Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
Y DDAEARGRYN YN PERU AC ECUADOR.
Y DDAEARGRYN YN PERU AC ECUADOR. UGAIN MIL 0 BERSONAU WEDI EU COLLI. Yr unig beth amheus yn nghylch y ddaeargryn ofnadwy sydd wedi cymeryd He yn yr America Ddeheuol, ydyw cywir- deb yr adroddiadau o barthed i nifer y rhai a gollasant eu bywydau a gwerth y meddianau a ddinystriwyd. Nid ydym yn dysgwyl, erbyn cael y manylion yn berffaith, y bydd y bywydau a gollwyd dros 20,000; ond, ac edrych ami yn y lliw goreu, y mae yr alanus yn arswydlawn. Nid ydyw daeargrynfaau yn y parthau hyny yn bethau dyeithr iawn. Iquique ydyw un o'r trefydd a nodir fel wedi ei dinystrio; Arequipa sydd ddinas arall y dywedir sydd wedi ei gwneud yn garnedd, yr hon a orwedd yn nghanolbarth Peru, wrth droed llosg-fynydd Andeaidd o'r un enw, ac a dafla allan fwg a than o'i ben yn barhaus. Deallwn fod Lima a Callao wedi dianc y tro hwn, er fod y ddwy dref wedi dyoddef yn fawr droion o'r blaen, ac yn awr hefyd yn nghymydogaeth y di- nystr. Yn 1746, gorlifiwyd Callao gan un o'r tonau arswydus a ganlyna ymgodiad daearol tanforawl, a bemir i 5,000 o bjr- sonau gael eu colli ar yr adeg. Ar yr adeg presenol daeth y don dros y rhanau isaf o'r dref, a ffodd lluaws o'r trigolion i'r uchel- diroedd. Y mae yn debyg mai yn nghy- mydogaeth Ecuador y teimlwyd y ddaear- gryn drymaf, yr hwn ydyw un o'r lleoedd prydferthaf ar wyneb y ddaear. Y mae y dref Ibarra, yr hon y dywedir sydd wedi ei dinystrio, yn gorwedd wrth droed y llosg- fynydd Imbambura, ac yn cynwys rhyw 15,000 o drigolion. Nid yw yn mhell o Tacunga, yr hon a ddinystriwyd gymaint a phedair o weithiau yn ystod a ganrif di- weddaf gan ddaeargrynfaau. Y mae y wlad hon yn gwneud masnach eang a'r trefydd sydd wedi eu dinystrio, ac y mae yn debyg fod llawer o deuluoedd o'r wlad hon wedi dyoddef ar yr adeg bresenol.
MALTA-DAMWAIN ALARUS.
MALTA-DAMWAIN ALARUS. Dydd Llun diweddaf, cymerodd damwain ofidus le y tu allan i Fort Angelo, Malta, trwy yr hon y collodd wyth o ddynion eu bywyd- au. Yr achos ydoedd ffrwydriad un o luaws o bombs ag yr oedd swyddog milwrol a'i wyr yn ymwneud a hwynt.
Y RHYFEL YN BRAZILS.I
Y RHYFEL YN BRAZILS. Anaml iawn y byddwn yn derbyn gair o ba-rthed ilr ihyfel hwn ond trwy gyfrwng y Braziliaid, a thrwy hyny yn hollol unochrog a chyfeiliornus. Pan y derbynir unrhyw groes- adroddiad o Paraguay, dylem ei dderbyn gyda phleser. Yr ydym wedi derbyn yr wythnos hon, trwy gyfrwng Paraguayaid, groes- adroddiad o'r hyn a gyhoeddwyd genym bym- thegnos yn ol trwy gyfrwng Praxilaidd, o barthed tynged y Paraguayaidd yn amddiffyn- fa Humaita. Yn ol yr adroddiad Brazilaidd, cynwysai yr amddiffynfa hon, 1,328 o wyr, yn cynwys y Prif Swyddog Martinez, a 95 o swyddogion ereill, y rhai a roddasant yr am- ddiffynfa i fyny, ar y 6ed o Awst, gan fyned rhagddynt i Chaco. Oddiwrth yr hysbysiad Paraguayaidd, yr ydym yn cael fod yr am- ddiffynlu a adawsant Humaita yn 4,000 o wyr, y rhai a fuont am ddeg diwrnod yn agored i ymosodiad eu gelynion, y rhai oeddynt lawer lluosocach, nes o'r diwedd i'w haner ymladd eu ffordd trwy eu gelynion, ac ymuno a'r amddiffynlu Paraguayaidd yn Timbo. Dy- gwyddodd hyn ar y 5ed, neu ddiwrnod cyn i crwv weddill amddiffynlu Humaita roddi eu hunain i fyny i'r cyngreiriad, yn ol yr adroddiad arall.. Arosodd yr haner arall ar faes y frwydr, paham nis gwyddom. Oddiwrth y ddau ad- roddiad, ac oddiwrth arferiad y Paraguayaid, yr ydym yn casglu na ddarfu i'r amddiffynlu roddi eu hunain i fyny canys y maent yn mhob amgylchiad wedi dewis marw dros eu hachos, yn hytrach na rhoddi eu hunain i fyny i ddwylaw eu gelynion cas.
AMERICA.
AMERICA. Y mae etholiad Talaeth Maine fel pe wedi rhoddi sicrwydd am ganlyniad yr etholiad Arglwyddol yn yr Urol Dalaethau. Mac wedi troi allan yn lwyddiant mawr o du y blaid Werinol. Y mae Llywydd y Dal- aeth a phump o aelodau y Congress wedi eu dychwelyd gyda mwyfrif o 70,000. Yr ydys wedi bod yn edrych yn mlaen at etholiad Maine fel un a effeithia ar dynged etholiad y Cadfridog Grant yn Arlywydd, ac y mae bellach yn sier mai efe fydd yr Arlywydd nesaf. — —
FFRAINC.I
FFRAINC. Yr ydys wedi bod yn edrych ac yn siarad gyda chryn raddau o bryder am erthygl o waith M. Guizot ar "Ffrainc a Prwsia," yr hon a ymddangosodd ddydd Mawrth diweddaf. Y mae M. Guizot yn siarad yn benderfynol am heddwch, yr hwn y creda efe y mae yr Amerawdwr yn ei ddymuno. Dywed hefyd nad ydywrhyfelyn angenrheidiol nac yn briodol, ac y mae yn gefnogol i leihad gallu milwrol Ffrainc hyd at y byddo heddwch yn ddiamheuol.
ETHOLIAD SIR ABERTEIFI.
ETHOLIAD SIR ABERTEIFI. Y mae yn wir dda genym ddeall fod Mr Richards yn cael cyfarfodydd rhagorol yn ngwahanol barthau sir Aberteifi, a bod y rhag- olygon o'i ddychweliad yn cynyddu yn ddydd- iol. Y mae genym hyder da yn etholwyr Aberteifi; y maent hwy a ninau, yn nghyda lleoedd ereill, yn ymladd brwydr am ein rhyddid a'n hiawnderau. Yr oedd yn llawen- ydd mawr genym dderbyn yr hysbysiad yn rhoddi ar ddeall i ni fod eu hen aelod, Syr Pryse Pryse, wedi anfon at ei denantiaid, yn rhoddi perffaith hawl iddynt i bleidleisio fel y dewisont. Dyma yr oil sydd arnom ei eisiau, ac yna fe gynrychiolir Cymru yn briodol. A fydd i Doriaid y gwahanol siroedd ganlyn yr esiampl deilwng hon ?
CYFARFODYDD MR. HENRY RICHARD.
CYFARFODYDD MR. HENRY RICHARD. Y mae cyfarfodydd lluosog a thra dylan- wadol wedi eu cynal yr wythnos ddiweddaf yn Aberdar a Merthyr. Y mae yn amlwg fod y teimlad brwdfrydig dros Mr. Richard yn ymeangu yn barhaus. Yr oedd pob cyfarfod yn fyw o deimlad, a'r naill gyfarfod yn rhoddi bywyd ychwanegol i'r un canlynol. Diau fod y Cymry mewn cysylltiad a Mr. Richard yn ymddwyn yn deilwng o honynt eu hunain. Y mae y cyfarfodydd mewn cysylltiad ag ef, fel y dywed Dewi Wyn o Eifion am olwynion y peirianau amaethyddol,- Un i yru un arall, A'r naill yn dwyn y llall." Teimlwn yn y naill gyfarfod y priodoldeb o gael un arall. Deallwn fod yr wythnos nesaf eto i wasanaethu yr un achos. Y mae Mr. Richard yn "beth" ag y mae dwylaw pobl Merthyr ac Aberdar wedi "ymaf- ael" ynddo. Nid rhyfedd, gan hyny, eu bod a'u holl egni yn penderfynu ei wneud yn ddyn cymwys a phwrpasol iddynt eu hunain, drwy ei anfon i'r Senedd i'w cynddrychioli. Y mae yn llawen genym hysbysu fod teimlad brwdfrydig y Cymry o'i blaid yn cyrhaedd nid o Aberdar i Ferthyr yn unig, ond dros y mor i'r Amerig, neu o leiaf o'r Amerig yma atom ni. Cawsom lythyr oddiwrth frawd yno (hwn a welir mewn congl arall), yn gyfiawn o'r teimlad mwyaf gwresog. Afreidiol i ni y tro yma yw rhoddi mtnylion yr holl gyfarfodydd, ond odid bydd genym grynodeb yr wythnos nesaf.
EISTEDDFOD LLANELLI.!
EISTEDDFOD LLANELLI. Cynaliwyd yr Eisteddfod uchod mewn pabell gyfleus, a adeiladwyd i'r perwyl, ar gae o roddwyd at wasanaeth y pwyllgor gan Col. Cowell Stepney. Llywyddwyd gan Mr. Buck- ley. Arweinydd, Mr. D. Williams, Llanelli. Beirniaid, Mri. John Thomas, Blaenanerch, Eos Llechyd, a D. Emlyn Fvans. Enillwyd y prif wobrau gan Gor Undebol Aberdar. Yn yrhwyr cynaliwyd cyngherdd ardderch- og, pryd y gwasanaethwyd gan y personau canlynol:—Mri. Lewis Thomas, Llundain, W. H. Cummings, Signor Randegger, a Miss Edith Wynne, yn nghyd a Chor Undebol Aberdar. Y dernyn a ganwyd gan y cor oedd, Be not afraid." Dymunodd y professors uchod, fir ol clywed y cor yn canu, ar i'r cadeirydd Itysbysu eu bod wedi clywcd amryw gorau yn canu choruses, ond na chlywsant well ehorus singing yn y Principality na wnaeth y cor hwn. Cafwyd cynulliadad Iluosog yn y ddau gyfarfod, a phawb wedi eu boddloni gan y beirniad. D. P. D. O.Y.-O'r zC38 oedd yn rhydd i bawb en- illodd pobl Aberdar dros £ 35.—D. P. D.
Advertising
Y g-n:r jnujtny j A gair Duw yn byd, { uchaf." EISTEDDFOD WACI1B1WTBD. CYNELlR Eisteddfod y capel uchod yn y MUSIC HALL, Abertawe, DYDD NADOLIG nesaf, 1868, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr teilwng a llwyddianus ar y tes- tynau canlynol:— s. c. 1. l'r Cor, ddim dan 50 mewn rhif, a gano yn ore') The Heavens are Telling, (gwel Kaydn's Creation.) 14 0 0 2, I'r Seindorf Pres (Brass 3and) a chwareuo yn oreu "We never will baw down," (gwel Judas Maccabeus, gan Ilandel.) 9 0 I) 3. l'r Cor, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu, Glee When Winds Breathe Soft," (gwel rhif 14 a 15 o'r Musical Times.) 5 0 0 4. l'r Cor, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu "Gethsemane," (gwel rhif 205 JLlyfr Tonau Ieuan Gwyllt.) 2 0 0 5. 1'r 8 mewn rhif a gano yn oreu "Mai," (gwel y L'erddor Cymreig.) 0 12 0 6. Unrhyw Dduett, i feehgyn 0 8 0 7. Unrhyw Dduett, i ferched 0 8 0 8. Solo, i fechgyn, Every Valley," gwel Messiah.) 0 5 0 Bydd Cyngherdd ardderchog yn yr hwyr. Yr elw at leihau dyled yr addoldy. AMODAU. 1. Rhaid i bob cor fod yn perthyn i'r un gynulleidfa. 2. Oaniateir i bob cor ddewis arweinydd. Bydd enw ein beirniad yn un o'r rhifyDau dyfodol Alltwen Cottage. HENRY DAVIES. SLAEXIIXCHAI;, YR hon a gynelir dydd LLUN, yr 28ain o'r mis hwn. -1- Derbyniwyd 33 o gyfansoddiadau ar y 5 testyn rhydd, a 18 ar y 6 testyn cyfyngedig. 39 o ffugenwau i gystadlu mewn canu ac adroddiadau ar y testyn rhydd, a 33 ar y car, u ac adroddiadau ar y testynau cytyngedig. Trwy garedigrwydd y T.V.R. & Co., caiff Passenger Trains redeg i gyfateb pob train ar y main line am y diwrnod hwnw, o'r Porth i fyny i ac i waered o Blaen- llechau, yn ddidal. JENKIN EVAN, Ysg. YSGOLDY BRYTANAIDD, FFYNON TAF. BYDDED HYSBYS Y CYNELIB CYFARFOD ILILIEN-VIDIDOIL, YN yr adeilad uchod, DYDD NADOLIG nesaf, 1868, pryd y gwobrwyir y buddugol ar y testynau can- lynol :— CERDDORIAKTH. 1. I'r cor heb fod dan 25 mewn rhif, a gano yn oreu "Nashville a St. Barnabas," o Lyfr Tonau Ieuan Gwyllt—y ddwy i'w canu heb or- phvvys 1 10 0 2. 1'r Band of Hope a gano yn oreu Ymdaith y Mwnc," gwel y Cerddor Cymreig am Chwef- ror, 1868 1 0 0 TRA KTHOIMU. 3. Am y Traethawd goreu ar "Dyfeisiau a Darganfyddiadau Celfyddydol yr Oes." 0 15 0 4. Am y Traethawd goreu ar yr "Effeithiau niweidiol sydd yn codi o gamarfer Coel mewn Trafnidaeth Fasnachol" 0 10 0 BARDDOXIAKTH. 5. Am y gan oreu ar Rhinweddau Meddyg- iniaethol Ffynon Taf." Dim dros 100 llinell 0 10 0 6. Am y 4 Englyn goreu i'r "Ysgol Frytan- aiddylle" 0 10 0 Bydd Programme yn barod yn fuan, yn cynwys yr holl destynau, a phob gwybodaeth angenrheidiol, yr hwn fydd i'w gael gan yr Ysgrifenydd am y pris arferol. Bydd enw y Beirniad yn un o'r rhifynau dyfodol. DAVID JOHN, Ysg., Taffs Well. Eu hiaith a gadwant." Bydded hysbys y cynelir EIST EDDFOD Yn y Cymer, Cwmrhondda, ar ddydd Llun, Tachwedd yr 2il, 1868. PRIF DESTYNAU. Traethawd ar Dderwyddiaeth.110 Awdl Farwnadol i'r diweddar Mrs. Jane Thomas, Porth Hoase 2 2 0 1'r cor heb fod dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu Trwy'r nef Byrth," o Storm Tiberius (Chorus 29ain) 3 3 0 Gellir cael programme yn cynwys yr holl des- tynau, yn nghyda'r manylion, pris 2c. trwy y post, gan yr Y sgrüenydd,- JOSHUA WOODCLIFFE, (Myfyr Cynjfig,) Cymer, Pontypridd. O.Y.-Bydd y gystadleuaeth yn gyfyngedig i breswylwyr presenol Cwmyrhondda. The Cheapest Some for Iron Bedsteads, Palliasses, Beds, Sfc. Hall's Furniture Warehouse, Wliitcombe-st., Aberdare. GILT AND ROSEWOOD PICTURE. FRAME MOULDINGS. SPRING MATTRESSES TO ORDER. I REPAIRING, ON THE PREMISES. iinom BICH&BD8, Contractor, Builder, Upholsterer, Undertaker, dec., & 14, Cardiff Street, Aberdare. A LARGE STOCK of Superior Home Made Furniture, always on hand. Fea- ther Beds, Mattresses, &c., &c. Carpets, Floor Cloths of the best quality. A large stock of Drain Pipes. liiSTKnnron GL TXC.Oø."WG. BYDDED hysbysy cynelir EISTEDDFOD yn Ysgoldy Genedlaethol, dydd LLUN, Tachwedd y 23ain, 1868, o dan nawdd y bon- eddigion canlynol :—Rees Jenkins, Ysw., Blaencorwg, y Parch J. A. Morris, Curad y lie, a Mr Edward Plummer, Colliery Viewer, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr Uwyddianus ar y testynau canlynol :— TRAETHODAU. £ s. c. 1. Am y Traethawd goreu ar Hanes Glyn- cotwg, yn ngbyd a'r disgynyddion cyntefig, a'i chynydd hyd yn bresenol 4 0 0 2. Am y Traethawd goreu ar Gymdeithasau Dyngarol a Chyfeillgar Glyncorwg, yn nghyd a'i Sefydlwyr, a'i dygiad yn mlaen 1 0 0 CANIADAETH. 1. IT cor dim dan 25 o rif, a rano yn oreu Da was, da, gwaith Alaw Ddu, Rhif 13 o'r Cerddor Cymreig 2 0 0 2. I'r cor dim dan 12, a gano yn oreu Y Gwan- wyn, o'r Cerddor Cymreig, Rhif 1 0 12 0 B ARDDONIAKTII. 1. Am y gan oreu o glod i Mr Edward Plum- mer, fel Llywydd Tanddaearol, a Noddwr Cym- deithasau-y gan i fod yn 3 phenill, ar y mesur Gwyr Harlech yn ei hyd 0 10 0 2. Am y gan oreu o glod i'r Parch J. A. Morris, fel Noddwr i Lenyddiaeth-y gan i fod ar y mesur Llwyn Onn 0 10 0 3. Am y 4 Englyn goreu o glod i deulu Rees Jenkins, Ysw., Blaencorwg 0 10 0 4. Hiraethgan oreu ar ymadawiad Mr D. Jen- kins, Corrwg Fychan, a'i deulu, yn nghyda'r golled i'r gymydopaeth ar eu hoi 5. Am yr Alarnad oreu er Coffadwriaeth am Gwilym Jenkins, Gelly 1 0 0 AREITHIO. 1. Am yr araeth oreu ar Ddacareg Glyncorwg 0 5 0 2. Am yr araeth oreu ar ddefnyddioldeb yr Ysgol Genedlaethol (National School,) gwobr gan y Parch J. A. Morri& 0 10 0 Beirniad y traethodau, y farddoniaeth, areithio, a'r adrcddiadau,-Parch. John Griffiths, Periglor, Castellnedd y canu, Mr Henry Mills, (Tafonwy), Ponypridd. Dysgwylir i'r holl gyfansoddiadau fod yn llaw y beirniad erbyn yr 2fed o Dachwedd, 1868. Bydd y Programme yn barod yn fuan yn cy- nwys yr holl destynau, yn nghyd a threfn y cyfar- fodydd, i'w gael gan yr ysgrifenydd, pris un gein- iog, trwy y post, dwy geiniog. THOMAS HOPKINS, No. 12, Small Brick-row, Clyncorwg, Nr. Briton Ferry. NOTICE OF EEMOYILT ABRAHAM FREEDMAN T>EGS to inform the Public of Aberdare and the surrounding neighbourhood, that he has removed from 20 and 21, Cardiff-street, to 11, Canon-street, (next door to the Brecon Bank), lately occupied by Messrs. Lyon and Hyam, where he will continue to lend the utmost money upon Plate, Watches, all sorts of Wearing Apparel, &c., and trusts to merit a share of public support. BBECOIiHIBE. Tirmawr Farm, Hepstc, in the Parish of Camtref, distant 2 miles from the Lamb Inn, Penderyn, 2 miles from Ynysyfelin, Cwmtav Vawr, and 5 miles from Hirwain. IMPORTANT SALE OF LIVE AND DEAD STOCK. MR. W. MORGAN will Sell by PUBLIC AUCTION at the above named FARM, on TUESDAY, SEPT. 22, 1868, the undenmentioned LIVE AND DEAD STOCK, the property of Mr David Howells, who is giving up the said farm Comprising 8 prime Young Cows in Calves, 1 Fat Cow, 4 Two-year old Heifers in Calf, 2 Yearling Steers, 2 ditto Heifers and 5 Calves, 2 useful working Mares, steady in harness; 1 Sucker, 10 Mountain Ponies, of the real Pant-y-Wern breed • 2 Porkers, a valuable Stock of Mountain Sheep, viz:—80 Wethers and Ewes, fit for the butcher; 80 breeding Ewes, 60 Wethers and Ewes, and 80 Lambs. One Rick of Hay, about 6 Tons; one Rick of Oats, and one Rick of Barley. The whole of the Crop is in excellent condition. 20-rung Ladder; also a long Sheep Gate. Refreshments on the table at 11, Sale to commence precisely at 1 o'clock, p.m. Six months credit will be given upon approved security to purchasers of the amount of £2 and upwards; or a discount of two and a half per cent allowed for cash payment. The Auctioneer feels the greatest confidence in recommending the above Stock to his numerous friends, the whole having been selected with great judgment and care. The present tenant, Mr. D. Howells, has spent the term of 44 years on this farm. Gwernyblithe, Glyn Neath Sept. 4th, 1868. Bhybydd Pwysig1 i'r Cyhoedd. GELLIR gwella pob Rhyddni, Diarea, a Chramp mpt<m ychydig orian wrth ddefnyddio Meddyginiaeth Llysieuol hynod Allen, yr hwn a barotoir ac a werthir ganddo ef yn ei Sefydliad Llysieuol 2, Market-street, Aberdar, mewn sypynau swllt adauswllt. Anfonir y naill neu y llall, gyda phob hys- bysrwydd pa fodd i'w ddefnyddio, gyda y post neu gyda y 1 train, ar dderbyniad stamps i'r gwerth uchod, i unrhyw ran o'r eyrlJas Gyfunol. W- Gall y plentyu neu yr henafgwr ei gymeryd heb unrhyw beryg!.