Y Gwladgarwr

MIDDLESBRO' A STOCKTON AR Y TEES AC URDDIAD GWEINIDOG. Middlesbro' a Stockton ydynt ddwy dref eang ar lanau ar afon Tees. a hynodir gan gy- nydd eu poblogaeth, a bywiawgrwydd eu mas- nach. Gwneir eu trigolion i fyny o Saeson, Cymry, Ysgotiaid, Gwyddelod, a Germaniaid, pa rai a ymddibynant am eu bywioliaeth gan mwyaf ar y gweithiau haiarn cylchynol. Er fod Cymry y ddwy dref yn rhifo eu miloedd. ychydig o honynt mewn cydmariaeth sydd yn mynychu lleoedd o addoliad. Urddwyd Mr. Morgan, o Goleg Aberhonddu, yn weinidog ar eglwysi Annibynol, School Croft, Middlesbro', a Barnard-street, Stockton. Nos Sadwrn, Medi 19eg, yn Middlesbro', dechreuwyd y cyfarfod gan Mr. W. R. Pierce, (T.C.), o Goleg Trefecca, a phregethwyd gan ProfF. Roberts, Aberhonddu. Yr un nos, yn Stockton, dechreuwyd gan y Parch. J. James, Walker, a phregethwyd gan y Parch. H. Rees, Ystradgynlais. Sul, Medi 20fed, yn Stockton, am 10, dechreuwyd gan y Parch. Mr. Wil- liams, (B.), Stockton, a phregethwyd gan Proff. Roberts a'r Parch. H. Rees. Am ddau, yn yr un lie, dechreuwyd a phregethwyd yn Saes- neg gan Proff. Roberts. Am chwech, yn yr un lie eto, dechreuwyd gan Mr. Bowen, (W.), Stockton, a phregethwyd gan y Parch. J. James, Walker, a P. M. Williams, Ysw., Man- chester. Dydd Llun, Medi 21ain, yn y Town Hall, Middlesbro', am 10, cymerodd yr urdd- iad le. Dechreuwyd y cyfarfod gan Mr. S. Morgan, Stsckton. Pregethodd Proff. Roberts ar Natur Eglwys." Holwyd y gofyniadau gan y Parch. J. Davies, Witton Park. Gwedd- iwyd yr urdd weddi gau y Parch. J. James, Walker, a phregethwyd i'r gweinidog gan y Parch. H. Rees, ei weinidog. Am ddau, yn yr un lie, dechreuwyd gan y Parcb. H. Rees, a phregethwyd gan y Parchn. J. Davies, Wit- ton Park, ac E Price, Branch End-yr olaf i'r eglwys. Am chwecb, yn yr un lie eto, dech- reuwyd gan Mr. W. Aubrey, (W.), Middles- bro', a phrethwyd gan Mr. W. R. Pierce a'r Parch. H. Rees. Pasicdd yr oil yn dra dymunol. Cafwyd oedfaon gwlithog. Arosodd y Parch. H. Rees, Ystradgynlais, wythnos yma wedi yr urddiad, a chafwyd amryw o bregethau grymus ganddo yn ystod ei arosiad. Cafodd y bregeth ar grefydd gwely angeu efFaith annileadwy ar y thai a'i clywsant. Yr oedd yr eglwysi a nod- wyd mewn gwir angen am weinidog. Go- beithio bydd y yr uniad dan arddeliad y nef- oedd. GOHEBYDD.

HIRWAUN. Cynaliwyd cyfarfod llenyddol y lie hwn yn Ysgoldy Brytanaidd y lie uchod, nos Fercher, Medi 30ain, 1868. Wedi ethol W. Williams, Ysw., i'r gadair, aethpwyd yn mlaen yn y drefn ganlynol:—Canwyd Trio, Bywyd yr Unig;" dau barti yn cystadlu—goreu, Mr. John Thomas a'i gyfeillion. Canu deuawd, <c Damon and Clora dau barti yn cystadlu -goreu, Mr. John Thomas a'i wraig. Beirn- iadaeth y Llythyrau Caru Saesonaeg wvth a ddaeth i law-goreu, Mr. John James, London House, Hirwaun. Canu y Solo Bass, Onid ti yw yr hwn, &c. o Anthem Deffro, gan J. A. Lloyd chwech yn cystadlu—goreu, Mr. Thomas Richards. Beirniadaeth y traethawd ar "Ddefnyddioldeb yr Ysgol Sabbothol; pump yn cynyg—goreu, Mr. John Thos. Lloyd. Canu Morfa Rhuddlan dau gor yn cys- tadlu—goreu, Cor Bethel. Canu y Solo Tenor, "Dafyddy Gareg Wen;" pedwar yn cystadlu -goreu, Mr. Samuel Jones. Adrodd Morfa Rhuddlan un yn cynyg, ac yn deilwng o'r wobr, sef Mr. Wm. James. Canu y Trio, The Red Cross Knights dau baiti yn cys- tadlu—goreu, Mr. Daniel T. Roderick a'i gyf- eillion. Beirniadaeth y Llythyrau Caru Cy- mraeg deg ddaeth i law-goreu, Mr. G. Davies ail oreu, Mr. John James, London House. Canu y deuawd, "Mae'n hiaith yn fyw tri parti yn cystadlu—goreu, Mr. Ben- jamin Davies a'i gyfaill. Beirniadaeth y traethawd ar "Eisteddfodau Cartrefol," sef ys- tyriaeth o'n programmes, mewn modd cyffred- inol, o berthynas i'w tueddiadau i ddyrchafu neu i wellhau safle cyfeillachol y gweithiwr." Ni ddaeth ond un i law, ac yr oedd yn deil- wng o'r wobr, sef Mr. John James, London House. Canu y Trio, "0 Lord our Governor; dau barti yn cystadlu—goreu, Mr. Benjamin Davies a'i gyfeillion. Canu "From Oberon in Fairy Land tri cor yn cystadlu—goreu, Cor Wesleyaid Hirwaun. Rhoddodd Top- ping, Ysw., wobr o 5s. i barti o wyth mewn nifer a ganasai oreu Llwyn Onn" heb un llyfr. Daeth tri parti yn mlaen, ond y goreu ydoedd Minstrels, sef Mr. Miles a'i gyfeillion. Boneddwr cymwynasgar ydyw W. Topping, Y sw., a'i hoff fryd yw gwneud daioni, ac y mae Hirwaun dan rwymau i roddi diolch- garwch iddo am lawer cynorthwy ag ydynt wedi ei dderbyn oddiwrtho y dyddiau pre- senol. Beirniad y traethodau a'r adroddiadau, Parch. W. J. Williams, (T.C.) y llythyrau caru, Mr. S. Picton y ganiadaeth, Mr. M. G. Johnson. Da genyf hysbysu fod pawb o'r cy s- tadleuwyr wedi eu llwyr foddloni yn y gwa- hanol feirniaid, ac yr ydwyf yn credu na fuom mewn gwell cyfarfod erioed, a dymuniad fy ughalon yw cael un o'r fath heb fod yn hir. GWILYM Towy.

CYMANFA YR ANNIBYNWYR CY- MREIG, TALAETH IOWA, AMERICA. Mr. Gol.—Dichon na fyddai yn annerbyniol gau ddarllenwyr lluosog y GWLADGARWR gael Sanies y gymanfa uchod, gan fod cymaint o'i gyfeillion yn America. Dechreuodd Medi yr ail, 1868, am chwech oftr gloch, yn Williamsburgh, pryd y pregethodd y Parch. O. Owens, Long Creek, Iowa (gynt Brynmenyn, Deheudir Cymrti.) Dranoeth, am Parcb. W. Watkins, M.A., Rucine, Wiscon- sin, a'r Parch. C. D. Jones, Oldman's Creek. Am ddau, y Parch. 0. Owens. Am chwech, Mr. W. B. Williams, Yele College, a'r Parch. W. Watkins, M.A. Boreu yr ail ddydd, pre- gethodd y Parch. W. Watkins. Am ddau, y Parch. E. Slosbrey, (T.C.), Walsh Peseri, Iowa, a'r Parch. C. D. Jones. Am chwech, Parchn. 0. Owens a W. Watkins, M.A. Medi 5ed, dechreuwyd yn Oldman's Creek, pryd y pregethodd y Parch. T. Thomas, (C.W.) Remson, New York. Boreu Sabboth, am 10, Parchn. 0. Owens, Long Creek, a W. Wat- kins, M.A., Racine. Am ddau, Parch. D. Thomas, Georgetown, Iowa, a T. Thomas, Remson. Am chwech, Mr. W. B. Williams, a'r Parch. W. Watkins, M.A. Am 10 dran- oeth, Parchn. T. W. Evans, Flint's Creek, Iowa, a W. Watkins, M.A. Am ddau, Parch. 0. Owens. Am chwech, Mr. W. B. Williams, a'r Parch. W. Watkins, M.A. Medi, 8fed, dechreuwyd am saith o'r gloch yn Long Creek, pryd y pregethodd y Parch. C. D. Jones, Oldman's Creek. Dranoeth, am 10, pregethodd y Parchn. T. W. Evans, Flint's Creek, a W. Watkins, M.A. Am ddau, Parclm. D. Thomas, Georgetown, a T. Thomas, Rem- son. Am chwech, Parchn. W. Watkins, M.A., a C. D. Jones. Yr ail ddydd, am 10, Parchn. D. Thomas a T. Thomas. Am ddau, Parch. W. Watkins, M.A. Am chwech, Parchn. D. Thomas a T. Thomas. Medi 11 eg, dechreuwyd yn Flint's Creek am saith o'r gloch, pryd y pregethodd y Parch. O. Owens, Long Creek. Am 10 dranoeth, Parchn. D. Thomas, Georgetown, a W. Watkins, M.A. Am ddau, Parch. C. D. Jones, Oldman's Creek. Am chwech, Parchn. T. Thomas a W. Wat- kins. Am 10 dranoeth, Parchn. O. Owens a T. Thomas. Am ddau, Parchn. W. Watkins a C. D. Jones. Am chwecb, Parch. T. Tho- mas. Bu cynadledd yn Oldman's Creek. Yr oedd yn bresenol o weinidogion y dalaethy Parchn. C. D. Jones, E. J. Evans, Williamsburgh T. W. Evans, Flint's Creek O. Owens, Long Ceek; D. Thomas, Georgetown, achenadon o'r gwalianol eglwysi, pryd y penderfynwyd 1. Fod y Parch. 0. Owens, Long Creek, i fod yn llywydd am y flwyddyn ddyfodol, ac E. Tudor, Ysw., Oldman's Creek, yn ysgrifen- vdd. J 2. Rhoddwyd caniatad i'r Parchn. W. B. Williams, Yele College; T. Thomas, Remson; a W. Watkins, M.A., Racine, i gydweithredu yn y gynadledd. 3. Fed y gymanfa flynyddol nesaf i fod yr ail wythnos yn Medi, a bod y cyfarfod 10 o'r gloch y dydd cyntaf i gael ei gadw yn gyfeill- acli crefyddol yn mhob lie, er meithrin cref- ydd yn yn yr eglwysi. 4. Fod y gynadledd yn dymuno ar yr holl eglwysi fod yn llafurus dros ryddid yn yr etholiad sydd ar y drws. Ymddiddanwyd hefyd am y pwys i ni fel gweinidogion i wneud sylw o'r manau y mae y Cymry yn dechreu sefydlu trwy fyned yno i bregethu, gan fod llawer o'r Cymry yn ym- fudo i'r dalaeth hon, a bod yma wlad hyfryd, a thir da i amaethwyr i ddyfod yma. Cafwyd pregethau da yn y gymanfa, ac arwyddion fod Duw gyda ei weision. 0. OWENS.

EBENEZER, LLWYNBRWYDRAU.—Cynaliwyd cyfarfod blynyddol pregethu yn y lie uchod dyddiau Sul a Llun, y 27ain a'r 28ain cyfisol, pryd y gweinyddwyd gan y Parchn. canlynol: -D. Howells, Abertawe T. Levi, Treforris M. Thomas, Glandwr; W. Thomas, (Islwyn); W. James, M.A., Castellnedd; T. H. Jones, Llansamlet; J. Rowlands, Maesteg; Mr. Jen- kins, (gynt o Lanfairmuallt), gweinidog y lie uchod. Pregethwyd yn ardderchog, ac yr oedd Islwyn yn ei lawn hwyliau. Yr oedd yno "I 0 gynulleidfa luosog iawn, ac yr oedd yno gyfar- fodydd o'r fath oreu a gynaliwyd gan y Methodistiaid erioed, ac yr wyf yn hyderus y bydd o les i lawer o eneidiau. Er mai lie bychan a gwledig ydyw, casglwyd rhwngX60 a i$0-yn mhell uwchlaw pob dysgwyliad.— DEWI O'R LLWYN. Y SGOLDY PENTRE Y STRAD. Cafwyd te parti poblogaidd yn y lie uchod dydd Llun, Medi yr 28ain, ac ar ei ol, cafwyd cyngherdd ddymunol iawn. Canwyd amryw ddarnau yn rhagorol gan barti yn cael ei arwain gan D. Treharne. Y rhai a ganasant y solos oeddynt Eos Hafod, David Jones, Eos Glan Ceri, D. Treharne, a Miss Evans, Aberdar: Cafodd Eos Hafod dderbyniad gwresog gan y cantor- ion, ac yr oedd y gymeradwyaeth a roddasant i'w ddadganiad, yn brawf fod y cyfaill ieuanc hwn yn ymgodi yn gyflym i fryn enwogrwydd cerddorol. Aed rhagddo yw dymuniad-E. RHYMNI.—Dydd Llun, Medi 28, cynaliodd y Wesleyaid yn y lie uchod eu cyfarfod te. Daeth lluaws yn nghyd, ac yr oedd yr elw i fyned at ddyled y capel. TwYNCARNO.-Nos Fawrth, Medi y 29ain, traddodwyd darlith yn ysgoldy Twyncarno, gan y Parch. J. Thomas, Moriah, Dowlais. Y testyn ydoedd "Rhyfeddodau Natur." Dyn ieuanc yw Mr. Thomas, yn dechreu ar ei yrfa ddarlithyddol. Y mae yn ddyn galluog, yn meddu cymhwysderau neillduol fel darlith- ydd, ac yr oedd ei ddarlith yn wir ddyddorol ac yn llawn o'r pethau mwyaf prydferth; a rhoddodd foddlonrwydd cyffredinol i'r gynull- eidfa. Amcan neillduol y ddarlith oedd cy- northwyo brawd ieuanc parchus yn y gymyd- ogaeth, sef W. Jones, Glanafan, Carno, pa un sydd wedi colli ei iechyd er ys llawer o fisoedd bellach. Rhoddodd y darlithydd ei wasanaeth yn rhad, a chafwyd cynulleidfa ardderchog, trwy yr hyn y gwelir fod cariad a chydym- deimlad wedi ei ddangos tuag at y brawd.- DAFYDD 0 WENT. LLWYDCOED.—Nos Lun, Medi yr 28ain, cynaliwyd pwyllgor yn yr ardal uchod, mewn perthynas i adeiladu Ysgoldy Brytanaidd. Mae llawer o siarad o bryd i bryd wedi bod yn nghylch ei adeiladu, ac y mae yn dda genyf eu bod wedi penderfynu adeiladu un yma, ac wedi ei ddechreu y boreu canlynol, yr hon a wna les yn y gymydogaeth. Yr oedd yma ysgol ddyddiol o'r blaen, yr hon oedd yn cael ei chynal mewn ysgoldy perthynol i'r Anni- bynwyr, ond nid oedd lie ynddi i gynal un- rhyw achlysur mewn llenyddiaeth, neu un- rhyw beth arall er adeiladaeth pobl ieuainc yr ardal, o herwydd fod yr enwad uchod yn cynal ei chyfarfodydd wythnosol ynddi; ac hefyd, y mae yr ardal wedi cynyddu fel pob ardal arall, nes y mae'r lie wedi myned yn rhy fach i gynal holl blant yr ardal yn bresenol. Ymwelodd Mr D. Williams, Arol- ygydd yr Ysgolion Brytanaidd, a'r lie yma oddeutu tair wythnos yn ol, ac yr oedd yn rhyfeddu yn fawr weled y plant gystal eu golwg a'u hiechyd o herwydd fod oddeutu deugain yn ormod i ateb y lie. Y mae rhif yr ysgol yn bresenol tua saith ugaiu, ac felly chwi welwch fod angen am un newydd. Y mae yn dda genym eich hysbysu ein bod yn cael y tir yn rhad iawn gan R. Fothergill, Ysw., trwy dalu swllt y flwyddyn am 99 o flynyddoedd. Y mae y pwyllgor yn hynod drefnus trwy ddewis dynion o wahanol enwadau er mwyn myned a'r gwaith yn mlaen. Cafwyd dros £51 o addewidion y noson gyn- taf. Lied dda, onide, yn mysg ychydig o weithwyr, eri dri boneddwr rhoddi 95 yr un, sef R. H. Rhys, Ysw., Mri John Howells, Corner House Inn, a D. Williams, Arolygydd gwaith tanddaearol Llwydcoed. Byddai yn dda genyf weled yr ardal yn gyffredinol yn ymdrechu fel y gwnaeth y boneddwyr uchod at y fath symudiad daionus. DOWLAIS.—Medi 28ain, yn nghapel yr An- nibynwyr, yn y lie uchod, cynaliwyd gwyl de ardderchog, pryd y darfu i ryw naw cant o bobl fwynhau eu liunain ar de a bara brith. Er nad oedd yr hiu yn ddymunol, fel ag y gallesid dysgwyl llawer o bell ffordd, eto i gyd gwnaeth llawer eu hymddaugosiad o wahanol fanau, megys Rhumni, Fochrhiw, &c., a phawb ar eu goreu i'w gwneud yn hapus a chysurus. Yn yr hwyr, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus, er rhoddi tipyn bach i'r meddwl, pryd yr ad- roddwyd rhai darnau, ac y cafwyd anerchiadau pwrpanol gan y rarenn. Mr. avails, -uetiiaiiia, a Mr. James, Hebron, ac ereill. Can odd y cor hefyd amryw ddarnau da er gwasanaeth y cyf- arfod. Wrth ymadael, cyflawnwyd y ddefod o dalu diolcbgarwch, ae ymadawsom dan y gobaitli na fydd yr amser yn faith cyn y cawn gyfarfod a'n gilydd mewn modd cyffelyb eto. -R. LL. SALEM, ABERDAR.—Hydref y 24ain, am 2 o'r gloch yn y prydnawn, cynaliodcl Ysgol Sabbothol y capel uchod ei chyfarfod chwar- terol, pryd y dangoswyd fFrwyth yr ysgol a llafur yr athrawon yn dadblygu talentau y plant, y rhai oedd o dan eu gofal. Cymer- wyd rhan yn y cyfarfod gan y personau can- lynol :-Enoeh Jones, Richard Hopkins, David Davies, David Jones, James Thomas, Theo-. philus James, David Hopkins, John Harrison, a chan y Band of Hope. Rhoddodd James Thomas lyfr i bob un ag oedd yn ei ddosbarth. Ein dymuniad yw i'r ysgol fyned rhagddi yn ei gwaith da, a llwyddiant iddi fyned ar ei chynydd.—G. AB. H. CARMEL, CENDL.—Y mae gan broffeswyr y wir grefydd yn mhob oes o'r byd eu gwyliau arbenig. Yr oedd gan yr Hebreaid eu gwyl- iau misol a blynyddol-rhai misol, y newydd loer a rhai blynyddol y Pasc, Bara. Croew, y Penticost, yr Udgyrn, Gwyl Cyfamod, Gwyl y Pebyll, y Flwyddyn Sabbothaidd o Rydd- had, a Blwyddyn y Jubili; ac y mae genym ni yn bresenol ein cyrddau misol, chwarterol, a blynyddol. Ar ddyddiau Sul a Llun, Medi 27ain a'r 28ain, cynaliodd yr eglwys uchod ei chyfarfod blynyddol, pryd y pregethodd y Parchn. canlynol:—R. Williams, (Hwfa Mon), Llundain Dr. Davies, Ross E. C. Jenkins, Rhumni J. Jenkins, Pontypool; W. Tho- mas, Cwmafon. Cawsom bregethau da a rhag- orol, ac er fod yr bin yn auffafriol, cawsom gyfarfodydd lluosog anghyffredin. Yr oedd casgliad ar ddiwedd pob oedfa tuag at leiliau dyled ein capel newydd, ac ar y Sul a'r Llun casglwyd dros £60, yr hyn oedd yn gwneud i fyny ein casgliadau am y flwyddyn ddi- weddaf yn agos i £290. Tuag at ein cynorth- wyo i wneuthur y swm uchod i fyny, derbyn- iasom XIO oddiwrth un Mr. William Jones, o British Columbia (gynt Cendl), brawd Mr. Ll. P. Jones, fferyllydd, Beaufort. Dyna i chwi esiampl gwerth ei hefelychu, onide ? Bydded i Dduw ei fendithio am ei haelfrydigrwydd a'i esiampl dda, trwy goroni ei lafur a llwyddiant mawr. Bydded bendith Duw ar ein cyfarfod blynyddol, ac ar holl ymdrechion y bobl yn Cannel, Cendl, a gwawried y dydd pan y bydd yr eglwys hon yn rhydd o'r rbwymau y mae ynddi yn bresenol.-Ap SEPHORAH. GLANDWR, ABERTAWY. — Dydd Mercher wythnos i'r diweddaf, cafodd hen wr o'r enw Henry Williams, ei ladd trwy i gerbydau train yr arsaf uchod fyned drosto. Nid oedd yn enedigol o'r ardal hon. Yr oedd wedi cyr- haedd oedran mawr, sef 81 mlwydd oed. Rhwng Glandwr ac Abertawy, yn yr un wyth- nos, cyfarfyddodd dau arall a'u diwedd. Dyn yn ei faint a'i oedran cyflawn oedd un, a bach- genyn deuddeg oed oedd y llall. Yr oeddynt yn anadnabyddus i mi, ac ni chefais wybod pa le y claddwyd hwynt. Eto, yn yr Hafod Coal Yard, Sadwrn diweddaf, anafwyd Mr Griffith Thomas, Glandwr, gymaint fel y bu farw mewn ychydig oriau. Yr oedd ef yn enedigol o ardal Crwys, Browyr. Claddwyd ef yn mynwent y Crwys. Disgynai o deulu parchus, ac yr oedd yr angladd yn lluosog a boneddigaidd. Yr oedd yn 26 oed, a gadawodd ar ei ol, i deimlo eu hamddifadrwydd cynar a thrist, weddw a phlentyn.

Y FARCHNAD.—Yn rhai o'n marchnadoedd yr wythnos ddiweddaf, tueddai yr yd i ostwng ond yn Mark-Lane ddydd Llun diweddaf, daliodd y farchnad i fyny i brisoedd y dydd Llun blaenorol. Yr oedd marchnad y glo yn fywiog, a gwerthai glo Elliot a chyf. am 18 y dynell yn Llundain. AWSTRALIA DDEHEUOL. — Oddiwrth yr hanesion diweddaraf sydd wedi eu derbyn oddiyno, yr ydym yn cael fod y cnydau yn bell yn ol o herwydd y sychder mawr sydd wedi cymeryd lie yno. Yr ydym yn cael hefyd fod darpariadau helaeth yn cael eu gwneud yno tuag at barotoi i allforio cig i'r wlad hon. Yr ydys wedi prynu holl hen gerig pavio Paris, i'w cymeryd drosodd mewn llongau i bavio prif ystrydoedd Buenos Ayres a Monte Video. FFRWYDRIAD BERWEDYDD.—Oddeutu pump o'r gloch boreu dydd Sadwrn diweddaf, cy- merodd ffrwydriad berwedydd le yn ngweith- feydd haiarn Mri Dawes, oddeutu pum mill- dir o Barnsley, trwy yr hyn y lladdwyd dau ddyn. MENYWOD YN PLEIDLEISIO.-Y r ydym yn cael mai nid yn Aberdar yn unig y mae enw menyw wedi cael aros ar restr yr etholiad dy- fodol. Y mae y barrister yn Cockermouth, wedi gosod ar y rhestr enw un Mrs Rachel Parsons, ac wedi hysbysu hefyd fod gan y rhyw deg berffaith hawl i bleidleisio. Y mae naw o fenywod hefyd wedi cael yr un rhydd- id ar restr East Cumberland. Yn Ormskirk, y mae Mr Foard wedi gadael enwau un-a- deugain ar y rhestr mewn rhan o Lancashire. Yn Finsbury hefyd, y mae y barrister wedi gosod ar y rhestr enwau yr holl fenywod a hawliasant y bleidlais, yr hyn a ddengys fod ganddynt berffaith hawl yn ol deddf 1867. ANGLADD FFENIAD YN DUBLIN. — Dydd Sul diweddaf, cymerodd angladd Ffeniad le yn Dublin. Yr oedd y trancedig wedi bod yn y carchar, ond nid oedd wedi cael ei brawf. Yr oedd oddeutu 3,000 o bersonau yn canlyn y corff, y rhai a wisgent gadechyn gwyrdd am eu gyddfau, ac ysnoden o'r un lliw. Nos Fercher diweddaf, derbyniodd un Miss Slater, merch Mr John Slater, boneddwr yn Carlisle, gymaint o niwaid oddiwrth dan a gymerodd le wrth iddi ddarllen yn ei hystafell wely, fel y bu farw y boreu canlynol mewn poenau mawr. Yr oedd yn 35 oed. GWR BRENHINES Sr AIN.- Y mae y person hwn, o herwydd ei ddystawrwydd mewn pethau gwleidyddol, bron yn anadnabyddus i'r rhan fwyaf or byd. Y mae Francois d' Assise Marie Ferdinand—gwr y Frenhines Isabella, yn fab i'w hewythr y Due o Cadix. Ganwyd ef yn 1822, a chymerodd y briodas le yn 1846. CYFARTHFA.—Dcmwain.— Dydd Mawrth diweddaf, yn mhwll Phillip Rees, perthynol i Cyfarthfa, cyfarfyddodd un Joshua Morgan a'i ddiwedd trwy i gwymp ddyfod arno. Yr oedd yn ddyn oedranus, ac wedi gweithio am amryw flynyddoedd heb gyfarfod a damwain. Boreu dydd Mawrth diweddaf, cafwyd corff dyn ieuanc, ei enw yn anadnabyddus, wedi marw ar un o tips Dowlais. Yr oedd yn amlwg ei fod wedi syrthio, efallai yn feddw, yn agos i dip ag y mae llawer o sulpher yn esgyn o hono, ac yno mygwyd ef yn fuan i farwolaeth. Dydd Sadwrn diweddaf, yn mhwll llifio yn Aberdar, syrthiodd dyn o'r eaw Cornelius Butler, tra wrth rhyw orchwyl, i'r pwll, rhyw dair troedfedd o ddyfnder. Yr hyn sydd yn rhyfedd yw, er na dderbyniodd unrhyw glwyf o bwys, iddo farw yn fuan wedi hyny. Haner bwsiel o bytatws yw pris y myned- iad i mewn i chwareudy dinas y Salt Lake, yn nhiriogaeth Utah. Mae y nodwydd-wn wedi ei ddwyn i ddefn- yddiad yn myddinoedd Denmark, Sweden, Holland, Switzerland, a'r Talaethau Rhuf- einig. Mae Syr Robert Murchison, Syr John Her- schel, a Syr Henry James yn fwrdd a ym- ddiriedolwyr trysorfa i archwilio a mesur gorynys Mynyda Sinai, er mwyn penderfynu llinell gywir taith yr Israeliaid, &r mynydd gwirioneddol y rhoddwyd y gyfraith arno.

PELENI HOLLOWAY ydynt y feddyginiaeth oreu ar gyfer anhwylderau a ymosodant ar ddynion pan y bydd tywydd hafaiad yn cael ei ganlyn gan dywyad gwlyb, oerllvd, ac afiacJ. Yn wir, y mae y peleni hyn yn rhoddi cryn ym- wared, pan na fydd yn i hoddi hollol wellhad oddiwrth dditfyg treuliad, a'r anhwylderau mewnol sydd yn blino llawer o'r boblogaeth. Dan effeithiau cryfhaol, pureidd- iol, a iachaol y peleni hyn, y mae y tafod yn dyfod yn lan, yr archwaeth yn gwella, a'r treullad yn cryfhau. Y mae y peleni yu meddu y priodoledd oreu er glaohau y gwaed yn gyfangwbl, trwy yi hyn y daw hoenusrwydd a chryfder i boo rhan o'r corff.