Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
-SIT ■}j >cYTARrOBY 1)1) DIRWESTOL.
-SIT ■}j >cYTARrOBY 1)1) DIRWESTOL. fwMAMAN. — Cynaliwyd cyfarfod dirwestol yn nghapel y Methodistiaid Calfinaidd, ar nos Lun, yr 16eg o^Fai; cymerwyd y gadair gan y Parch. William Jones, (M C.)ac aaoroddy cyfarfodyn ei ddull syml a tharaw- iadol. Vedi hyny gahvodd ar gor y Gobeithtu Rhwymyn Xiobaith i ganu. yr hwn sydd newydd ei sefydlu yn y lie. I-os galwodd ar dri o fechyn, W. Morris, J. Thomas, a D. Jones, i adrodd Mari yn dyfod i mofyn Morgan o'r ftafarn,' yr hyn a wnaethpwyd yn dda iawn. Gyda ei tetfyniad dyma y Parck. T. Job, yr areithiwr nodedig o Landdarog ar ei draed ac yn ymarllwys ei araith athrylith- ,s"r a ;phwr,pasolnes synu yr holl dorf. Ardystiodd am- gv,, ar ddiwe4d y cyfarfod.-Mab Ieuanc. • 'OIFEEA BRYNAMAN.—Prydnawn dyddSadwcn, yr 31uin o^rmis hwn, ythwelodd Gobeithlu Bryn Cwmllyn- ftll, a'r eglwys ufrhod; yr oedd yr olygfa arnynt yn hynod gyffrous, ac yn un na chanfyddwyd ei bath erioed o'r -blaen yn Brynaman. Wrth ganfod y banerau, a chlywed ycor yn adsain y bryniau; daeth llawer o',r ardalwyr yn •nghyd,dc aeihant i mewn yn un dorf dan ganu i'r capel. Ac wedi sefydlu eu hunain yn y Ueodd priodol, canwyd 'acadfokldwyd amryw ddarnau dyddorol ar yn ail. Y dorf 'luosog a arttrchwyd-gan Mr. Price, gweinidog parchus y lie, ii, ohyf eil lion ereill yr ymwelwyr yn rymus a phwr- pasol. Terfynwyd trwy weddi, ac ymadawodd pawb a gwen dawnsio ar tu gwynebau.—D. n IDIRWEST YN RYMNi..—Y mae arwyddion yr amser- oedd yn dangos fod yr arferiad o- yfed. ewrw a gwirodydd i rbeidio. hy-d y nod yn Rymni, pa mor gynted nis gwyddom, ond hyn aWyddom, fod llawer iawn, ie, canoedd yn y lie hwtio fynychwyr y dafarn yn rhoddi heibio'r arferiad, trwy lawnodi yr ardystiad dirwestol; y mae yma gyfarfod- ydd dirweitol yn wythnosol, ac yrawelir a ni yn ami a'r dynion goreu fel areithwyr dros ddirwest. -Nos Sadwrn, Jlai 7, ymwelwyd a dosbarth isaf y lie gan Mr. J. Ro- berts, (Ieuan Gwyllt,) yn Jerusalem, capel y Beddyddwyr, Traddododd airaeth gauipus i gymilleidla luosog o wran- 'dawyr; gwasanaethodd y Cor Dirwestol1 Unol Glan Elyrch, yn y cyfarfod yn hynod o fedrus. Llywyddwd y eyfarfud, gan Mr. D. Johns. Terfynwyd trwy weddi, gan v Parch. £ Jenkins, -Moria. ,MoR,IA.-Nos Sadwrn, y 14, yn nghapel Moria, -pcrthyM) i'r Annibynwyr, yn y lie uchod, traddododd y J?aroh, E. Jenkins, gweinidog y lie araeth ar ddirwest, er fod ef ei hun yn dyweyd nad oedd wedi cyfansoddi un !th o araeth, yr oedd yr hyn a glywsom yn gwasanaethu Cy^tal A phe buasai wedi ei mvfyrio yn fanwl y gyntaf o'i ^eiddo oedd hon ar lwyrymwrthodiad a diodydd meddwol. O'jrasanaethodd y Cor Dirwestol yma eto fel arfer; yr ydym yn ddyledus ac yn ddiolchgar am eu parodrwydd fgwastadol, boed llwydd iddynt i enill rhagor o ieuenctyd ,|y^^ardal yn aelodau o'u Cor, oblegyd y mae yn foddion • i:<Wwyn lluoedd i benderfynu ytnadael a'r pethau sydd yn .ftneddwi. Da pe celai y byd ymwared oddiwrth y fath ar- feriad ffol a niweidiol.—M^ PONTYBEREM.—Dirwest.—rCynaliwyd cyfarfod dir- westol yn y lie uchod, nos Lun, y 23ain cyfisol, yn Soar, capel perthynol i'r Methodistiaid Calfinaidd; pryd yr areithiodd Mr. D. Jones, Glowr, a Mr. Rowlands, Ar- olygwr gwaith glo DyfFryn Gwendraeth, yn darawiadol a phwrpasol. Cawsoti yehydig eiriau hefyd gan offeriad y lie, yr hwn sydd ddirwestwr penderfynol ac egniol. Y mae.,Ilwyidiant ilw rhyfeddu ar, ddirwest yma. Cynelir cyfarfod dirwestol yma unwaith bob wythnos. Y mae yma ugeiniau o ddirwestwyr o'r iawn ryw.-D. E. j GASLLYCHWR.—-Nos Sadwrn, Mai ,14eg, cynaliwyd tEoyferfod dirwestol yn nghapel Moria, o.dan lywyddiaeth .1 un o-foneddwyr y lie, sef C. G. Batemao, Yswain. Wedi darllen, canu, a gweddio, caws.om anerohiad byr. ond syn- wyrol, gan y lIywydd, yn yr iaitih Seisonpg. Trijepi na allasai siarad yn Gymraeg. Ond ymddengys, oddiwrth y syiwadau a wnaeth ar ol yr araeth, ei fod yn pi deall yn o lew. Thomas Job, LI an-ddarog, oedd yr areithiwr. Caw- som araeth lawn o dan dirwestol. Oter yw ce'^io canmol Mr. Job, am ei fod yn hysbys, ac uwchlaw canmoliaeth. Ar ddiwedd y cyfarfod ardystiodd 24-D. TONGWYNLAS.—-Sadwrn, Mai 21ain, yn y prydnawn cynaliwyd cyfarfod diiwestol yn nghapel y Methodistiaid, Trelywi, Robyn Ddu Eryri yn darlithio, a Gobelthlu Bethania, Pontyrch, yn canu yn hyfrydol. Yr un dydd yn nghapel y Methodistiaid, Morgans Town, y Parch. Mr. Jones, Bristol, yn y gadair, Meistriaid Rowlands, Jones, o'r Llwyni, a Mr. R. Parry, yn darlithia. No., Sul, arcitli iwyd ddwy waith gan Mr. Cart, o Gaerdydd, Mr. Jones, o'r Llwyni, a Mr. Parry. Nos Lun, y 28"ln, yn Melin Griffith, cynaliwyd cyfarfod Seisoneg, a rhafwyd araptii rytous gan Mr. Robert Parry, ardystiodd 18 ar ddiwedd y cyfarfod. Mae yn yr ardal hon dros 400 o ddirwest- wyr penderfynol oddiar st-fydliad y gymdeithas yn y lie, ys pedwar mis yn ol. PONTRYDYFEN.-Cynaliwyd cyfarfod dirwestol yn nghapel Rock, ar nos Lun y 23ain o'r mis. Cymerwyd y gadair gaii Mr. R. Williams, Myuyddbychan, a chafwyd areithiau da gan y Cadeirydd, a chati Mr. J. Davies, Fforchtwm, a'r Parch. W. Thomas, Rock Dechreuwyd y eyfarfod drwy ddarileu a gweddio, a therfynwyd hefyu drwy weddL-I. A. RHIWSAER, GER LLANTRISANT.—Cynaliwyd cyfarfod dirwt stol nos Wener diweddaf, yn y lie uchod Cymer- wyd y gadair gan Mr. Morgan Thomas, Croesfaen, ac areithiodd Mti. T. Jones, L. Davies, ac E. Davies, leu. Ardystiodd, yn niwedd y cyfarfod amryw deuluoedd cyfain yn wyr, yn wragedd, a phlant. Ardderchog onide. Mae Gobeithlu newydd :gael ei sefydlu yma o dan arweiuiad ein cyfaill ieuanc, Mr. T. Davies. Llwyddiant i chwi a'ch Gobeithlu.-D.
P,RIF YSGOL GL.ASGOWI BECHGYN…
P,RIF YSGOL GL.ASGOWI BECHGYN CYMRU. Allan o Gulendar yr University uchod yr ydym yn cael y profion dedwydd canlynol am dalent ein meib- ion Cymreig ar doriad i fyny y sesiwn ddiweddaf:- Evan Williams, Abertawy, o Athrofa Nortnalaidd Abertawy, a enillodd y gradd o A.C. Richard Davies, Caerfyrddin, o Athrofa Caerfyrddin, a enill- odd y gradd o A.C. William Thomas (Marles), Caerfyrddin, a enillodd y gradd o G.C. John Hew- lett, Abertawy, o Athrofa Normalaidd Abertawy, a enillodd y wobr gyntaf yn y Dosbarth Meintonol Blaenaf, yn nghyda'r wobr gyntaf yn arholiad ysgrif- enedig; hefyd, enillodd yr ail wobr yn y Dbsbarth Athronyddiaeth Naturiol, yn nghyda'r ail wobr yn yr arhorliad ysgrifenedig. Thomas Jenkins, Penbrey, a enillodd yr University Silver Medal, am y Traeth- awd goreu ar yr a posteriori arguments dros y Bod o Dduw, yn nghyda'r gwrthddadleuon goreu yn erbyn ymresymiadau Hume. Enillodd hefyd wobr yn y Dosbarth Athronyddiaeth Foesol. William Evans, Caerdydd, o Athrofa Normalaidd Abertawy, a enill- odd y wobr am y cyfieithad goreu i'rGroeg o ddarn o Hanes Groeg Dr. William Smith. (Derbyniodd hefyd anrheg gan ei gydetrydwyr yn y Dosbarth Groeg Blaenaf, fel efrydydd yn teilyngu y 3ydd wobr; oblegyd ni rhoddwyd ond dwy wobr gan y Dysgawdwr; .ac enillwyd y rliai hyny gan efrydwyr wedi bod yn y Dosbarth hwn nwyddyn o'r blaen.)
Y CYHOEDDIAD 0 ANMHLEIDIAETH.
Y CYHOEDDIAD 0 ANMHLEIDIAETH. •u-i/i A N-W Glo yn Waharddefyg ? Mae yr ohebiaeth ganlynol (ebe'r Daily Telegraph) wedi ei hanfon i ni i'w chyhoeddt:— 12,. George-Yard, Lombard-Street, Llundain, Mai 14, 1859. FY ARGLWYDD,—Yn gymaint a bod cryn amheuaeth a gwahaniaeth barn yn hantodiy" y Ddinasyn nghylcli fod cyhoeddiad ei Maw^di am y 13eg cyfisol yn cynwys g-lo yn contraband qf war neu nad yw, boddlpnai eich arglwvdd- ia^th ui ,ac ereill yn fa-wr, y rhai ydym yn ymwneyd a thrafnidiaeth llongau a glo, drwy roddi i ni y cyfarwydd- iadau angenrheidiol ar y mater mor fuan agy bo cytleus ganeioh arglwyddiaeth.—Meddvm yr anrhydedd ofod, &c. JOHN NICOL.& Co. L'r Gwir, Aarhydeddtfs IARLL MALMESBURY, &c., &c. ATEBIAD. Swyddfa Dramor, Mai 18, 1859. ^ONEPDIGION,—Fe'm cyfarwyddir gan Iarll Matmes- bury i gydnabod derbyoiad eich llythyr am y 14eg cyfisol, yn dymuno hyfforddiant yn nghylch a yw Cylioeddiul di- weddar ei. Mawrydi yn cynwys gwaharddiad i longau Prydain gario glo i borthladdoedd Ffrainc, Sardinia, neu Awstria; ac yr wyf fi i'ch hysbysu, yn fy atebiad, nad yw Cyhoeddiad ei Ma<vrydi yn dynodi, ac uas gallai yn bri^dol ddynodi, .pa nwyddau sydd, a pha rai na^ydd, waharddedig (contraband of war), a bodybrawddegauagyfeiriantat contraband i'w cymeryd, nid i wahardd cludiad glo neu unrhyw nwydd arall, ond i rybuddio deiliaid ei Mawrydi, os cludant nwyddau a fyddont yn contraband of war er gwa^anaeth unrhyw o'r galluoedd rhyfelgar, a ,hocl7y cyf- ryw nwyddau yn cael eu cymeryd i fyny gan y. blaid arall, o'r galluoedd rhyfelgar, nad ymyra Llywodraeth ei Mawr- ydi ddim dros nac yn erbyn y cyfryw atafaeliad na'i ganlyniadati. Yr wyf hefyd i chwanegu mat I PHze, (!ourt' yr atafael- ydd yw ,y b^rnwr addas i, benderfynu pa un a yw glo yn contraband of war ai nid yw; a'l fod yn eglu ryn annichon- adwy i Lywodraeth ei Mawrydi, fel penadur anoihleidiol, amgyffred canlyniad y fath benderfyniad. Modd bynag, ymddengys i Lywodraeth ei MawrydV gyda chymeryd dan sy]w gyflwr presenol arlwyon llyngeKolj y gelhr yn briodol, mewn amryw achosion, ystyried glo yn contraband of war; a chao hyny, hydel yn rhaid i bawb a ymwnelant a'r drafnidiaeth hon, wneyd hyny ar eu cyf- rifoldeb eu hunain, o'r hwn nis geiH Llywodraeth ei Mawrydieu gwaredu. Ydwyf, Foneddigion, yr eiddoch, E. HAMMOND. Mri. J. Nicol & Co. [Mae ymholion wedi cael eu gwneyd hefyd mewn cys- wllt fi nwyddau ereill; ond nid ydys wedi cael atebiad eto.] CYM-EDROLDEB YN Y FYDMN.—Yn ystod y ddau fis diweddaf y mae mudiad tra helaeth gyda chymed- roldeb wedi cymeryd lie yn mysg y Royal Artillery a'r Royal Marines yn Woolwich. Ffurfiwyd cym- deithas yn cynwys lluaws mawr o aelodau milwrol, a chynaliwyd cyferfodydd mawrion Scotch Church, yn cael eu llywyddu gan swyddogion perthynol i'r Royal Artillery, ac yn y rhai areithiai swyddogion ac ereill yn gefnogol i'r achos. Cynaliwyd dau gyfarfod dirfawr hefyd gan Mr, J. B. Gough, yr areithiwr poblogaidd ar gymedroldeb, un yn v Paper Factory, Woolwich Arsinal, a'r llall yn y Riding School y Royal Artillery Barracks, yn y rhai y llawnododd amryw o'r milwyr yr ardystiadllwyrymataliol. DIENYDDIAD TANTIA TOPEE.—Dyma sylwedd vr lanes fel y ceffir yn y Bombay Times' a'r Bombay Gazette' am Ebrill 26:—Yn ol a fynegwyd yn flaen- srol, fe roddodd Maun Sing ei hun i fyny i Major C, Meade Mohoodra ar yr 2il o Ebrill; a thrwy frad Maun Sing fe ddaliwyd Tantia Topee tua 2 o'r gloch bore dranoeth mewn dyffryn cyfagos pan yn ei gwsg yn mysg ei gymdeithion. Y maflodd Maun Sing yn ei arfau, a sicrhawyd Tantia Topee yn y man ond di- angodd ei gymdeithion. Dygwyd ef i Seepree yn ddi- oed, a chafodd ei brofi yn y llys milwrol ar ar 16eg. Yr oedd yn rhwym draed a dwylaw pan ar ei brawf, a than ofal swyddog o'r 3ydd Bengal Ewropiaid. Y eyhuddiad yn ei erbyn oedd, ei fod ef, ac ef yn ddeil- iad Prydain, ac yn byw yn Bhitoor, ya nhiriogaeth Prydain, yn euog o wrthryfel drwy gynal rhyfel yn erbyn Llywodraeth Prydain. Dymunasai y car- charor gael ei ddienyddio yn ddiseromoni, heb lya pa., phrawf, gan y gwyddai y buasai yn rhaid iddo farw am ymladd yn erbyn y Llywodraeth. Er ei focf jn bresenol, ac yn bedwerydd fel llywydd yn Cawnpore, dywedai nas bu ganddo ef na'r Nana yr un llaw yn y gyflafan a gyflawnwyd yn yr orsaf—-priodolai y gyflafan hono i gynddeiriogrwyddy milwyr cyffredin. Mynega gohebydd ei fod yn ddyn o ymddangosiad henaidd—gyda gwallt llwyd tew-o gyfansoddiad cadarn,- a thaldra canolig—o wynebpryd xleallgar, a chyffredin o ran harddwch. Ymddangosai yn nollol dawel a dirodres, heb ddim ynddo i wr o radd uohel. Eraill a'i darluniant yn adyn tua 5^ troedfedd o datdra, ac o gylch haner cant oed. Cafwyd ef yn euog, a dedfrydwyd. ef i farwolaeth. Nis amlygai yr un dymuniad am weled ei deulu, ond gobeithiai na chps- pai y Llywodraeth hwynt am ei wrthryfel ef. Dy- gwyd ef i'r eagynlawr mewn doolie, a dienyddiwyd ef prydnawn dydd Llun, Ebrill 18. Gweinyddai dos- peirthoamrywgatrodaufel gwarchodlu ar yr ach- lysur; ac yr oedd Uuaws o'r brodorion wedi djifod yn nghyd i weled yr olygfa. Amlygai Tantia gryn bryder yn nghylch ei dynged, a chael cwblhad buan o hono. Felly, am 12 o'r gloch awgrymwyd iddO»fod ei ddienyddiad i gymeryd Ue yr hwyr hwnw. Yna drachefn efe a amlygodd ei ddymuniad y byddai i'r Liywodraeth edrych ar ol ei 'baba' yn Gwalior. Gwedi i Major Made ddarllen iddo ei gyhuddiad a'i ddedfryd, datodwyd rhwymau ei draed, ac efe a es- gynodd yr ysgol mor gadarn a digryn ag .oedd ddichonadwy gyda'i ddwylaw yn rhwym. Pail oeddid yn myned i rwymo ei freichiau a'i gluniau, dywedai nad oedd angen, a gwthiodd ei ben drwy y ddolen yn ddibryder; a gwedi tynhau ,y cort)n i'r graddan angenrheidiol gan y dienyddwr, rhyddhawyd yfollt angeuol, ae efe a yrwyd i fyd arall. Bu farw yn Iled fuan. Gweinyddai Sergeant o'r 3ydd Bengal yn lie dienyddwr. Felly y terfyna gyrfa y gwrthryfelwr Tantia Topee gydag holl ddefodau lIya milwrol Pry- dain. Brahmin oir Peccan oedd y Tantia—gynt yn ngwasanaeth jnilwrol y Company, ac yn ddiweddar yn newasanaeth y Nana yn Bithoor. fel Kpranp* MARWOLAETH JAMSETJEE JEEJEEBHOY. Br fpd y dygwyddiad hwn yn beth i'w ddysgwyl, eto pan ym- daenodd y newydd efe a efFeithiodd ryw brudd-der dros yr holl ynys. Cauwyd y masnachdai, a dangos- wyd amlygiaudau o barch i goffadwriaeth y tranQedie gan bob dosbarth. Archadeilydd ei ffawd ei hun drwy. ddiwydrwydd a dyialwch ei hun oedd y bon- eddig hwn. Dywedir fod y teulu yn berchen o 2 i 3 milfil o bunau. Mae gan y cyhoedd wybodaeth am yn nghylch 9300,000 wedi eu rhoddi ganddo mewn elusenau; ond nis geitl neb wybod am ei hotf ro^dion. Ei fab henaf (Cursetjee) yw ei ganlynydd ynyr un teitl. Mae Arglwyddes Jamsetjee, ei weddw, yn 70 ,v oed, ac yn dra pharchus gan bawb o herwydd ei rhinweddau. Gazette. CREULONDERAU YB AWSTRIAID.—Y mae mynediad y fyddin Awstriajdd trwy barthau o Sardinia wedi ei felidigo gan .weithredaiedd ereulon y xmlwjrr a'.
.PllIODWYD,— ..- 'I
CAERDYDD.Yr Ebba JEfrahe yw y lloftg fwyaf fu yn y porthladd hwn e*i»ed. Cynuo yw ei pherchenog- Cymro yw ei chadben—a Cbymry yw y dwylaw, tua 40 mewn rhifedi. Y mae yncynwys 2,530 o dunelli. MAESAEG.—Dautwain AngeuoL—Tua chanol dydd Gwener, 13eg o'r mis presenol, tarawyd ardal y Maesteg gan ddychryntfod rhai wadi dyfbd i'w diwedi yn mhwll yr Hen Waith, ac mewn yehydig fynydau ymgasglodd llu m&ftr ya oghyd, a phob un yn meddwl am ei berthynas agosaf; ond daeth y trengedig i'r lan, pryd y gwelwyd mai Mr. William Davies, hen dafarnwr Llangynlvyd oedd Wedi dyfod i'w ddiwedd. Ymddengys iddo wneyd ym- gataigroesidan waelod y pwll pan oedd y cludydd yn gwdithio, yr hwn a ddaeth arno fel yr ehedodd yr elfeu fywiol ymaith ar eiliad. Nis gallasai angeu gymeryd ymaith ddyn a gerid yn fwy cyffredinol na W. Davies. Efe oedd y gweithiwr henafyn y pwll, gan hyny yr oedd fkwver a'u gohvg arno fel rheolwr y gwaith. Yr oedd marwolaeth ddisymwth ein cyfaill yn peri dwys eleimlad »€ drwy yr holl wlad ond ha beth am ei deulu anwyl oedd ar ol ? Gwraig a phumb oblant i alaru am y golled anadferadwy ar ol priod ffyddlon a thad tyner. —M. M. PO"NTYEATS.—Damwain Angeuol.—Bore dydd Gwen- er, Mai 13, yn ngwaith glo perthynot i Meist. Walffran a'r'Cyf., ger y He ucliod, cymerodd damwain o natur atitethus te, drwy yr hon y collodd dau fachgen, o'r enwau Jittres Smith, 16, a "William Rees, 15 oed, eu bywydau, trwy i ddarn o dir syjthio arnynt. Ymddengys mai hwy a fhri ereill, odd-ieitbr y tanwr, oeddent y cyntaf a aeth i lawr i't pwll y boreu hwnw, a braidd oeddent gwedi gadaely clydau cyn i gareg ddirfawr syrtbio a'u lladd yn y man. Mae yn debyg i'r gareg gwympo drwy effeithiau :tan..Dydd Llun canlynol cynaliwyd y trengholiad, pryd ydyehwelwyd y rheithfarn o farwolaeth ddamweiniol. Rolwyd amryw dystion. Yr oedd Mr. Evans, arolygwr y I)ywodraetli yn bresenol.-D. E. j l««b i 'is