Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
Y DOSBARTH GWEITHIOL A'R ETHOLIAD.
Y DOSBARTH GWEITHIOL A'R ETHOLIAD. Mr. Gol.—Y mae yn ymddangos oddiwrth arwyddion yr amserau fod helynt yr etholiad yn ein plith yn tynu i derfynfa bwysig, a phob plaid fel yn cael eu gorfodi i deimlo mwy nag erioed o ddyddordeb ynllwyddiant eu hachos. Y mae pleidwyr Mr. Bruce yn parhau i ddyfod allan yn gryf, a braidd nad ydynt yn rhoddi digon o waith i ddarllen y llythyrau cymer- adwyaethol ag y maent yn eu cael i'w gwron oddiwrth hwn a'r llall. Y mae bod dyn prof- edig am 16 mlynedd yn gorfod cael cymerad- wyaethau ysgrifenedig, fel ambell i Quack Doctor, oddiwrth y naill gyfaill a'r llall, a hyny ar draul darostwng a drwgliwio ereill, yn ym- ddangos i ni yn hynod, ac yn brawf hefyd nad oes ganddo ond ychydig ymddiried yn ngliy- meradwyaeth y gwasanaeth ag y mae wedi ei wneud yn y tymhor a aeth heibio. Y mae tael rhyw bwff o'r fath yn burion peth i ym- geisydd newydd, ond fod hen aelod yn ymost- wng i wneud gwaith o'r fath yn dangos rhyw wendid mawr. Y mae yn hawdd gweled oddi- wrth ei anerchiadau mai nyni, y dosbarth gweithiol, y mae efe yn eu hofni fwyaf yn yr etholiad dyfodol, ac feallai fod ei gydwybod yn dweyd rhywbeth wrtho yn y cyfeiriad hwn. Ond beth bynag ydyw ein barn am dano am a aeth heibio, pe byddai iddo addaw ein cyn- rychioli yn deg am y dyfodol, meddyliwyf y byddem yn dawel ond ni ddylem mewn un modd wyro yr un fodfedd oddiwrth y Ballot. Y rhagorfraint o gael pleidleisio ac amddiffyn- iad y Ballot ydyw y ddau beth ag yr ydym fel dosbarth gweithiol wedi bod yn gofyn am danynt er's blynyddau. Yr ydym wedi cael y naill, ac na ato i ni yn y mwynhad o un laesu yn ein hymegnion am gael yr ail. Y mae yn wir y gallwn fel dosbarth yn y cy- mydogaethau hyn ddweyd nad oes arnom ei angen, a thrwy hyny esgeuluso gwneud ein dyledswyddau ond rhaid i ni gofio fod can- oedd o'n cenedl, ein cyfeillion, ie, a'n perthyn- asau, mor agos ag ydyw siroedd Caerfyrddin ac Aberteifi, yn gorfod aberthu eu hegwyddorion o eisieu amddiffyniad y Ballot. A chaniatau y byddai i Mr. Bruce ein cynrychioli cystal a Mr. Fothergill yn mhob peth ond y Tugel, y mae y pwnc hwn yn ddigon i bob dyn sydd yn byw wrth ei ddiwrnod gwaith i ymwrthod ag ef, ac yr ydwyf yn gobeithio y bydd i ni ymwrthod ag ef hefyd, gan ei fod ef yn ymwrth- od a chynrychioli ein syniadau yn hyn. Mae yn dda genyf weled fod Ilu o'r.,newydcl- iaduron a'r seneddwyr mwyaf rhyddfrydig yn gefnogwyr y Ballot, a'i fod yn dyfod yn fwy poblogaidd bob wythnos. Yr ydym yn clywed bob dydd am fygythion yn cael eu gwneud, a hyny i rai yr ydym yn eu hadwaen, os na fydd iddynt bleidleisio j n ol barn y meistr tir; ac nid oes etholiad yn cymeryd lie nad oes llwgrwobrwyaeth anghyfiawn yn cael ei gyf- lawni, a'r unig beth a rydd derfyn ar y budr- waith Toriawl hwn ydyw y Ballot. Rhoddwn law ynte i'w roddi i lawr. Yr ydwyf yn dweyd ei bod yn ddyledswydd ar bob Rhydd- frydwr trwyadl i ddyfod allan o blaid y Ballot. Nid ydyw o bwys a fu y Tugel yn cael ei arfer gan y Groegiaid ai peidio, neu ynte a ydyw yn 0 gydweddol a chyfansoddiad ein gwlad, "ni adawn hyny i Doriaid a haner Toriaid a i'w ddadleu a'i benderfynu; ond yr hyn sydd arnom ni fel dosbarth eisieu ei gael, a'r hyn y rhaid i ni hefyd ei gael, ydyw meddyg- iniaeth i'r drygau uchod, a'r Ballot ydyw yr unig feddyginiaeth sydd yn ein gafaeL Buasai yn well o lawer i ni beidio cael diwygtad o gwbl na chael diwygiad i'n gwneud yn gaeth- ion politicaidd. Y mae y pwnc yn awr yn nwylaw dosbarth gweithiol y wlad, ac y mae ar eu dwylaw i benderfynu pa un a ydym i gael y Tugel yn y tymhor seneddol nesaf ai peidio. Os nad ydyw y gweithwyr sydd yn bwriadu pleidleisio dros Mr. Bruce yn yr eth- oliad dyfodol yn mynu addemd oddiwrtho ei fod yn cefnogi y Ballot, yr ydym yn dweyd nad ydynt yn gwneud yr hyn a ddylent, tra y mae genym gystal dynion ag ynteu yn addaw gwneud hyny. Y mae yn amlwg nad ydyw y llythyr a an- fonwyd gan Mr. Clark, Dowlais, at Mr. James, Merthyr, a'r hwn a gyhoeddwyd yr wythnos hon, ond un o gynllwynion y blaid, neu lythyr cymeradwyol i gynorthwyo yr etholwyr ag y mae ganddo ef ddylanwadarnynt i lyncu eg- wyddorion (neu pills) Mr. Bruce. Y mae mil- oedd o hono wedi ei ledaenu, gan hyderu, o gwrs, y bydd i ffrwyth toreithiog ddyfod o hono, ond nid ydym heb ddeall eu dichellion kwynt. Rhag eich blino ag helyntion yr etholiad, terfynaf yn y fan hon hyd eich nesaf. ETHOLWR.
L'ERPWL.
L'ERPWL. Dydd Llun, Hydref 12. Difyrwch mawryn llys yr heddwch yr wyth- nos aeth heibio, oedd prawf pedwar o'r frawd- oliaetli hono -sydd yn ym wneud a rhedegfeydd ceffylau. Dygwyd hwynt o flaen. yr Hedd- ynad Raffles, a chawsant, ar ol prawf hirfaith a manwl, dalu y ewm o hanner cant punt bob un, gyda'r costau, am droseddu y gyfraith, a chael yr enw urddasol o fod yn Betting Men. Penderfyniad yr awdurdodau yma ydyw fod y nesaf a ddaw o flaen y faingc i dalu cant punt o ddirwy dros anrhydedd y gymdeithas urddasol y perthyna iddi. Nid yw y Lucky Bags a rhedegfeydd ceffylau yn ddim amgen na pherthynas agos i ladrad penffordd, nen bigo llogellau. Mae yn ymddan- gos fod ein cyfeillion Americanaidd yn dal at y penderfyniad o ddial am ddifrod yr Alabama. Dygir cwynion yn erbyn Laird Brothers, & 00. mewn llysoedd cyfreithiol Americanaidd, a mynant wneud allan fod yn rhaid iddo dalu am bob difrod a gyflawnodd y wiblong ystrywgar Alabama. Tybiwn fod yi Alabama wedi ei hadeiliadu yn hollol groes i'r hyn oedd yn cael ei ystyri yn International Laws, a thrwy hyny wedi tori cyfraith ag nad oes yn rheitach i dalu y dyledion hyn na'rgwrhwnw, a elwir yn John Laird. Da genym feddwl nad oes ond gobaith gwan am ei ddychweliad i'r Senedd dros Birkenhead. Saif Cadben Osborn, fel gwrth- wynebydd tra ystyfnig iddo, a mwy na thebyg y bydd yn rhy drwm i'r Tory mawr Alabama. Daeth y Cymry allan, nos Wener diweddaf o blaid Osborn yn dra theilwng o honom fel cenedl. Cedwir helbul cyfreithiad am y ddamwain yn ymyl Abergele yn mlaen o hyd, ac nid oes a wyr pa bryd y terfyna. Cawn weled yn y dyfodol. Nid oes dim pellach wedi ymddangos am y Danchwa yn Ruabon. Dichon y terfynir y mater yn ddystaw a diseremoni, am mai tlodion a gawsant eu colli yn y Trychineb. Gallem feddwl fod gwerth llafur y glowr yn galw am ymchwiliad manol, ag y dylai yr awdurdodau liywodraethol fynu cael iawnder i eistedd ar y faine farnol yn mhob ymchwil- iad o'r fath. Mae helyntion mewnol y dref, mor amryw- iol yn eu cysylltiadau, fel o'r braidd yr ystyr- iwn eu bodynwerthcofnodiad. Dadleu mawr sydd yn y naill gwr a'r llall am deilyngdod y dyn hwn, ac am annheilyngdod y llall, fel y mae braidd yn anhawdd gwybod pwy sydd yn iawn, ond ni obeithiwn y danfonir rhywrai i'r Senedd a fedr deimlo dros y gweithwyr, yn eu sefyllfa gwasgedig. Lladron yn dyfod yn fwy eywrain bob dydd, a chyfrwystra fel pe yn cynyddu ar garlan. Dywedir fod y byd yn dyfod yn fwy goleu mewn daioni, mai mor wir a hyny ei fod yn myned ar gynydd i gyfeiriad arall. Diwedd y stori fer yr wythnos hon, ydyw crybwyll gair fod y Bont fawr dros yr afon Mersey, ar gyfer Runcorn Gap wedi ei hagor dydd Sadwrn diweddaf. Bydd genym air eto am dani, ar ol ei gweled. Yn iach frodyr, yr eiddoch, CYMRO.
GLOWYR CYMRU.
GLOWYR CYMRU. Mewn eyfarfod o'r glowyr, yn cynrychiolu glowyr Dosbarth Deheudir Cymru a Swydd Fynwy, a gynaliwyd yn ystafell y Lamb Inn, Pontypridd, Hydref 7, 1868, er ystyried y cyfnewidiadau sydd yn debyg o gymeryd lie, yn ystod yr eisteddiad nesaf o Senedd Prydain Fawr, a chan ein bod yn deall y bydd cyf- newidiadau o bwys i gael eu cynyg i sylw Ty y Cyffredin ac a fyddant yn debyg o effeithio yn fawr ar y glowyr trwy y deyrnas yn gy- ffredin, ac ar lowyr Cymru yn neillduol, teimlwn yn ddyledswydd arnom i gymeryd pob eyfieusdra priodol, er gwneud sefyllfa y glowyr yn hysbys i'r boneddigion hyny ag ydynt yn ymgeiswyr am eisteddiad yn y Senedd. Penderfynwyd 1. Mae dyledswydd y eyfarfod hwn yw danfon anerchiad byr at ein cydweithwyr trwy Gymru, er galw eu sylw at y pwysig- rwydd o ddwyn y mater o flaen yr ymgeiswyr mewn gwahanol ranau o Gymru, gan hyderu y bydd i rywrai cymwys yn mhob Sir a Bwrdeisdref, i ofalu am fod yr amcan hwn yn cael ei ddwyn oddiamgylch. 2. Fod yr anerchiad a ddarllenwyd yn awr, yn cael ei fabwysiadu-ei lawnodi dros y cyfarfod, a'i ddanfon allan i'n eydweithwyr trwy Gymru. Dyma yn canlyn yr ANERCHIAD. At y Glowyr trwy Ddeheudir a Gogledd Gymru, a Swydd Fynwy. Anwyl Gydweithwyr,-Mae yr adeg bre- senol yn un wir bwysig i ni ar gyfer y dyfodol, Mae y wlad gyda'i holl brysurdeb yn dar- paru defnyddiau a fyddant yn cyfansoddi Ty y Cyffredin yn y Senedd nesaf. Mae pob plaid wleidj ddol a chymdeithasol yn cymeryd mantais ar yr adeg bwysig hon i ddwyn ger bron yr ymgeiswyr am aelodiaeth Seneddol y gwahanol faterion a ymddengys yn bwysig yn eu golwg hwy. Hyd yma mae y glowyr wedi bod yn dawel a digyffro. Mae adeg bwysig yn debyg o fod o flaen y glowyr o fewn y ddwy flynead nesaf, mae y Senedd yn dra sicr o gymeryd i ystyriaeth sefyllfa pethau yn ein gweithfeydd Glo. Daw mater y Double Shift i sylw, a bydd y Minei Inspection Act yn debyg o fyned o dan gyfnewidiadau pwysig iawn. Mae o bwys mawr i ni fel gweithwyr daear, fod y Seneddwyr yn cael eu dysgu genym yn awr cyn yr etholiad os gadewir y mater hyd ar ol yr etholiad, bydd yn rhy ddi- weddar. Gellir gwneud hyn trwy alw eu sylw at gynwysiad y llyfr The Double and Single Shift Compared," ae yn neillduol at y ddwy ddeiseb sydd yn ei diwedd. Dylai fod y glo- wyr yn mhob Sir a Bwrdeisdref lie mae gweithfeydd glo gerllaw, i gymeryd mesurau 1 ofyn gofyniadau i'r ymgeiswyr ar y penau hyn. Dylid gofyn i'r ymgeiswyr yn Sir Gaerfyrddin, ac yn y fwrdeisdref unol o Gaerfyrddin a Llanelli, ac felly yn Siroedd a Bwrdeisdrefi Morganwg a Mynwy, ac yr un modd yn Flint a Dinbych yn y Gogledd. Ni fydd dim allan o le ynom, ein bod yn gwneud hyn-ni fydd i'r un ymgeisydd ystyried y Collier yn anfoneddigaidd nag yn angharedig am ofyn gofyniadau ar fater ac sydd ynddo ei hun yn bwysig, ac yn un ag sydd yn sicr o gael sylw y Senedd yn gynar yn y flwyddyn nesaf. Os carai neb o'n cydweithwyr gael copiau o'r llyfr yn cynwys y deisebau er cario hyn oddiamgylch, gallant eu cael ond anfon gair at Mr. William Gwilym, 6, Dare Road, Cwmdare, Aberdare. A gawn ni daer ddy- muno ar ein cydweithwyr yn mhob man i'n cynorthwyo ni yn hyn o orchwyl. Dylem hyd ag y mae ynom sicrhau aelodau'r i'r Sen- edd nesaf, ac y gallwn ymddiried ynddynt ar y Double Shift a'r Mines' Inspection Act. Yn awr yw yr adeg, na fvdded i ni ei cholli. 3. Fod y cyfarfod hwn yn taer ddymnno ar i bob glofa danysgrifio ychydig symiau er dwyn yn mlaen y treuliau dyfodol, pa rai a ellir eu gwneud yn daladwy i Mr. William Gwilym, neu Lewis Morgan, Trebanog, Cymer, Pontypridd. Dylem hysbysu fod y cyfrifon wedi ei darllen gan y Trysorydd, W. Gwilym, yr hyn a roddodd foddhad mawr i'r cyfarfod. Yr eiddoch anwyl gydweithwyr ar ran y cyfarfod, THOMAS THOMAS, Llywydd. JOHN N. JONES, Is-lywydd. JOHN BEYNON, Ysg.
Y TUGEL (BALLOT.)
Y TUGEL (BALLOT.) Mr. Gol.—Y mae yn gofus genyf am wr boneddig o Lundain, er's ychydig flynyddau yn ol, gynygiodd ei hun am gael ein cynrych- ioli yn y Senedd. Yr oedd yn Rhyddfrydwr a thros y Ballot; ond ymddygiad bron pawb ato y pryd hwnwoedd, "Ymaithag ef, ymaith ag ef Ni fynwn i hwn i'n cynrychioli-yn hytrach dewiswn Dori." Yr oeddem yn chwech o nifer drosto yn Aberdar faint yn Merthyr nid wyf yn cofio. Y Tori enillodd y dydd! Bravo! Ymneillduwyr; dyma gynyg eto i ni ar ddau Rhyddfrydwr egwyddorol a thros y Ballot. Yn awr, Ymneillduwyr, safwn dros ein hegwyddorion y tro hwn beth bynag, gan fod rhagluniaeth wedi estyn y rhagor- raint i ddwylaw y miloedd Ymneillduwyr yn ychwanegol y flwyddyn hon. Mwyach gwnawn ein goreu o'r hawliau; dangoswn ein bod am gael y Ballot, trwy ddanfon y ddau sydd drosto i'n cynrychioli yn y. Senedd. Nid peidio a voto i'w erbyn, fel Bruce, ond voto o'i blaid wna Mr. Richard a Mr. Fothergill. Y mae un o honynt wedi ei eni yn Rhyddfrydwr-y Uall dros 20 mlynedd. Bravo! Ymneillduwyr dodwn y ddau wron yn y Ty. Credaf y bydd- ant yn rhai gweithgar, ymdrechol, penderfynol, di-ildio, dros les eu gwlad. Nid fel aelod Mynwy, yr hwn yn ystod yr holl amser y bu yno ni ddywedodd yr un gair ond rise up the window." 'Does rhaid i'm ddwcycpyn siwr Mai Tori pendew oedd y gwr. CYMRO Du.
TRIOEDD YR OES BRESENOL.
TRIOEDD YR OES BRESENOL. Tri pheth da i'r wladwriaeth,—Lledaeniad Cymdeithas Heddwch, darostyngiad y trethi, a chylchrediad i'r GWLADGARWR. Tri pheth sydd wedi goroesi pethau ereill,- Pyramydiau yr Aifft, bodolaeth cenedl y Cy- mry, a pharbad y GWLADGARWR. Tri pheth hapus yn y gauaf ar noswaith ys- tormus,-Tan gwresog ar yr aelwyd, y gwynt yn chwibanu yn y simnai, a rywun yn darllen y GWLADGARWR. Tri llys y ceir uniondeb o honynt,—Llys y Queen's Bench, llys Public Opinion, sef barn y lluaws, a llys colofnau y GWLADGARWR. Tri llwybr uniawn i wneud chwareuteg a'r etholiad,-Darllen yr Abfrdare Times, myfyrio ar gynwys yr Express a'r Telegraph, a'u pwyso yn nghlorian y GWLADGARWR. Tri llwybr i feirdd ieuainc ddyfod yn y blaen,-Astudio y Drych Barddonol, cyfan- soddi yn araf a meddyliol, a darllen yn mhob rhifyn sylwadau Caledfryn yn y GWLADGAR- WR. Tri Llwyd y bydd cofio hir am danynt,- Llwyd o'r Bala, Llwyd o Abergele, a Llwyd y GWLADGARWR. Tair wythnos resynus i'r rhai sydd yn arfer eu cael,—Wythnos heb fwyd, wythnos heb dan, ac wythnos heb y GWLADGARWR. Tri pheth sydd yn cynyddu yn barhaus,- Poblogaeth y byd, rheilffyrdd Cymru, a'r GWLADGARWR. Tri phwnc da i ymfudwyr,—Cymeriad da gartref, arian yn eich llogell, a chyfarwyddyd y GWLADGARWR. Tair mantais fawr i fasnachwyr ac ereill,— Nwyfau da, gwerthiad rhad, ac hysbysiad yn y GWLADGARWR. Tri pheth sydd yn myned trwy bob parth o Gymru,—Goleuni yr haul, awel y dydd, a rhifynau y GWLADGARWR. Tri lie y cewch eich xyfaddasu a phob peth angenrheidiol,—Ar faes natur, yn y farchnad- fa, ac yn swyddfa y GWLADGARWR. Tri phenderfyniad y dylai pob Cymro ym- gyrhaedd atynt,-Byw'n heddychol, gwneuthur daioni, a derbyn y GWLADGARWR. [Yr ydym wedi rhoddi y Trioedd hyn i mewn ar daer ddymuniad un o'u gohebwyr ffydd- lonaf.—GOL].
HELYNIION YR ETHOLIAD
HELYNIION YR ETHOLIAD Y mae helyntion yr etholiad, fel y mae yr adeg yn agosnau, yn myned yn fwy brwd y naill jddydd ar ol y 11? 11, sef rhwng pleidiau y Mri. Bruce a Fothergill. Y mae y ddwy blaid yn ymvsregysu l frwydr, a phob ys- gogiad o'uheiddofel yn rhoddi gwth yn uwch i'r lan i'n gwron Anghydffurflol. Y mae y rhai yr ofmd fwyaf oddiwrth eu dylanwad yn erbyn Mr. Richard, erbyn heddyw wedi cy- hoeddi eu hunain yn bleidwyr iddo. Un o'r cyfryw ydyw G. Clark, Ysw., Dowlais, yr hwn sydd wedi cyhoeddi ei fod yn bleidiwr i Mr. Richard, ac y mae y si wedi ein cyrhaedd fod galluoedd ereill cyffelyb yn bwriadu gwneud yr un peth. O'r ochr arall, y mae cyfarfodydd lluosog yn cael eu cynal gan bleidwyr a chefnogwyr Mr. Fothergill, yn y rhai y mae gweithwyr a goruchwylwyr y boneddwr hwnw yn protestio yn erbyn y chwedl sydd yn cael ei thaenu eu bod yn bwriadu plumpio dros eu meistr. Rhoddir adroddiad helaethach am danynt yn ein nesaf, ac hefyd adroddiad o lianes cyfarfod cvhoeddus a gynaliwyd yn Hirwaun nos Fer- cher diweddaf, pryd yr anerchwyd yr etholwyr gan Mr. Handel Cossham, ar ran Mr. Richard.
AT ETHOLWYR ANNIBYNOL BWRDEISDREF…
AT ETHOLWYR ANNIBYNOL BWR- DEISDREF UNEDIG MERTHYR TYDFIL, VAYNOR AC ABERDAR. FONEDDIGION.-Gan fod Ty y Cyffredin wedi cyduno yn unfrydol 1 roddi i'n Bwrdeisdref ail Gynrychiolydd, gellir ystyried fod y mesur cyfiawn hwn wedi ei sicrhau ac wedi'm cefnogi gan geisiadau mor foddhaol, y rhai a dderbyniais oddiwrth gyfranmor fawr a dylanwadol o'r etholiadaeth, anturiaf yn y modd mwyaf parchus i gynyg fy hun fel ym- geisydd i'cli cynrychioli yn y Senedd yn yr Etholiad Cyffredinol nesaf. Goddefwch i mi, yn y dull mwyaf diffuant, i ddiolch i chwi am eich cynygion caredig o gynorthwy. Yr wyf wedi byw yn eich mysg er fy machgendod. Mae genym y fantais o adnabod ein gilydd yn bersonol; mae ein lies lleol yr un ac y mae genym-gy(Twelediad cyff- redinol mewn pethau gwleidyddol. Yn rhyddfrydig fel fy nheulu o'm blaen, mae ein hen arwydd-air o Ryddid Gwladol a Chref- yddol" yn anwyl iawn i mi ac os dychwelir fi fel eich cynrychiolydd, bydd i mi gynorthwyo, ar feserau cyffredinol, y blaid fawr Ryddgarol, gan gadw i mi fy hun yr hawl i bleidleisio ar faterion neillduol, fel y byddo hawliau fy etholiadaeth yn galw. Z, Nis gallaf o fewn cylch yr anerchiad byr hwn, ond cyfeirio at ychydig o'r nifer luosog o'r gwelliantau sydd yn angenrheidiol er cadw ein gwlad yn mlaen-gad gwareiddiad, ond gan gyfeirio at fesurau o ddyddordeb amlwg, bydd i mi gefnogi y TUGEL, fel moddion i amddifyn yr etholwyr hyny sydd yn sefyll mewn angen am y cyfryw wrth arfer eu hawl gyda y bleidlais. Bydd i mi gefnogi pob mesur o duedd i ryddhau masnach, a chwbl ddiddymiad y trethi ar holl angenrheidiau bywyd. Gan fy mod yn teimlo dyddordeb union- gyrchol yn llwyddiant masnach yr holl wledydd gwareiddiedig, ystyriaf ddiogeliad heddwch, nid yn unig fel y fendith genedlaeth- ol fwyaf, ond yn ffynonell cyfoeth naturiol a dedwyddwch teuldaidd. Bydd i mi, gan hyny bob amser, deimlo yn falch i gydweithredu a'r cyfryw a ddymunant i ymrafaelion rhwng cenedloedd gael eu penderfynu trwv evf- lafareddiad. 8J Gan ystyried gostyngiad y trethi, meddyl- iwyf y dylai ein sefydliadau milwrol a morwr- ol gael eu had-drefnu, fel ag i sicrhau y ffyniant mwyaf, yn gydweddol ag effeithiol- rwydd y gwasanaeth a dyogelwch yr hawliau Amherodrol. Gan edrych ar urddasolrwydd dynoliaeth, gobeithiwyf y bydd i'r Senedd, ar adeg agos, ddiddymu defnyddiad y ffrewyll i'r 0 y cyfryw, gwroldeb pa rai sydd wedi cadw an- halogrwydd ein gwlad, a sicrhau diogelwch in cartrefleoedd. Tra yn dal wrth wir egwyddorion yr Eglwys Sefydledig, yr wyfyn awyddus am y cyfnewid- iadau angenrheidiol hyny, pa rai, tra yn diogelu pob gwir hawl, a dueddant i gynyddu lies mawr y Sedydliad, ac felly ei wneud yn fwy derbyniol i bob dosparth o'n cyd-ddynion. Er hyny, tra yn penderfynu diogelu cyfiawn- der y Sefydliad, teimlwyf ei bod nid yn unig yn fraint ddylai gael ei chaniatau, ond mai hawl pob deiliad yn y Deyrnas hon yw mwynhau perffaith ryddid crefyddol. Yn gyson a'r egwyddorion hyn, meddyliwyf y mae llwyr ddiddymiad Y DRETH EGLWYS symudiad ymaith bob rhwystr oddiar lwybrau Anghydffurfwyr yn ein Prif-ysgolion, ac addysg leygol pob plentyn yn y deyrnas, yn rhydd oddiwrth ddysgeidiaeth egwyddorion sectaraidd. Rhydd hyfrydwch i mi gynorthwyo i ddyfeisio moddion priodol er symud beichiau a effeithiant ein cyd-ddeiliaid Gwyddelig, ac felly i ddwyn i'w cartrefleoedd lwyddiant, boddlonrwydd, a dedwyddwch. Bydd i mi gefnogi pob Diwygiad Cyfreithiol angenrheidiol, er symleiddio a gwellhau gweinyddiad cyfiawnder. Gan deimlo dyddordeb mawr yn ngweith- rediadau llaw-weithyddol a defnyddiad Cyfalog (Capital), yr wyfynrhwym o ddiogelu cyfanrwydd cyfoeth ond gan fod ein holl law-weithfeydd yn ymddibynu ar y gweith- iwr, byddaf yn barod i sicrhau i lafurwaith bob hawl deg a chyfreithlon. Fel hyn, tra yn ofalus i ddiogelu egwyddor- ion y Cyfansoddiad, a'r holl ddaioni sydd yn- ddo, mi a symudwn ymaith yr hyn sydd ddrwg, gan ddwyn i mewn y fath welliantau ag a fyddont yn tueddu at ddeddwyddwch yr oil. Er cyhoeddiad yr Anerchiad uchod, mae rhai o'r mesurau Cyhoeddus, cyfeiriedig atynt fel yn cael fy nghefnogaeth, naill ai wedi eu cario neu wedi eu symud yn mlaen gan weithrediad SeneddoL Yn mhlith y cyfryw mae pwnc pwysig y DRETH EGLWYS. AT ol hir wrthwynebiaa, mae gelynion cynydd a gwelliant wedi eu hargyhoeddi i roddi i fyny yn ddiamodol y tolliad atgas hwn. Eto, mae blaenor y blaid Ryddfrydig wedi cvnyg mesur er symud yr ormes gysylltiedig ar Eglwys Sefydledig Wyddelig, ag sydd yn dderbyniol i gorff mawr y bobl yn yr Iwerdd- on ac i argyhoeddiadau yr noli ddynion pwyllog trwy y Deyrnas GyfunoL Yr wyf fi yn galonog yn cyduno yn yr ymdrech bresenol i ryddhau mili wnau o ddeiliaid y Frenhines oddiwrth Sefydliad Gwladol, er pa mor deilwng bynag oedd dybenion ei gefnogwyr, sydd wedi dyfod yn atgas i'r genedl i ba un y cafodd ei fwriadu. Meddaf yr anrhydedd o arwyddo fy hun, eich fiyddlon a'ch ufydd was, RICHARD FOTHERGILL. Ty Abernant, Aberdar, Gor. 16, 1868.