Y Clorianydd

STRAEON ARDAL PENDAFAD. CAN TWM BETI IFAN. Y GETHWR YN ENLISTIO. Map pobol yn cwyno Tn y Sasiwt, R chyfarfo<Jydd fcny, fod 'na brinder mawr o 'gethwrs y dvddia presenno!. Welis i ddim prindar feUy yn yr ardal now, a<jhos fydd na byth run Su! cwag yn y ca.peU, a mi fydd y person yn deud y drefn yn yr eg- Iwys mor rcgilar a chioc y Plas bob Sul o'r Hwyddyn end pen fydd o ar ei bolides ne wedi cae! anwyd—a phen fydd hyny yn bod mi fydd 'na ryw berson ara!! ne gi\vrat yn siwr o fod yn y puIpuO yn ei Ie fo. Na, 'toes 'na ddim dianc rhag y 'gethwrs, dyna ddeuda i. a wath gin i am y siarad 'ma am brindar. O'nd mi ddeuda i wrtha. chi lie ma'r prmdea-. Nid pnndar dynion end prindar pregetha.. Dyna H wedi agor fy nhcg ac wedi rhoid fy nhroed yni hi. ynte rwan? Dyna & wedi rhyfygu Hogyn o'r ardai yn beirn- iadu y pre-gethu! Bpth bynnag am hynny. dyna fi wedi deud fy marn yn blaen a gonast. a gvnewch chitha y gora o'r sytw. A nid n fy hunan ba<'h sy'n deud fod isio rwbath gwahanol i r pi'cgethu 'ryda ni yn g'aet y dyddia presenno]. Ma'r boi= 'ma sy' wedi bod trwy'r rhyfai bron i gyd yn deud yr un pcth, a ma rhai o'r bobol sy' ga.rtra wi hod yn ddigon liygadog i weld petha. hdyd. a nhw sydd yn son yn y Sasiwn a'r cyfarfodydd misol am yr an gen am gyf- newidiada gyda go!wg ar waith yr egtwysi a dy)edswydda'r 'gethwrs a'r btaenoriaid. Pen ddaru'r eapat acw fynd ati hi i ddewis gweinidog mi roddwyd gatwad un- frydo) i stiwd.int IIwarth o'r enw John Cyp- rus Jones. Wetsoch chi 'rioed aiwn greadur ba<h mwy tynar a 4iwylaidd a fi'eindiach na fo. Fasa to byth yn m<*ddwl am ladd pry. a 'roedd o mor ncis hefo pawb. nes oedd y wen ar ei wybad o wedi mynd yn sownd. a roedd o yn cae! traffarth enbydus i'w thynu hi pen oe'dd o yn cymryd rhan mewn cynhebrwng. Nid yn unig am ed fod o yn foi mor glen y cafodd o yr alwad. Roedd o yn medru pregethu mor nets nes oedda chi yn tcimlo'oh hunan yn ddigon da i fynd yn syth tir capai i'r nefocdd. Byth yn gaiw sylw'r gynulJeidfa at ryw fan be<!hoda annifyr. a byth yn gneud i'r hen bobo) a'r bob! ifanc deimJo yn anes- mwyth fel bydd rhai o'r ge.thwrs ma. Roedd Cyprus mor glen yn y pu]pud fel na fedra. to ddim diodda brifo teim!ada'r gwrandawyr. Dyna i chi sut weinidog oedd gyno ni cyn i'r rhyfal dori a.Han, a toedd na neb mwy pobtogaidd yn yr ardaloedd na'r Parch John Cyprus Jone' na'r un cynu])- eidfa yn y deyrnas yn fwy sicr o'r nefoedd na chynulIeidfa Betbc-]. Rhag i chi feddwl ma darn o w!an&n oedd Cyprus, a nid dyn mi ddeuda i wrtha. chi ei fod o wedi syrthio mewn caria-d hefo Gweno. Er fod Gweno yn chwaer i mi. mi fedra i dystio ma hogar. ardderchog ydi hi, hefo pen yn uawn o fenydd a cha)on o aur pur. Roedd hi yn enath smart pen oedd hi yn yr ysgol elfeno). a coeHwch H ar 01 bod mewn coieg roedd hi mor wybodus a phroffosor. Artist oedd hi am fod. a mi ddaru, hefo tipyn 0 dra- fFarth. a pherswadio, a deigryn ne ddau, fedru cael gin fy nhad ada] iddi hi fynd i Lundan i un o'r art schools i ddysgu droio yn ddigon da i ennilt pres. Pen ddoth hi adra o Lundan ar ei hohdes vn ha' 1915 y daru ni sylwoddoli fod yr cnath wedi tyfu yn ddynas. 'Toedd hi ddim mwy na rhyw ugain oed, ond 'rocdd hi yn siarad fel pc tasa hi yn <")nt o ]eia. Y rhyfal o€<id wedi effcithio ami h). 'Roedd ei ilygaid yn fflachio pen oedd hi yn son am wroldeb y bechgyn oedd wedi enlistio i amddin'yn eu gw!ad, a 'roedd ci dyrna hi yn cau pen oedd 'na son am rhywin oedd wedi wardio rhag mynd yn sowidiwr. AWYDDFRYD GWENO. A 'tocddhiddimynpregethuheb wejthredu. Ei hamcan oedd mynd i Ffrainc fel nurse, a 'roedd hi yn deud wrth niiad a main ei bod hi -wedi pen- dprfynu mynd am spel i un o'r hospitals i gad dysgu nyrsio, a wedyn 'roedd hi am fynd i faes y frwydr i edrach ar 01 y bois. Nid gofyn cajiiatad oedd hi, cofiwch, ond deud ei bod hi yn mynd. 'Roedd nhad yn gwelwi wrth feddwi am pi ferch yng- hanot perygon ofnadwy y rhyfal, end' 'roc'dd o yn ormod o wJadgarwr i wrthod caniatad. Ac am mam, we!, 'roedd ha bob amsar yn mynd yr un ffordd a nhad, both bynnag oedd hi yn fcddwl wrthi ei Lunan. WeJodd y Parch. John Cyprus Jones mo fy chwaer fawr i gyd nes doth hi adra y tro yma. A phen oedd o acw i ginio a the y Sut cynta yn y mis, mi sy!- wis i fod dau lygad y gethwr yn nelu at Gweno tra 'roedd o a hithau o fewn goj- wg eu gitydd. 'Tocdd Gweno ddim yn cymoryd fawr o sy!w o'r gweinidog- 'roedd o yn greadur bach mor dawal a diohvg, a hitha wedi dwa<) i gyn'yrdd!an a chymaint o gewri corfforol ac ygbrydo]. FcHy 'roedd Cyprus yn cad digon o gynp i sy!!u a.rni hi, ac amsar cinio mi fuo agos iawn iddo to a rhoid ha!an ar ei bwdin. Y scwrs wrth y bwrdd, ar 01 i nnad ddeud gu.ir ne ddau am y brcgath, oedd ynghyloh y rhyfal. 'Tocdd dim posib ymddidda.n am ddim byd arall pen oedd Gweno yn un o'r cwrnm. 'Roedd hi yn adrodd hanas dwrnod mawr yn LIundain pen oedd ncwydd am gynafan Mons wedi cyrhaedd, a phawb yn bruddaidd a di- galon. A wedyn dyma hi yn son am y g\vrhydri ardderchog drodd y gynafan yn p))iH Ond yr hanas oedd yn ein cyn'roi oedd hanas y Germans yn gorthrymu'r Bel- gians,acynsa.ethugwragaddaphlanta. hen bobol Pen oe-dd Gweno yn son am Beigium 'rocdd hi bob am'-ar yn dcud fod yn rosyn ofnadwy ma gpnath oedd hi, a nid dyn, abl i gario cledda a rhuthro i'r maes. A tthra. 'roedda, ni yh siarad dyna He 'roedd Cyprus yn ista yn dawat, ei glistia a'i Jygajd—yn enwedig ei tygaid—ar wajQ]. Ond, fel arfar, 'toedd o yn deud dim gair, gan nad oedd neb wedi 'nelu cwest- iwn ne sylw ato fo. Ond cyn gprffan cinio mi ddigwyddodd Gweno wetd y gethwr. "UMywis i ddim byd am y rhyM ofn- adwy yn y bregath bora 'ma, Mr Jos, meddahi. addo, Miss Ifans," medda Cyprus, tydt rhyfa.1 ddim yn destyn prcgath ond fel peth i'w gondemni. Heddwch ydi nega.s fawr yr Efengyl." Pain na fa&a. chi yn condenmio'r rhyfal ynte?" 'Rocddwn yn gweld arwyddion tempar yn Dyga-id Gweno, a mi ddechreuis ofni am Cyprus- "WeJ, dan yr amgylchiada arbenig. Miss IfiLns"——— Chafodd o ddim amsar i orphan ei frawddag. 'Roedd Gweno yn boeTh u!w erbynhyn. "I ddeud y gwir yn b!acn, Mr Jos," medda hi, 'toes gyno chi ddim digon o wroidab i gario arfa i amddin'yn eich gwiad rhag gelyn creulon, a 'toes gyno chi ddim digon o wroidab j ddeud wrth bobcpl fod rhyfaJ yn bechod, ac yn groes i'ch proves fe! cantynwr Tywysog Hedd." Coohodd Cyprus drua.n at ei glustia. "Hei, Gweno bach." mcdda nhajd, paid a bod mor ga$. Wyddbst ti fod gin Mr Jos ei ddyledswydd adra fe! gwein- idog. Ma raid i'r achos mawr gael ei gario yn miaon. rbyfel ne beidio." DYLEDSWYDD FOB DYN. "Nonsense!" mcdda Gweno. "'Toes 'na dd'm o;td un achos' mawr 'rwan, a hyuy ydi rhoid stop ar y gclyn mwya. creu!on welodd y hyd 'ma 'rioed. Pen ma cannoedd eyd-ddynion ni yn cael cu Ha<id bob dydd, ac yn trcngu ar y maes gwaed mewn diodde.nada ofnadwy, a phen ma' gwragadd a phlant yn caci cu mwr- dro a'u baeddu, ma'n gywilydd calon fod cyma,int ag un Prydednwr yn aros gartra mewn diogelwch a hedd, ao yn rhagrithio wrth ddeud fod gyno fo rhyw ddyled- swydd sydd yn galw arno fo I achab ci groen tra 'ma ernill yn brwydjro ac yn diodda trosto fo. 0, ma.'n gywf!ydd gin i mod i yn adnabod neb sydd yn euog o'r fathbeth!" A hefo edrycbia.d aj' Cyprus druan yr- odd y 'gothwr yn swpyn, cododd Gweno ac aeth a.II&n o'r 'st&fa.U. Welis i 'rio&d neb yn edrach yn fwy di- galon na Cyprus druan am y gweddill .o'r dwrnod. 'Roedd y wen wedi diflannu yn hoUo!, a mi feddylis i mod i yn canfod rhywbeth ho!Iol ddiarth ar ei wybad— !\1,Yw arwydd o benderfyniad, a jest rhyw sgtn fa<;h o dempar. "'Rwyt ti wedi cymryd y wers I dy ga,1oU" meddwn i wrtha fy hun. p,llawii dydd LJun, 'roedd Gweno wedi bod Stl edrach ajn Srind iddi hi, ac ar 01 te 'roc? ?? ? Maj-y Tv GIas yti eerddad M' hy? y l?ybr ar draws caea'r Pant. 'Roedd < ddwy o fewn rhyw gan Uath i'r gajnfa. pelt glywso nhw ruo mawr o'r tu ol- A -b oedd yn dwad am dany nhw tel injan KIO ond hen darw'r Pant. Fel rhed 'roedd f anifal yn cael oi gadw yn saK, aohos un p?ryg?s iawn oedd o. Ond ?na'n ymdda?oe ?d Y cena wecti cae! ei ffordd rywsut i'r ca'ea, 'roc<]d parasol goeh Gweno yn ei yru yii wallgo' la, 'Roedd y ddwy enath mewn perygl ofn- adwy, a 'roedda nhw wedi dychryn cym- a.in.t n&s oedda nhw yn methu symud. A'r tarw o fewn Hatheni iddy nhw. Ond dyma waredwr yn dwad, a hwnnw neb Uai na'r Parch John Cyprus Jones 'Roedd y 'gethwr yn digwydd bod yn cerdda.d hyd y fTordd fawr pan g!ywodd o y tarw yn rhuo. A chyda ei fod o wedi gwetd y ddwy ferch mewn perygl dymti fo dros y clawdd fet mi]gi. Cyrhaeddodd y fan jest mewn pryd. y ddwy enat-h yn mreichia eu gi'ydd a'r tarw yn barod i'w oornio. Heb betru'-o dim rhoth y 'fal yii o(-hr e* drwvn a w 1. g 'cIr an' I thrawodd o yn c.gai' hefo'r ffon ar yr un pryd. Dim rhyfadd i'r t-arw gymryd sylw or ge!yn, a throdd ar Cyprus. Gwaedd- oddhwnnwarygenethodiredagamy gamfa, a thra 'roedd y ddwy yn eu throed- io hi dyma ymryson ffyrnig yn mynd yn mtaen rhwng y tarw a'r 'getltwr. Mi ddeudodd Gweno wrtha i wedyn fod Cyprus wedi mc<!ru mynd tu ol i'r tarw, ac wedi wcdru cae) gafa-t sownd yn ei gyn- .n'on. A dyna i!o 'rocdd y ddau yn tfoi rownd, y tarw yn rhuo å Cyprus yn ei gicio. Otipynibc'thb!inoddyra,nifal,ne mi g'afodd y beiidtoii. Beth bynnag, stop- iodd yn stond. GoUyngodd Cyprus y gyn- n'on, trodd ei gcfn ar y tarw, fel pe tasa fo yn oen IIwat.h. a c;herddodd yn ham- ddeol at y garrifa. lie Gweno a'i n'rindynsefyliynddychryncdig. "Sut 'ryda chi hfddyw. Miss Ifaus?" medda Cyprus, fel tasa dim o'r cyn'redin wedi digwydd. Fedra Gweno na'r Ha)! ddeud yr un gair wrtho fo, ond estynodd Gweno ei Haw a rhoth ys.gyt.wad gynas iddo fo. Wedyn aeth y 'gethwr a'r ddwy gartra. 'Roodd nhad yn sefyll wrth giat y n'ordd, a i-hedodd GA-e-iio ato gan daflu ei breichia am ei wddf. ac ymoilwng i mt o wylo. Pen ddoth hi ati ei hun deudodd Y1' hanas wrtho fo, a wedyn mi fuo nhad yn ysgwyd ILw hefo Cyprus ncs buo agos i fraich y 'gethwr ddwad yn rhydd o wrth ei gorff. Ro.cdda. ni yn ista. yn y ty pen dd&th nhad i mewn 'mhpn rhyw hannar awr, a 'ro.p.dd yri amtwg fod gyno fo rwbath ar ei feddwi. Ar ol gola ei bibail dvnia fod yn deud:— "Wel, wniddim both I feddwi o betha." "Be sy', WHIiam?'' gofynodd mam. "Ma, Mr Jos, y Gweinidog, wcdi cn- list)o. 'Roedd o yn dwad o'r dre ar o) bod yn y Recruiting OHice pen welodd o y merchad 'na inewn pcryg). A mae o yn gadal 11 yr ardal ben bora fory i fynd i'r camp." Edrychais yn slei ar Gweno. 'Roedd ei gwynab hi yn goch, ond 'roedd hi yn ed- raeh fel pe tasa hi wedi dywad y newydd gora 'rioed. Adynaiohlsutybuoiniynyrarda! acw goRi y Parch John Cyprus Jones am spei. 0 hynny aUan, os oedd isio anfon Hythyr a.to fo, 'roedd rhaid ei alw yn Pri- vate J. C. Jones. Ma gin i lawa-r c-hwanag i ddeud am yrfa Cyprus fel milwr, a sut y buo iddo fo en- ni!i y teit! o gaptan yn y Royat Welsh Fusiiiers, a ma 'na hanas diddorol iawn he?yd yng)yn a fo a Nurse Gweno Ifans yn Ffrajnc. Chtd c))a ea. i gyna rhyw dro etc iadroddyrhanesion. 'Rydw i yn di- weddu am y tro yma. (Stori aral] yr wythros nesaf.).

O'R WYDDGRUG I AMLWCH. Cyflwynedig i M)- John Parry, "guard" y Bymro branch, L. and N.W. Railway, ar ei gymudiad o'r Wyddgrug i Arnlwch. John Parry, guard y Brymbo, Sy'n adnahyddu! iawn Fe)dynosanfam!wg A rhymwysderau JIawn: Ei olwg gy'n ddymunol, A hynod fel dyn c]en, A chwina'i law gan (Awiban Wrt'h gychwyn ffwrdd y tren. Mae'i ddull yn cyfarch pobi Wrth gychwyn ffwrdid i'w taith, Yn barchtl- bob A gweddus yw ei i&it.h; 'E barc'ha wei'sion fFermwTr Fel gwr o "Blas y Ba'll," A choHie-rs wyne.b duon Fel "Squire Nerquie Hal! Mawr ydyw helynt pa<;io Y bocses yn ei van Yng ngrosaf fawr y Wyd'dgrug IIawertrefaLIan: A bagiiau y Dywodraeth, Y rhein ey'n cario'r mail,- Da-n ofal Parry welir Igydarhydy"raii" "John" yn air teulua-idd Gan hawb o fewn y wlad; Am ddang<M caredigrwydd Nid oes un dyn a wad: Fe holpia yr hen wragedd I fod yn siwr o'r tren, A'iganmolwnantynsmo! A dwedyd—"mae o'n glen." Hen wra.gedd marchnad WrooBam A ddon't yn !!u o'r wlad, A chywion jeir a wyau A hwyajd ma.wr eu nad A lethau'1' marchnadyddion. Yn ddiogel fyddant pan Dan ofa! "guard y Brymbo" Yn daclus yn ei van Yn Wyddgrug ar ddydd Mercher Mac "au.ction sa'e" yn bod I werthu gwarthcg tewion. A defaid dan eu nod; A gwerthja'r auctioneer Geffylau o dan gamp. A d'wed cyn taro'i forthwy! Eu b&d yn ''real stamp!" Fet pfrsonoHacth amiwg IRyd,ti Parry efo'i waith Yn cvfarwvddo'r bob) I fynd i ben eu taith' R!)ai dp'thiant i LynUeinafd A Dundain fawr ei oh!od, A Cihaer, y ddinas gaerog, O'r ])e mae !tu yn dod. Pregethwyr ar nos Sadwrn A welir. lawer iawn. Yn myned at y SabotJh I gadw'u planiau'n ])awn: Am dren y ma-cnt yn gofyn I Jawcr un yn daer. Ond John yw'r dvn i'w helpu Iga.e!ytreniGacr! Bvdd co1\ anarterol IGa'pe!Mae'!yDre Ar ol yr annwyi Parry—' Ynw!Lgvbyddei!< Fe! bhenor a pbragothwr Fu neb erioed yn well Am "draf't:hu'1' genJUlwri" Ynagosnacymhe! B<'ndith.ion a.r fefn.dit'.hi<m FelgydaJosephgyn-t. A ddHyrt guard y Brymbo ? IAm!wri*iaj'Mhyn.t; A pnan y crodaa'r Feti.ai A'rbontiYnysMon, Yn ddiogel iawn v bydd.n "Dan ofal Dwyfol Ion." ROBT. MORRIS, Guard. Moid Junction, ger Caer.

A ETHOLIR HI? Yn Plymouth mac boneddiges ffraea a gwir a!]uog—Lady Astor. gwraig y cyn- aelod Seneddol-yn eeisio mynd i mewn i'r Senedd. Dyrehafwyd ei phriod i Dy'f a hynny yn ddigon eroes i'w deimiad. Ond y mae ei briod yn dcbyg o fod yn olynydd tdwng iddo os yr etholir hi ac ymddengys fe! pcta.i ganddi obadth oryf y gwncir. Ei g'wrthwyne.bydd yw acted oBiaJdLla.fur. OsyraifFL&dy Astor i'r Senedd. hi fydd y wraig gyntaf i eistedd yno: er fod g-wraig o'r Iwerddon wedi ei hethol yn Rhagfyr diweddaf, ond fi bod yn un o'r Sinn Feiners. ac feDy wcdi ymgadw rhag hawlio ei scdd yn LIundain. Tyd y ceir gwcled gwraig o'r diwedd yn cistcdd ymy&g y seneddwyr?

RHEUMATtC AGONY. ACHES, PAINS, SWELLING, STIFF- NESS, SORENESS AND INFLAMMATION NEED NO LONGER BE SUFFERED NOW. Why ?" you Mk. Read thi< A hot bath in the highly medicated and oxygenated mineral water produced by Reudel Bath Saltrates Is guaranteed to rid you of the misery within ten mmu<(.«. Try It to-night. If dissatisfied gei your money back without a word. Over a mii- lion packets of ttttis remarkable prepara tion have been sold during the past two years, every one with the signed money- back guarantee ondosod. The sale is in creasing cvc;- cay. This should convince even the nx. !'œptical of its real merit. AU chemists keep Reudel Bath Saltrates in stock, put up in packets of convenient sizes and at very low prices. Ask your chemist what his customers have to say ¡tbou!

NODION TREF A GWLAD. (Ca.n Sem Puw.) LLYWYDD NEWYDD. Ni wad ncb nad yw gwaith Sasiwn ddi. weddaf y Mcthodstiaid Ca'f1naiJd yn gos- od y Parch. John Owen, M.A., (Jaernar ton, yn y g'u.ut J,)" yn n.i adwy. Goichwy! pur ddyrus yw dewts addas swydd 110ll. niiaid wrth rhywbcth hcbtaw gwychtcr athrylith i'w itanw'n deHw'ng. Ef:)i'at mat dymon atht'yhthgar yw'r rhal ang- hymwysaf i'r ..nrhydedd eyftii-id,-b(.,[ hwn, ar rai ystyron. Ni fciddiwn ùdwcyd am funud nad yw'r gwyr sy'n iienwi swydd) o'r fath yn aLhry!ithgar; end y mae'r cyfryw fci rheol yn ddynion cydbwys iawn I —nwydd prin yd ystordy ambeH athryL- cth. Bydd Mi Owpt), ar gyfrii ei ami- ochredd, yn dra sicr o fod yn Uywydd Jiwyddiannus. Y ma.c'n feddyiiwr ctir, yn wr o farn a chyngor, yn arwemydd gofalus, ac yn ddyn cryf drwyddo draw. Nid oes arno ofn neb ond Ln. Rtlued y "llewod" faint fyd a fynnont, ni wna. hynny iddo betruso a thi'oi'n 01 yn gryn- edig. Cyfarfod ag ambell "lew" o an- hawstcr yw ei Ityfrydwch, ac fel rheot y Ilwyddo i roi tet-fyn ar ei ruaclau a'i gampau ystrywgar. Diau fod "liow- od" hyd yn ocd yn y Sasiwn, ac fod angen un i'w trin yn en'eithiol—math o iiou- tamer" cyfundcbo). Dyma'r gwr i hyn- ny, yn ddios, a gall ei Cyfundeb ddisgwyi liawer od-di wrtho heb siom yn y diwcdd. Dymunol iawn yw gweld yr "Hcn Gorff" yn dechreu credu mai nid henaint yw prif gymwyster ]!ywydd Sasiwn. Bu adcg pan yr edrychid ar wr ocdd yn ymdroi oddentu godrouon y "my!)yddoedd tywyli" fel y cymhwysaf i'r ga<!air lywyddo). Goreu oU os byddai yr ftho'c'cHg yn crymu ac yn slarad fc! un ar nRniau bro y distawrwydd mawr. Pa fodd bynnag. darfu'r nasiwn honno, a rhoddir cyne i ddynion rymharoi tcuanc edrych i gyfeiriad y gada Ir. Nid yw Mr Owen yn hen o h.wer; y mae, ni dpbygwn, yn anterth pi ncrth, ac ar gyf- rif hynny y mae gan ei Gyfundcb haw-Ii ddtsgwyt mwy ganddo na phptai arch ac a.mdo am y pared ag ef. Y "STEAM ROLLER." GweH petdio coUi amspr feLthu gair Cymra.pg i'r uthcd: y mae'r enw'n ddigon hyspys hyd yn oed i'r Cymro uniaJth fel, hwyra.o\ y buasai cynpithiad ohono yn ei wncud yn gwbt ann<'a,a<Jwy. I ddynion "sensitive" (dyna a.ir etc ag y mae'n anotid ei Gymreigio yn hapus) creadur ofnadwy yw'r "steam-roUer." Y mne ci bre6enol- deb M hun.ef ar ysbryd dynion tawci, Hednais a chyse.t!yd, a'r syndod yw iod yr a.n.ghen6! "wnfawr a bythcirio! hwn w<'di oao! cymaint o lonydd gan blant dynion. Gorfu i y.sgrifpnnydd y nodion hyn W'ranJo ar ei ducha.n a'i fwstwr am oriau ychyd)g ddyddiau'n o). Tu&Ua.n i'r swyddfa yr oedd y "steam-roner" yn ei adaith yn Dofruddio meini ac yn bygwt1:i heol gyfan. Yn oi pob ymddallghosiad yr oodd y "steam-roUer" yn bern'a.ith ddedwydd cr fod yr awe! yn erwin ac amn fonhMJg bluog ytJ1 ei n'raeo'n eoniarus am iddo feidd- io roi'r "glad eye" ami. Ychydig wydd ai'r peiriant., mao'n debyg, am ein pcnyd ninnau yn y swyddfa—dynion bach, nyrfus a d'eLicct—yn gorfod d:gymod a'i rv.'ysg a'i ddwndwr. A ebyda !!a.w. nid ydym yn sicr n.a. cheir "steam-roller" yn rhywie hebLaw ar heol dinas neu dref. Y mae'r fa,th betli yn bod a. "6taa.m roHer" o ddyn Cydymdeimlwn yn ddwfn a- phwy bynnag sy'n gorfod troi'n fynych yng nghwmni poM feUy. "StP>.1m.roller.s" cymdeithas neu eghvy-, Adwacnoch chwi hwy, tybed ? Dynion yn ymogoneddu mewn swD Dyna nhw. Nid ocs 'audol' aeth o frwh! iddynt mewn munudau tawel. Ofer i chwi ddweyd yn eu ctyw: "Silence ? golden." Rhyw fvd dielt!ir iddynt yw byd fe!Iy. Breuddwyd pryd forth neu farddon- iaeth wyHt yw distawrwydd yn eu syniad hwy. Ni c.h!ywsom hwy'n canu eriocd am g&cl "Dihengu o dwrf y byd." Dynion y storm ydynt, a goreu oil os ma.i un o darannau a me!)t fydd hi! Ni waeth yn y byd mawr ymhie y cwrddwch a hwy, swQ ey'n eu dilyn yn barhaus. Rhowch dro gyda hwy drwy ddol hawddgar foe o Faj a chewch ewn y dynion hyn yn boddi c&thlau mwyalchen, ac yn arswydo rhyw angel o feddw! ddichon fod yn hedfan o gwmp.u. Ac 06 y digwydd rhywdro ichwi fod yng nghwmni r dosbarth yma ar ddydd o d'drycin md ydym heb ameu na cheir cryn gy,stadleuaeth rhwng rhai ohonynt &m oetegu'r corwynt neu yswHio'r daran Y mae yn y byd tu ma-wr o'r ".steam-roHers" hyn. a daw gormod ohonynt i mewn i bwyugorau, eyT)ha,d!eddau, cynghorau, etc., em cenedit. Gwa.rpdpr ni rhag cyfnod yn TMUM'8 em gwlad pryd y bydd "steam- rot)cre'' o ddynion yn ben ac yn bopeth. OEDFA'R MYNYDD. Aj y Saboth, fel rh&o!, y c€ir "oedfa. Prin y dMgwyHwoh beth o'r fath ar n.os Sadwrn. Fodd bynnag, cawsom un hyf- ryd iawn yn ddi"'eodar-"far from the maiding crowd." A rhaid fu dringo ami aJIt <'yn ei chae]. Dyna'r hanea o hyd, ran hynny; ofer disgwyl yr hyn sydd ,Yerthfawr heb ymgodi i gyfeiriad yr u<-hef. Gadawsom y dref drystiog ar o!. Ccfn- wyd. ar frol ambelt tymeitiwr af yr heoi, a<. huna,no!deb Dawer g'ta.slanc atnfFaeIedig, a c.hawsom ein hujiain yn iihuweIwOi a symlrwydd y mynydd. Ar ein Hwybr yr ocdd goJ&u scr a Uoer. DaM gyfaii) oedd aj y mynydd y l1o.(}n honno—dau hcb weld eu gilydd ers rhai b!ynyddoedd. Y r, ocd d un y!i Hemor mawr—mta.wr i.a.wn—ac yn un o'r pregfthwyr mwyaf gwreiddiot yn y wlad. Ond nid oedd hyn yn peri ci fod yn ddyn pelt, oer ac estrono). Gwyddom am rai fe!!y. y'ywaeth-<:l,ynion g-aoafol eu trem a cliybyddly4 eu go 'r'au. Nid gwr fe!iy oedd ar y mynydd yn oa.mnol gwyn: dra'r IIoM' ac yn tynnu ei het Iddi fel y gwna.eth George Borrow i'r haul ar ben y Wyddfa. Rhywbeth i'w chwcnych yw cwrnni dynlc'n fet hyn gan 'brmcd ydynt yn yr oea faterol hon. Efal!a.i mad nid gor- modmith a.rnom yw dweyd fod yna nioedd o ddynion yn y wlifd na we'sant y Uocr erioed! Nid ydym yn sicr nad oes modd Mhwi edrych ar Frennines y Nos a<! etc heb weld ei thegweh a'i hurddas. Yr un fa,th a'r dyn 'hw'T)nw yn Nyifryn Owyd aj- ddydd o haf yn gwetd dim ond aa.e tatws "We!, dyma gae ta,twa i'a.wn," nMdd'ai, er fod y HwyTti'n nodau i gyd a'r adar yn oa.nu mor fwyn ag y canmaant yng ngbyngbGrddau cynta'r cre.ad. Ond nid un o'r doeb&rth yma. oedd ar y m)mydd. Yr oedd y lloer mor newydd jddo ef y noson. honno a'r tro cyntaf y gwe!odd hi'n tywynnu ar Iwybrau maboed. Yn wir, yr oedd yri werth mynd i "oedf.a.'r mynydd" pe ond i gyfarfod gwr a fedrai arcs enyd yn yr awe! hniog i fawrygu goeu arian- naidd Uoer yr hydref: "DAU FUNUD" Y BRBNIN. F&in.t, tybcd, a ddiystyrodd apel yr Or- sedd a.m ddau funud o ddistawrwydd er oof am drajtc y de\\Tion yn y Rhyfel Mawr? Y m&e'n amhf'us gennym, er gwaet.haf ys- maldod rhai, i'r a.pel ddisgyn ar gtustia.u anTierbynioL Rhywf<xid n.a'i gilydd gad- awodd y rhyM diweddaf olion ei alana.s ymrc!i ar bob aehvyd drwy'r wta<d, fel mai rud ha.wdd ertdu i'r "dd&u funud" crybwyHedig fo'd yn destun gwawd. Mu:n- udaM goludog eu tystyr oed<! y munudau hyn i :H!ocdd o gatonau. Y mae am<Hn ofn mai ychydig o orfo!?dd oedd ynddy?t. Yn wir, nid ydym yn sicr na chtywsom swn griddfannau'r ddynoliaeth yn pu siglo a<; inni wc?d cysgodion d?<m yn ajngau am danynt. Saw! mam ocdd yn nhywyihvcih y munud:i hyn a'i cha)on yn gt,.(],Ifiii ingoedd mwya'r byd? S;t.w! d'o!ff djrud- fawr dorodd ar ddistawrwydd y mun'tdau rhyfedd hyn? Sawl picntyn a, wy)a,i am ei dad yn y tawelwch dwys? Ie, jmmudau mawr oedd y rhai hyn, a bydd eu hoi ar !awer 'bywyd, beth bynnag arall a fydd. ODLAU HEDDWCH DYFED. çYr Ocs Aur yn gwawrio sy<ld—droe y tir rm Yng ngolau iawnderau'r dydd nwledd arfau gwafl a dJcrtydd. Hawddamor hcdd: mac cj nn—yn felys Ar adfeilion byddin Hcd'dyw d-of yw'r cledd deuHrt A'i drais a fFodd dros y Sin. JEfengyI hedd i fy ngwlad-eilwln oJ 1 Hen awelon cati-ad; A haul clir o hir barhad Ddwg i rnddia-u Gwarciddiad. Haclau rhyddid ire!ddiaf—deg egyr Wcdi gwgDs acaf; Ac i'r anial creuLonaf Fe cilw Duw ncMJeu haf. ,Wedi nlwed a newyn—try'r aradr Trwy or&rau rhcdyn Ac i n'a.wd. y gwa.ew Syn Trig moliant ar gae me!yn. Drwy ddLstawrwydd y stOTom—rhodded Ej hood darian drcxscm; (lor Na wÍhied siom Byth etc yu bo'eth atom."

PAHAM MAE POPETH YN DDRUTACH Can Mrs Boyd Dawson. Cwyr pob teuluyddcs fod oae) bwyd a diHad i'r teu)u yn cof4t:io mwy na ohymajnt dd\vywaith ag a go-stiai eyn y rhyfc). Ond n iJ rob yn dPo.'111 paham y rhnid i'r rhyfei aeho.i dyb!u oost peth'Ul fci pridian a tatws, er cngraiiFt. Ceisir ynfU. -g tu 1-0,r paham. PRINDER. Yr uchos ryntaf yw prindpr. GnJwyd i'r fyddin at wneud cad-dJarpal' y yn ymron pob n.wydJ angpnrhctdio) i'r tp,,i,u-- b'.vyd. g!o. cot.wm. a dpfnyddiau diliad Digwyddodd hynny nid yn unig yn y w)ad hon. end yn yr holl wk<!ydd a yn y rhy- fcL Can fod Uai o ddyinon yn cynhyrchu rheddiau cyffredin bywyd. naturioi oedd fod y cynnyrch yn IIai. a'r s:toc ot-dd pan y byd wrth g-efn yn capi ci difa. Y UlJI- ]ynia<I yw fod yr ho)! fyd, mown rhyw ystyr. yn awr yn gorfo<! byw mp.gis o'r i'r hynny yW. fod pob g\vlad mpwn sdyllfa tebyp i weithiwr fo wedi gwario hon gyftog un cyn derbyn ohono ddim o gyflog yr wythnos ga.n!yno!. Tuedd natUl'ioJ prinder yw gyr- ru pris y nwydd prin i fyny. a pho fwyaf y galw drutaf 0)! fydd y nwydd prin. LLONGAU. Yr sy'n achosi eodi priz' i yw prinder Honga.u. Dibynna'r w!a.d hon yn fwy na nemawr i wlad araH yn y hyd ar Ilynnyrch trarnrr. yw yn medru rynhyrchu yma. ond r-yfran fcchan o'r bwyd a ddaw i fwrdd pob tcu!u. tra rnae rhai peUtau—mcpis tc. f'oH). siwgr. re; cotwiii, a 1111 na ell I, ell eooi yn y w!ad hon o g"wbJ. Rhaid coöp.1 Hongan i'w cludo ym& dro? y Tnqr. Suddwyd o tongau gan y gelyi- adeg y rhyff! ff-t nad ocs yn arcs agos dd:gou o ]ong-nu i gludo yr ho!) nwyddau sydd amom ni eii hingen. Mac gahv am )ongau yrnhnb gwtad. a'r ga!w mawr yn gwncud y pris a ofynir am g!udo yn fawr hcfyd. LLATUR. Yrn rnyd llafur c\nhwysi)' pawb !y'n pnnin ei fara beunyddio! ac yn derbyn cyf- lo? Pan fo cost byw yn codi rhaj.d i'r neb fo'n byw ar pi gynog ga(,] mwy o gyf Jog cyn y geill gadw pi deulu. Rhaid crydd gad Il1wy 0 gyflog cyn v brynn esgid,iau i'w deulu—am fod y Hedr wedi codi. Yfhwanega hyDny di'a<!nfn y go",t yn fwy fyth I'r ewsmpriaid era.:)]. BWRDD Y ( ''YFNFWIDIN-YR ARIAN. Gwyr y sawl v'n ma.snax.hu a gw)cdydd tramor. neu a dfithiant nipwn gwiRdydd tramor, fod gwerth sofrcn BrydcLnig yn Ucwid ymron o'r na.ii! cfdydd i'r i)a.H. hytiny yw. y oor wmthiau fwy ac weithiau lad o arian gw)ad beU ajn wfren ar fwrdd y cyfnewidwyr." Er engraiH't. ar hyn o bryd. dpunaw sw])t. yn ]Ip ugain sw!)t. yw gwprth sofren Brydeinig yn America.. Fc]!y. pe ba.wn i yn prynu gwprth ugain swilt yn America. bua.aa.I rhaid i ml rcm mwy na sofrcn am dano: gwprth deunaw gw))t a gawn i yno am sofrpn. Feiiy yc-h- wanpga, hyn drafhpfn at y pris a godir yn America am nwyddau i'r w)ad hon. BUDR ELWA. rhai digyùwybod ar angpn y wcrin am nwyddan i godi mwy na pris tc.g a.m yr hyn a "yc,rthir. Dyna yw y 1oudr-p)wa. y prof?th'to y cwynir o'i w hcrwydd. Yrhwanega hyn drac-hffn at bris y nwyddau. (Yr wvthnos Ne,,af: "Y FEDDYGIN- IAETH/').

GAIR I GYFLOGWYR. Dymmia Bwrdd lechyd Cymru cto a.!w syJw cyflogwyr ac erail[ at y ffaith fed swm y cyHug iiyd at yr hwn y mar pers- onau sydd hpb fod yn weithwyr a dtwy!o yn rhwym i ygwiriant ie<jhyd gorfodol wcdi ci godi o l60p i 250p yn y nwydd'yn. Gan hYllllY mac J-n ofynl101 ar gyflog- iN yr. o Awst 15, 1919, dalu cyft'a.niadauat ynviria.nt iechyd ar ran gwpithwyr (sydd iht'b fo<Ji yn weifiiwyr a dwylo) a gyHogir ganddynt o dan gytundcb gwasana6th pan fyddo gra.ddeg y cyiHog (yn cynjiwys un- rhyw "bonus" rheo?aidd, etc.) yn uwch na 160p, ond heb fod yn uwoh na 250 yn y nwyddyn. Gal! gwclthiwr heb fod yn weithiwr a dwylo y byddo graddeg ei gyflog dros 160p and neb fod dros 250p y flw)':ddyn, cyn Rhagfyr 51, 1919, M ar amodaunejit- tuoil, wneud cais am dystysgrif rhyddhad (certincate of -exemptioti), ac os caniateh' y dy&ty&grif hcrnno, cy{rama<!a,u y cyNog- ydd yn un.ig (3c yn yr wythnos) fydd yn dajadwy. Gan y bydd yr amser o fewrt yr hwn y geNir anfon ccisiadau yn dyfod i be<rt yn fuan. dy!a! thai fwriadantwntud ceisiadau eu hanfon hpb ragor o &ediad. Genir cael ITurflenDi !] wneud cais am ry<id)i-Lad o dan y Ddieddf (Form XI. <f) Wales) oddjwrth Fwrdd Ii'chyd Cymru, Neuadd y Ddinas. Cacrdyud.

SYR OWEN THOMAS, A.S. Ad,g y rhyfei cymrv vd swyddifeydd &yr Owfn Th,oma-yn LIundain at wa.san- aeth y Llywodraeth, a gorfu iddo symud. a?th y LIywodra?t.h. a gorfu iddo symud. Erbvn hyn mae'r L!ywod)'aeth 'wndi rhol'r adei!ad I fyny. a'r Cadfridog feDy yn dych- wp.!yd i'w hen swyddfa. Ei gyfeinad o hyn allan i'r neb a fynno ohcbu ag pf, fydd yn 1-34, Carlton Hougp. Rpgent-st, Ix)ndon. S.W.

?"??? ?? ????' I Paham yr Wyf yn Argymell Dean's Backache Kidney Pills (GA\ J. H. AU< /rr. 22. WARXER STREEi', DERBY.) E.f<'yny<<pTtt\nuuaryTl6e-p:oE'brin. 1919, dyma ddywcdodd Mr. Auc-ott. myn- €giadcyntafyrhwnagciryncip'yfan- rwydd Yr wyf yn 66 mlwydd crbyn hyn. ond pan yn ymylu ar fed yn ddcg mlwydd a,-deugain, rhyw ddwy-nyn- edd-ar-bymthcg yn o), adferwyd fi gan Dean's Pii)M pan ocddwn wcdi fy ngh)ofH gan g-rydcymaiau. a rho.d<iaA;))i.t imi y)- iechyd rhagorol ap wyf yn fwynhau hyd heddyw. yr wyf yn a.rgymcH Dean's Pii]s e:lli oddiar ynid I ]ad o nio,(id y byddont yn gynhorthwy ac yn g'aiondid i rai'n wac) M ag oeddwn j." Digwyddodd yn 1902. Dy'tna. ddywedodd Mr Aufctt yn ci lythyr rynta.f:—"Hyd 1902, nid ofdd gn- nyf ddun gobu-Lth o gao) gwarftd o gryd- cy)na.)au parha-us a.'tn poena.i Yn yqto-d y n\\yddyn naenoro! poila.is wa.s>ana.et.h <y ael- odau, ynghyda'm bra-ich dde. EifYeiMiiodd y boen at bob rhan o'm corff. Yr <x"dd- wn yn llawn cloffni. Nid oedd boeibi gwneud dim mewn osmwythyd. A dywed- wyd WT'thyf yn onest 'na fyddwn byth mwy yn abl i wncud diwnLod o wajth.' "Yna g-wneMthum yr hyn aJJaswn fod wedi wnpud n'sopdd yn naGnorol—d<xjhrcu- ais gymryd Dean's Backache Kidney PiUs. Yr ocdd yr hyn wnMth y pplcnni imi yrt rhyfcddoJ. GwoDhawyd n gan cn?aith Doa-n's Pills ar yr elwlod. Dechj'cuais we!ia gyda'm bod yn cym- ryd y biwch cyntaf ohonynt, ac o fewn deuiSs yr oeddwn yn abl i g<'rd<ted yn rhwydjd, gan wneud ddnydd o'm dwy fraich fel ei gilydd, a.c a<&thum hyd yn (W-d yn ol i fy ngwaith. Cyn bo hir yr oc'Jd- wn wedi cad gwared o bo.b arwydd o'r crydcyma,!au. Yr wyf yn awr gy?tai a? y bum crioed—a<' ni iyddaf byth yn aJbsen- nol oddivrth fy ngwaith. (Aru,yddwyd) "J. H. Au<X).tt." reidize,ch q.- ofvn <7M? belemzi at boen yn _}' cefn a 7- eZ'wlod. Mynnwch gaeJ DOAN'S Backache K)dnf-y PiUs—y fedd- ygirdacth at yr elwbd ¡;{} meradwI,ir gan Mr Aucott Yn yr hoJi ishopa-u, ncu am am 2s 9c y b!wch ond anfon at Fost&r- McCIeUan Co., 8, WcHs Street, Oxford Street, London, W. 1. /ip Cymeradwyir t'r Bcbt can y Eobt. CONFIDENCE. Vulgar self-assertion, not uncommonly known as (cheek,' is one thing CONFIDEAICE is another. CONFIDENCE means HONES"r BELIEF IAIPLICIT F A/TH. After many years in the trade, I can claim to speak from experience and by honest conviction I maintain that all our goods are in the nrst rank for DOWNRIGHT VALUE. A This W- eek F wish to draw your attention to the foil a wing Goods. In these I stake my unqtlalified ca.-Ptider- cc. Ladies' Gloves in Suede, Kid and Woollen from 1 Od. Pair to 19,6 Pair. LADIES FUR COATS, X12 12s. to 50 Gns. ???? ??? ? ? Ar?t?C? I?Mt? ??? ?0 ?S ?s. ????? ??'? i??Mi?? ?UK.?) ————- ??" .?????" Ladled Cloth Coats, ?"?? FROM ?????? ??'??? 8 ??? ????? ???? ???? y? y??to?o?os ??"? y?- ?? ???? ?0 ????? n? ???? ?UL.? ????? ?????? ???H?'? ???? Ladies' Combinations. 3/< ?? ???????" Ot?"?""? '"?- ?'?? ??? ???-? ? W'? ???"? Ladies' Corsets, from 3,6 ?o 25/ ???? ?? ????? LaG'Ies'lDress Skirts (special line). <3/ ???? W(,)I-t)i I S/ I I to ?? i I ??? ????'? We daim to have the largest Stock of Ladies' Blouses. ???-? Flannel Blouses from 8'« to 2< ????? Crepe de Chene Blouses from t2/- t0;E3 t5s SiJk Blouses from tO/tt to ;E3 3s. You sho/d see our Special Bargains in Blouses, Trcivellers' samples at Prices under Cash Price from S to 37 L sua! Price j j b to 1-2 j s. LADIES' HOSE SERVANTS' APRONS SERVANTS DRESSY In B!ack and aH Colours in Coi:on From 1/9 to 10/11. ?? ?? ? 8?11. — p?? g? ? ??,? From 1/9 to 10/11. From 1/11 to 8, 11. — From 5f11 to 12/11 Special Purchase of TRAVELLERS' SAMPLES of the latest creation in TRIMMED and UN-TRIMMED HATS for Ladies and Children—no two Hats alike. Seeing these will ensure b your immediate satisfaction. TRAVELLERS' SAMPLES LATEST STYLE AND SHADES in Ladies' Serge and Cloth Robes for Winter Wear ]N From 30/ to Sio 10s LadiesP Knitted Mufflers From 22/6 to ?7 7s. ? '? Bought tt a Discount off Cost. ?fFtF??f C???. REMNANTS OF CLOTHS, BEAVER, CARACUL-PLUSH ASTRAKHAN SERGE, FLANNEL, FLANNELETTES, marked at a low price to reduce our heavy stock. MENS CARDIGAN JACKETS WOLSEY MENS PANTS & VESTS, From 18/11 tO £2 5$., Winter Weight, Wolsey Make. From 15/11 to 21/-< Clearing Job Lot of Ladies' Gent's, and Girls' MACKiNTOSHES, SHOWERPROOFS, RUBBER COATS, OILCOA TS. All one Price 10/9 each. SPECIAL LINE- Geiit's Standard Ovecoats. Bo,sl Ovet,coats I Genfs Mackintosh £2 155. _I 93 3s-, i Uve! coats Guaranteed Waterproof. in Dark 5Lades. From IO}l} tO &3 3s. I Workingmens HEAVY CLOTH COATS 25/- each. BROWN CORDUROY TROUSERS from 15 11 ODD WAISTCOATS from 3 11 to 10/11 ? LINEN COATS. from5/-to9/- Don't forget to see our Home-made Corduroy Trousers the best on the market. MENS SHIRTS from 5/11 to 18/11,— MEN'S PANTS AND VESTS I in Heavy Flannelette &nd Ftannei. From 3/11 to 10:11. HEAVY BROWN BLANKETS at 12/6; STANDARD WHITE CLOTH BLANKETS, 39/2 Large Assortment of DOWN QUILTS from 25 to JE5 5s Men s Whipcord and READY MADE Men?StockinQS Men s Suits Cloth Breeches M E N'S from2s 6d PairtoSs lid. froml5<.to353.. QH-TC; GOOD VALUE. ? IN ALL SHADES.. «?''? Measure ?6. fo:' £3 55.. ——————————— Boys' Odd Kmckers, Better Qualities rv; 's Soft Hats Home-made. In co!.ured Corduroy. to tromttOeachto Fit and Style For 3/11. L4 15s. 3716. Guaranteed. I 4Ç Worth 6111 to-day. FcitandVetours. WE FEEL CERTAlftJ ALL ;H£.S£ GOCe' Wi I L WIN OUR CUSTOMERS' COfi¡::iD: CE. Our Policy is Small J]lYJfit, Quick Returns. We feel certain all buying at our Shop will be pleased, if so please tell your friend-if not, tell us. We would rather one satisned customer than 100 dissatisned ones. ? When next in town call at our Little Big Shop. Small Front with the Largest Showroom in the Counly,, WE INVITE COMPARISON NO PRESSURE TO BUY. OWEN HUGHES, BON MARCHE, AM'LWCH. I \ii- f