Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
10 erthygl ar y dudalen hon
y DIWEDDAR MR. JOHN MORRIS.…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
y DIWEDDAR MR. JOHN MORRIS. i Ie, ysywneth. y diweddar. Crohd i'n ? nicd(tnvl na, NN,(,I(,d (-?l wvneb sirio] byth mwy yn y fueLcdd I hon. Ei Ie uid edwyu ddim o hono fi mwy.' File! Lle gwagfyddhwnw mewn afrifed gyfeiriadau, ac er fod ;n bossibl ei lenwi, ni lemvir ef rnwy gan John Morris. Cyfeirio yr ydym, wrth gwr a, at farw. olaeth un oedd amvyl genym, a cby- faill agos atom, Mr. John Morris, o faelfa cyfamverthol Mri. Morris a Jones, Sir Thomas' Buildings, Liverpool, ac (! Lletty'r Eos, Llansannan. Un o feib- ion Cymru, un o feibion Hiraethog I oedd ef, ac y mae Cymru benbaladr yn i fwy dyledus iddo ef, ac i eraill tcbyg I iddo, nag ydym erioed wedi ei sylwedd- oli. Gwr tawel, addfwyn, heddychol, end ag ymenydd yn ei ben oedd, o fudd, nid yn unig iddo of, ond i'r rhai ag a ddelai i gytl'yrddiad ag ef. Dynion fel Mr. Morris ydynt asgwrn cefn cym- deithas. Xid oedd ef yn galw ei hun yn arweinydd, ac yr oedd yn rhy wyl- aidd i edrych arno ei hun fel esampl i neb arall. Ond gwnaeth Avaitli rbagor- ol, angenrbeidiol, a boddhaol. Dynion fel efe sydd eisieu mewn byd ac eglwys -dynion pa rai y gellir dibynn arnynt bob amser. Un o fechgyn Llansannan o ran gwaedoliaeth oedd Mr. Morris—hen fangre Tudur Aled, William Rees, Henry Rees, ac enwog-ion eraill. Ni ddisgwyliodd Mr. Morris i neb ei roddi ochr yn oehr o ran enwogrwydd a'r rhai a enwyd, ac ni fwriadwn wneyd hynv. Ond meiddiwn ddyweyd fod gwasanaeth Mr. John Morris i'w wlad, i'w genedl, ac i grefydd, yn gyfryw ag na fyddai yn anfri ar un o'r c-ewri a nodwyd i'w gy- ferbynu a hwy. Gwasanaeth tawel, gwasanaeth o'r golwg, gwasanaeth y pwyllgor a'r ty, ydoedd ei eiddo ef, yn hytrach na gwasanaeth y pulpud, neu y llwyfan. Mae angen am y naill fath a'r llall, ac y mae Hafur y naill yn di- bynu ar y llall. Fel dinesydd cymmerodd Mr. Morris ei ran yn amgvlchiadau a dyledswydd- au y wlad. Yr oedd yn ynad heddwch yn sir Ddinbych, a rhoddwyd arno yr I anrhydedd uchaf ag oedd yn bossibl i'?w frenin ei wneyd yn y cyfeiriad hwn, trwy ei ddewis i fod yn Uchel Sirydd yr .J un sir. Yr oedd yn Rhyddfrydwr aidd- 1 gar, agored, a chysson. GwyddaT -;i blaid y gellid dibynu arno. Cyimygiwyd iddo amryw o swyddau mewn cyssylit- iad a'r blaid Ryddfrydig, ond gwell gan- ddo ef oedd gweithio yn dawel o blaid yr egwyddorion y credai ynddynt, ac ni dderbyniodd yr un cynnyg o'r fath. Mewn cyssylltiadau crefyddol yr oedd yn weithgar a llafurus. Fel ei hynaf- iaid, Methodist Calfinaidd oedd ef, a pharhaodd mewn eyssylltiad agos a'r enwad parch us hwn hyd y diwedd. Yr oedd yn ddiacon gyda'r enwad yn egl- wys David Street, Liverpool, er's naw mlynedd ar hugain. O'r flwyddyn 1890 hyd 1897, bu yn gyfarwyddwr a thrys- orydd i'r Gronfa Fenthyciol. Efe, Lefvd, oedd trysorydd lleol y Grenhad- aeth Gartrefol, a thrvsorydd ei gyfav- fod mip,olIn-d ddyrld ei farwolacth. Efe, yn 1907, oedd llywydd y cy far fod misol. Bu am amryw flynyddoedd yn gadeir- ydd yr Association Trust,' yn aelod o'r gymmanfa gyffredinol, He o gyfeistedd- fod gweithiol y Genhadaeth Dramor. Bu, hefyd, yn drysorydd i fund y Cenhadon Methedig, a Chasgliad yr Iwbili. Yr oedd yn Gymro trwyadl a theyrn- garol. Yr oedd yn aelod o'r cymdeith- asau canlynol, ynghyd ag eraill:— Liverpool Welsh National Society,' Cvmmrodorion, Llundain; Cambrian Archaelogical Society, a Chymdeithas Pobl sir Ddinbych yn Llundain. Heddyw, Chwefror yr 2il, rhoddir ef yn ei fedd. Gorwedda bellach yn naear Llansannan hyd nes y cano yr udgorn diweddaf, pan, mewn gwir ddiogel obaith yr adgyfodir ef i wynfyd tra- gywvddol gyda'r Tesu, yr hwn a garni mor fawr.
AGORIAD Y SENEDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
AGORIAD Y SENEDD. Cyferfu r Ty nos Fawrth ddiweddaf, yng lighanol arwyddion o frwdaniaeth a, disgwyl mawr. Pwnc chwildroadol y icyfarfyddiad newvdd oedd, darpariadau Pwyllgor Arben- nig Blwydd-daliadau a Bnddion i Swyddog- ion a Milwyr. Gwelir ou bod ar raddfa. eangach, a hynny'n annocheladwv, nag v bwriedid iddynt fod ar y cychwyn, ac ant gryn lawer ymhellacli na dim yn hanes y Wladwriaeth tuagat gydnabod yn anrliyd- eddus wasanaeth ein dynion arvrrol. Myn- ega'r pwyllgor fod y c-ynnydd hwn mewn cydnabyddiaeth i'w ystyried ynglyn ag achosion a gyfyd o amgylchiadau arbennig y rhyfel bresennol yn unig.' Bu'r pwyllgor yn dra meddvlgar gyda'r bI'vy dd-da 1 iada u, a r gydnabyddiaeth deuluaidd. Yr egwydd- or a gedwid mewn golwg oedd, f<xl v budd yn ddigon ol i gynnal y (lerbynydd, ac i I fagu'r plant yn briodol. Ac os nad --w -i- pwyllgor wedi gweithredu'n ddigon antur- iaethus yn ol syniad rhai pobl ar y pwynt hwn, fe ellir bod yn weddol sicr mai ystyr- I iaethau ai-ianol a gyfyngodd arno. Ond yn J sicr, ni ddylid angbofio y gall gwlad gy- i foethog fel yr eiddom ni ff arddio, fod yn gyfiawn, ac y dylai'r golud cenedlaethul mewn unrhyw aclioq, prun ai yn ililloll- gyrchol drvryr Trysorlrs, ncti J\,J arall, nal y wlacl, a'j' rhni sy'ii dibynmi aniynt, neu cn j gadael i drengu. Gan nas gall neb odder ystad fel yr olaf, y mae'n well, olierwydd amryw re'^ymau, fod hyn i'w "nel1(1 yn ii-n- iongyreliol I,Vjv Trysoriys. Dyma engreifrtiau o rai gwolliantau yn y darpariadau. Cyn y rhyfol telid pumswllt o ben-,iv,-n i weddw milwr tyfFrcdin pan dorrodd y rhyfel allan, codwyd ef i saith a ohwech, ac yn awr argymelia'r Llvii-odi-iietli ei godi i ddegswllt fan leiaf, g'yda chyn- nydd yn ol oed y weddw i fyny i bymtheg swllfc pan y cyrhaedda 45 mlwydd oed. Etto, cyn y rhyfel, nid oedd gan y sawl a II ddibynnai ar y milwyr di-briod bawl i ben- siwn o'r cronfeydd cyhoeddus. Yn awr cyn- hygir fod i ii- rhoddi i'r sawl sy'n I dibynnu ar y milwr -rvfwej,tli fi-i- :swm a dalwyd gan v milwr, TIVII I' morwr, yn ystod ei He's, ar y dealltwriaeth nad yw'r eyfan- fiwm yn fwy na'r pensiynau a adewid i'w weddw, pe gadawai un. Xi wnaed argym- hellion eto gan y Pwyllgor gyda golwg ar bensiynau a ohydnabyddiaeth deuluaidd y Kwyddogion. Yn sicr, ni raid aros yn hir heb drefn sylweddol ar yr adran yma, hefyd, gan fod y cwynion yn fawr a. chv- ffredinol mewn amryw achosion. Y mae'r nm~ei' wedi dod pan y dvlid goscd yr holl drefniadau ariannol hyn ar sylfeini busnes, ac i'r adeg wawrio pan na bo bryder ac an- obaith yn rhengoedd nifems milwyr a theu- luoedd ein teyrtias. Hyfryd yw meddwl r.ad yw hvnny'n amhosibl.
DR. ELLIS EDW ARnS. I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DR. ELLIS EDW ARnS. Ar ol oes faith, a honno'n fawr mcwn gwaith a dvlanwad, dyna bennaeth Coleg Diwinyddol y Bala wedi mynd i ffordd yr holl ddaear. Yr oedd arwyddion dadfeiliad yn amlwg, ar brydian, crs tro byd, ac hwyr- nch na ddaw'r wybodaeth am ei dranc yn Thyw annisgwyliadwy iawn i lawer a'i had- ivaenai. Afraid dweyd y bydd ei fanv':>l golled anrhaethol i adrannau pwysicaf byw- yd Cymru. Treiddiai ei ynni a'i bersonol- iaeth drwy gylchoedd Adrlyg a Chrefyddol J Dywysogaeth ar hyd y blynyddoedd, a If lman iawn y teimlir colli gwr o'r fath yn y r cylehoedd hynny. f: Cododd do ar ol to o bregethwyr ac ys- 1 golheigion, a sieryd y cyfryw am dano'n "ddieithriad gyda'r parch a'r edmygedd ? mwyaf. Yr oedd yn boblogaidd yn eu plith, 1' meddyliai yntau'n uchel o'i ddisgyblion. Nid yw Cymru wedi syhveddcli amloehr- c-dd ac athrylith Dr. Ellis Edwards. Eto v if gwna, hynnv. Rhaid i rai dynion gael eu -eladdii cyn y gwel cenedl eu gwerth. Ang- ..au yw bywyd rhai dynion. Gan fod gofod yn brin y tro hwn, a ninnau ar fin mynd i'r I wasg, fe gawn gyfleJ helaethach yr wythnos nesaf.
1 RHUTHYN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
RHUTHYN. ¡ Yn Hys ynadon Rhuthyn, dydd Linn, wntteti cyfeiriad at farwolaeth ls-gadben J. Arthur Hughes, cyfreithiwr yn swydclfa y»Mri. Johnson n. Brundritt, Rhuthyn. Bu -Tarw me,%vn canlyniad i iirchollion a dder- byniodd ar f.,teq y rhyfel. Mab ydoedd i Mrs. Hughes, Llanelwy, a'r diweddar Barch. J. Eli as Hughes, rweinidog y Methodistiaid yn Llundain. Nid oedd yr ymadawedig ond 27ain mlwydd oed.
I-. i DOLANOG.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
i DOLANOG. MARWOLAETHATT. r Cymmerodd ciaddedigaetli y diweddar Mr. Job Davies, Weeg, le dydd Gwencr, yn myn- went Saron. Gwasanaethwyd wrth v ty gan ei weinidog, y Parch. W. Price, Llanfair Caoreinion. Yn y capel cynnaliwyd gwas- anaeth byr, dan Jtrweiniad y Parch. W. Price. Darllenwyd rhan o'r Ysgrythyr gan y Parch. D. Evans, iicor, a chafwyd anerch- iadau byrion gan Mi*. R. Gittins, y Fael- dref, a'r gweinidog. yr hwn, hefyd, wasan- aethodd ar lan y bedd. Dydd Mercher, y 27ain cynfisol, bu farw un arall o'r hen ardalwyr, Mr. Ellis Jones Morris. Foeldrehaiarn, ac efe yn 74ain mlwydd oed. Bu farw yn dra disymmwth, W' nad oedd yn grvf ei iechyd er's amser. Yr oedd yn ddvn o anigvffredion cryf, yn dreiddgar ei sylwudaeth, ac yn ddarllenwr eang. Darllenai v Fancr yn gvsson er's blynyddoedd meithiou o. mawr oedd ei ddis- gwyliad am ei gweled bob wythnos. Yr oedd yn aelod :'Ie yn flaenor gyda'r Wesley- aid yn Saron. Oymmerai ran amlwg yn am- gylchiadau crenuldol a gwladol ei ardal, ac yr oedd ei lJwvll a'i fedrusrwydd yn hawlio gwrandaivind. Yr oedd yn wtr gweddw er's blynyddoedd, a gadawodd bed- air merch a lln o berthynas.au ar ei ol. Cymmercdd y gladdedigneth le dydd Sad- wrn, vn mynwent plwyf Llanerfy]. GA-as- anaethwyd wrtb y tv, cyn cvchwyn gan y Parchn. W. Price, Llanfair Caereinion. ac E. H. Evans, Llamgndfan, ac yn yr eglwys a'r fvnwent, gan v Parch. T. D. James, rheithor y lie. rddodd y Parcll. E. H. Evans yr omyn c Bydd myrdd o ryfeddod- iSrc., i'w ehantt ar lan v bedd. CYFARFOD CYSTADLEUOL. Cynnaliwyd cyfarfod cvstadleuol yn nghapel Moriah rtos IVener diweddaf. Llywydd, y Parch. A. Blackwell, Meifod; arweinydd, Mr. R. Gittins, y Farfdref. Reirniadwv<J v gerddoriaeth gan Mr. J. Jone-9, Tv'nrbvd, n'r amrvwiaeth can v Parch. A. Blackwell. S. Mr. J. Erfyl Wat- kin, Llanfihangel. Aed trwy raglen faith. Ymgeisiai cvnnifer ng wytb i ddeuddeg ar ra; o'r cystadlenaofchau. Ym.<reisiodd ned- "war parti ar v ^edwarawd Craig yr Oe> oodd sef. Llanifhangel, Rhiwlas, Dolanon:, ac Ef-ail Llwyrliavth. Dyfarnwyd y diwedd- af yn oreu. Canwvd yn dra chymmeradwy <ran y Mri. E. Morgan, Tv Mawr; J. Jones, Ty'nxhyd, n J. Erfyl Watkin. ac unwyd i ganu yr anthem genhedlaethol Gymreij2 cyn, ymadaeL-fhhebydd.
TELEGRAMS 0> CENTRAL TELEGRAPH…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
TELEGRAMS 0> CENTRAL TELEGRAPH OFFIS. PEN BLWYDD GWAEDLYD. Dydd Mercher, wythnos i'r diweddaf, er- byn hyn, yr oodd Caisair Germani yn cael pen ei flwydd. Yr oedd ei fyddinoedd a'i lynges yn awyddus am ddathlu yr wyl hon a buddugoliaetli. Er eu holl ymdrech a'u iiabertihau gwallgof i geisio sici-liau hyn, lbou y cwbl yn ofer. Dywed v newyddiaduron fod ugain mil o fywydau Awstriaidd a Ger- manaidd wedi eu haberthu yn yr ymgyrch ddiobaitb. Fc gafodd y Caisar ei ben blwydd, ond y mae mor o waed arno, ac a erys arno i dragwyddoldeb. Aeth Pilat, wedi condemnio Crist, i olchi ei ddwylaw am fod gwaed gwirion arnynt. Dywedir gan rai fod y Caisar yn wylo oherwydd y rhyfel. Ond pe wylai hyd ei fedd, ac wedi hyny i dragwyddoldeb, ni ddiffoddai fflamau ei uffern na golchi ymaith y gwaed. HERIO HEROD. -1 Ile laddodd Herod greulon lawer o raban- od, ond syrth ei hynodrwydd creulon yn y cyfeiriad hwn yn mhell islaw sylw yr Arch- lofrudd o Germani. Nid oedd Herod wedi tyfu yn ddigon o Gristion i wneyd y gwaith anfad fel ag y dylasid ei wneyd. Am ei fod yn Gristion, ac yn ddigon rhyfygus i ddweyd fod Duw o'i du yn y rhyfel, y mae hwn yn gwneyd gwait.h ag y buasai Herod yn cywil- yddio oblegid ei anfedrusrwydd. Gwelais un o'r darluniau a anfonir gan Germani i'r America i geisio enill cydymdeimlad y wlad bono. Darlun o filwvr Germanaid-d ydoedd mewn pentref yn Belgium yn anwesu plant bychain, ac yn rhanu melysion rhyngddynt. E-* cymaint geisiant olchi ar yr ystaen, fo I erys gwaed y babanod yn for o gyhuddiad i'w herbyn fyth. CREULONACH LAWER NA NERO. I Cyn y rhyfel bresenol os byddai rhywun y.i cael ei ystvried yn greulon-ddyn byddem yn ei alw yn Hen Nero o ddyn." Erbyn hyn y mae Nero wedi colli ei bawl i'r teitl a'r enwogrwydd y maent heddyw yn eiddo Wilhelm. Pe huasai yn hosibl i Nero ym- wtbio allan rhwno; muriau ei gollfarn a rhoddi tro yn ngwlad celanedd heddyw, bu- asai yn barod iawn i ddeisyf am gael troi yn ol gartref, am y buasai ganddo gywilydd ei fod erioed wedi goddcf gwisgo y teitl o greulon. Nid oedd v ffaith iddo chwareu ei grwth pan oedd Rihufain yn llosgi ond megis dim vn ochr vr hyn v gallodd y Caisar ei wneyd. Lladd y Cristionogion ddarfu ef, ond y mae v Nero presenol wedi dod yn Cation ei hun yn gvntaf, ac wedi hynv lladd poib Cristion nad ydoedd o Germani. PEN YSBEILIWR. I Hcb law bod yn fab i'w dad as etifedd (,) Ymherodraeth Germani, v mae. y Ty- wysog Caronog yn fawr ei awydd am i'r byd dybio am dano fel gwr ieuangc liawddgar ao anhoff o bob cweryl, heb son am ryfel. Fe geir rhai personau yn y wlad hon yn bared i gredu mai un felly mewn gwirionedd ydyw. Gormod fyddai i neb deimlo yn ddig wrth y sawl ymhoffa mewn meddwl yn dda o un ag y tybia y mwyafrif mai adyn hollol ddS- egwyddor ydyw. Yr hyn a wrthwynefown ydyw gwaith y cyfryw bobl yn ceisio gwyn- galdhu y fath gymmeriad du. Os yn wr heddychton, gonest, pa ham yr ymostynga i gyflawni gwaith y petrnSai y lleidr penaf, cyn hyn, ei wneyd p Waeth faint a rag- rithia, erys y ffaith tra pery hanes, ei fod heb law yn hoff o ryfel, yn Arch-Ysbeiliwr y cread, a'i ysbail yn cyrhaedd Berlin yn llwythi trenau. I MENDIO'R DDANODD. j Gadawn lofruddwyr, celwvddwyr ag JT9- beilwyr Germani ar hyn, fe ddaw terfya i'w hanwiredd, creulondeb a sarhad hwythau. Er mwyn ceisio anghofio, pe ond am funyd fer, oil banes anymuriol difyrwn ein hunain a banes Bobbi ddiniwed. Yr oedd Bobbi wedi syrthio un diwrnod a tharo ei dalcen yn bur dost. Rhedodd ei ewyrth, hen langc solet, ato i'w gysuro. Er mai hen langc ydoedd, yr oedd yna rhyw wythiCn o gynhesrwydd yn ei gyfansoddiad awgrymai iddo mai y peth goreu allai wneyd i wella'r clwyf ydoedd ei gtisanu. Felly fu. "Dyna fo, Bobbi," ebai, "mi fendith ar unwaith yrwan." Sychodd y bychan ei ddagrau, ac wedi llwyr anghofio ei boen ei hun, gofynodd i'w ewyrth a fuasai yn picio i lawr i'r gegin a rhoi cusan i'r cuok i fendio ei danodd hi. Onibai nm fodolaeth Cen- sor bnaswn yn dweyd a aeth yr ewyrth ai peidio. I BETH DDAW 0 HONOM. Wn i ddim both ddaw o honom ni, na wn yn wir." Y mae yna ymadroddion fel hyn i'w clywed yn ddyddiol or nelled ydym a:' hyn o bryd o faes yr anrhaith. Ymen- yn yn ddeunaw ceiniog, y pwys; dim ond pum pwys o flawd am swllt, y matches wedi codi, pobpeth o fewn v siop wedi codi ei bris, a'r gwr yma ddim yn cael gweithio ond rhvw dridiau yn yr wythnos." Dyna breg- etlb ddifrifol un wraig wrthyf yr wythnos ddiweddaf, a chan y tybiwn mai cryn or- chwyl fuasai cael ganddi ddeall gwir sefyllfa pethau ynglyn a. chodiad pris vr ymborth, dywedais fod yn rhaid i ni ddygymod a llawer o bethau croes oherwydd y rhyfel. Y RHYFEL, WIR.' ebai hithau yn ysgornllyd, peidiweh chwi na'r siopwr a meddwl mai irhyw greadurea y gellwch fy suo i gysgu wrth sibrwd y gair rhyfel yn fy nghlusi ydwyf. Na macligen i, mi wn i fwy na hyn yna tydi rhyfel ddim ya achosi banner y codiad yn mhris pethau. a tydw inau ddim yn ddigon hurt eto i fedd- wl y dylem gael pobpeth am yr hen bris, nao yn ddigon annysgedig i foddloni ar y stori mai ar y Germans y mae y bai fod prisiau wedi codi yn agos i ddeg ar hugain y cant. Y mae yna yn ein gwlad ninnau hen rabscal- iwns mor ddiegwyddar a'r un German, a n l iw nhw ydyw'r bobol sydd yn budr-elwa a<r ein tama-id gwael. Pe cawn i fy ffordd mi saethwn bob coppa sydd yn amcanu at gor- nelu ein bwydydd er mwyn dwbl elwa. Mae y Germans yn lladd babanod, ac mae y cor- nelwyr hvn yn greulonach wrth eu llwgu." YB YMENYN YN DDEUNAW.' I ran gyrhaeddodd v wrailr at yr ymad- rodd hwn yr oedd ei gwaed yn bur nehel, a'i llais wedi cyrhaedd cywair nad oedd traid clustfeinio i'w glywed. Gwelwn ar unwaith fod y wraig yn deall ei thestyn, a phan ofyn- odd i mi sut y gallwn brofi fod y rhyfel yn effeithio ar y gwartheg fel ag fod yr ymen- yn mor ddrud, tybiais y buaswn yn vsmalio tinvn er mwyn eucbael ati ei hun. Dywed- ais wrthi fod yna ddyn o sir Ddinbych wedi prynu buwch o rywle yn agos i Yarmoutii, ac fad bono wedi dweyd hanes v Germans vn dropio bombs wrth y buchod eraill, ao fod y "-(-eli. ei gyru yn ai yn eÜ i mi peidio, bti raid mi ffoi, a thyhiaf mai doeth i mi ydyw eadw o ffordd hon am y rha^tg. AT RHYDWEN.
LLANDEGLA. -..-I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLANDEGLA. I Yn gynnar boreu ddvdd Ma wrth, Ionawr 26ain, bu farw yn ddLsymmwth y brawd anwyl Mr. John Evans, Green Lodge, vn 67ain mlwydd oed. Mab ydoedd i'r cliwedd- a. Mr. Cadwaladr Evans (Pen y Stryt), eo, fel ei dad bu yn ddiacon am flynyddoedd yn yr eglwys Annibynol. Ennillodd iddo ei hun le pairehus. yn ei ardal enedigol, ac yn enwedig yn yr eglwys, a bu yn brydlawn a ffyddlami i bob moddion o ras oedd vn ci allu, a hyny am amser maith. Iddo ef nid oedd le yn y byd yn debyg i Landegla, a'r lle-cyn m'J'af cyasegredig ar y ddaear yd- oedd Capel Pen y Strvt. Dydd Gwener canlynol eymmerwyd yr hyn oedd farwol o hono i fynwent Pisgah, pi-yd y daeth tyrfa o bob] ynghyd o bell ac agos er dangos eu parch a'u hedmygedd o hono vn nghanol arwyddion o alar mawr, liiraeth, a chydymdeimlad dwfn. Gwasan- aethwyd ar yr achlysnr wrtih y ty ac vn y capes gan v Parch. T. E. Thomas, Coed- poeth', a thalwyd teyrnged uchel o barch iddo ganddo, ac hefyd gan y brodvr Mr. Hugh Roberts, Llangollen, & Mr. Meredith Jones, diacon hynaf yr eglwys. Sylwodd Mr. Thomas nad oedd eglwys Pen y Stryt ddim wedi codi llawer o breg- ethwyr, na dynion enwog, ond. ei hod wecli magu amryw o ddynion defnyddiol, a chyf- eiiiwyd at y diweddar Mr. David Davies, Wavertree, Liverpool, fu yn ddiacon am flvnvddoedd yn Grore Street, Liver- pool Mr. Edward Davies, a Mr. Moses Evans, fu yn ddiaconiaid yn eglwys Anni- bynol Kensington, Liverpool, yr olaf yn fra.wd i'r ymadawedig. ac i gyd, bellach, wedi cael eu galw oddi wrth eu gwaith at eu gwobr. Yr oedd y nerthynaRau canlynol yn vr tlngladd-Mrs. Evans (gweddw). Mri. John Parry Evans, Walter Evans, Goronwy C. Evana, Ivor Alun Evans (mei'bion). Mrs. Hugh Davies, Carrog; Mrs. Thos. Hugb<es, Pbostvllen; Miss Adelaide EvanR, Miss Ceturah Evans, a Miss Gwlndvs Evans (merched), John.E. Davies a Mairy Gwyn- eth Davies (wvr "ac wyres), Mr. Evan Evans, Llettv (bra-uxl), Mrs. Barnard, Hafod Daf- olog (chwaer) Mr. Thomas Huhes. a, Mr. Hugh Divies, meibion-yn-nghvfraith; Mr. Robert K. Evans, Liverpool (brawd-vn- n^hvfrai( th), Mr. a Mrs. J. Hughes, Llan- gollen CbrawdL a'r Mri. J. C. Evans, Liver- pool John Alun Evans, Henry Evans, Cae j Madog: John Williams. Gors; Meredith Evans. Mr. a Mrs. John Hughes (Ap Tegla), Miss Miriam Williams, Miss Alice Evans, Mr. a Mrs. Abram George, Mrs. Henry Evans, Mrs. Edwards, Mr. Barnard, Mr. Hugh Hughes, Mr. a M. Wilcox, Coed- poeth Mr. a Mrs. William Hughes. Yr oedd yr arch wedi ei porehuddio 4 phleth- dorchau (wreathes), oddi wrth Mrs. Dew- hurst, BodkVis Hall; Mr. a. Mrs. Preseott. Liverpool; Post Office Staff, ac hefyd, oddi wrth ertlwvs Anr.ibynol Southport. I Bydded yr Arglwydd yn dyner o'r weddw air plant yn cu £alar..
ILLYDIARDNENOG.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I LLYDIARDNENOG. MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH DAFYDD EVANS, LLETTY CARIAD. Drwg genyf na fuasai llaw amgenach na'r eiddof wedi rhoddi cofnodiad eisoes o far- wolaeth yr henafgwr ymadawedig a.r dudal- enau y 4 Faner,' gan fod yma. ohebwyr hen- ach na OlfJ ao yn ei adnaiVod yn well. Ond gan mai arnaf y mae y goelbrea wedi dis- gyn y mae yn bleser oalon genyf i anfon ychydig ysgrif i mewn er coffadwriaeth am ein hen frawd duwiol a hael, Mr. Dafvdd Evans, Lletty Oariad, gynt o Fryn Lle- welyn,' yr hwn a fu fairw nos Lun, lonawr lleg, yn 91ain mlwydd oed. Yr oedd wedi mwvnhau iechyd rhagorol drwy ei ocs hir- faith. ag eithrio iddo ychydig flynyddoedd yn ol golli ei olygon, a chan iddo fod yn ddigon calonog i fyned dan driniaeth law feddyg a, hwynt, cafodd ei olwg ei adfer, a medrai ddarllen yn hwvllls hyd yr amser olaf. Ei hoff newyddiadur oedd y Faner.' Ni chnfodd ond wvthnos o gystudd, fe dreuliodd y rhai hyny mewn dedwyddwch drwy eSgTn i frnwes ei Geidwad yn orfol- eddus. Nid yn ami y cyfarfyddtT- a neb wedi eu bendithio mor helaeth mewn cvfansodd- iad a blynyddoedd ag v bendithiwyd yr ym- adawedig, a defnyddiwyd y hYWYd hir gan- ddo mewn gwasanaeth caredig a didwrw, a haelionus yn mheb cvIch. Yr oedd yn amaethwr cyfrifol a llwyddiannns vn ei ddydd, pan yn cadw v fferm yn Brynllewel- yn, 80 yr oedd yn weithiwr caled a diw-vd. ac yr oe<ld ei ol yn amhvg ar y fferm. Fel pen teulu yr oedd yn ofalus, ac addefn pawb a'i hadwaenai na thywynodd haul erioed ar dad mwy ymroddedig i'w deulu na'l1' ymadawedig, ac nid oedd unrhyw nberth ganddo yn rhv ddrud ei roddi ar allor llwyddiant a dedwyddweh ei briod a'i Want. Fel cymmydog. yr oedd bob amser yn 11awn earedigrwydd a chvmmwynasgarwch yn y gymmydogaeth. Dyn natur oedd Mr. Evans, y mae hyny yn amlwg yn y gof- golofn oedd ganddo wedi ei darparu yn barod, a hono oddi ar dix Bryn Llewelyn, ac y mae yn golofn hardd, hefyd, ag ystyried mai gwaitfo natur ydyw. Fel orefyddwr, yn un peth yr oedd pethau crefydd yn syl- weddau gmiwg yn y bywyd teuluaidd* ac vr oedd yn grefydd iachus, resymol, yn rhoddi ei lie priodoI i ddylooswyddau y bywyd hwn, yn gvstal ag i hawliau uwoh v natur vabrvd- ol. Hyfryd yw gweled bywyd Hawn dyddia-n fel yma yn syrthio fel ffrwyth adidfed oddi ar y pren. Siomedig yw ffafr, ac ofer yw tegweh ond dyn yn ofni yr Arglwydd, efe a gaiff glod.' Cymmerai ef a'i briod ddr- ddardeb neillduol yn yr achos yn Llvdiad, a. hyny yn ei holl agweddau, ac ymddangos- lent fel pc byddai eu bywyd yn vmffurfio oddi amgylch y canolbwynt nefol. Cliwith yw meddwl fod ei sedd yn wag- yn v tv, o dan v pulpud, ac yn yr Ysgol Sul, o'r hon Yr oedd yn fynychwr selog. Gellir dyweyd am dano iddo gael ei dori i lawr yn nghanol ei waith, o herwydd yr oedd yn bresennol v 8ul di- weddaf ond un i'w farwolaeth, a'r nos Lun canlynol, ac felly, ni thynodd ei law oddi ar yr aradr, fie ni edrychodd vn ei ol o'r cv- chwvn hyd derfvn eithaf ei diaith, ond os yw ei corph erbyn hyn yn y pridd. a'i vs- brvd difaVbi wedi esgyn at vr Hwn «'i rbops, arhosed adgofion bvw am dano i felvsu ein profiadau 1-1C i awchlymu ein hvmdrochion ar ryd y llwvbrau addurnent ei fvwvd hardd Pt. Y (Iydd Gwener dilynol i'w farwolaetDi daeth tyTfn. liosog ynghyd i dalu v parch olaf i'w weddillion marwol drwv ei osod i r orphwys yn mynwent y cgpel. Llv^-vddwvd y gwasanaeth gan y Parch. E. B. Lloyd, Bwlchnewydd. Cynnaliwyd y gwa-sanaettf i gyd yn y capel-dim ond rhoddi emvn allan wrth y drws. Yn y eape^ darllenwyd gaa Mr. D. C. Jones, Llanllwai, gweddiwyd gin y Parch. E. G. Rees, Aborgorbeek yn& Iå. afadwyd gan v brodyr a gonl,rn-Ar Mr, Evans fel cymmeriad a Christ ion, y Parch. E. B. Lloyd; Gwernogle Evans, LIen. stephan, a D. Jones Gwernllwyn. Ar ol canu emyn, oetlipwyd allan i Ian r bektd., yna cweddiwyd gan y Parch. D. Jobc., Gwvddgrug, a rhoddwyd eaayrf alias gan Iv Parch. J, T. Edwatrds, Llanfvnydd. DymA,'r englyn a ndroodedd Gwer-njRgje Evans ar lan y bedd:=- '0 fewn hedd yn y fan hvti' v gerwedd Gwron Brynllcwelyn Cymmeriad gwlad yn y glyn, Nefol ydyw ei flodyn.' Gadawodd i alaru ar ei ol briod, tri mab, a dwy ferch, lliaws o wyrion, a phorthynaBfHl eraill. Ymgysured ei bried a!i blant' ei fod wedi marw yn ytr Arglwvdd, a dyd.dand yr Arglwydd hwynt a dyddanwch ei iachaw- dwriaeth;' a bood i'w frodyr a'i olvwiorvdd crefyddol ddysgu gwers bwysig oddi wrth yr amgylchiad gyda golwg ar fyrder ac an- siorwvdd. bywvd, a'r angenrheidrwydd o fod bob amser vn barod, 'canys yn yr amr ni thybi^ och v claw Mab y d¿n.' HwJdwoh i'w lwch.—Gdhebydd.
- -'- -" - .- - "_..- -_...-LLANELinAN.__
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
LLANELinAN. CYFARFOD LLENTDDOL A CHERDDOROL. Cynnaliwyd cyfarfod llwyddiannns a lli. osog iawn yn nghapel M.C. y lie uchod dydd Ian, Ionawr 28ain, am dn a chwech o'r gloch. Cymmerwyd y gadSair yn nghvfarfod yr hwyr gan Mr. Ellis ^Roberts, Cae hir, Gwyddelwern, ac arweiniwvd yn fedrus a doniol gan Mr. Joseph ba,vies, Clawdd- newydd. Y beirniaid oodd.ut :Cerddor-- iaeth, Parch. T. Elwy Williams, Rhuthyn. Yr arholiadau, Parch. E. Williams, B.A., Clnwddnewydd. Yr adroddiad- an. &c., Parch. E. Williams, B.A., ac E. Williams, Pandy'r Capel. Amrywiaeth, Mri. L. E. Price, Cefnygader, ae R. H. Ed- wards, Bryn S.M., a Mrs. Cowley, Hondre Cottages. Cyfeiliwyd gan Mr. W. A. Llovd. T.S.L., Rhuthyn. Ysgrifenydd, Mr. Robert Jones, Hafodlas. Dyfarnwyd y gwobrwyoa fel y canlyn:— Unawd i blant dan 12 oed-I, )Jair Jones • 2. Kitty Price; 3, Tommy Jones, Hendro Bach. Unrhvw iinawd i ferched—1, Miss Annie Jones. Cynfal. JTnrhyw unawd i fE-ibion-I, Mr. R. Idris Williams, Gwyddelwern. Unrhyw unawd (challenge solo)—1, Mr. John Williams, Rhuthyn. Unrhvw ddeuawd—1. Mri. William Ddvie* a Rowland Griffiths, ClOMenog. Da- Unrh vw bedwnTawd-1, Mr. Williartr Da- vies, Clocaenog, a'i barti. Parti o blant heb fod dros 16-1. Parti Mr. Robert .Tones, Felin, Nantelwvd. Parti he b fod dros 16 mewn nifer. Ym* geisiodd pdwar-1. Parti Pandy'r Capel. dan arweiniad Mr. Lewis Jones. Canu pennillion. alaw, Codiad yr Ehed- ydd '—1. Mr. Philip Vaughan, Cvnfal. Adrodd i bTant dan 8 oed-I, Ititty Price: 2. Megan Davies, Ty'nvce-lvn. S, Harold Price, a Francis JoneB, ItenAr wh. Adrodd i blant dan 12 ood-l, Kitty Price; 2, Frederick Price, Hendre Baoh; 3, Mair Jones. Adrodd i ri dan 16 000-1, Rittv Price-, 2, Stanley Davies; 3, Mary Davies, TMI- 'rallt. Unrhvw ddadl rai dros Igew- oed. Ym- geisiodd per) war Tnrti-I. ifrf. William Williams, a Samnel Price, PwBgiaa; 2, Mri. Evan Davies ac R. Rogers, R"neglvrys. Arholiadian—dros 21. 1. Mri. Jofen Ed- Tvards, Cefn, a Thomas Jones, Cwm. Dan 21-1, Miss Andrey Jonpot, Pantygyne; 2. Miss Kate WyYlne, Rbwlf(\len. ft. Mr. lfctr Jones, Rrynawel; 8, Mr. J. D. Jones, Ty Capel. Safon fx.—1, Mr. J. Tegid Wyrm, Rhewlfelen. Safon vi.—1. Miss Mary Da- vies 2, Stanlev Davies, Tanrallt. 'Safon iv.-l, Mabel Davies, TanVallt; 2, Thomas Jones, Hendre bach; 9. Mair Jones; 4. Hugh Price Jones, Tv'r Capel. ( Rhodd Mam*—1, Frederick Priee, ao M, Jonos, Fottv Wp-n 2, Kitty Davies, Tan-raUt, a valmai Davies, TV'nyeelvn. Dyseu allan wrth rif yr adnodau—1, Mrs. Ann Davies. Glasfryn, a Miss Martha Da- vies. Tan'raTlt. Llythyr at wr ieuangl. Mrs. Roberts, Bryncymmau; Mri. Robert Jones, Hafod- las. a J. D. Jones. Tv CapeT. Cyfieithn o'r Saesneg i'r (Ivmmee-1, Stanley Davies 2, J. Tegid Wymi: 3. Thom- as Jones, Hendre Bach 4. MAlr Jones. Pencil sketch—1, Stanlev Davies. PrinceRs Flannel Petticoat—1, Mrs.. Jont-s, Pantygynan. Knitted cuffs-1, Kittv Davies. TanraJIt. Torth wen—1, Mrs. Elizabeth Price, Ron- dre bach. Pwys o vmenvn—1, Mrs. Jones, Pant-y- gynan; 2. Mrs. Jones, Hafodlas. Ar y aiwodd cvflwvnoruf v Parch. R. J. .Tones, dros y pwyllgor, ddiolchganvch rvnnes i'r cadeirvdd am ei nnerchiad n'i rodd hael- ionus i'r drysorfa, i'r arweinydd am ei gar- edigrwydd yn ymsrvmmeryd a'r gwaith; i'r beirniaid a'r cyfeilvdd, ac i bawb am eu cefnostaeth a'u cydvmdrech f wnerd y oyf- arfod vn un o'r rhai mwysf Hwvddianu«» a grnnal?<vyd er pan T sefvdlwvd ef. O dan olvgiaeth MrR. E dwards, Gartfuieuadfl, a MTS. Price, Hendre Bach, darparwyd oyt- lawnd er o yroSbortJi blasns Tr eorph yn yrr tafell y ftlgta-i.- Un oedd yuo.
. RUM t I'R MILWYR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
RUM t I'R MILWYR. YN ERBYN DYMUNIADAW KITCHENER. Yn nghwrs araeth o'i eiddo yn Stoke-on- Trent, y nos o'r blaen, dyma ddywedai Mr. Saleeby:— Yr oedd gan Arglwydd Kitchener eisieu cau y tafarnau am wyth o'r gloch-ond nis gallai ef-y dyn yr ydym oil yn dibynu arno-gael ei ffordd ei hun. Yr oedd gan- ddo ef eisieu gwahardd i ddiod gael ei chyf- lenwi i'r fyddin, ond darfu I Gyngfeor y Fyddin ei oruwch-reoli. Yr oedd yne gyf- lenwad o hen 'rum'wedi ei adael <Srvso4d er-Rbyfel y Bitriaid, ae anfonwyd ef allttn i'r ffrynt yn erbyn dymuniadaa a bwriadau Arglwydd Kitchener.' Gofldiai Mr. galee- by o herwydd dvlanwad y tafarnau ar eiii milwyr, ac yr oedd vn fater o otid na bae yr aweJuroodau yn darparu mwy o adlon- iarta-eu cyfer. Yr oedd y pria hwyaf a delid am rvfel gan y genedl hon neu rhyw gene?? arall yn un mewn bywydau dynol, 9&M.7 y lat1t bon,. <? BMwa CBn'?ta.eit?n ayfo?.