oedd cripia,d; ^dibwys, gyda gwaed wedi ceuio yn y ffroenau. Ni welais uurhyw olion 9,11anol eraill yn golygu camdriniaeth. Wedi agor y penglogcanfyddais swm o waed ceuledig, oddeutu maint swilt, rhwngasgwrii y pen a'r gorchudd sydd arndano, ac yr osdd swm mawr owaed ceuledig yn nghefu y pen. Yr oedd aagwrji y pen, o'r canol hyd at ton y trwyn. ar yr ocftr dde, wedi ei don, gyda llawer iawn o waed wedi ceulo tua gwaelod yr ymenydd. Gwnaethum ymchwiiiad ar yr ymenydd, a chanfyddais eu bod wedi rhwygo ychydig uwchben y fan lie yr oedd toriad ar asgwrn y pen. Yr oedd hyn, yn fy marn i, yn ddigon i achosi marwolaeth y trancedig. Y Treugholydd: A aliasjj d)Ti.,yn taraw arall gyda'i law achosi y fath niweidiau ? Y tyst: Na allasai, os na buasai y dyn y- syrthio yn erbyn rhyw sylwedd caled. Nid wyf yn barnu y buasai dyrnod, wedi ei achosi yn unig gan ddwrn; yn dwyn oddiamgylch y fath niweidn iau; ond buasai codwm ar rhyw sylwedd caled, yn cael ei achosi gan ddyrnod, yn gwneyd y niweidiau. Y Trengholydd: Felly yrydych chwiynbarou mai derbyn dyrnod a wnaeth y trancedig gyntaf, ac i'w ben mewn canlyniad ddyfodi wrthdarawiad & rhyw sylwedd caled ? Y Tyst P Ydwyf. Y codwm, yn ddiau, a achos- odd y toriad yh y pen. Ni achoswyd y niweidiau gan ddyroad yn unig. Y Trengholydd: Y mae y filth beth a dyrnodau a gwrth-ddyrnodau. Yn mha le ar ben y tranc- edig, os derbyniodd efe ddyrnod a chwympo, y bupsai y gwaed ceuledig P- 1 TystBuasai mewn dau le, tela y mae yu yr achos hwn. Yr wyf yn credu i r trancedig gwympo ar rhywsylwedd caled, a hyn, yn nghyda'r ddymod a dderbyniodd gyda dwrn, a achosodd i asgwm y pen dori. Mr Daniel Thomas: A allasai asgwm y pen dori mewn canlyniad i gwymp yn uBig? Y Tyst: Na allasai, yn ol fy marn i, heb i'r cwymp gael ei achosi gan ddyrnod. Y Trengholydd: Beth ydych chwi yn ei feddwl a achosodd y drygliw ary Ilygad ? Y Tyst: Achoswyd ef gan ddyrnod. Sylwodd lrAllanson y buasai yn dda ganddo iddynt beidio cymeryd y ddyrnod yn ganiataol. Yr oedd ef yn y trengholiad yll,. gwylio yi ym- chiliad ar ran y dyn ieuanc John Lewis. Bethpo- byddai iddo ef brofi fod y trancedig yn feddw, ac iddo hefyd gwympo amryw weithiau y noson hono P Y Trengholydd: Y mae genym dystiolaeth ddarfod i'r trancedig dderbyn dyrnod, a darllenaf ef i chwi yn fuan. Aeth y tyst yn mlaen, a dywedodd y buasai un yrnod gyda dwrn yn ddigon i achOBi llygad du. Y Trengholydd: A welsooh chwi olion ar wyneb a plien y trancedig fel pe buasai wedi cael eii lu,go? Y Tyst: Naddo; ond gallasai y briw oedd ar y trwyn gael ei achosi drwy i'r trancedig syrthio ar y gro. Mr Allanson: A allasai y cripiadau ar y pen gael eu dwyn oddiamgylch drwy i'r trancedig syrthio ar lawr? Y Tyst: Gallasent. Mewn atebiad i'r Trengholydd, rhoddodd y tyst ei farn y gallasai cwymp cyffredin yn erbyn syl- wedd caled achosi llygad du, heb i ddyn dderbyn dyrnod gyda dwrn. Robert Smart, mab y trancedig, oedd y tyst ncsaf. Dywedodd: Yr wyf yn lletya yn Nyffrvn Twrog, ac yn saer maen wrth fy ngalwedigaeth. Saer maen hefyd oodd fy nhad, yr hwn oedd yn 48 mlwydd oed. Yr oedd yn frodor o Afonwen, Caerwys, sir Fflint. T)aeth i'r gymydogaeth hon ar y 18fed o Fai diweddaf, gyda Richard Williams, i adeiladu capel newydd Ilisgah. Yr oeddwn yn dyfod adref gydag ef o'r Groeslou, rhywbryd wedi dy ?od adref gydag? diweddaf. Bum yn deg o'r gloch, nes Sadwrn diweddaf. Bum yn ei gwmni yn y Llanfair Arms, lie yr oeddwn cyn iddo ef ddyfod i mewn. Arosais yno am haner awr, a bu yntau yno am oddeutu chwarter awr. Gadawodd y trancedig y Llanfair Arms ychydig funudau o fy mlaen, ond dilynais ef yn ebrwydd, a chydgeiddasom ar y fforddam ychydig rydau uwch law' ysgoldy Penffordd Elen. Pan yn y fan hon, gofynais i fy nhad ddyfod ychydig yn gyflymach, gan fy mod eisieu > mweled a'r shop yn Ngharmel cyn iddi gau. Atebodd yntau, "Dosdi yn mlaen. Dofardyol." Yna gadewais ef, ac ni welais ef mwyach y noson hono. Yr oedd y trancedig mewn diod, ond nid yn feddw. Pan yn agos i DvfBryii-terrace, oddentu chwarter milldir islaw yr ysgoldy, "tripiodd," achwympodd ar ben ei lin wrth gerdded. U.rl t itiiaf fy ngwybodaeth i, ni niweidiwyd ef o gwbl, ac yr oedd yn alluog i gerdded yn ei flaen megys cynt. Dyma'r nnig godwm a welais ef yn ei gael y noson houo, ac ni bu yn cwyno wrthyf ei fod yn glaf. Nid oeddwn yn ei ddal ar y pryd, gan nad oedd mor feddw ag i'w wneyd yn angenrheidiol i mi afael ynddo. Tra yn y Llanfair Arms, eisteddais o'i flaen yn yr un ystafivl, a.5 yr oedd Hugh Williams, John Lewis, ac ereill, ond nid wyf yn gwybod en henwau, yn bresenol ar y pryd. Ni chlvwais fy nhad yn ffraeo o gwbl y noson liono. Gadewais y dynioli a enwais yn y tv, ac ni bum gyda fy nhud mown unrhvw dafarndy arall y noson hono. Mr Robert Jones, blaenor y rheithwyr: Ar ol gadiuil y tafamdy, a ddai-fu i chwi a'ch tad fyncd heibio riiywun fir y Sordd ? Y Tyst: Naddo. Daeth Hugh Williams ataf rhwrigdeg ac unarddcg o'r gloch y noson hono ac hysbysodd fi fod fy nhad yn meudy Cae'rcud, ac fod John Lewis am aros gydag ef. Dywedaiswrth Hugh Williams fy mod i yn disgwyl fy nhad adref yn fuan. Ni aethum i chwilio Am dano livd nes y daeth y postman a gair ataf otidiwrth Griffith John Evans, oddeutu deg o'r gloch y boreu can- vnol Dywedodd y postman fod fy nhad yn .vehaprcud, ac ei fod yn waei. Aetllum yno ar unwafth. Pan gvrhaeddais Cae'rcud, canfyddais ef vn gorwedd ar y settle yn y gegin. Ymddang- osai yn hollol ddideimlad a didaro o'r hyn oedd yn myned yn mlaen o'i gwmpas, gan chwyrnu ac yinddangos fel pe yn cvsgu. Codais ei ben, ac yua cwynodd oddiwrth boon yn ei wegil. Nid oedd yn fy adnabod. Anfonwyd yn ddioed am Dr Griffith, a chyrhaeddodd y gwas tua cbanol dydd. Daeth Dr Griffith yno yn y prydnawn, ond vr oedd fy nhad wedi marw cyn iddo gyr- haeid. Nid oedd y rhcithwvr yn.barnu f„ od angenrh.ei.d.- rwydd am i was i)r Griiffth roddi tvstiolaeth. Galvvyd ar Robert Jones (Ishnrael), Fron, i roddi tvstiolaeth.—Sylwodd yrls-.BrifGwnstablProthero mai cadarnha't t stiolactli Thnmaa Jones a wnai y tyst hwn: ac o gnnlyniod, ni chafodd ei hoi. Owen Williiinis, Llanfair Arma, oedd y tyst nosaf. Dywedxld ef. ei f.id yn cofio y trancedig 111 dyfod i'w dy nos Sudwrn diweddaf. Cyr- liaeddodd y 'tren naw" fel y'i gelwir, tua chwar- ter cyn de°- o'r gloch, a daeth y trancedig i fewn oddeutu vr adeg hono. Yr oedd y t/st yn y seler ai- y pryd, a clilvwodd ei lais. Bu Smart yn y ty am tua deng munud, a chafodd un glasiad o gwrw. Pan yr aeth allan, yr oedd y tyst yn sefyll yn y far, a gwelold ochr ei ben fe! yi ocdi yn siaraa gyda Mrs Williams, ac yn'dyweyd Nos dawch." Oddiwrtli ei ymddangosiad, a dlln ci ymadrodd, barnai y tyst nad oedd y trancedig mewn diod yn drWtti iawn. Yr oedd Thomas Jones, John Lewis, Robert Jones, IV Hughes, a Hugh Williams yn y ty ir; pryd, ac aroasRnt 'yno am ,chydig funudau wedi Pr trancedig vmadacl. -Ni 7ch 1d1ig y dynion hyn aros rhyw lawer iawn yn hwy, gan ei bod broil yn amser cau. 'Nid oeddynt yn rhy feddw i gael ychwaneg o ddiod, ac ni wrthodosai y tyst eu cyflenwi i, gtasiad neu ddau arall pe buasai yr amser yn caniatau, lie iddynt hwythau ofyn am dano. Barnai ef nad oedd ut yn rhy feddw i wybod beth oeddynt yn ei wneya. Mr Allanson; Os oeddy.ch yn y seler, nis gell- wch ddyweyd a oedd Smart yn sobr ai peidio. Y Tyst: Yr oeddwn yn y seler pan ddaeth i mewn,a chlywais lais y trancedig; ond pan yr oedd yn myned allan,,gi. v(- Iitis ochr ei pen,: fel- yr oedd yn aiarad a fy meistrea, ac yn dyweyd "Nos, dawch" wrthi. ■ i, Mr Allanson: A dych chwi yn gallu bamu pryd mai dyn yn feddw neu yn sobr oddiwrth ochr ei b?nf?? Y Tyst: Na allaf, ond gallaf famu oddiwrth ei ymddygiad, a dull ei ymadrodd. Mr AJlanson: Yna, mor bell agy gellwch chwi ddyweyd, gallasai y trancedig fod yn feddw neu yn sobr. Nis gellwch chwi ddyweyd pa un ? Y Tyst: Na allaf. Mr Allanson Au os gelwir tystion i brofi fod y trancedig yn hollol feddw, ac na wyddai beth oedd yn ei wneyd, nid ydych ?hWi mewn sefyllfa i allu gwrthbro eu tystiolaeth, ° Y T yst?. Na aUaf; ond gallaf farnu oddiwrth ymddangosiad a dull ymadrodd y trancedig pan oedd yn y ty. Y Trengholydd: A welsoch chwi enoed y trancedig yn feddw ? A oeddych chwi yn ei ad- nabod P Y Tyst: Gwelsis ef yn ami mewn diod; a buom yn gwrthod ei gyflenwi. Yr oeddwn yn ei ad- nabod yn dda. Ni welais ef erioed yn feddw, ond gwrthodwyd ei gyflenwi amryw weithiau. Mr Allanson; Paham yr oeddych yn gwrthod rhoddi diod iddo ? Y Tyst: Am nad oeddym yn dymuno rhoddi mwy nag oedd yn llesol iddo. Dyn pur ysmala a digrif oedd y trancedig. Nid wyf yn meddwl ei fod yn feddw pan oedd acw nos Sadwm. Mr Allanson A oedd John Lewis yn feddw ac yn gwerylgar yn eich ty y noson hono; Y Tyst: Nag oedd. Ni welais ddim allan o le ynddo, nachydrhwng yrun ohonynt. Ni chlywais John Lewis, Smart, na neb arall yn ffraeo. Yn y fan lion, dechreuodd y trengholydd ddar- llen tystiolaeth Hugh Williams. Pan ddaeth i'r man lie tyngai y tyst iddo weled John Lewis yn taraw Smart, gwadai Hugh Williams yn awr iddo ddyweyd hyny yn yr yrnchwiliad ddydd Mawrth, gan ychwanegu mai clywed twrw, a gweled y codwm yn unig a wnaeth. Sylwodd y trengholydd, y blaenor, ac amryw o'r rheithwyr ddarfod i. Hugh Williams dyngu yn bendant ddydd Mawrth iddo weled John Lewis yn taraw y trancedig; ond gwadwyd hyn gan j tyst. Y Trengholydd: Gofynais y cwestiwn 1 chwi amryw weithiau, achefais atebgcnych, sef ddarfod i chwi weled Lewis yn taro Smart, ac y mae hyny i lawr genyf mewn ysgrifen. Y Tyst (Hugh Williams): Ni welais y ddyrnod yn cael ei rhoddi- Mr Daniel Thomas: Yna, os na welsoch chwi y ddyrnod yn cael ei rhoddi, pa fodd yr ydych yn gallu dyweyd mai John Lewis a darawodd Richard Smart? Y Tyst: Clywaisef yn dyweyd "Hwda'r Smartyn d-l," clywais dwrw, a gwelais ef yn disgyn. Pwysodd y Trengholydd ar y tyst i roddi adrodd- iad geirwir o'r hyn a welodd, gan fod ei dystiol- aeth yn awr ychydig yn wahanol i'r hyn ydoedd y dydd o'r blaen. Dywedodd y tyst ei fod yn sicr yn ei feddwl ddarfod i John Lewis daraw y trancedig, ond nis :gallai ddyweyd a oedd ganddo rywbeth yn ei law ar y pryd ai peidio. Yr oedd John Lewis yn agos i'r trancedig ar y pryd, tra yr oedd ylleill yn sefyll lhvw dair llath oddiwrtho. Mr Daniel Thomas: Pa dwrw a glywsoch chwi ar y ffordd i beri i chwi ofyn i'cli cydymaith arcs a gwrandaw? Y tyst: Ni chlywais dwrw y pryd hyny. Bu John Lewis a Richard Smart yn ffraeo yn y Vic- toria Vaults, Penygroes, a dyna'r rheewm paham y darfu i mi sefyll ar y ffordd i wrandaw. Yr oeddwn hefyd wedi clywed Smart yn gofyn i rhywun gymeryd ei "bart," yn y Llanfair Arms, ond ni wyddwn am beth. Croesliolwyd gan Mr Allanson: Gwelais y tranc- edig yn gorwedd gyda'i wyneb at y mur, ael yr oeddwn y pryd hyny yn sefyll tua wyth llath oddi- wrtho. Ni chlywais Lewis yn dyweyd wrth Smart Beth yr'ydych ynei wneyd yma, pam na ddowch chwi adref f" Yr oedd y noson yn dywyll, ond er. hyny gallasai J. Lewis adnabod y trancedig Ni welais Smart yn:gafael yn John Lewis gerfydd ei goler. Yr Is-brif Gwnstabl Frothero Yr oedd yr un mor hawdd i Lewis adnabod Smart ag oedd i chwithaul-Y Tyst: Oedd. Dywedodd Mr Allanson na byddai iddo groesholi y tyst yn mhellach ar hyn o bryd. Un o'r rheithwyr: Paham na fuasech chwi yn dyweyd wrth y mab fod dyn wedi taro ei dad f Y tyst: Tybiais ar y pryd y buasai yr hyn a ddywedais yn llama ddigon i'w gael i ddyfod i lawr i weled ei dad.—Mewn atebiad i gwestiwn arall, dywedodd y tyst ei fod ef yn sicr mai y geir- iau Hwda, y Smartyn d-l!" a ddefnyddiwyd gan Lewis, ac nid gan neb arall. G.m gyfarch Mr G. J. Evans, dywedodd y crwner fod Thomas Jones wedi dywedyd ei fod ef wedi euro ar y draws er mwyn cael agoriad y stabl i osod y trancedig i mewn. Cadarnhawyd hyny gan dyst arall. A allasent hwy guro heb i M* Evans eu clywed ? Mr Evans a ddywedodd ddarfod iddo ef fyncd i'w welftna deg o'r gloch, a'i fod yn cysgu mewn ystafell ar y llawr. Yr oedd efe yn arfer bob amser clywed pob trwst yn y fforfld, aphe y buasai curo wedi bod ar y drws, efe a farnai y buasai yn clywed y trwst. yTi fanw), Yna symiodd y Crwner y tyst'olaethau yn fanwl, gan ddadgan ei obaith y byddai i'r rheithwyr wrando ar hyny yn fanwl ac amyneddgar, a dvchwe'.wyd rheithfarn yn unol a'r tystiolaethau. Cyfeiriodd yn arbenigol at dystiolaeth Hugh Wil- liams, yr hyn, yn ol ei farn ef, oedd yn bwysig. Yr oedd rhyw anghysondeb yn nhystiolaeth Thomas Jones, ae yr oedsl yn ddrwg ganddo ef (y Crwner) ganfod fod y tyst crybwylledig a'i gymdeithion mown diod ar yr achlysur, tra yr oedd Hugh Williams yn sobr, ac o ganlyniad yr oedd efe yu dyst ag y gallent ei gredu. Er fod tys- tiolaeth yr olaf a enwyd yn gwahaniaethu rhyw gymaiijt oddiwrth yr hyn yr oedd efe wedi ci ddy- wedyd yn flaenorol, eto, yr oedd yn parhau i ddy- wedyd mai John Lewis a darawodd y trancedig. Er fod y tyst hwn yn amrywio ychydig yn ei dys- tiolaeth, yr oedd yn un a'r unrhyw o ran ei syl- wedd ac yr oedd ei dystiolaeth ef yn cydweddu a thystiolaeth y meddyg, a chyn belled ag y gallai ef (y crwner) weiea,aymaoeau y siuri nuiuuwuui, oblegid pan fydd-ti dyn mewn diod, efe a gwympai yn drwm iawn ar 01 y fath ddyrnod a hono. Os 'tll fl,i gli Wil oedd y rheithwyr yn coelio tystiolaeth Hugh Wil liams. sef mai John Lewis a darawodd Smart, byddai raid iddynt hefyd farnu beth oedd teim- ladau Lewis ar y pryd, yn ei gymhell i wneyd hvny. Ymddengys fod ffrae wedi bod lhyng- ddynt yn y Victoria Vaults, Penygroes. a gwaith y rheithwyr oedd dyweyd pa un a oedd hyny wrth wraidd y mater, nwy oeuu i bendorfynu pa un ai ffrwgwd feddwol ai nad e oedd hon, lie os oeddynt yn credu mai dyna ydoedd, yii iigliy(la'r dystiolaeth fod y ddyrnod wedi ei roddi, hwy a ddychwelent y rheithfarn o ddynladdiad. Blacnor y rheithwyr a ddywedai fod yr ymchwii- iad yn un poenus iawn, a diau y buasai yn dda gan lawer o'r rheithwyr pe nas galweeid arnynt it ddyfod yn mlaen. 0 Yna aeth y rheithwvr o'r neilldu, ac ar ol cyd- ymg\ nghori am ychydig amser, hwy a ddychwel- asant gyda rheithfarn, yn unol a'r dystiolaetb, fedd)-go1, gyfartal i ddyfarniad o DDYNLADDIAD YN ERBYN JOHN LEWIS.