Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
EGWYDDORION DINASYDDIAEm
EGWYDDORION DINASYDDIAEm Adolygiad ar lyfr Syr Henry Jones, I Tin Principles of Citizenship. I WRTH wrando ar ambell arawd, a darllen ambell lyfr, ni ellir lai na theimlo fod yr awdur a'i destyn wedi eu hieuo'n anghym- harus. Nid ydynt yn deall ei gilydd nac yn perthyn i'r un byd o feddyliaeth. Ond ni ddywed neb hynny am y gyfrol sy'n awr ger ein bron. Ni ellir hapusach priodas na'r un a geir yma. Athronydd hyfedr yw Syr Henry, gwr ag y mae ei glod yn hysbys drwy'r gwledydd fel meddyliwr dwfn, clir a gofalus un sy'n arfer torri trwy'r allanolion ac edrych i mewn hyd at galon pob cwestiwn. Ac heblaw hynny, gwyddom ddwyn ohono fawr sel dros ei wlad a'i genedl, ac fel dinesydd o'r wladwr- iaeth. Yn y gyfrol hon, gan hynny, cawn gyfuniad o'r athronydd a'r proffwyd, y meddyliwr craft a gafaelgar, a'r pregethwr hyawdl a thanbaid. Cymer afael cawr yn egwyddorion dyfnaf ei bwnc, ac wedi hynny gwyr pa fodd i'w cymhwyso at gydwybod a chalonei ddarllenwyr. A phwy a ddywed nad yw hwn yn destyn ag y mae gwir angen traethu arno ? Ac yn enwedig yn yr argyfwng presennol, pan newydd fynd trwy gySroadau fiifaol y blynyddoedd diweddaf. R: construction yw gair mawr y dydd, a, gelwir arnom oil i wneuthur ein rhan tuag at adgyweirio, os nad greu o newydd, ein sefydliadau gwladwriaethol, cymdeithasol a chrefyddol. Ond, atolwg, pwy sydd yn mynd i wneuthur y gwaith ? Pan eu i adeiladu ty, gelwir am ben saer i gynllunio, ac am grefftwyr medrus ar drin pren a maen. Os am wneuthur reil- fiordd newydd, rhaid wrth ddynion cyfar- wydd a'r gorchwyl a hyddysg yn y gwybod- aethau angenrheidiol. Ymhob gwaith a masnach o bwys gofynnir am wyr profiadol a gwybodus yng nghyfrinion yr alwedigaeth. Nid digon synnwyr pen bawd, nid pob ymhonnwr a wna'r tro edrychir yn' hytrach am ddynion a aeth trwy gwrs o addysg a phrentisiaeth bwrpasol. A ydyw'n wahanol yn y gwaith uchaf ac anhawddaf o'r cwbl, sef adeiladu neu adgyweirio'r wladwriaeth ? Pwy, er enghraifft, a anfonir i ddeddfwrfa'r wlad ac i eistedd ar y cynghorau trefol a gwledig ? Ai'r dynion sydd wedi astudio egwyddorion dinasyddiaeth a bwrw'uprentis- iaeth mewn gwaith cymdeithasol ? Cato pawb! nage, ond rhywun-rhywun sydd ganddo hunanfudd i'w geisio neu fwyall i'w hogi; rhywun sy'n freg ei dafod neu'n drwm ei logell. Ai nid gwir dilys yw, am lawer o'r dynion sy'n ein cynrychioli heddyw ar y cynghorau a'r senedd dai, na wyddant ond yn agosaf peth i ddim am egwyddorion cyntaf gwleidyddeg ? Ni flinwyd hwynt erioed gan gwestiynau o berthynas i natur gwladwriaeth beth yw ei hamcanion a'i dyletswyddau. Ac eto oddi wrth fwngler- wyr o'r fath yma y disgwyliwn am nefoedd newydd a daear newydd yn y rhai y certryf eyfiawnder a heddweh. Ond yr ydym oil yn ddinasyddion, yr hyn sy'n golygu breintiau a chyfrifoldeb. Fel aelodau o gymdeithas ac fel deiliaid o wladwriaeth, ni allwn fyw bob un iddo'i hun. Pa nifer ohofioma gymerodd hyn i ystyriaeth bwyllog a difrifol ? Onid credo distaw ami un ydyw nad oes arno ef unrhyw ddyled i'w wlad na'i genedl, gan ei fod yn talu'r trethi, yn cadw cyfreithiau'r tir, ac yn ennill ei fara beunyddiol trwy lafur diwyd a gonest beth yn rhagor a ddisgwylir oddiar ei law ? Am atebiad, darllener y gyfrol hon gan Syr Henry Jones. I'r wladwriaeth yr ydym i ddiolch am agos bopeth sydd gennym. Ofer i ni'n awr fyddai dechreu enwi, gan fod yr enillion, y eyfieusterau a'r breintiau a dderbynnir gennym yn ddirifedi. Ac mewn canlyniad, rhwymau mawrion sydd amom, i gydnabod ein dyled ac i wneuthur yr hyn a allom tuag at wasanaethu'r wladwriaeth. Ni ellir pwysleisio gormod ar ein cyfrifoldeb fel dinasyddion, ac eto y mae lie i ofni na feddylir nemor am hynny, ac na wyddom ond ychydig yn ei gylch. Palla gofod i ni gymaint a chrybwyll gwahanol rannau'r ymchwiliad. Y mae'n faes eang iawn ac yn ymagor ar lu o gwest- iynau dyrus ac anodd. Buasai'n dda gon- nym gael trafodth helaethach ar rai o'r pwyntiau yn wir, y mae'r llyfr drwyddo wedi ei bacio'n dynn o feddwl. Nid ar redeg y gall neb ei ddarllen rhaid cymryd hamdden i sylwi'n fanwl ac i fyfyrio'n ddwys ar lawer adran. Nid yw'n debyg y dywedir ynddo'r gair olaf ar ambell bwnc, a Syr Henry fuasai'r olaf i honni anffaeledigrwydd. Un o'r gwyddorau sy'n cynhyddu'n gyflym ydyw Gwleidyddeg, a digon posibl y ceir gweledigaothau newydd ar rai o'r materion yn y dyfodol buan. Ar hyn o bryd, fodd bynnag, nid oes awdurdod uwch nag awdur y gyfrol hon. Wrth ddar- llen ei waith, gwyddom ein bod o dan ar- weiniad gwr sydd yn feistr ar ei bwnc, yn berffaith gyfarwydd ym mhopeth sy'n werth ei wybod o waith awduron eraill, ac yn meddu ar farn annibynnol i nithio'r gwir oddi wrth y gau. Hoffem weled pobl ieuainc ein cenedl yn ymffurfio'n gymdeithas- au i astudio'r llawlyfr penigamp hwn. Ni ellir ei well i'r amoan hwnnw. l 1. W. O. JONES. I
Y stafell y Beirdd.
Y stafell y Beirdd. Y cynbyrchion gogyfer A'r golofn hon i'w oyfeirio-PEDROG. 217 Prescot rd., Liverpool GWYL Y GENI. I Gwyn G6r gynheuai i gan,—nes i'r nos I O'r nen ddianc allan I Daw wyneb Duw Ei Hunan I siriol lys yr Wyl lan. C. PBDROG. Y NADOLIG. I Dylem ganmol y N adolig-am gu Ddinam Gar mawrfrydig Ar ei drem cysur a drig I adyn condemniedig. Ei Ion, annwyl, Ittn wynob-a welwyd Mewn anoleu breseb Yr Hwn ni fu'r doethion heb lawn weld ei loew anwyldeb. Ar ol y siriol seren-y doethion A deithient yn llawen Ar ei llwybr yn yr wybren Liw nos goleuai y nen. Ar fyrder rhag Hid Herod-y dilesg Deulu aeth o'i drigfod Cael diwall le rhag trallod- Ie'n awr ydoedd ei nod. O'r preswyl lwydwswr brysiodd-tuar Aifft, Heb ddim trwst symudodd, Yn ddistaw ymadawodd, 0 Fethlem ei drem a drodd. Ioseff a'r bachgen Iesu,-a'i dSr fam Dirf oedd ynddi'n Hechu Dan nawdd y Nef cartrefu Wnaent yno drwy'r diwmod duo Yr lawn a roes y Prynwr Iesu-byth Fydd yn bwnc i yrru Yn y Nef wen lawen lu I gynnar lafar ganu. Prestatyn. COLLBN. PENTREF CAPEL GARMON, GER LLAN I RWST. I 0 bentref dymunol, ar lethr y bryniau, Uwch murmur y Conwy, sy'n fiwsig i gyd, Yng ngolwg dihafal fynyddoedd Eryri, Pinaclau anwylaf. rhamantau y byd. 0 DT y Blawd Ceirch i wrach 'rhen Ben Llithrig, Mi'ch gwelaf fel cymyi yn codi o'r m6r, Gan adael y ddaear, ei halaeth a'i gofid, Mewn xlwyfol gymdeithas gyfriniol &'t I6r. 'Rhen Siabod a'r Glydyr, a Thryfan, a Dafydd, Ar Ddysgl Penhelig, Llewelyn—i gyd Swyddogol eich gwisgoedd yn entrych y nef. oedd, Yn cadw cymundeb â'ch Crfiwr o hyd. o bentref bach hawddgar hyfrytaf dy safle Ym mysg y clogwyni a'r bryniau mae'th sail; Y blodau persawrus, grisialog aberoedd, Y dolydd meillionnog, a'r coedydd di-ail. 0 danat mae dyffryn fel gardd y perlysiau, Ymdroella y Conwy a. hiraeth o'i Hi oeda, breuddwydia, nes digia y weilgi- Carlama i fyny i'w chyrchu i'w g61. Mi sefais, do, ganwaith, ar Fane yr Ysgol- dy Gan wylio noswyliad di-stwr teyrn y dydd A'i bwyntil ddigymar yn lliwio'r Eryri, Nes cwympo celfyddyd o'i gorsedd yn brudd. t Ar awel y deheu fe gyfyd murniuron Y dyffryn, yn seiniau pereiddiaf i'm elyw; Yr oil ar eu heithaf, mewn ymdrech di- orffwyj? Yn rhoddi'r**gogoniant i'w Crewr a'u Duw. Can gwerin yr afon, a dwfn fas y ceunant, Alto'r aberoedd, a thenor y nant,— Yr oil mewn un cytgord mawreddogysblenn- ydd, Yn aeinio eu moliant ar uchaf eu tant. Pan losgir y CrSad gan fflamau y Diwadd, A'r bryniau yn llamu i ferw y lli, Chwi reibus elfennau dinistriol, 0 byddwoh Yn dirion o'r fro fu mor annwyl i mi! W. G. POWELL, Yøgol y Cyngor, Capel Garmon. CORONWCH EF. I Coronwch leau mawr, Coronwch Ef Chwi holl drigolion llawr, Coronwch Ef Yn Frenin ymhob gwlad Boed lesu'r Ceidwad mad, Mae'n haeddu pob mawrhad- Coronwch Ef. Chwi engyl gla4 y nen, Coronwch Ef Yr Oen fu farw'n Ben, Coronwoh Ef Ei gariad sydd erioed, Mae'n haeddu. yr holl glod, Tra fyddo'r Nef yn bod- Ooronwch Ef. Ymunwn oil i gyd, Coronwn Ef Rhown barch i Brynwr byd, Coronwn Ef Y ddae'r a'r nof yn un, Dyrchafwn Fab y Dyn, Pob enaid yn gytftn, Coronwn Ef. Welsh Church, Dublin. JOHN LmwHJ. ] tfff? C?MfcA, J9?&M?. I j
Advertising
Telephone 1137 Royal Established 1804 ROBERT ROBERTS, ESTATE AGENT 33 Netherfield Road South Has Property to Let in various parts of the town. Mortgages arranged. Valuations made 1 11 1 1 i 1 ■ i j ■ 4,l ■ 'saaa—WBga Eatabllahod 1884 Bootle Estate Office, 149 STANLEY- ROAD. BOOTLE. T. W. Roberts, FJU. W. D. Litto IFAJ. VALUERS and ESTATE AGENTS. TELEPHONE. 1417 BOOHS (Z Wim). Telephone No. 79a J. LEWIS JONES ESTATE AGENT & VALUrajl 60 Victoria St., Liverpool. Properties carefully managed. Bents per sonally collected. Purchases and Sales 118 gotiated. Mortgages arranged and Tn—» ances effected. THOMAS 6 JONES, ESTATE AGENTS VALUERS, INVESTMENT BUILDINGS. 61 Lord Street, Liverpool. TelephonO N 0.868 Bank. Properties Bought and Sold. Mortrnges arranged. Valuations made. Rents collected Henry Jones, ESTATE AGENT, VALUER PROPERTY AUCTIONEER, 3 Lord Street, LiYeppMl J*RZ I BoUra .1. 0. JONES WILLIAMS, F.I.I., M'fA't-g & VilUlK, 11 Boundary Place, Moss St Liverpool. not# lass. Tolopheae. NOt Key, R. E. HUGHEb, Katate Agent, Surveyor d Values. Charing Cross, Birkenhead, :ft .0.-18 IW, BM HoaMe loLrtud <oT Bu I, vwim mt ? *e Town M? out dbbi" All* Laad Cht ?MforB?diBgMtmoMa. AdvaMMtaa?? XoiMem. tt?tMMdoott. meats ()DU"*4 am Properv eMtM? -a-404 HUCIHES & JONES' 'ILLUSTRATED LIST aent FRE. on written requeet. Choice Selection of Residences for Sale. WIRRAL, CHESIIIIkEt NORTH WALES, Oc. relophones 156-157. Telofframs—" Bstattoa," Ofinces-I & 2 HAMILTON SQUARE, DIRKKNHJZAD. Cledwyn Hughes & Hughes ESTATE AGENTS. Property Bought and Sold. Mortgages Arranged. — Rents Personally Collected. o^Maghes^' 161 Duke St., Liverpool Il. 1I1/llbes Telephone Floyal 4095. PATERSON a THOMAS, ESTATE AGENTS, PRISWYR, ARWERTHWYR ElODO, 16 OOOK STREET, LIVERPOOL. YSTADAU TIROL; PRESWYLFAU MEWN TABV A. GWLAD, EIDDO MEWN TArA SIOPAU, A BUDDIANNAU DYCHWELIADOL. PRYNNIR NEU GWERTHIR YR UCHOD DRWY GYTUNDEB CYPRINAOHOL. GOROHWYLIR YSTADAU A PHCB MATH AR EIDDO, A CHESGLIRYR ARDRETHOEDD. TREFNIR MORTGAGES. GWERTHIR REAL ESTATBSAR EOCSIWN YN LERPWL A GOGLEDD CYMRU. Oblegid Uiioaovigrwydd aiiferth ein cwatneriaid ymy-g pobl ariann? y mae Paterson a TholDU yuubl i ymdrafod s'r o ddo mwyaf neu Ueiaf. Oa 088 gennych eiddo i'w werthu yn Lerpwl D'. Ogledd Cymru, anfonweh y manyliou inni neu 08 ydych yn ymchwil rhyw eiddo, anfosweh pa betfc ø. ddymuneoh eiga-l a PATERSON a THOMAS, B8TATB AGENTS. 16 COOK ST., LIVERPOOL. Palatine Trade Protection Office (Upool), SB Exes-age Chamber*. I Bixtath Street LIVERPOOL, and at LONDON. Subscription li is, per anaum. IosludM na UNHMINND nombar of mllMttQM < iwowH 11t 1315 Cenual (j lines), 'Welegraou, Qwn« F;Ipl* for (nrttwr pardewanm- ( .A.JNI.ÐH.OftM"I.
dd ¡ I Clep ? ClawddI
 dd ¡ Clep ? Clawdd I I [GAN YR HUTYN.] I Yr Isaac Digyffelyb.—Yr oedd y diweddar Barch. Isaac Jones, Nantglyn, yn gryn ffefryn ar Y Clawdd yma. Bu'n gweinid- ogaethu yma, yn ardal Glan'rafon Gwrec- sam,—sef y Sowth Se—am rai blynyddoedd, gyda'r ddiadellSaesneg. Un doniol a gwreidd- iol ydoedd, a hoff ga.n bawb yn ddiwahan- iaeth. Loes drom gan Y Clawdd oedd clywed ei ffoi o dir y byw, pa ddydd. Rhowd iddo iechyd da drwy ei oes, a bu fyw i weld ei bedwar ugain mlwydd. Yr oedd yn wr o gryn allu, ac yn ffraeth tu hwnt i bawb. Disgwylid am ei ymweliadau mynych ar Sabothau i'r cylchoedd hyn, a chwith- tod mawr fydd o'i golli. Gallem ddywedyd pethau digrif a gwir ddoniol o'i eiddo, ond daw hyn eto. Gwledd, ond dim dant i'w chnoi.Melys gan ami filwr yw edrych ymlaen at gael Nadolig llawen gartref, wedi'r heldrin, Clywais un yn dweyd nad oedd wedi cael gwledd ers pedair blynedd, ond yr oedd wedi penderfynu ar un y Nadolig hwn, a thynnodd y gweddillion dannedd oedd ganddo er gosod y newydd i niewn a gwneuthur y goreu o'r wledd. Ond mawr oedd y siom y dydd o'r blaen gael gan ei ddeintydd na allai y peiriannau cnoi newydd fod yn barod iddo erbyn y Nadolig. Yr oedd o'i hwyl a siom aruthrol arno pan ddeallodd hyn. Gwae'r deintydcL druan Pvjysau dwrn Pedrog.—Gwelir oddi wrth dudalenau'r Brython fod llawer i wyl i'w chynnal yn Lerpwl a'r cylch i Gofio'r Geni," ond ow ow mor wahanol yw ar Y Clawdd, yn ol y gwelaf fi. Mae'r rhan fwyaf o'r gwleddoedd hyn yn bethau effeithiol iawn i anghofio'r geni. Ychydig o bregethu a geir ar y dydd, ond llawer o yfed te, a phethau gwaeth, megis dawnsio. Da gennym weled "Gwr y Drych" yn taro'i ddwrn yn drwm ar y ddawns ddi foes yn y rhifyn diweddaf. A clamp o ddwm sy gan Pedrog hefyd Da mynd yn ol at neges y dydd, sef at y "Geni Dwyfol." Rhaid adennill y dydd—sef y Nadolig Gwyn. Walet i bapur, ond pwrs croen i gadw pres.- Yr hen arfer wrth anrhegu oedd estyn pwrs. Ond y mae'r arian papur newydd wedi gwneuthur y pyrsau bron yn ddifudd, a chymer y walet eu lie. Rhoddwyd gan eglwys y nos o'r blaen bob o walet i'r bechgyn ar eu dychweliad yn ol. Cawsant hefyd wledd o bethau breision nad oedd angen gwell walet nag oedd ganddynt ar ei chyfer. Llawen oedd gwybod yn yr eglwys honno fod y cwbl o'r bechgyn glan a aeth allam wedi dychwelyd yn ol, o f6r a thir, yn ddi- anaf. Pa sawl eglwys ar Y Clawdd, neu yng Nghymru, all ymlawenhau'n debyg ? Ddysgu iddynt frolio gormod.-Da gennyf ddeall drwy y papurau fod paffwyr ffol y wlad hon yn cael eu curo'n swp y dyddiau hyn. Fe wna hyn gymaint a dim i ladd rhw-ysg y ffwlbri hwn yn ein plith. Mae'r peth wedi mynd yn bla y blynyddoedd diweddaf, a hynny hwyrach am fod hogiau Cymru a Lloegr yn curo pawb a ddeuai i'w herbyn wrth ffusto. Ond yn awr, mae'r llanw'n dechreli troi-cael eu curo y maent ac hyd nes yr atelir yr anfadbeth hwrf, da iawn hynny. O ynfydion, nid cryfion a dewrion ydych, ond gweiniaid corachaidd. Cau'r Olofeydd.—Ow Ow clyw Y Clawdd gyda braw fod amryw lofeydd yn y De ac ereill fannau yn cau i fyny am nad ydynt yn talu—sef talu i'r perchenog mae'n debyg. Mae'n talu rr-gweithwyr hwyrach. Dyma ddadl dros i'r wlad berchenogi'r glofeydd. Nadolig Llawen i- chwi, Mr. Gol.-Ac i bawb yn y Swyddfa. Caraswn gael ym- gomwest fawr ar Y Clawdd i chwi bob un ar y Nadolig. Mae'r galon yn llydan. ond y boced sy'n gul. Eto, dymunaf yn dda i chwi un ao oil.
BARA BRITH. I
BARA BRITH. I Y mae ambell un ohonoch yn medru dioddef gweld englyn yn yr iaith fain, ac felly hwdiwch :— When Ned first landed in London-he saw A sight quite uncommon, A nice mule from Ynys A mermaid and a Mormon. A nigger and a nugget-a lawyer Lying on a pallet, And in view in a new net A million of gray mullet. An englyn done in English—a peasant .Composing in Spanish. A people strictly popish, Fastings not feasting, on fish. Diau y gwelsoch yn y papurau honiad Dr. Vormoff, Paris, ei fod wedi darganfod cyfrinach sut i ymgadw'n ifanc tros byth, sef trwy grafftio chwarennau (glands) mwnci ar ddynion hen a methedig, nes eu gyrru i brancio a gorfoleddu fel ewigod. Ac fel hyn y canodd Idris yn y Western Mail, Caerdydd, i'r newydd da :— Hail to Voronoff, the mighty, Working 'mid the goats and rams, Making them, however ancient, Frisk about like kids and lambs Never mind about the monkeys, Hang their feelings when we can By a curious operation Give perpetual youth to man Youth at length must mind its number, Wholly now is it surpassed, Thanks to this renowned professor Age is young again at last Undertakers chuck their business, Cemeteries close their gates, Hearses, coffins in museums, if tLs as the paper states. Doctors all their fees are raising, Lot 'am raise 'em, and be blowed Who will take their nasty physic ? We are on the immortal road How the joy of former vigor In the breast once more more expands, Bringing youth in all its glory, Thanks to interstitial glands Watch Methuselah a-skipping, I Centenarians on the prance, ¡ Eighty, ninety, all the ages, J'oining in the merry dance Gone the old rheumatic twinges, Gone the asthma and the cough. Blessings on the ingenious grafting Of Professor Voronoff Goodness gracious, look at gran'ma Starting on the flapper game Heaven preserve us, there is gran'pa Tickling Susan-fie, for shame So, hurrah for the millennium, To this man our hats we doff- Great restorer of the ages, Wondrous Dr. Voronoff There's a fly within the ointment, As it always comes about. How shall we insure the humans When the monkey-race gives out ?
-"-' - -.- _-- -Ffetan y Gol.I
Ffetan y Gol. I ( ¡ fa) pa'tl:b J(/t: at'iC'ti i't Fjetati P, ai uyma'r gait sydd at m gmau:— Nmi?o:a OAU A NVTHtí'R GwUt. A gleddir ei iaith gydaj Morgan Llwyd ? At Olygydd F Brython. I Mr. Golygydd,—Dyma eiriau Maer Gwrec- isam wrth wrthwynebu dysgu'r Gymraeg yn yr ysgolion o dan reolaeth Pwyllgor Addysg Gwrecsara Wrexham is a border town, and has been an English-speaking place for the last 300 years." Ac ebe un o'r prifathrawon The curriculum is already too big, and the idea of adding Welsh is ridiculous." Wrth reswm, yn yr awyrgylch wrth-Gymreig hon, fe drengodd y cynhygiad i roi'r Gymraeg ar restr pynciau'r ysgolion ac fel hyn y dywed y Daily Post "The proposal was lost by a large majority." Ni wnaf un sylw ar yr uehod, ond yn wir, Olygydd annwyl, gobeithiaf yr angerddolir y fflam o wladgarwch sy'n cynnu ar y Goror yma, ac y ffyrnigir hi gan yr awel groea hon. Os oes eisiau cadw'r mam ar yr allor yn rhywle, mae eisiau yma. Ddydd Llun diweddaf dethlid tri chan mlwyddiant Morgan Llwyd o Wynedd yn yr un fro ag y gwaradwyddir ei iaith. Tybed ylcleddir hi'n yr un briddell a'r Cymro pur ? Mae yn y cylch lu o ffyddloniaid i'r Hen- iaith, ond araf iawn yr ymfyddmant ac yr ant i ryfel. Mae digon o chwiiio baneri tua Dygwyl Ddewi, ond rhy ychydig o wisgo'r cledd drwy'r flwyddyn. Onid oes modd, Mr. Golygydd, ffurfio caredigion yr iaith yn gylch o arfogion i amddirfyn y Gymraeg yn ffyddlonach, ac i dorri grym y picellau a anelir ati,ar eu tariannau, cyn iddynt suddo i'w mynwes wen ?—Yr eiddoch yn bur, J.P. Dal i fendigo John Roberts. Mr. Gol.Byddaf yn wir ddiolchgar i chwi os caniatewch gongl fechan yn Y Brython i daflu'r blodyngwynnaf posibl ar fedd y g-wr da uchod. Gwelais ysgrif gampus yn Y Brython yn gosod allan gymeriad Mr. Roberts mor glir; darllenais ysgrif Ap Idris, Towyn; a dywedaf finnau nafyn- •gwyd mo'r hanner. Pe gwyddem y cwbl o'i waith a'i fywyd llafurus, gellid dweyd yn ddibetrus mai "gwr wedi ei anfon oddi- wrth Dduw neu gan Dduw a'i enw John Roberts,"ydoedd,a chenadwri ganddo benodol at y byd. Ie, un o blant y Brenin Mawr ydoedd. Tristwch a lanwodd fy nghalon pan glywais am ei ymadawiad, a mi'n glaf, ac o'm claf ystafell yr wyf yn ceisio talu teyrnged o barch i'w goffawdwriaeth. Hir- aeth a leinw'm calon am un oedd hoff gennyf, a bron na ddywedwn, fel y proffwyd gynt, "0 na bai fy mhen yn ddyfroedd a'm llygaid yn ffynnon o ddagrau, fel yr wylwn am un mor sweet." Nid wylo fel rhai heb obaithchwaith. >9 nage, wylo o dristwch a hiraeth am nad yw ar y ddaear hon heddyw. Edrychwn ymlaen gyda diddordeb at y Saboth y byddai cyhoeddiad Mr. Roberts yma. Gwyddwn y cawn innau yn fy ystafell ran o'r wledd, fel y rhai a gaffai'r fraint o fynd i'r Cysegr i wrando arno oblegid ni byddai byth yn peidio ag ymweled a mi yn fy nghystudd, a gadawai fendith ar ei ol bob amser. Dyn yn ym wneuthur llawer 3. Duw yn y dirgel fu Mr. Roberts. Mor gartrefol y byddai pan yn cyfarch Gorsedd Gras mor erfyniol y gweddiai wrth erchwyn fy ngwely a deliais sylw fel y cymerai ddarn o adnod yn ganolbwynt ei weddi. Rhoddaf ddisgriflad o ddwy o'i weddiau'n arbennig. Dyma un o'i sylwadau A'r hwn a'n gweithiodd ni i hyn yma yw Duw." Rhyw blant eisiau gwybod Dy fusnes di ydan ni, ein Tad nefol pam hyn a'r pam arall pam yr wyt Ti yn ein cystuddio heb gofio mai'r Hwn a'n gweithiodd ni i hynyma yw Duw. 0 fel yr oedd yn ei afiaith. Pryd arall, pan ymwelodd a mi, pwynt y weddi oedd Eithr ti a gai wybod ar ol hyn pam yr oedd Duw yn gwneuthur a ni fel hyn ac fel arall." Ond o fryniau Caersalem eeir gweled holl daith yr anialwch i gyd; yr adeg honno y cawn ni wybod. A diolch am hynny," meddai. Pwy all anghofio'i bregethau melys ? Neb, os yn ei wrando'n ystyriol. Cof gennyf ei glywed flynyddoedd yn ol ym Minffordd yn pregethu ar y geir- iau Ni thramwyasoch y ffordd hon o'r blaen." Darluniai'r genedl yn Rhosydd Moab y noson cyn croesi, ac mor effeithiol fel nad oedd yno ond wylo drwy'r capel a thaflai air wrth fynd ymlaen at y bachgen neu'r ferch ieuanc am y noson cyn i'r tad neu'r fam fynd droaodd a'r cynghorion a roddasant iddynt y noson cyn croesi. Pwy all anghofio'r bregeth ar yr adnod honno 0 I deuwch i'r dyfroedd" ? Dywadai fod yr "0" fawr ar ddechreu'r adnod fel rhyw gloch fawr yn ringio, a rhyw erfyniad dwyfol yn ei thine." 0 deuwch meddai drachefn a thrachefn. Tro dithau at dy Dduw," oedd ei destun diweddaf, os wyf yn cofio'n iawn, ym Mhorthmadog. Wei; mae'r annwyl John Roberts wedi tewi heddyw y llais melodaidd wedi ei golli a'r gwr mawr yn Israel wedi ewympo. Ond fe arys ei ddylanwad am amser maith ato, ac y mae wedi esgyn i'r wlad y bu yn son, cymaint amdani, ac i gwmni ei Arglwydd. Deuthum i'w adnabod dros ugain mlynedd yn pi, ond ddeng mlynedd yn ol y deuthom yn gyfeillion, a hynny ar adeg neilltuol yn fy hanes, pan oeddwn yn dod i Lerpwl dan operation i'r Royal Infirmary. A byth er hynny fe'i hoffwn fwy fwy fel dyn Duw a Christion yng ngwir ystyr y gair. Nawdd y nef fyddo dros ei briod a'i mab annwyl, a gwylied engyl Duw lwch anwylyd y genedl hyd fore'r adgyfodiad. Wel edrychaf ymlaen at y bore mawr Y cwyd yr holl saint o lwch y llawr. Heb un ar ol 0 mor hardded ei gwedd, Yng nghwmni y Gwr Gododd y trydydd dydd o'i fedd. Porthmadog CERIDWEN MADOG. I