Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
? @dofn ?n?bbol. - - - 
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
? @dofn ?n?bbol.  (Gan AKTHROPOS)* J DARLLEN AC AIL-DDARLLEN. 1. I V mae'r sawl svdd vti arfer dilyn y frolofn Lenyddol yn ddarllcnwyr -yn bobl wedi cael bias ar ddarllen. Gellir cymeryd hynny yn ganiattaol, fel y dywedir. Ac nid peth byclian na dibwys ydyw mcddu archwaeth a bias yn nghlyn a petliau sydd yn gweinyddu i'r meddwl, fel y mae ymborth naturiol yn gweinvddu i anghenrheidiau, a chys- uroi! y cor ph. Ac y mae chwaeth at ddarllen yn nn o'r pethau y dylid ei feithrin a'i werthfawrogi. ])yna ei bancs: Y mae yn cryfhau, ac ymburo wrth ei feitbrin, a'i arfer yn ddyladwy. Diction fod gwahaniaeth yn osgo medd- wl a thueddfryd y naill ddyn rhagor v Hall. Y mae y reddf i ddarllen, a'r awyddfryd am lyfrau, \'I1 rhywbetii I c N,nlic--ni-I i i-ai poLI. P)ciw i?r golwg yn nyddiau maboed, a pban lieneiddio y dyn, nid ymedy ag d. Dywed y 'Rbodd Mam,'—a llyfr bach yn dweyd peth- au campus ydyw-fod plant da yn hoff o lyfr,' a phlant drwg yn am- ddifad o'r rbinwedd hwnw. Xi fynnem ambeu atlir,iNN-iaeth ]Bliodd Mam;' ond ni a welpom rai plant da '—da iaNA-ii-lieb fod yn hoff o lyfr.' C'aled- waith iddynt oedd darllen, a dysgn ar y cof. Ac, yn gyferbyniol, gwclsom rai plant heh fod yn amlwg mewn daioni yn hynod hoff o Yr oedd dai-Ileii megys bwyd a diod iddynt. Nid ydyw pob sant yn ddarllennwr mawr; ac nid ydyw pob darllenmvr yn sant. Ond y mae chwaeth at ddarllen yn dod, o'i feitbrin yn gysson, yn un o gysuron mWvIWt bywyd. Yr hyn sydd yn bwy. ig ydyw, ei feithrin yn ddyfal: ac, ond gwneyd hynny, daw y darllennydd. yn y man, i fedru deol rhwng y gwych a'r iiiaii. I f?? d rii dc,o l r I INN-111? v, d,,i-,v darlleiiiiN-dd ,?-ii 11anioeth rhy ngddynt. II. I Y dydd o'r blaeu, mi a dderbyniain 1; thyr caredig oddiwrth ben gvfaill. Bum i ac yntau yn darllen yr un llyfrau, yn y blwyddi gynt, pan oedd pobpeth yn newydd, a ninnau yn credu pob dim a welem mewn llyfr. Y mae efe a min- nau wedi darllen cryn lpwer er pan ym- adawsom a'r Pentre Gwyn;' ac v mac yr hyn a gyffesa ef am dano ei hun yn ddyddorol, ac yn taflu goleuni ar y pwnc sydd genym mewn gohvg yn yr ysgrif r, zn .1 11 n hon. Y mae ei gyffea yn ddeublyg :— ]. Dywed am rai llyfrau,—llyfrau oedd yn ei gadw yn effro yn nhymsr ni fachgendod—nas gall, yn awr, eu dar- Ilen o gwbl. Gwnaeth ymgais, fwy nag unwaith, ond troes y cyfan yn siom, '.e yn fethiant. Rhyfeddai at y ffaith, a gofvnnai iddo oi hun,—' Pa un ai fi ynto y llyfr sydd wedi newid?' 2. Dywed, hefyd, ei fod yn cael bias a bendith yn nglnvmni rbai llyfrau ag y methai a gweled nemawr ynddynt, yn mlvnyddoedd cynar ei oes. Ceisiodd eu darllen yn y cdnod hv;nw am fod rhvw- un y meddyliai yn uchel am dano yn .v.i cvmhell. ac yn eu canmol yn eu liym- ddvddanion. Ond, beddyw, dyn a ei h-fi-au dewisol, ac etholedig. Ynddvnt Invy y mae yn cael gweledicaeth.—gol- euni, melusder, a dyddanweh. III. I Tebyg fod anil i ddarllennydd sydrl wedi cyrbaedd nawn einioes yn meddu eyffelyb hrofiad. Y mae yna lyfrau y eawfiom ysglvfaeth ]a\\ t'i* yn eu cwm ni, yn y gorphenol, wedi myned yn ddi- flas a diswyn. Nis gallem eu darllen drwyddynt heb i hynny fod yn boen a blinder. Sut lyfrau oeddynt' Wei, nid oeddynt yn llyfrau drwg na. niweidiol. Yr oedd yna lawer o fyn'd a doniol- deb ynddynt. A'r myn'd oedd yn apelio atom: rbwysg iaitb ac ymadrodd: delweddau a chydmariaetbau oedd yn fflachio fel tan gwyllt.' Dyna oedd J nodwedd. Yr oeddynt yn llawn o'r gwylltedd dibris y tybiem, y pryd hwnnw. oedd yn un o nodau athrylitli a dawn lenyddol. Yrn eu hymvl yr oedl llyfrau eraill; cynyrch meddyliau mawr a rnantoledig, yn hynod o ddof a di- awen—fel camlas yn ymyl y rhaiadl' IV. I Ond, yn nghwrs amser, daeth gwedd newidiad ar y cwbl. Yr un oedd y llyfr; ac eto, nid yr un i ni. Yr oedd rbywbeth wedi digwydd yn hanes ein meddwl oedd yn creu gagendor rhyngom a'r llyfr fu yn destyn ein llawenydd pennaf. Ac, fel canlyniad, daethom i ymhoffi yn v llyfrau a farnem gynt yn annyddorol, ac nnhawdd eu mwynhau. Dyna briodoi- edd y llyfrau gorou: y maent yn dyfod yn fwy gwerthfawr yn ol y graddau o ddysgyblacth feddyliol y byddo dyn wedi ei hennill yn ystod ei oes. Yn racfdol y mae poo gwir brydiertnwcii, a pnoo gwir fawredd, yn datguddio ei hun. Y mac Joshua Reynolds vri adrodd ei banes tel arlunydd. Yr oedd wedi darllen 11aw< r am orchestion y prif feistri yn y gelf- yddyd gain. A phan yn weddol ieuanc cafodd gyfle i ymweled ag Itali: gwlad y mynor, a'r darluniau anfarwol. Dy- chn--tv,al am dano ei bun yn svllu mewn gwynfydedd llesmeiriol ar ddarluniau Michael Angelo, Rembrant, a Rubens. Ond. wedi myned i'w gwyddfod, y tro cyntaf, nis gallai weled dim neiildml ynddynt. Nid oeddynt yn apelio at • i j ddychyniyg a'i ffansi. Credai, ar y pryd, nad oeddynt yn agos mor ar- dderhog a'r darluniau oedd yn boblog- aidd yn Mhrydain, yn y cyfnod iiwnnw. Ac eto, hwy a gyfrifid yn weithiau gorcbestol, ac yn gynlluniau mewn celf a cheinder. A phe buasai Joshua Reynolds wedi troi ar ei sawdl, o dan gynhyrfiad y foment, ni fuasai son am ci enw beddyw. Penderfynodd aro I yn yr Eidal. Elai i'r orielau, a'r eglwysi; cadeiriol, yn feunyddiol. Syllai ar y darluniau o wahanol safleoedd: aeth atynt yn y gwyll, ac yn ngoleu haul. Oratfodd ar y manylion, ac ar y cyfan- t) waith gorphenedig. A rhyw ddiwrnod fe welodd yr hyn oedd o'r blaen yn an- weledig. Canfu ogoniant y meistriaid mewn celf. Daeth y darluniau yn ddat- giuldiad i'w lygaid, ac i'w feddwl. Nis gallai ymattal heb ymson—' Yr wyf fin. nan, hefyd, yn arlunydd. Dyna doriad gwawr ei fywyd a'i athrylitli. Y mae riiywbeth o'r fath yn bod yn mhob cy- fathrach a'r gwir brydferth a'r gwir fawr. V. Anfynyeli y mae darlun clasurol yn boblogaidd. A gellid dweyd yr un modd am lyfrau clasurol pob iaith a gwlad. Fel y dywed un awdwr Seisnig A clas- sic does not knock you down.' Ar v cyntaf, nid ydyw yn eich synnu, nac yn eich swyno. Yr ydvell yn methu dyfala pa ham y gelwir ef yn llyfr clasurol o gwbl. Nis oes pryd na thegwch yn- ddo i chwi, yn y cyfnod anneffiniol hwnnw ar eich oes. Ond, ar ol hynny, dichon y deuwcli chwi a minnau yn ddigon gonest i gydnabod mai y rheswm ydoedd—nad oeddvm ni ein hunain yn gwybod nac yn amgyffred both ydoedd pryd a thegweh llenyddol. VI. Y ffaith ydyw—rhaid i'r rhan fwyaf o ddarllennwyr groesi anialwch maith a thywodlyd cyn y byddant yn gymhwys i feddiannu gwlad yr addewid.' Dyna yr eglurhad goreu a fedrwn ei roddi, fN-t- eiriau, ar y trawsffurfiad sydd yn eymeryd lie yn banes ami i feddwl, fel yr eiddo y cyfaill mwyn y soniais am dano. Y mae metlm darllen rhai llyfrau fuont megis duwiau yn ein golwg, yn ar- i wydd er daioni, ac yn awgrym ddysta v fod dyn' wedi symmud vrnlaen o ran ei chwaeth a'i ddelfrvdau. A'r hyn sydd yn dilyn, yn natnriol, ydyw, fod y llyfr- au goreu yn dod i'w safle haeddiannol, a theg. Y mae pob llyfr mawr yn llyfr datguddiad.' Daw rliyw geinder now- ydd i'r golwg: rhyw dlws aur nas gwel- som o'r blaen. Tal y llyfrau hyn am eu darllcn-nid unwaith, ond dengwaitn, drosodd. Mynych y dywedir am lyfr newvdd ei fod yn ddarllenadwy.' y mae hynny yn cael ei ystyried yn gan- moliacth. Dichon ei fod; ond a ellir ei ail-ddarllen '? A ydyw yn ein hudo ato ei hun, fel y gwna v golygfa yr ydYlll yn ymserchu ynddi? Dyna un o'r prof- ion—y prawf mewnol '—fod llyfr yn llyfr, ac nid yn rbywbeth ar lun llyfr, wedi ei ddodi mewn amlen-crocn llo, lieu groen dafad—ysgatf'ydd—neu ryw ddiwyg arall. Y mae'r gwir lyfr yn myned yn fwy, ac yn well, wrth ei ail- ddarllen, a hynny drosodd a thrachefn. A ydym wedi ffurno cydnabyddiaetb ber- sonol a rhyw nifer o'r llyfrau hynnv sydd yn cydoesi a'r canrifoedd, ac na hen- eiddiant byth ? Nid ydwyf yn eu henwi. Rhaid i bawb ddewis ei gyfeillion, a dyna banes awduron a llyfrau. Yr ydym yn dod, yn ddiarwybod, i ymserchu yn ddynt, ac i deimlo rhyw ddwfn fwynhad yn eu cyfeillach. Melus ydyw eu geir- ian i'n genau,—' melusach na'r mel, rcI na diferiad y diliau mel.' VII. I Wcdi ysgrifennu yr uchod digwyddod l i ni ail ddarllen un o draethodau llen- yddol Dr. Lewis Edwards, o'r Bala, a da oedd genym ddarllen ei gyffes berson ol yntau ar y pwnc. Dyma rai o'i sylw- adau:— Yr ydym Pvn- coiio am luaws o lyfr- au y cawsom flas mawr wrth eu dar- llen oddeutu ugain mlynedd yn ol; ond pan ddigwyddo i ni edrych iddynt yn awr, nis gallwn beidio rhyfeddu i ni fod crioed mor ffol; ac yr ydym yn gorfod rhoddi yr ychydig gyfansodd- iadau y huom ni cin hunain yn euog o lioiin-iii yr un ffordd a hwynt. Ond v mae rbai llyfrau uwchlaw effeithio arnynt gan amser, ac yn myn'd yn fwy gwerthfaWr trwy bob prawf ::t I wneir o honynt.' Gosodiad Dr. Edwards, yn y traeth- awd dan sylw ydoedd, fod pob peth gwir fawr, neu wir brydferth, pa un byn- nag ai mewn natur, ai mewn celfyddyd a llenyddiaeth, yn dangos mwy o ragor- iaethau o hyd wrth ei fynycli ystyried.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Mewn adeg o heddweli y mae milwr Rws- siaidd yn caol gweithio yn y cynhauaf, er chwanegw nt ei ennillion, neu ivrth wnevd unrhyw ivalth arall. Creda y milwr Rwssinidd mewn tynaed, a rliydd north byclian ar ei fywvd. Y mae hyn, a'i ddiffyg neifau, yn ei wneyd yn fedr- us i ymladd aa unrhyw elyn, os y caiff ei I Rrw-ain a'i fwydo yn iawn.
POBL A PHETHAU- i !
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
POBL A PHETHAU- Yn Warrington. y dydd o'r blaen gorc:i- niynwyU dynes ieuanc o'r enw Amiie Viokers, meivh ddieitlir i'r dref, i sefyll ei pbrawf yn Mrawdlys Chwarterol Lerpwl, ar y cyhudd- iad o dorri i mewn i dy Lena Bostoek, Latcliford. a dwyn geniau a dillad, Galwodd y garcharore-s ar yr erlynes, y sawI sy'n wraig i filwr, a ohafodd fwyd a llety trwy dwylI. Arhosodd yno rai dydd- iau, ac aeth i ffwrdd. Yn ystod absennol- deb Mrs. Bostock dywedwyd iddi dorri i'r ty, ac ysbeilio'r celfi crybwylledig. 4 Sylwodd arolygydd yr lieddgeidwaid fod yna gyhuddiad o gyffelyb natur yn erbyn y gnrcharore6 am droseddan yn Altrinchani, Knutsford, a Salford. Yn Aberdeen, ychydig ddyddiau'n ol, cwymjpodd mur uchel ar adeilad neilltuol, gan ladd tair dynes. Eu henwau oedd Mrs. i Rae, gweddw Mrs. Contts, gwraig i wneu- thurwr berwedyddion, a Mrs. Honeyman. + 6- Ymddengys fod y gwragedd yn pacio pysg- od ar y pryd, a chwympodd gwal o fries, oedd ar ganol ei hadeiladu, i lawr drwy nen- fwd yr adeilad. Claddwyd y gwragedd mewn pentwr o adteilion. Canfuwvd golyg- feydd calonrwygol wrth dynnu'r trueiniaid allan o'r ehwalfa. Niweidiwyd tri nea bed- war o bersonaii eraill, hefyd. Adroddwyd hanes difrif iawn mewn cwest I a gynhaliwyd yn Lerpwl, y dydd o'r blaen, eysylltiol a niarwolaeth Louisa Connor (3 i). Mynegwyd fod y drancedig yn byw gyda labrwr o'r enw George Penketh. Yfai i orniodedd, ac yn enwedig felly dros y Sul. --+- -+- Plltli anEer yn ol anafodd Penketh ei js- gwydd, a c-hafodd driniaeth feddygol. Caf- odd hotel o gyfFur neilltuol gan y meddyg. Defnyddiodd oddeutu ei banner, gan rcddi'r ffweddill mewn potel arall, y sawl a osod- wyd ganddo ar y silff uwchben tan y gegin. Dywedai y drancedig fwy nag unwaith y earasai fnn". ond ni chymrodd Penketh sylw 0 hyn. Oddeutu deg o'r gloch nos Sadwrn aeth adi-ef, a chafodd hi'n eistedd yn y gader yn feddw. Yn ddiweddarach cydiodd yn y bote] oedd yn cynnwys y cyfFur gwenwynig, a dy- wedodd rywbeth i'r perwyl ei bod yn bwr- iadu gwenwyno ei hun. Yn3 rhoddcdd y botel wrth ei genau, ac yfodd o honni. Cip- iodd y 1-jotel o'i llaw. Fere Sul canfu ei bod yn farw. Hy-spys- calfl hynny i'r heddgeidwaid. Profodd y dystiolaeth feddygol mai achos y farwolaeth oedd yfed y gwenwyn, a bwriwyd yn unol a hynny. Y dydd o'r blaen darganfnwyd Mrs. Bran- fill, priod Mr. Capel Lesle Branfill, Evetsliam, swvdd Worcester, cyn hynny o Y nystaw, Clydach, Morganwg, swydd yng nghatrawd Morganwg, wedi boddi gy<la'i phlentyn, mewn Dyn bvehan yn Kempsey, swydd Wor- cester, ger cartref ei thad, Mr. P. S. Wil- liams, ynad adnabyddus. Mewn cwest ar y cojff mynegodd Capten Branfill fod ei wraig yn poeni oherwydd ei fod yn mynd i'r ffrynt. Methai a chael hyd iddi dydd Sul, ac ar ol chwilio oddeutu car- tref ei thad, cafodd hi a'i phlentyn pedwar mis oed mewn llyn. Yr oedd ei briod yn ei dillad nos. Methodd poh ymdrech feddyg- ol a'i hadfer. Dywedodcl meddyg fod y drancedig yn hy. nod o deimladwy yn ei ffordd, 32 y gallarsai unrhyw bryder meddyliol mawr achosi dyr.. ysni yn ei rhoswm. Yn ddics, yr oedd yn orffwyllog ar y pryd. Yr oedd y ffaith fod 01 phriod yn mynd i'r rhyfel yn sicr o fod y nrif achos o hyn. Bwriwyd hunanladdiad mewn cyflwr o oi-ff wylle,,Id yn achos y fam, a llofruddiaeth yn erbyn y fam yn aehos y plentyn. Gwrandawyd pethau rhyfedd iawn mewn achos yng Nghasnewydd, ychydig ddyddiau'n ol, pan y cyhuddwyd Cadwaladr Roberts, gwr o Gaernarfon, o fegera yn yr heol. Dywedodd yr heddwas fod y carcharor yn cael ei ddilyn gan oddeutu deucant o blant yr ysgol. Cymerai yntau arno wcddio yn yr heol, ac elai o ddrws i ddrw-s gan ofyn i ber- -sonau i gynorthwyo yng ngwaith yr Argl- wydd. Pan i-ybuddiwyd ef gan yr heddwas cod- odd y carcharor ei ffon, gan ddweyd yr ym- laddai gyda'r cwnstabl yn enw'r Argl- wydd.' Yr oedd gan y carcharor swllt a grot mewn ceiniogau. Gwaeddai ddarnau o'r Ysgrythyr, hefyd. Pan ofynwyd iddo a oedd ganddo rywbeth i w ddweyd, dywedodd: 'Folle<ldigion,-Am y pymtheg mlynedd diweddaf euthum o dref i dref, a dinas i ddinas. 'Rwy'n ddigon gon- est, ac wrth weld fod fy amgylchiadau il.,Yii yn isel, mae pobl yn fy nghamddeall. 'Rwy'n siwr fy mod yn ddigon paroc. i weich- io, a drwg gennyf roddi trwhwI i chwi. 'Rwyf am barhau'n mlieii hef-o'r gwaith tra rjiydd Duw nerth i mi.' Ar ei addewid i adael y dref gollyngwyd ef yn rhydd. Cyrhaeddodd dwylo sgwnar fechan, o'r enw Velenheli; perthynol i Greystones, gov Gray, i Gartref y Morwyr yn Lerpwl, y dydd n'r bben, ar ol amseroedd enbyd iawn. Gwaredwyd hwy gan griw y Lacrtcs,' ar ol bod mewn gwrthdarawiad a lioni-o yn y ■sian (-I. Gadawodd y sgwnar Gar,ston oddeutu ped- war o'r gloch fore Sadwrn, yn llwythog o lo, i New Ross, Waterford. Arolygid hi gan bedwar o ddynion. Ymddengys i'r sgwnar angori heb fod nepell o New Brighton, nos I Sul, ac i'r gwrthdarawiad ddigwydd fo["' Llun, pan gyehwynodd y llestr i'w tllaith. I Ni chollcdd criw y Laertes ddim am- ser mewn lansio eweh, ond methasant a mynd iddo. Di'Sgwylid i'r sgwnar fynd i lawr ar unwaith. Llwyddodd y Laertes i ddod i ochr y Ilestr affodus, a thrwy osod cwcli neu ddau ar yr ochr arall, galluogwyd I y Yelenheli i ddal ar y wyneb. + -to- -to- Yn y eyfamser taflwyd rhaffau o'r ager- long, a llwyddodd un dyn i gyrraedd y Laertes.' Yr oedd ei bye-han ar fwrdd y llestr ddrylliog, ac nid hawdd gan y criw oedd cefnu arno. Ymddengys mai ci call iawn ydoedd. Ymddanghosai fel yn deall yr hyn oedd yn mynd ymlaen. Dringodd ysgol heb gymorth neb. Ar ol eyrraedd i'w phen ed- 1 rychodd o'i gwmpas, fel pe'n awyddus fod popeth yn iawn ar y bwrdd is law iddo. -to- -+- I Pan ganfu fod y dwylo'n iawn ysgvdwodd ei gynffon, a phranciodd yn hapus hyd fwrdd y Laertes. Aeth y sgwnar i lawr oddeutn tri ehwarter awr wedi'r gwrthdarawiad. Yr oedd caddug trwchuis ar y mor pan ddig- v.yddodd hyn. Collodd y llongwyr bopeth ar en lielw. Ail-agorwyd v cwest a ohiriwyd yn St. Helens, ar gorff Jane Elizabeth Rerhard 6">6), gweddw, y sawl fn farw ar v o. Rmfvr. Codwyd ei chorff o'r gladdfa mewn canlvniad i lythvr a gaed ymhlith ei heiddo. i Anfonwyd y Ilythyr i nith iddi, sv'n byw yn Workington, ac a fn'n byw gyda hi.  -+- Dyma'r liythyr:—' Os y marwaf yn sydyn, dvmunaf i chwi weled Mr. Ellerirgten, y! prif gwnstabl, ond ar yr un cyfrif ni ddylid fy nghladdu heb gwe.-t. Os y cleddir fi cyn i(-Iiwi wybcd, rhaid fy nghodi o'r bedd, a cbynnal ewest arnaf. Os y gadewir fi yn y <1 da ear am ddeuddeng mis, fe fydd yn rhy I ddiweddar. Fe welwch both gymrodd le ar ol i chwi j ymadael ar ddalennau papur cyiTelyb i liwn, Rhaid cu rhoddi yn nwylo Mr. Elleaington, i'w defnyddio'n erbyn y dyn sy'n gysylltiol a hwy. Ni chymraf fy mywyd fy hun. Fe'i cymerir, fel y cymerwyd ef eddiar eraill, gan yr un dyn, ac i brofi hyn rhaid fydd codi corff arall. Y mae'r oil wedi ei j'sgrifennirn glir ar ddalennau eraill. Seliwyd y eyfryw i fyny, ac y maent yn y cyfeiriad a roddir ar y cerdyn amgauedig. Ni roddir hwy i neb ond y chwi, pan y cymerwch y cerdyn nwn. Bu ymron imi golli fy mywyd ddwy- waith ers pan yr aethoch i ffwrdd.' Ar agoriad y cwest, yn ychwanegol at y Mytiiyr, darllenwyd datganiad 0 eiddo'r ¡ d'aecdig mewn ewyllys, y .sawl a arwydd- ai, i raddau mwy neu lai fod rhyw fath o orffwylledd yn ei hannesmwytho parthed v pv.-ysigrwydd o gynnal cwest ar ei chorif Avedi ei marw. Y prif dyst ar yr aehlysur hwnnw oedd Mr. Thomas Gerrard, landlord y drancedig, a'r sawl a apwyntiwyd yn ysgutor iddi. Cyfeiriodd y Crwner sylw'r rheithwyr at yn mis Rhagfyr. Wedi marw y wraig rhoed amgylcliiadau'r farwolaeth, a ddigwyddodd tystysgrif niarwolaeth gan y eofrestrydd yn y dull arferol. Ar ol hyn bu i'r perthynasau anfon y l]y- thyr, &c., i'r prif gwmtabl. Pan ddeuwyd a'r cyfrvw i sN-Iwli, crwner, cafodd gorff y wraig allan o'r gladdfa, ac wcdi'r archwil- j iad .anfonwyd cynnwys yr ystnmog i fcdd- yg enwog. Mynoa;odd y meddyg hwnnw iddo ddad- ansoddi cynnwys yr ystumog, ac na ehanfn wenwyn marwol ynddo. Fodd bynnag, caii- fu ychydig o beth tebyg i wenwyn, a gallas- ai'r drancedig fod wedi ei gymryd i gymell cwsg. Nid oedd dim yn y eyfryw yn achosi niarwolaeth. Credai meddyg uchel arall nad oedd wenwyn yn ei chyfansoddiad, ac ar ol ymchwil fanwl yr oedd ef o'r farn mai aehosion naturiol a brysurodd y diwedd. j Bwriodd y rheithwyr yn unol a hynny. Digwyddodd gwrthdarawiad y bore blaen rhwng dan gerbyd trydan yn Rcch- | dale. Rhuthrodd nn i'r Hall, gyda'r can- lyniad i'r ddau yrriedydd gael eu gwa^sgu yn v peirianwaith. Anafwyd hwy'n drwm, ac aed a hwy i Ysbvty Rochdale. Gweinydd- wyd ar ddau deithydd, na anafwyd mor erw- in, gan ddoctoriaid yn yr he,01. Dygwyd dynes oedranus, o drwsiad parch- us iawn, i'r llys yn Southport, am yr all dro, y dydd o'r blaen, ar y cyhuddiad o' grwydro'n wallgof. Yr oedd ganddi 11 Ip. yn ei meddiant, yn cynnwys 44p. o aur. Gofynncdd twrnai'r ddiffvnyddes i'r yn- adon gymryd yr achos yn breifat. Dywedai mai efe oedd yn gweithredu drosti mewn aehosion cyfreithiol. Yr oedd y foneddiges o foddion mawr iawn, a theimlai mai eywil- ydd o beth fuasai gwrando'r achos yn gy- hoeddus. Gallai foddhau'r ynadon ei fod yn na ddylid ei ddwyn ymlaen. Sylwodd Cierc y Llys mai mantais fiiwii yn wyneb yr hyn glywodd ef ynghylch y ddi- ffvnyddes gan y doctor, oedd gwneud yn hys- bys yr hyn ddywedid am dani. Dadleuodd y iii-i-iiai mai'r cwesti'.vn oedd, ai oedd y ddyn*- b yn amhwyllog ai peidio. Os nad oedd y ddynes yn iawn yn ei meddwl, credai nad oedd yn iawn i'r cyhoedd gael gwybod. + 4 Dywedodd y meddyg fod y cldiffynyddea :vn tynnii'n nila(,it iliewn dyddiau, aÏ bod weithiau yn bur ryfedd ei ffyrdd, ond nad amhariad ar ei meddwl. I bob pwrpas yr oedd yn. ddiniwed, ond blinid hi gan y syn- iad bwganllyd fod ar bobl eisieu ei harian. Cyhuddai hobl o hyn, end ni ("nwai neb yn bersonol. Methodd yn lan a'i thael i gy- huddo un person neilltuol. Nid da iddi oedd byw ei hun, ac ni chaf- cdd pobl aeth i fyw gyda hi lawer iawn o gysur, a gadawsant hi. Peth budd- iol iawn fuasai i'r fainc orchymyn rhyw gyfran allan o eiddo'r ddiffyn- yddes, am berson i ofalu am dani. Sylwodd clerc y fainc nad oedd gan y fainc awdurdod o'r fath. Yn wyneb tystiolaeth y meddyg gollyngwyd y gyhuddedig yn rhydd. Gwysiwyd Thomas Burke, labrwr ieuanc, o Drecynon, yn Aberdar, y dydd o'r blaen, gan Sarah Farley, geneth ieuanc, mewn achos o dadogiad. Y clerc: Pam briodweh chi'r eneth bryd- ferth yma? Petrusodd y diffynydd. Y clerc (wrth yr eneth) Ydach chi'n barod i'w briodi o? Achwynyddes Ydwyf, syr ni fuaswn ond yn rhy faloh. Y clerc (wrth y diffynydd) Yrwan, ydach chi'n foddlon i'w phriodi hi? Y diffynydd Wel, tydio ddim o bWY'.3 gen i wneud, svr. Y clerc: Fe ohiriwn yr achos am fi; Ewch a phriodwoh yn y cyfamser-dyna'r peth gorau ichwi. Me wn ewest ar gorff meudwy o Woking, 73 m hrydd oed, a gaed yn farw yn ei dy bndr a thlawd, dywedodd swyddog y plwyf iddo ehwilio'r annedd, acllael symiau o 911p. a llSp. yn guddiedig. Ar ol ei gladdu am bum niwrnod a han- ner pfodd mwnwr mewn gwaith haearn ger BarrovV ei waredii. Ar ol chwalu a ehlirio muriau trwehus oedd rhwng y truan ag ym- wared, gofynnodd un o'i waredwyr iddo sut yr oedd, ac atebodd yntau ei fod yn teimlo'n bur dda, wir! Yn Bow Street, ychydig ddvddiau'n ol, rhoed nodyn banc o seithhunt i heddwas am weithred wrol. Ymddengys iddo redeg ar ol bnw-h oedd yn rhuthro trwy'r heolvdd. Gafaelcdd yn ei chyrn a'i ffroen, a chyda deheurwydd mawr taflodd hi ar lawr. -.d 6 1- 6 Dvwedir fod yn agos i gan' mil o Irdiaid Cochion yng Nehanada. Edrvdd adroddiad blynvddol v Llvwodraeth ynghvlch aehosion yr Indiaid fod eu hiechvd yn dda iawn. D v. wtelir, hefn1, frnl eu li,ai,fei-ioiiviiii(,wid yng nghwrs y blvnyddoedd, a'u bod yn dod yn brvsur o dan wahanol ddvlanwadau'r 0°"" liresonnol, ac nid netJi an^hvffredin o gwbl i'w gweled cartrefi'r Indiaid wedi eu dod- refnu'n brydferth a gorffennedig.
-.__-.__..-.-RHITTff YN,
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
RHITTff YN, SEFYDLU GWEINIDOR; YN PEN DREF. Nos lau diweddaf cvnnaliwyd cyfarfod sefydlu y Parch. H. W. Hughes. Rhyd- ymain, Dolgellau (cvn-weinidog eglwys yr Annibynwyr yn Moeltryfan, sir Gaernar- fon) yn weinidopr Ceglwys i Annibynwyr Pendref a Galltegfa, Rhuthyn. Llywyddwvd gan y Parch. James Charles, Dinbych, a dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. R. Ernest Jones ( M. C. ) Croesawyd y gweinidog newydd yn gyn- nes gan y cadeirydd, a dywedai ei fod yn gwybod yn dda. am yr eelwvs y magwyd Mr. Hughes yndd- Trodd allan ddynion rhagorol. Clywsai dystiolaethau uebel i Mr. Hughes fel nregethwr rhagorol. Deuai i Rhuthyn fel dyn ieuangc, a diau y gallesid disgwvl .llawer o waith oddi wrtho. Mr. T. H. Roberts (diacon hvnaf eglwys Pendref) a estynodd groesaw i Mr. Hughes ar ran yr egolwys, a dywedai mai enw Mr, Hughes oedd yr unig un roed o flaen yr eglwys, ac yr oedd unfrydedd hollol ar ei ddewisiad. Darllenodd Mr. Roberts lythyr oddi wrth y Parch. Elwy Williams, gwein- idog eglwys M. C. Bethania, yn dadgan ei anallu i fod yn liresennol, ac yn dymuno IIwyddiant i Mr. Hughes a'r eglwysi. Siaradwyd ar ran eglwys Galltegfa gan Mr. David Jones ( un o'r dianoniaid ), a dar- Penodd lythyr o eglwys Moeltryfan, yn dwyn tystiolaeth uchel i lafur Mr.'Hughes tra yn yr ardal hono. Hyderai Mr. Jonea y byddai i'r eglwys rcddi pob cefnogaeth i'w gw<Mnidog newydd. Y Parch. Isaac James (B) a estynodd groesaw cynnes i Mr. Hughes fel dyn ieu- angc oedd yn cael y fraint o ddilyn y diw- eddar a'r amvyl Barcb.lDavid Jones. Siaradwyd yn mhellaoh van y Parchn. W. G Williams (W.). R. R. Parry ( M. C ), ae Ernest Jones — yr oil yn dymuno y goreu i Mr. Hughes. Cydnabvddwvd v creiriau caredig a'r croesaw gan y Parch. R. W. Hughes mewn ychvdig eirin. ii p" rpasoL Tefyriwyd trwy weddi gan y Parch W. G. Williams.
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
LADIES BLANCHARD'S PILLS Are nnhTaHtd for ?U In-e?I?ritiM, &e., tkey tp?d? afford relief and neTer fail to ?UtTi?te all Y.g? They supersede Pennyroyal, Pil Oochia, Bitter Apple, A a. BIAKGHAED'8 are the Xett of all Pills for VtaMb Sold in boxes, 1/1 J, by all Ghemista. or poet ire., san« prlee, float Laelie Martym, Lt. Oheanase, 34, DcJxtu Laae, Ltttww Free onapla k yaet free, UL fmae