Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
CHATS ON NEWS- PAPER HISTORY. r 3. The Days of Stamp To. Duties. FOR a hundred and one ^'sL0I'ia has computed eleven yeari Liver- tat in those days here was hard'y an editor of pool's oldest news- any note who had not paper has given to the t 1 escaped imprisonment or public the best and the Tu*' when Dr' Johnson was writing up the tltCst said and done m Parliamentary Debates for the world. In the earlier a newspaper in 1733, so day» newspapers were harshly punishable a crime fcw «nd comparatively it was w publa, ,„y „p„r, | vU,Pptr^^ J of u aebate in tne Commons expensive. To-day they that it could ouly be are many and they are 1691 .'3 attempted, in the first in- wonderfully cheap. 9*-fa- stance, by bribing the door- keepers at Westminster to smuggle in The first impression of the Liverpool reporters. Courier "—such as may still be seen framed and preserved in se\eral public places— Johnsons own Parliamentary Reports was printed at a period when all news-sheets we^ei a3 we know, ingeniousl) printed in were liable lo aa impost, avouched by a defiance oi «.he law, only by disguising the stamp upon the cover, of jjd., with an debater's names and ascribing the Debates additional tax of three shillings and sixpence t0 *^e Fictitious Proceedings of the upon every advertisement, payable by edict Ernpire of Liliiput, descriped by Captain of the King. The principle of this anti- Lemuel Gullivei. It was in that age that democratic li tax on knowledge dated from four newspaper printers were even forced Oueen A*ne's days. Many famous editors k0 apologise upon their knees at the Bar of had suffered under it from Daniel Defoe and the Commons for the printing of newspapers Addison and Steel to Fielding and those embodying an account of Parliamentary pro- little penny papers which Swift comments ceedings. As a general consequence of the on at the dawn of the Stamp impost in 1712 fi51-1' penalties upon newspapers the taxed were soon stamped out of existence. iournal of three and four generations ago was sold at sevenpence. Throughout the administrations of six When the Courier was first printed in English .monarchs until the Repeal of the 183. in the newly invented u Stanhope Newspaper Duties in Victoria's reign, the -Press," it could then be produced at the Press was battling for the freedom of speech amazing rate of approximately 100 complete and comment which it has bequeathed to papers an hour-a modern machine turns out' the entire nation in our own days. When papers several hundred times as fast-but by the -1 Courier was founded in the reign of 1S25 long before a Victorian Prime Minister George Ill. repression by taxation, by the had repealed the "taxes upon knowledge" pillory and by flagellation was the rik of its swift overnight tales were being printed most newspaper owners and printers, so that at the rate of l,eOJ in the hour. The dead and gone Liverpool folk who met in house and tavern to pass round the Courier" treasured it because it was dear and because it was the best of its age. To-day three-half-pence buys it. It is still quoted and talked about as in those olden days, only by infinitely greater multitudes of readers. Its news-all the news-its diplomatic information gleaned authoritively from the high places, its special articles by famous .publicists, its sound commercial intelligence and its brilliant literary writers, still circulate its fame wherever thinking men and women meet in study, workshop or mart. Jtwrjwol (Smarter FIRST in 1808 and FIRST in 1919. Sleepless, Nervous and Pain-worn. Severe Nervous Indigestion Cured by j Dr. Cassell's Tablets. Mr F. G. Baggaley, 105, Oldiield street, j -V.entor), Staffs., says:—"I lost all strength. mod became so nervous and depressed, that never wanted, to touch, and 1 was always in pain with indigestiun, I was very Ler- ,-vous, soon*;times all of a shake, and if Jr R • spoken to suddenly would fairly jump. f 'Now and thiesn there was wind after food, f and I was barriWy weak. In the end I be- i came so low tiiat I had to give up work, f 1 Another thing was I could not eleep. a 1 Night after night I used to lie awake, and I 1 of coarse I was no good in the morning. J t "I had a.<.h-i and took all eorts of medicines, but nothing did any I good. For about a year I had been ill and was fast losing hope, when at Ust 1 1 got some, and it quite surprised me to iind how soon they did me good. They onahled me to sleep soundly again—what a relief, that wa3—and my strength camo r.(j. BQQQQlCy back. Then the indigestion and pain went, and rapid! j r ined m h w v I^am back at work, strong and well, and I have only Dr. Cabell's Ablets to thaS Dr. Cassell's Home Prices. /\4> FREI 3/" Information !h!f The rnil'p-rial Home Remedy for as to the suit- tne «ore eco- ability of Dr. nomical). Seld Nerroni[Breakdown Kidney Troubla Cassell's Tablets y ChmuJU III Nerve Paralycia Indigestion in your case sent :n allparU»f the ISeuntis. Wasting Diseases «n request. Dr. world A^ for Neuraithen.a P^P^tion CWl'sCo.Ltd, Dr. Caisalls Sl«cpleMne« Vital Exhamtion Ckeiter Road Tablet* and re- Anaemia Nervous Debility Manchester fuae substitutes. •p«cl*lljr valuable for Nurtiny Moth art p 'i j and durfng th* Critical Periods of Lifo. c-ngiana.i CAMBRIAN RAILWAYS WINTER TRAIN SERVICE. THE QUICKEST ROUTES BETWEEN THE CAMBRIAN THE COAST GREAT STATIONS AND CENTRES. ARE A3 FOLLOWS:- To La-,eashire and the North of England-via Whilcliurch, I To the Midlands and London—via Welshool. To South Wales via Moat Lane and Talylirn. J VIA THE PICTURESQUE UPPER SEVERN and WYE VALLEYS. Tte Cardigan Bay Co-.ist iq.-tn Ideal Winter Resort, the temperature comparing e favourably with the South of France S. WILLIAMSON, Oswestry, Nov., 1919. General Manager. BEE HIVE, LLANGEFNI. New Autumn and Winter Goods. Ladies' & Children's Jackets, Trench & Oilskin Coats, Furs, Underclothing, Corsets, Hosiery. MILLINERY SMART VEL°UR AND FELT HATS v FOR LADIES & CHILDREN'S WEAR. Best and Cheapest Hottfso for Mournings. O.R.ROWLANDS. n VAUGHAN & JONES, (Diweddar HAMILTON & JONES), Apothecaries' Hall, BANGOR. Ein gwaith ni- Profi'r golwg a ffitio gwydrau. Eich dyledswydd chwi- Manteisio ar hyn heddyw.
I —————-—————————__ I GWARTIIEG…
—————-————————— GWARTIIEG CYMREIG Y BREXIN. Y mac'r Brf'nin weii prynnu gyrr o wartheg duoii Cymr.-ie; ga.n fagwyr anifeil. iaad o •tjir Gaerfyrddin.
[No title]
Penodwvd Mr J. Morria Jones, Gyrn, Llanuwoliliyn, yn ysgrifennydd Cytndeithas Aniaethyddol yir Feirionydd. Yn Nhowyn y cynholir yr arddanga?fa nsaf. Y mae Miss Alic-, Myfanwy Cameron, merch v diweddar I[••nadur 1). Cameron, Bangor, sy'n pantoras bnreiddlats, i briodi Mr George J Ma-soti. mab Mr David Mason, Y.H. Glasgow.
RES DEULU CARROG.
RES DEULU CARROG. Wi-tii sv-eld yn eich rhifvn drweddaf hanes- oladdu Thomas. Neuadd. C-omae-?. daeth i in rnoddwl iia.(i anerbyniol gan bobl Mcmi !yn onwedig o gofio mai un o'r teulu. hwn sv'n eu cynryc-hioii yn y Senedd) fua=a,i'r ysvrif sy'n dilyn, a ymddangosodd yn y "Dysgcdydd" ddwy flynodd a deu- iorl yn 01:- TEYRNGED G OFF A D WRIA ETHOL I UN 0 DEULU. Y FF YDD, Sef Mr Owen Thomas. Carrog. Mon. Ei- nad yw duwioldt-b 0 waed nac o ewyllys gwr," etc. unwaith y oafto hi afael niewn teulu, anfvnych laivn y i-iliu yn Hwyr ohono. "Nict anhawdd yw rhoOdi cyfrif ani hvnny. Mae ctrfa-Hipiau un ocs yn dylanwadu ar oe-, arall. Tuedda y cysc-g-redigTwydd a e.-yq crcfydd dda ar gotfadwriaeth rhieni or rhoddi cylch o ddiogelwch am gymeriadau y jilant. Try cynghorion tad divwiol yn liad. or hwn y. tyf rflinwe-dd ym mywvd y mab. ac cftytj Duw vveddiau mam itydcliog yn nhrcgwydd- ol iac-hawdwriaeth y fcr< n. Gwir mai perygliL-i iawn yw i bobl ddywodyd yn eu calonau. mae gennym iitAbiahtill yn dad," gan osod eu hymddiried uehaf a,r be-rthynas anianol. Yr oedd E.sau yn frawd i Jacob, yn fab i Isaac, ac yn wyr i Abraham, ond yn rhybudd bygytiiiol i w odlel y doil y Beibl goll'adwriacth E.tu i fyny, ac nid yn ùsiampl inogacthol i'w dtlyn. Ond. wedïr cwbl. braint fawr yw gaLlu cvfeirio at Dduw. megis y gwnai Jacob wrth fa.rw, fel un "y rliodia^ai" Isaac ei dad, ac Abraham ei daid "ger ei fron e1." gyfaruh fel y cyfaixhaT y Salmydd ef pan yn (ladluit 1) N- v.a.s di ydwyf ii. mab dy waaaroaethferc-h." Hanai gwrthddryoh y coliant hwn o deiilu anilwg mown duwiolueb. ac enwog mewn gweitnga.rwch c.refyddol. Y Parch T. Owen, Llanfeeheli, oedd ci dad, a'r Parch Owen Thomas, Carrog. ei daid. Yr yd- oeda yr olaf yn un o gcdyrn cvntaf" Y'mne.iUduaath yn Yny? Mon. Ganwvd ef yn y flwyddyn 1764, ymhen 16eg inlynedd wedi adciladu oapel cyntaf liliosme:rch, cartref eghl y'" Y'rnneiLldiiol hynaf Mon. Daeth Owen Thomas yn aelod o eglwvs Rhosmeii-ch yn lied ieuanc. Yn v Hwydd- yn 1800 a.rweiniwvd ef gan Ragiiuiiacth i gartre-fu yng Ngharrog, ffcrm eang ym mhlwyf Meohell, Mon, lie y treuliodd y gwc<idill 0'1 oes. Efe a fu y prif offeryn i ddeohreu yr achos yn Ebenezer, fecheil, ac i godi yno y capel cyntaf. Gwnaeth yr un peth yng Nghema.es; ac mewn anedd-dy geirllaw y pentref olaf y pregothodd sfc am y tro cyntaf, a hynny pan yn 43a.in mlwydd oed. Yn 1814. o"- deiniwyd ef yn weinidog Llanfechell a Chemaee, a bu Llanddeusant hefyd am dynior dan ci of a!. Yn 1828. ordeiniwyd ei fab, Thomas Owen, i fod yn gyd-weinidcg ag d. Yn 185-3 bu Owen Thomas farw, wedi cyrraectd yr oedran tog o 69ain. Ciaddwyd ef ym mynwent Ebenezer, Llan- fechell. Ychvdig ddyddiau cyn ei fa.rwol- ac-th y prynasid tir gog-yfer a (-hladdfa yno. a hynny ar ei gais neillduol of. Efe oedd y cyntaf a gluddwyd yno, a bu raid gwneud hynny cyn cael airifer i adciladu inur o amgylch y Ilannerch. Yn 1859 bu y Parch T. Owen farw, a rhoddwyd ci go-rff ynta.11 i orwedd gcrllaw yr fid do ei dad. Brawd i T. Owen oedd Mr Owen Th-onia,, Clogyrog, yr hwn a gychv/ynnodd yr achos yn Scion, gcr L-lanfecliell. Dyn rhagoroJ iawn ydoedd yntau. Y mae ci fab, Mr 0. Thomas, yn awr yn ddiacon yn So ion, a.c efe yw ysgrifennydd Cyfarfod Cliwartorol Mon. Unig fab i'r Paroh T. Owen ydoedd Mr 0. Thomas y mae ei enw uwchben yr ysgrif hon. Ganwyd ef yn yr Hen Bias, Llan, foc.holl, ar y 9fed o Fawrth, yn y llwydd, yn 1317. Nid o ochr ei dad yn unig y perthynai i "deulu y ffydd." Yr oedd ei fam hefyd yn y lliriach frcnhinol." Rioliard Jones, MaesmawT, oedd yr aelod crefyddol cyntaf gyda'r Ymneillduwyr yn ardal LlanieoheJl, ac yr ydoedd yn unirog hefyd mewn duwioldeb. Bu iddo fab o'r enw Richard, a merch o'r enw Laura. Ili oedd gwraig y Parch T. Owen, a mam gwrthddrych y coliant hwn. Yr oedd ci brawd Richard yn ddyn crefyddol iawn. ac erys yr un "ffydd ddiffuant" yn ei Inliog- aeth. Mab iddo ef ydyw Mr R. Jones, sydd en blynvddau lawcr yn ddiacon gwerthfawr yn y Tabornacl, Iorpw 1; a mail arall iddo ydoe<ld Mr W. Jones, yr hwn a fu yn ddiacon ffyddlawn yn y Tabcrnacl i ddeohreu, ac wedi hynny yng Nghomaes. Gwelir felly fod Mr O. 1'h.o. mas yn perth yn o'r ddwy ochr i deuluoedd pitrclms a chrefyddol, sydd wedi bod, ac yn parhau i fod, o ddiriawr wasanaeth lW hetiwad ac i'w Duw. Cafodd ef pan yn ieuanc addysg well nag a roddid yn gyffredin y pryd hynny i blant amaethwyr yn y rhan honno or wlad, Yn ychwanegol at ytgolion llool, bu dan addysg yn Abergele am bath amser. Yr oedd ei daid, yr Hybarch Owen Thomas, yn ystod blynyddoedd olaf ei fywyd, fel Isaac gynt, "a'i lygaid wedi tywyllu," a bu Owen, yr wyr, yn teithio llawer gydag ef o fan i fan ar ei ymweiliadau progoth- wrol, gan fod yn lie llygaid" iddo. Nid ei arwain at yr areithfa yn unig a wnai, ond mynna.i gael rnyned i mewn gydag ef, a gofalu am dano tra fyddai yno. Ciywsorn ef lawer gwciith yn adrodd hanes rhai o'r t-eltitiau hynny i wahanol addoldai Mon, ac i rai cymanfaoedd mewn siroedd eraill, gan ddisgrifio y croesaw syml a chynnos a roddid iddynt gan deuluoedd iletygar y blynyddoedd hynny, ac adrodd ychvdig a gofiai o ymddiddanion y ffydd- loniaid gynt. Diau i'r hen efengylydd duwiol ar y teithiau hynny weddio I!awer dros. a rhoddi lliaws o gynghorion buddiol i'w wyr ieuanc; a phwy fodr ddwevd pa faint o ies iddo a fu y nail] a'r Hall? Wedi marwolaeth y Parch O. Thomas, disgynnodd gofal Carrog, gan mwyaf, ar yr wyr. er i'w dad, y Parch T. Owen, symud yno i fyw o'r Hen Bias, ac iddo aras yno hyd 1845, pan y 9ymudodd yn ol. Yn y flwyddvn 1843, priododd Mr O. Thomas gydag Ellin, mercih Wm. a Mar- garet Roberts, Storehouse, C'emaes, a bu iddynt unarddeg o blant-sajth o ferohed. a phedwa.r o feibion—yr oil o ba rai sydd yn awr yn fyw. Teimlodd Mr Thomas argraffiadau crefyddol dwysion yn ieuanc. Derbynivvvd ef yn aeJod yn Ebenezer pan tuag 20ain oed. Ar 01 priodi, aelododd ym Methel, Cemaes. Dewiswyd ei yno yn ddiacon, yr hon swydd a lanwodd gyda ffyddlondeb inawr am tua 32ain o flynydd- au-hyd nes "y lluddiwyd ef gan farwol- aeth i barhau." Yn y flirvddvn 1866, symudodd ef a'i deulu o Carrog i fferni gerllaw Uemaes, o'r en w Neuadd; ac er fod hon yn fferni ragorol, ao ar lawer cyfrif yn lie mwy cyttus i fyw, er hynny. profedigaefch fawr i'r teulu oil oedd gaaael yr hen gartrefle yng Ngharrog. Yr oedd iechyd Mr Tho- mas wedi gwaeibhygu yn fawr cyn y sy- mudiad hwn. Cawsai ymoaodiad llym a maith oddiwrbh y "rheumatic fever." yr hon. er ailio ei hun, a adawodd ar ei hot hadaii marwol yn y cyfansoddiad. Yn 1874. bu yn beryglus o wael, ond gwell- haockl vchydig draohefn. Pan ar ymwel, iad a'i ail ferch, yr hon sydd briod a Dr. Edwards. Plas Llanfigail, bu yn ddrwg iawn wedyn. Credid "fod awr ei vm- ddatodiad" wedi dod: ond rhoddodd i'w gefnder. Mr Thomas, Clegyrog, dystiolaeth worthfawru-ach Da',r aur colladwy." Dy. wedai nad oedd arno ef ofn niarw—fod cyfamod wedi ei liuiio rhyngddo a'r Iesu oedd yn sicr o ddal; ac mai ei unig ofid ydoedd meddwi am adael teulu lluosog hob orffen eu magu. Adferwyd ef i radd- au drachefn. ond byr fu parhad yr adferiad rhavinol hwnnw. Graddol giliocld ei nerth, collodd ei allu i fwynhau cwsg naturiol; a gwptid yn amiwg ei fod yn nesu yn nes i dywyliwcili oysgcwl marwiolaeth. Er pob ymdreth o eiddo'r nwddygon goreu, o bell ac agos, ni oliyngai angeu ei afael ohono; ut ar forcu Mawrth, y 10fed o Hydrof, 1876. gorlfonodd ei waith, ac 0000- odd ysbryd eirt brawd allan o gorff aiiach i wlad "lie nwddy-wed neb o'r preswylwyr, Obi ydwyf." Y dydd Gwoner canlynol, hebryngwyd yr hyn oedd farwol oltono i fynwent gy^egredig Ebcnc-zer, LlanieohelJ, i gydorffwys a lhvch llu o bertnynaaau agos a chyfeillion annwyl iawn. Oafodd ang- led anrhydeddus. Daeth tyrta fawr ynghyd, a dangewodd yr holl ardalwyr bob parch a cllid i'w goffadwriaoth. Noswyl- kxid yn gydmaioi gyuur. Joodd yn llawn 60 mlwydd oed. Tair bl\T:icdd cvu hynny bu farw oym ydog,, iddo, lir Owen Ectmuncls. ( 'omaos fawr! Macfhlutlodd ei haul a hi eto vn' ddydd" -40ain ndwydd o-dd oi opdrn- un o'r dynion goreu ymhob ystyr aid- waena.-om' erioed. Yr Oodd y ddau yn ■gyfeillion calon, yn gyd-swyddogion yn eglwys Bethel, a lIhladdwydy ddiui yn yr un fynwent, heb fod bedd y naill ond ychvdig bellder oddiwrth f(--dl y Hall. Coifed ddirfawr i Bethel oedd colli y ddau frawd annwyl hyn mor agos at ei gilydd. .Yr oedd eymeriad Mr Thorna-s yn un cydbwys iawn, a'i fywyd yn un gwastad. Ni roddid arbenigrwydd i'w feddwl ga,n unrhyw daiont neillduol, liac i'w hanes gan uurhyvv weithrod anghyffreditu Credwn fod ganddo gof da iawn ym moreu oes. olalegid anaml y cyfarfyddasom a neb mor llawn o ad.goliol1 y tymor hwnnw. Yr oedd ynddo cfhwaeth natiiriol ma.'n ddiau at hynaliaetiiau. Adrotklai hanessiori o'r dyddiau gyTit gyda hwyl a manylwali. Coiiai enwau personau a lleoedd, ac ajm seriad digwyddiadau boniuldydd bywyd gyda rhwyddineb a chywirdeb mawr. Yr ydoedd yn Anibynnwr o wa.e<J ac o a.i-gyhoeddiad. Yr hyn a ddywedir yn "Hanes yr Eglwysi" am ei dad a ellir ddv- wotlyd am dano yntau: Yr oedd yn dra flyddlon a chywir î IV egwyddorion fel YnincillduwT ac Anibynnwr, ac ni fynai oi arwain gan nob yn hvnny." Profwyd ef yn y cyfedriad yma. a daliodd y prawf. Bu am flynvddau lawer yn fath o oruch- wyhwr (agontl i'w dirfeddiannvdd. W. B. Hughes, A.S.. gan arolygu rhan heLa,eth o etifeddiacth y bonoddwr hwnnw a of- wodd yng ngogleddbarth Mon. Yr ocdd Mr Thomas va gredwr mawr yn yr Y,lgol Snl, ac yn un o'i hathrawon goreu. Meddai ar allu tuhwnt i ddim a ellid ddisgwy] er gwneud ciosrba.rth yn ddiddcrus ac adeiladol. Nid gwr siaradus ydoedd efe. Cyndyu iawn a fyddai gan amlaf i siarad yn gyhoeddus. Ni cheid ganddo wneuthur hynny 05 ria fcddai ryw- beth neillduol i'w ddywedyd; ond pan y ceid of ar ci draed, a chenadwri ganddo traethai gyda north, a gwres, ac awdurdocl anghy-ffredin. Gwolsom ef mown ambell gyfeiilarh grefyddol yi 1 cario popeth o'i ttaen "fel gwvllt narthola phan mown gweddi gyhocddu- ambell waith derbyniai north mawr. fol y t-eimlai pawb mai "ty- wysog" ydoedd, "yn gorchfygu gyda Duw a (hyda dynion." Yr oedd yn oi gymrriad gydgyfarfydd- iad o l iriwcddau gwerthfawr. 'lebygai ar arnrvw gyfrifon i Isaac gwr tawel, hynaws a charuaidd; rhydd oddiwrth bob dichell. drwgdybiaeth, ac uchelgais; yn llawn tynerweh a thclltlir; yn hawdd ganddo roddi a ehyfranu." Mewn byd ac eglwys, fel penfceulu a chymydog. fel goruchwyl- iwr a dia<-on, cyflawnai i'r llythyren aryng- or euraidd Paul yn y llythyr at v Rhufoin- iaid: Os yw 1 >o.-ihi, hyd v mae ynodh chwi, byddwoh hcddychlawn a phob dyn." "Mab uUlgnefedd" ydoodd etc, bu "ei ddiwedd yn dangnofodd, a'n ercci sicr YNV, mai "i dangnoiedd" i<ragwyddol yr aeth. Gadawodd deulu lluosog ar ei oj; ac er mai loos chwerw a chollcd fawr iddynt oedd ei farw. gallaswi fcxl yn llawer iawn gwacith. Mae y rhan fwyat" ohonyiit wedi tyfll i fyny, a rhai ohonynt wedi scfydlu yn llwyddiannus yu y byd. Magwyd hwy yng nghanol llawndor, cawsant fanteision addysg rhagorol, dygwyd hwy i fyny o few 11 i gy!eh evsegredig eglwys weledig Crist. ar v ddaear. Pryderwyd a gwedd- iwyd llawer drostynt gan rierii a'u -.ra mar fawr ac er i'w tad gad ei alw yinaith. nrao ganddvnt yn aros un o'r rnarnau rhagoraf yn y wlad. Boed yr Arglwydd yn dirion iawn o'r weddw alarus, a thacned ei aden (lytior a diogel dros y plant am. ddifaid. Nid "ty Obed-Edicwn yw yr olaf a fendithiodd yr Arglwydd er mwyn yr arch." Ciwnaoth hynny a thy yr hen efengylydd ymroddgar o Garrog, ac a thy ci gyfaill duwiolfi-vdig. Richard Jones, o'r Maesnrawr. Ithoidaz.Luit hwy gysgod i'r aroh mewn adog nociodig ddigartref yn ei hanes yn y rhan honno o Fori; ac mown canlvniad i hynny. bendithiodd yr Arglwydd y ddau Gri.>tion cydwybodol a'u "holl dy"—yn dymhorol ac yn ysbrydol. Parhaed eu hiliogaoth yn ffyddlawn i'r arch, a diau y gorffwys bendith Duw ou tadau arnynt hwythau,"ac ar cu "holl dv." Birkenhead. HUGH JONES. O.Y.—Cafodd y Parch D. Roberts (Dewi Ogwen), Gwec.sarn, bob mantais i ymgyd- nabyddu a gwrthryah y Cofiant hwn, dros ran fawr a phwysig o'i fywyd. Daeth Mr Roberts i'r ardal fol gweinidog Soion a Silah yn 1839, pan nad oodd Mr Tho- mas ond 22 rnlwydd oed. Yn 1845, wedi irociad byr ym Manccinion, ymgymerodd Mr Robert a gofal Cemaes a Se,ion, a bu yno hyd nes y symudodd i Caernarfon ymhen tua chwc' blynedd. Derbyiiiasom y llythyr canlynol oddiwrtho. Yr oeddym wedi gorffen ein hysgrif pan ddaeth yr ciddo ef i law, ac or goehel ail adroddiad, gadawsom a,Lan ohono rai o'r pethau a grybwyilasid o'r blaen :— At y Parch H. Jones. Anrtwyl Frawd,—Da gennyf ci-ih bod yn cymryd mewn Haw ysgrifennu Cofiant i'n cyfaill hoff, Mr Owen Thomas. Efe wr llonydd" a hynaws. Y mae gennyf adgofion am rlario pan yr oedd efe a minnau yn ieuanc. Magwyd ef yng nghariol llawndor, yn (farm fawr Carrog, oedd yn eyrraedd braidd o Lanfe-chell i Comaes, tua dwy filldir o ffardd. Bu ei waith yn arwain ei daid i'w gyhoeddiadau, pan y oollasoi ofe lewyrch ei lygaid, yn fanjtais i'r wyr ymgydnabyddu a llawer iawn o Anibynwyr yr Y'nys. Y'r oedd gajiddo feddwl mawr o'i daid; llawer a soniodd am dano wrthyf, a gofidiai yn fawr na fuasem wedi cael cyfle-usdra i ym- gydnabyddu. Ond yr oedd of wedi marw cyn i mi ddyfod i'r ardal. Y Parch T. Owen a ofalai am hen eglwys ei dad ar fy sefydliad i yn v rhan honno o'r wlad, a llawer o garedigrwydd a gefais oddia.r ei law. Yr oedd yng Ngharrog yr adeg honno deulu mawr iawnm,ith neu wvt-h o weision, a dwy neu dair o fovynion, a'r oil wedi dod yn grefyddol ond un gwas o'r enw Robvii. Ar ddyledswydd deulu- ol, drannoeth. ar ol cyfarfod Bethel, Cemaes, yn adeg yr adfywiad crefyddol tua 1840, yr oedd v diweddar Barch It. Ellis, [ Riioslan (Brithdir ar ol hynny), yn f gwetddio yn daer ar ran y dyahweledigion, 3u; ar ei woddi crybwyllodd enw Robyn, nad oeddynt yn foddlawn gadael Robyn ar y gwaatadedd. Dyrna ocheneidio, a wyk>, a llofain-y oanlyniad fu i Robyn hclyd ymuno nos drannoeth; ac os wyf yn oofio yn awr, yr oedd gyrfa ddaearol Robyn ar ben yn ystod y flwyddyn honno; ond yr oedd wedi ei achub fel pentowyn. Arferid rhoddi lie i amrvw gymydogion i blanu pytaJtws ym nieusydd Mr Owen llioma^, Uarrog. a'r gydnabyddiaeth a dctbsgwylid fyddai rhoddi diwrnod yn y eynhaeai, a llu iawn fyddai yno ar adeg cynhaeaf yn rheolaidd bob blwyddyn. Byddai fy merlyn innau yn aael porfa yn fynych yng NghaiTog, a dywedvvn y rhodd- wn ddiwrnod yn y cynhaeaf. Gall pawb sydd yn fy adnabod gredu y faith wonu fyddai ar roddiad yr a,ddowid honno. Yr heji wraig-Lowri Jones fol ei golwid, or ei bod yn briod a'r Parch T. Owen, myn- mai hi i mi aros adref ar bob cyfrif. Nage meddai y gwr, ac yn neillduol y mab, dewch ohwi i roddi diwrnod yn y oynbaeaf." Wrth gwrs, ar ol myned yno, cymerid gafael mewn cribyn, ond yn fuan iawn olein ciii tri, or dirfawr ddifyrwch i'r llanctau, i oistedd wrtli gefn y olawdd. Uoffa da a.!n un o'r llanoiau, Riohard Jone« (y mae yntau wedi myned)—anhawdd cael un mwy goddefgar i weled tri ohonom yn eifltedd, ac yn ymddiddau yn hyfryd, tra y gweithient hwy dan bwys a gwrea y dydd. "Gadewdh iddynt," eba.i Richard, gwneud pregeth y maent hwy; ni gawn bregcith iawn ar 01 hyn." Gall pawb foddwl mai tal gwaol am borfa y rnerlyn a roddem trwy gadw dau i ymddiddan ac yn yohwanegod at hynny yn a.mse-r bwyd, fyned "a bwyta o'u bara, a gwlychu ein tamaid yn y tinogr;" a.c ar giniaw eistedd wrth yatilys y model wr goreu ar y maes. Teulu hyfryd i ymwneud a hwy oedd teulu Cairrrog. a chyfaill hoff gennyf a charedig i nii a fu fy nghyfoed, Mr Owen Thomas. Yr oedd yn un o'r rhai mwyaf hyna.ws a chymwynaisgar, parod i gymryd rhan flaonilaw ymhob aymudiad daionus ynglyn a'r achos crefyddol. Un a hoffai "wnieud" yn hytraoh-na "dweyd" oedd efe. Yr oedd-yn hynod hoff o wednidog- ion yr off-mgrl-; gwyddai enw jiob un o'r bron torwy Gymrn. Yr ocdd Bethel yn agos iawn at ei feddwl bob amser, a bu ef a'i deulu y eefn goreu i'r achos o bawb a adwaenwn. Drwg oedd gennyf welod y t-ro olaf y cyfarfuiasom, nad oedd pen ei yrfa ef ymh*4l. Gwnaeith lawer ymdrech 1 wella, ond yr oil yn of or. Hyfryd yw meddwi bod eri grefydd yn talu iddo yn y diwedd. LTn o lieddyohol ffvddloniaid Israel" oedd efe. ac mewn tangnefodd y goi-ffenodd ei daith. Boed i grefydd nros yn y teulu o genhedlaeth i genhedkwth byth. Nodded yr Arglwydd ei weddw hynaws, a boed bendith ar ei hoU blant. D. ROBERTS. Gwreosam. Ebrill 1ge9. 1877.
Y DIWEDDAR CAPTEN FOX RUSSELL,…
Y DIWEDDAR CAPTEN FOX RUSSELL, Y.C., M C. COFIO ARWR Y0;U NGHAERGYBI. DADORCHUDDIO DARLUN. 0 dan lywyddiaeth y Parch T. Edwin Jones, M.A., oynhahwyd cyfarfod yn Ysgol (JenedJaethol Cacrgybi brynhawn ddydd Gwener, pryd y dadorchuddiwyd darlun ha.rdd o un o ddewrion y drtlf-y diweddar Capten John Fox Rus^eill, V.C., M.C'. Dadorchuddiwyd y darlun gan Miss Pcaryon, Soldiers' Point, yn absenoldeb Mrs Peai"son. Dywedodd Mr Robert Owen eu bod yn anrhydeddu arwr. Haeddai oi enw gael ei osod oohr yn ochr a.g unrhyw arwr yn y gorffoiol neu'r pre^nnol. 1'1' oedd serch y diweddar Gapfcon Russell tuag at ei gymrodyr yn fawr, a'i ddymuniad cyson oedd eynoithwyo rhai mown angen. Rhodd- odd Mr Owen amlinelliad t-,fleit-hiel o fywyd yr arwr ymadawedig, a chronicl o'r aotau a onillodd iddo v Y.C. a'r M.C. Yng nghwrs ci anüwhíad sylwodd y Cadcirydd y dylid tro^glwyddo hanes y model yr onillodd yr yma,dawedig y Y.C. i lawr o genedlaeith i genedlacth i blant yr yo-gol. Dywedodd Dr. T. W. Clay, Y.H., fod anrhydedd yr ymadawedig yn anrhydedd i Gacrgybi, i Sir For., at- i'r alwcdigaeth f eddvgo I. Mewn geiriau teimladwv cyfeiriodd Ir R. Gordon Roberts at arwnaeth y diwedtl- ar Capten Russell. Erys ei D'offa n vvyrdd- las. a byddai yn gymhelliad Vr.ieuanc ddi- lyn ei esiampl aruchol. Sylwodd Mr David Jones, Y.H.. wrth annerdi yr yagolheigiort. fod y diwrnod yn un mawr iddynt hwy, ac yn un a gofld ganddynt byth. Yr oedd tynged dyfodol y A, aA Inn yn eu d,'y,o, a hyderai y bydd-i atgof o'r diwrnod hwnnw yn foddxon i gynyrchu ynddyrit bendcrfyniad newydd i foci yn barod 1U both bynnag a ddaw. Gallasent fod yrt arwyr yn eu cartrcli, yn ei ohwareuon, yn y gwaith o amddiffyn y gwa,n, ac yn eu hymlyni.a.d i draddod- iadau gorou y rha-i aeth o'u blaen. Dan deimladau dwysion iawn dywedodd Dr. Fox R y gallasai'i- diwrnod ddod oto irryd vr ymosiodid a.r y wlad hon gan elvn ereulon a ba.rbaraicfei. Apeliai at yT ysgolheigion oodd yn bresennol i gotio arwr y cyfarfod, a bod yn barod pf-tai angen. i farw, fel y gwnaeth of. "Yr oedd ein mab." yohwanegai Dr. Russell yn ddwys, "yn mynd heibio i lane oedd yn ghvyfedig, a dywedodd wrtho, 'Byddaf yn ol yn y munud, ac fe ymgoloddaf eich ac atebodd y llanc, 'Dr. John, peidiwoh a inynd. Y tiiae yna 'sniper' fan draw. ac fe fyddwch yn sicr o gael eich lladd.' A dyma'r ateb, 'Y mae yna ddyn eJwyfüdig yna hefyd. ac ato ef yr af, byw neu farw.' Nis gallwn lai na bod yn fa.lch heddyw ein bod yn rieni i'r fath fab. Os daw adeg ag y gelwir arnoch i amddiffyn eith gwlad edryehwc'h ar dd-ar, lun y baohgen acw, a dilynweh ei esiampl drwy ymladd dros ryddid a chyfiawnder." Dadcirohuddiwyd y darlun gan Miss Poarson, a phawb yn sefyll mcwn distaw- rwydd parchus. Yn ystod y prynhawh canwyd emynau arbennig gan yr ysgolheigion, ac ar y tcr- fyn pasiwyd pleidlais frwd o ddiolch i Miss Poarson a'r Ca-deirydd, a daeth gwasan- aeth eithriadol ddwys i ben drwy ganu anthemau oenedlaethol Cymru a Lloegr.
FY NllAD.
FY NllAD. Mwy ni chawn yn Nhy'nymae3 Y seiadau towel gynt, Ni ddaw 'nh.d yn 01 i son Am broiiadau'r olaf hynt. Ty'nymaes ay'n unig iawn; Difrif ydyw owrs pob awr; Mud yw'r llais a ganai ddoe Awdlau dwys y evstudd mawr. Hiraeth yw yr unig lef Glywir yn yr annedd mwy— Hiraeth of-s yn ehwilio'n brudd Am rhyw Law i ieddfu'r clwy. Minnau af rhyw ddydd a ddaw Yno C'to ar fy nhro: 0, y Joes fydd mynd trwy'r ddor A fy nhad yn nos y gro: Ofer mynd i'r Ceunant Sydh Ar ei 01 yn hwyr y. dydd; Dan y coed yn mynd a dod Awenyddion newydd sydd Mac telynau Rhyd-y-Sarn He-no ar yr helyg prudd; I'w cymanfa ni ddaw gwr Gyda golid ar ei rudd. Llyn Morwynion! tua'i Ian Ofer disgwyl daw fy nhad, Er i ysbryd te<ia'r haf Grwydro dros ei ddyfroedd mad. Caned hedydd uwclh ei li Fawl ei fynwes megis cynt. Ni all gwofr Ei delyn aur Ddenu 'nhad o'i dywyll hyni. FIridd y Rhedyn gwn yn dda Am ei gariad atat ti: Ffordd yr Adwytli" fyddi mwy I fy ngfyalon ddrylllog i. Onid ar dy Iwvbrau di Ï)oua.i n ysig ac yn wan I nghyfarfod ar fy hynt Tua'r Itafan yn y Llan? 0, mi gofia'r vsgwyd Haw", Yno yn y dwyfol hedd Cyn i lawer breuddwyd gwyn Ffoi o flacn cymylau'r bedd I 0, na chlywid ilais o'r nef*- Heno n tireiddio trwy y pridJ, Ac yn galw 'nhad yi- ol I nghyfarfod ar Y Ffridd C. Elfyn Hughes.
YSGOL SUL YR EGLWYS YM MON..
YSGOL SUL YR EGLWYS YM MON. 0 bob cyfeiriad fe glywir galwad am ddeffroad ynglyn a'r v sgol but. hC yn sicr m tu erioed twy o ang-n yl- adran hon o waitn CrLstio-nogol. i inae "ynnydd bron anhygoel ymiob cangcn o wyoodaeth ag eithrio y bwysicaf, set yr ysbrydiot a'r ysgrythyroi, ymiihtn plant, ac yn enweaig leuonctid em gwiad. "A Gair Duw yn uoial" {u'llarwyddaiT. ond nid felly hedd- yw. Ni fyonir fryohannu Uair Duw mewn oetf a. gwyodor; lIa, i tyny yn UWClJ, uwch, yr cied; yn uwoi, uwch, y s-einied. Ond, cofier rijaid cael y Gair Ymguawdoledig, y Gair Ysbrydolodig yn uchat. Uyma r trair 6ydd i arwain, y Gair sydd i roddi cywair. Gyda'r Sul nesaf, Tachwedd 30, dech- reua blwyddyn newydd Undeb Y sgol Sul yr Eglwys yng Nghymru. ilyderwn na. bo Ysgol ym Mon nad yw Nvedi mabwysiadu r Macs Llafur, ac yn. barod i ddechreu o I ddifrif. Cofieir, Maes Llafurnid maea ohwareu; ond or hynny macs diddordeb, maes pleser digymysg, maes a'i gynnyrefit yn gynihaliaeth bywyd tragwyddoi. Dechreua. y rliai hynafgydag efrydiaoth Ail Ran Efongyl S. loan. Ar eu cyfer mae yna eaboniad rhagorol o waith 1",rif- athro Ystradmeurig. Trefnir hefyd ar gyfer pedwar dosbarth o blant a'u hath- rawon, sef o dan 6, 8, 12, 15. Gellir cael pob manylion oddiwrth ysgrifennydd trcfn- iadol ymroddgar a diflin yr Undeb. y Parch J. D. Jones, senior vicar, Ba.ngor. Cofier hofyd fod yr Eglwya yng Nghym- ru y flwyddyn hon yn dechreu byw o dan amg-mlc,hiadati newydd. GweleT fod ei Hysgol Sul yn cael cychwyn, neu yn hyt- racih ail-gychwyn iawn. J.W.G.
IMACWY AID Y DDE DDF.
I MACWY AID Y DDE DDF. Anfvnych y gwe-lir dau o swyddfa cyf- reitriiwr yn llwyddo fyned drwy arholiad terfynol Cymdcitlia.3 GorffoTodig y Gyf- raith (Incorporated Law Society) gydag anrhydedd, ond dyJlia fu dau wr ieou- anc o swyddfa Mr Ellis D:i \it.~ (Caema^ion.. a Llundain). Y ddau hynJlY yw Mr T. J. Evans, Niwbwreh, a Mr W. Jones, Porth- dinorwig. EniUasani anrhydedd yn yr ail ddosbarth.
[No title]
■ UN Mr D. E., Humphrcys-Rcbcrts, twrno, Rhuthyn, benodwyd gan y Barnwr Bryn Roberts yn gofrostrydd Lilys Sirol Rhuthyn a, Dinbvch. (iwoithredodd yn y swydd yn ystod gwaelodd maith ei dad. -Dy-dd Mercher bu farw Mr O. T. Jones. Ehv Fair, Bangor, .rhe'olwr' llongau Port Penrhyn, yn 53 mlwydd oed. Yr oedd ganddo dy hc,yd;' vn Nhraoeth Coeli. Cleddid ef yn Llandegfan ddydd Gwener. r
Advertising
j Dylai merched o bob oed oi a £ echyd yr ehv lod. Dibynna ieohvd y r a.l' iechyd ein merched. iNL allwn Kmb dynion cryfion, gwrol..ic ia.ch os na 4 BHHf flgl i famau dynion roddi i'r By d biant yn feddyliol a dhorfforol. | FOC7 MRS. ME LUSH. R, I'IN KIN3 Yr oeddwn yn ferthyr i boen yn fy nghefn a'r crydcymalau am ddenr; mlynedd a mwy i fyny i Feheifin, 1915. i'r adeg honno ni allwn gymryd dim a wnai les parhaol irni, hyd nes i ty merch, .both atiisor yn ol, brytiu imi santpi o De VVitfa Kidney and BLadder Pills. "Yø m synwyd pan welais y ddogti gyn- taf yn rhoddi rhyddhad diymdroi imi," ebai Nir6 McllLsli, 35, Northam street, Weist Ham. "Prynais ragor o'honynt, a chefais y fa.th leshad fel ag y pondertyna.is na fyddwn byth hebddynt yn y ty. Gallaf eu argym- ell yn galonog bob amser i unrhvw till 0 fo'n dioddef oddiwrth boon yn y coin neu anhwylder vr elwlcd fel ag a wnawn Maent yn cich "g;wella i'ch cadw yn iach"—dyna'r gwirionedd brofwyd yn avTios Mr", Mellish, yr hon yng INgorfTen- naf, 1919, a ysgrifennodd fsl hyn :—"Yr wyf yu cadw mown ieenyd rhagorol, IA wedi bod felly er pan y dat-tireuais gymryd Dc Witt's Pills. Nid profiad anghyffredin yw iddo Mrs Modish, canyg mae miloodd o dd-ioctdefwyr ymhob rhan o'r Byd wedi eu gwella gan y pelenni rhyfcddol hyn. Ysgrifennodd bonoddj. arall i"Mrs Pinkins, 8, C-ovent Gardens, Netting Hill) fol hyn ym Medi, 1913:— "Di addefais am oddeutu deuddeng mlynedd gan clwlod gwoiruaid a phoen yn y cdn, Yr oedd y poe.nau i,r hrydiau yn llothol. a<; er imi roddi r/awf ar f-),ob meddyginiaeth ag y gwyddw/i am dani, ni allwn gael dim a wnai les imi ond dros amser. "Rnoddwyd blwelt o De Witt's Kidney and Bladder Pills imi gan gyfaill, ac wedi eu cymryd yr oeddwn gymaint yn well fc! ag y prynais ragor ohonvnt yn ddiymdroi. i'r wyi yn t;akh o chl.vryd cu bed wed Hwyr wella, a chyda'r tiyder mwyaf yrrieli N I wyf yn argymell y pclcnni rhyfeddol | i unrhvw un fo yn dioddef oddiwrth yd anhwylder ag a wnawn i." J Chwel blynedd yn ddiweddarg (Awst, 1919) dyma ddvwedodd | Pink ins: "Dioleh i De Witt' Kidney I Bladder Pills, yr wyf yn dal lI1.W¡'t I ffaith ieC.ivd. Ni ddychwelodd yr anhj der o gwbl er pan wellhawyd ti. YW fel pe wedi rhoddi fy elwled yi eLl unwaith ac am byth, a hynny ar ol J yn oed deuddeng mlynedd o ddioddef- Gwyliwch am yr arwyddion hyn:— Pocn yn y cefn, poenau'r crydcyma^ aelodau chwyddedig, chwvddiadau'r J5 glwyf odditan v llvgaid poenau llethol. y oorlf, yr aelodau, a'r lwynau, anestvO! dor yn y cyhyrrau a'r cymalau, tywyll' neu wad dod vri y dwfr cur pen; lfe\f) feydd. neuralgia, coli arcxiwaeth, Pr ysgafnder, ysmotiau yn hofran o fiaell llygaid, diffyg cwsg, hawdd eich cynhy1^ vnghyda gwendid nerfol ac iselder ysbrt Golyga hyn oil Anhwylder yr Ehvlod.^ Os am gael gwarcd o AnwyJder yr 100 rhaid i chwi symud yr aclios ohoo/ surni g^vrnwynnig o'ch mewn. Ond cd fod yn rhaid i feddyginiaoth dda f" drwy'r elwlod a'r bledren 03 am "jcr/J hyn. ac nid drwy'r coluddion yn uuig ago y gwna'r mwyafrif o belenni'r el\fl! Pan wC'loch y dwfI' yn tl'oîn ddul:JJ hw-.a. chan De Witt's Pilis yn unig, gwr;l.ir hyn-chwi a wyddoch yr awr holl eu bod vvodi cyffwrdd a'r drwg ;)'"h ar y ffordd i sicrhau a.dferiad i'r elwlod » bledren. Pelen ryfeddol yw hon—el ar huriion o ran ci heffaith i'r elwlod—d? paham y inae pelenni De Witt yr, rlif rhyddhad rhyfeddol—bob tro. A gol? adferiad parhaus bron vmhob achos. De Witt's i Kidney & Bladder Pills The World's Greatest Remedy for Rheumatism, Cystitis Backache. Lumbago. Stone. Tired feeling* Sciatica. Gravel* Most forms of Weak Back. Gout. Bladder Trouble Ar werth gan FferyHwyr ac mewn Ystordai Cyffuriau ymhob:nan am 23 9c 53 y blwch. Anfonir sampl-flweh yn rhad ond anfon at E. C. De Witt and Co Ltd. (Dept. 322E.), 44-45, Rathbcxno Place, London, W.I, os y rhoddir enw a chyfeiria1 eich Fferyllydd arferol. Gochelwch efelychiadau. Nid oea dim "Bron cystal" a Do Witt's. .NFRLE! KiEPS (A MU 14 SEND A POSTCARD TO-DAY. Qf TO demonstrate the outstanding excellence ot Q} I Ker-nak Pills as an after-dinner medicine, and" their greater suitability for present-day sick' ness, the Proprietors have arranged for a special distribution of 10,000 Free Sample Boxes. Thus, without expense, you can prove for yourself pf the value of the wonderful medicine which, in a soothing! 4# natural way removes THE CAUSE of ill-health. a Ker-nak Pills purify, tone-up and strengthen th/ liver, stomach and liowels. Free from the crude mineral drugs found in old-fashioned pills, Ker-nak is the ideal Q remedy for bilious headaches, constipation, piles, live^ chill, indigestion, debility, flatulence, colic, etc. TO OBTAIN A FREE SAMPLE BOX 3 S8n(* y°ur reQuest TO-DAY on a post-card addressed tit Ker-nak Natural Remedy Ltd., Jowitt Lane, Leeds. Be sur? Q to mention the name and date of this newspaper and writf — your name and address clearly. This trial sample of Q) Ker-nak Pills Is Absolutely FREE. S A MPLE 10 0 N, A VE You f 13 fays without Food. Can ] 3 days without Water. Live Only 3 minutes without Air. Coughs, Colds, Influenza, Bronchitis, Asthma, Catarrh and Whooping Cough } Reduce the Alt* Ration below Health Point. |! The natural consequence is that the breathing is affected, the bronchial tubes I or bronchi become inflamed, and cough, more or less serious, follows If neglected ■ the[ entire respiratory system is weakened, and that way consumption lies. Children suffer more frequently from such complaints than do their elders, the -J death rate among the very young being truly appalling, and in too many instances due entirely to thoughtless neglect. d The World's Supreme Remedy Is Veno's Lightning Cough Cure, so called because of the rapidity with which [ it overcomes chronic coughs and cures deep-seated and long-standing cases of f any of the above-named troubles. Veno's Lightning Cough Cure, in Open Competition with the world, wa3 AWARDED CRAND PRIX AND COLD MEDAL AT THE I INTERNATIONAL HEALTH EXHIBITION, PARIS, 1910 for its purity, efficacy, and pharmaceutical excellence. Many thousands of testimonials from cured patients, scientific men, ? and doctors have been received. The following is an example ^,?yl^t £ ;Woolf• Eat* F.R.P.S F.RiS.L^ in his icork. i liffi' Truths About Things We Live On and Daily Us* savs: I have SWWiiliM j experimented in the laboratory with Veno's Lightnino Cough Cure, and FKlTflSrak I have likewise applied it in practice In all case* to which I tn'J'lniKll applied it the influence oj this remedy was most marked." VHffijjBf Never Touched by Hand. Liquid of Pastilles. The manufacture of Veno's Light- Veno's Lightning Cough Cure is nine Cough Cure is conducted prepared as a liquid medicine SESSWSSEff under the most hygienic condi- and also in the form of pastilles! JPk«ar53"auert npfm I t tions, supervised by trained the latter being packed iu ll Vr"~4- N piiarmacists, and tho product is hermetically sealed tins, which never touched by human hands. aro always handy for i'ss. r Ask always for Veno's Lightning 'Cough Cure■ It is sold bu » „• ■■■*•' Chemists, Stores, and Medicine Dealers in all -parts of the Jieauceujac-n ftiitfj Icorld. If your Chemist is out of stock he will oet it fgr voi*. o/op^imUpacKagt English Prices, 1/3 & 3/. Ad=hL IN,095 i m WON= V COUCH CURE | Sole ProvTielprs: The Veno Drug Co., Ltd., Manufacturing Chemists, Manchestfr. EnS- -'re Ic/t fPf
Rhys Dafydd Sy n Deya
Rhys Dafydd Sy n Deya Y disgwylir gweld "professor of clair- x-,)yaii c" yn agor busnes yn fuan yn liangefni. Ei fod yn debyg o g-tel digon o wuith, ga.n ei fod yn medru "darllen dwylo" merehed ieuaiinc i'r dim, yn cuwcdig morcl^d ditwtiadu! a charia.dus fel Miss ——— Fod yn rhyfedd foi y mae pobl fcddy.gar yn medru troi Cll talent at wybodaetrnau cyfrin fell hyu mor rhwydd. Fod Avwun yn lltxl avvgiymu inai y "motive power" tu ol i'r cyfaa .yw'r peth araJl cyfrin a elwir--Serch. Fod Tom Plaogoch o Fou yn anfon fol hyn o FaDocinioii: Hen forwr wyf, cJii wyddoch, A thywyll braiifct fy mryd; Ac wedi teithio'r moroedd I barthau pell y bvd: Do, t-aflwyd fi i'r weilgi Gan foryn gwyn ei liw, Ond maryn mwy carodi- A'm dygodd cto'n fyw. JVrib. deithio'r moroedd enbyd, A mothu cysgu'r uos, Fy medufwil redai'n gyflym I ardal bach y Rhos; en peth oedd imi'o gy.sur, Sef llun y bwbliyn t[wi Ei do o wellt mbr ddiddos, A'm nain yn dod i'r drvvs. Y dyiasai y pa.r cloosia gacl gwell paroh wedi lddynt woinyddu ocs trior faith. I fjlVun nyddn pill fel hyn paji glvwodd am eu diwedd: — .Wedi'11 gvvadnu lawcr gwaith Darfcwi wn-aeth y olocsia; A phan glywryd am y ffajth C'hwerhhin wnaotih yr hogia; Os na choir eu gweilod hwy Ar y Ion byth rhagor. Ca cu peirdhen brynnu dwy Yn Flair FawT PeJttytrior. Mai grosyn oedd i r llanc ieuanc hwnnw o'r tu hwnt i'r pwll tkminvaig gael y fath aiom. Mai fel hyn y oanodd j bardd Mi hoffwn gwrdd a'r cyfaill lion, Sydd heb ei fath am garu; Fe ddaoth ar frys i'r ardal hon, Can toddwl am briodi. Yn foro dtrajmop-th nvvdwyd ei Yn cyflym fynd i'w pvoled, Roedd meddwl iirt yr onoth fwyn Yn gwneud e fron sirioled. Ond siomodiga^tli gafodd of. Pan at y clrivs oyrhaoddodd, A gweld y fodnvy ar ci Haw, Ac yn y, braw dychwelodd!
CAPEL "\V.O.,t>
CAPEL "\V.O.,t> YMUNO A R ANIBYXWYR. Y mae capeli Eglwys Rydd y Cymry yn L-erpwl wedi penderfyn-nu ymu.no a'r Ani- bynwyr. Ni bydd ne-b a. wyr hanea yr enwa.d yn y blynyddoedd d' wei<j-f yn synnu pb hyn, ac y mae'r peth yn y gwynt ers amser maith. Bu i'r diweddar Mr Josiali Thomas, un 0 wyr blaem yr Ani- bynwyr, geisio dwyn hyn oddiamgyloh, ond md oedd y naill oohr na'r Hall yn acddfed y pryd hwnnw. Aeth bron ugairi mlvnAdd lieibio oddiar ffurfiad EgJwys Rydd y Cymry, a'r achlya- ur oedd "myrw.diad aiian" o Gapel Chat- ham-street infer o aeLodau gyda'r Parch W. O. Jones. Ymunodd rhai o gapeli er- a111, a daet.Ai yr enwad newydd yn agos i ddwy ill o aelyodati ymher^ yohydig amser. Codwyd c-apell yn Canning-street, High Park-sitreet, Donaldaon-street. Garmoyle, road, Merton-road, ac ym Mirkenhead. Y mal.r capel hwnt i'r afon a'r un yn Gar, moyle-road wedi eu cau, ac y mae cau'r capel yn High Park-street mown arfaeth. Bwriad y tri chapel araU yw cario ymlaen fel Anibynwyr, a gwneir caiis ffurhol am dderbyniad i Gymanfa Iorpwi a Marveein- lon yn y Cwrdd Chwarter yn lonawr.
URDD MEIBION DIRWEST.
URDD MEIBION DIRWEST. C'ynhaliwyid c-yfarfod blynvddol Uwch- Ddosbarih Gwynedd ym Mangor, ar y 15fed cyfisoil, o dan lywyddiaeth Mr Isaac Edwards, Merthyr '1'yctliil (gynt o Gaer. narfon). Daeth ILiaw* o gynrychiolwyr gwahanol adrannau o'r Urdd yng gog- iodd Cymru, ynghyd, a chafwyd jmdra- fodaeth Ivvyckliaiaius, Dywedodd yr Ys- grifennydd (Mr W. II. Williams, Cacr- tnajfon') fod y gwaith ynglyn a'r plant a'r bobl ieuainc wodi ei rwystro ) It vstod y rhyfel, ond ponderfynwyd ail gychv.yn y tymor hwn gyda ehyfres ..) pryfariodydd ar hyd a lied y wlad, a Uirefnwyd i r Prif Afchro T. Re^s, y Parch Henry Jones, ac eraill, i armerch y cyfarfodydd. Etholwyd y rhad canlynol yn swyddogion amy flvryddyn nesafIJywydd, Par h H( i.ry Jones. Trefriw. is-lywydd, Mr T. Wil- liams (C!wydfau Bangor; tT'v^orvd'fl, Mr E. M. Roberts, Llangefru; ysgrifennydd, Mr W. H. Williams, Caernarfon. Pwyll- gor: Mr J .\yhitlield, L'anfairf«chan Mr K. Williams, Bangor Misi S. EN-aris, Lian- gcfni; a Mr J. H. Williams, Dolwyddelcn. Arohwiiwyr: Mn R. Williams ac R. G. Owen, Caernarfon. Ymddiriedolwyr: Y Parch P. Jone^ UoberM. Bangor; Mr W. J. Parry, Y.11., Botdi«>9da: a Mr J. Rees, Caernarfon
[No title]
lae Major Breesie, Mr T. Griffiths, a Syr R. J. Thoma.s, tri o'r Aelodau Senedd- ol Cymreig," wedi eu pcnodt i weithredu ar y'P'\vy,!Ïgo.r sy'n ystyiied y Mosu-r Am- ùtJl vddol newydd. Mae'r Parch W. E. Prytherc-h wedi ytn- (ldi.swyddo o fugeiliaeth Eglwys y Drin- dod, Abertawe, a.r ol pum' rnlynedd ar hugain 0 wasanaeth. Braidd y rhaid dweyd y bwriedir cyflwyno tysteb' iddo.