Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
BOLTON, GOGLEDD LLOEGR.
BOLTON, GOGLEDD LLOEGR. Yr wyf wedi bwriadu er ys cryn amserbell- ach ysgrifenu tipyn o hanes y lie hwn i'ch newyddiadur clodwiw, ond yr wyf yn awr yn ymgymeryd a'r gorchwyl. Y mae yma yn wasgaredig yn mhlith 80,000 o drigolion tua 150 neu 200 o'r hen genedl; ond drwg genyf ddyweyd eu bod yn gyfan- soddedig o dri dosbarth gwahanol, sef Cymry crefyddol, rhai uwchlaw eu cydgenedl, hefyd, y meddwon. Da genyf ddywedyd fod yma ddau achos genym ni, y Cymry, sef y Wesleyaid a'r Meth- odistiaid. Mae yma lawer o Annibynwyr, ond y maent yn un a'r Wesleyaid. Da genyf hysbysu fod yr hen dad Joseph Alcock, gynt o'r Maesteg, a'i deulu yn ein plith. Pregeth- odd ddwywaith y Sabboth diweddaf. Bydded i rai o gyfeillion Maesteg a ddygwydd weled y llinellau hyn, ei gofio ef a'i deulu at y Parch" W. Watkins, gweinidog yr Annibynwyr. Y mae yn ddrwg genyf ddyweyd nad yw'r ddwy gynulleidfa ond ychydig. Rhif yr aelodau gyda'r Wesleyaid yw 30, a thua haner hyny o wrandawyr, y Methodistiaid tuag 16, y gwran- _1_1' dawyr ond ychydig iawn. Ychydig ar y dosbarth nesaf. Cymry ydyw y rhai hyn nad ydynt yn arddel yr enw o Gymro a Chymraes, a braidd y gallant siarad dwsin o eiriau yn iaith y Sais, heb fenthyca'r iaith. Rhyfedd mor ffol mae rhai o'r Cymry ar ol gadael yr hen wlad. Maent yn colli eu hiaith yn fuan. Y dosbarth nesaf ydyw y rhai hyny nad ydynt yn meddwl dim am eu lies eu hunain yn y byd hwn na'r nesaf ond waeth eu gadael yn llonydd. Yr wythnos ddiweddaf cefais y fraint o fod yn y Bell Vue Zoological Gardens, Manchester Yr oedd yno gystadleuaeth yn y Concert Pavilion, yr hwn adeilad sydd yn ddigon eang i ddal tua deg mil ar hugain o bersonau. Yr oedd y gystadleuaeth yn hollol ddyeithr i mi, sef cystadleuaeth clychau. Yn nghanol y pavilion yr oedd esgynlawr eang, ac yn nghanol yr esgynlawr yr oedd bwrdd, ac ar y bwrdd yr oedd wyth set o Glychau, tua phed- air troedfedd rhwng pob set, a phob set yn cynws wyth cloch o wahanol faintioli. Yr oedd yno wyth o ddynion yn perthyn i bob cor. Ond nis gallaf ddyweyd faint oedd nifer y corau, ond yr oedd yma lafur y tuhwnt i'r llafur goraf a ddangosodd Cor Undebol Aber- dar, neu seindorf Cyfarthfa. Mewn ystafell ar yr esgynlaw, yr oedd tri boneddwr a fedrai eu deall i'r tone wanaf, sef y beirniaid, y rhai oeddyn o'r golwg fel na welent pwy a ganent neu pa beth bynag a elai yn mlaen. Cymered y Cymry yr awgrym a mabwysiader y drefn. SAER MAEN.
EISTEDDFOD MUSIC HALL, ABERTAWE.
EISTEDDFOD MUSIC HALL, ABERTAWE. Cynhaliwyd yr Eisteddfod ohiriedig uchod dydd Llun Hyd. 5. Cadeirydd, T. Phillips, Ysw., cynfaer y dref. Mae efe a'i law, a'i dafod, a'i logell yn barod at bob achos da. Beimiad y gerddoriaeth, Mr. T. Davies, (Eos Rhondda), un sydd a'i enw yn ddiarebol yn mhob cylch lie yr adwaenir ef am ei onest- rwydd diwyro wrth feirniadu. Beirniad y traethawd a'r farddoniaeth, T. Rees, D.D., Abertawe. Ni raid gwastraffu amser na gofod i ddweyd dim am y Dr., ac awn yn mlaen i ddilyn y programme yn rheolaidd. 1. Canu y Triawd, "Daionus yw yr Arglwydd i bawb." Gwobr, 12s. Pedwar parti yn cys- tadlu a rhanwyd y wobr rhwng Mr. Thomas Williams, Brynhyfryd, a Mr. Thos. Richards, Landwr, a'u cyfeillion. 2. Adrodd y Bywyd- fad" Gwobr, 38. Deg yn cystadlu. Goreu, Mr. D. Rees, Glandwr. Beirniadwyd yr uchod gan y Parch. E. Griffiths, yn absenoldeb Dr. Rees. 3. Datganu yr Aderyn Pur." Gwobr, 6s. Cystadleuodd 6, a rhanwyd y wobr rhwng Miss Hannah Williams, Brynhyfryd, a Miss Mary John, (Eos Afan.) 4. Darlleu beirniadaeth Dr. Rees ar y Traethawd ar ddechreuad a chynydd yr achos yn Siloam, Pentre-estyll, Gwobr £ 2. Un ddaeth i law, yr hwn a farnodd y Dr. yn deil- wng o'r wobr. Yr awdwr oedd y Parch. D. T. Phillips, Caerodor. 5. Canu "Gwenynen fach yr haf." Gwobr £ 2. Saith cor yn cystadlu. Goreu, Mr. Williams, Brynhyfryd, a'i gor. 6. Darllen ton a roddid ar y pryd gwobr, 5s. Naw yn cystadlu, a chafodd y wobr ei rhanu rhwng Mr. T. D. Howells, Brynhalog, Aber- dulais, a Mr. Jason Richards, Cwmavon. 7. Canu y Solo Safodd a mesurodd y ddaear." Gwobr, 6s. Unarddeg yn cystadlu. Rhanwyd y wobr rhwng Mr Thomas Williams, (Eos Dyffryn), a Mr. J. Rosser, (loan Dulan.) 8. Darllen beimiadaeth Dr. Rees ar y Pen. illion (dim dan 10) i'r "Mab Afradlon." Gwobr 158. Daeth tri chyfansoddiad i law y Dr., a bainodd eiddo Awenydd" yn fuddugol; arddeiwyd yr enw gan Mr. D. Brythonfryn Griffiths; ond ataliwyd y wobr oddiwrtho am na bai wedi gyru ei enw priodol i'r Ysg- iifenydd cyn dydd yr Eisteddfod. Gwnaed hyn er fod Brythonfryn ei hun yn bresenol ddydd yr Eisteddfod. 9. Cystadleuaeth y seindyrf pres, "The Heavens are telling." Gwobrg7. Dau ddaeth i'r maes, sef y 3ydd a'r 4ydd Glamorgan. En- illwyd y wobr gan yr olaf. 10. Adrodd "Twr Babel." Gwobr 3s. Pedwar yn cystadlu. Goreu Mr. Edward Hopkins, Neath Abbey. Beirniadwyd yr uchod yn ab- senoldeb Dr. Rees gan Brythonfryn. 11. Canu y brif Anthem "Marwolaeth y Cyf- iawn." Gwobr £10. Daeth pump gan gor Glandwr. 12. Canu "Bwth fy Nhad" Gwobr 10s. Tri yn cystadlu. Goreu, Mr. John Thomas, Fitter, Neath Abbey. 13. Caaa y don gynulleidfaol Gweddi lather.9 Goreu, cor won, Owmafon. 14. Cystadleuaeth y seindyrf eto. Darn o'u dewisiad eu hunain. Gwobr, S4. Y 3ydd a'r 4ydd Glamorgan yn ymgystadlu; ond enill- wyd y wobr y tro hwngan y 3ydd Glamorgan. Cynaliwyd cyngherdd yn yr hwyr, pryd y cymerwyd rhan ynddo gan y buddugwyr yn ystod y dydd. Yr elw oddiwrth yr Eistedd- fod a'r gyngherdd tuag at ddileu y ddyled sydd ar gapel Siloam, Pentre Estyll. GOHERYDD. O.Y.—Yr ydym yn dal ar y eyfle hwn i hys- bysu holl feirdd, llenorion, a cherddorion Cymru lan, gwlad y gSn," y bydd yma Eis- teddfod aruthrol fawreddog yn y Music Hall, Gwener y Groglith, 1869; am hyny, feirdd, traethodwyr, a cherddorion, parotowch ati, y mae yma wledd yn cael ei darparu ar eich cyfer. Bydd hon yn Eisteddfod deilwng o'r enw.
"CAPEL Y TRINITY, ABERDAR.
CAPEL Y TRINITY, ABERDAR. Cynaliwyd agoriad y capel uchod Hydref y 4ydd, 5ed, a'r 6ed. Cymerwyd rhan yn y gwasanaeth gan y Peirch. W. Howells, Tre- vecca R. Thomas, Liverpool; J. Hughes, Liverpool; J. C. Gullan, Abertawe; a J. Evans, Glasgow, (y gweinidog dewisedig o'r lie). Cafwyd oedfaon dylanwadol iawn. Y mae yn hysbys mai achos Saesneg yw yr uchod, ac yn debyg o droi allan yn addurn i'r ardal boblogaidd. Achos wedi ei gynyrchu yn benaf o Bethania, Aberdar, ydyw, ac y mae mesur helaeth o barch yn ddyledus i'r frawd- oliaeth hono, am ei hymdrech anmlileidiol gwresog, ac egniol i'r gangen Seisnig hon. Yn ol agwedd addawol pethau yn bresenol, dys- gwyliwn ei weled yn un o'r achosion gogon- eddusaf yn Aberdar. Y mae amryw bethau yn ffafriol iddynt yn bresenol, gan fod y eyfeillion wedi bod mor llygadog yn flaenorol, megys prydferthweh a maintioli y capel-y sefyllfa fanteisiol y saif ynddo-un o'r manau tlysaf a mwyaf poblog- aidd yn Aberdar-ansawdd weithgar y brodyr sydd yno'n barod-ei ymgymeriad a bugail serchog a gofalus ar unwaith. Y mae y pethau yma yn myned yn mhell iawn o blaid ei lwyddiant. A phrawf arall mor ffafriol a dim ydyw, yr ymdrech arianol mewn cysylltiad ag ef-y mae yma wir ym- drech yn y cyfeiriad hwn. Gwelir hyny ar unwaith wrth i ni hysbysu fod casgliad y gy- nulleidfa ac addewidion yr Eglwys wedi chwyddo ar ddydd yr agoriad i £200. Mae yma wneud heblaw siarad. Teg fyddai i ni, wrth ganmol prydferthwch v capel yma, i wneud yn hysbys mai Mr. Evan Griffiths, Aberdar, oedd yr Architect. Y mae y capel yma at lawer ereill yn dwyn clod iddo. Ewch rhagoch, a'r Arglwydd a'ch bendithio.
[No title]
NAZARETH, PONTLOTYN.—Gyfarfod urddiad Mr. T. CunUo Griffiths, Castellnewydd-Emlyn. —Sul, 4ydd cyfisol, am 10, pregethcdd y Parchn. T. Selby Jones, Trewen, a J. Williams, Castellnewydd. Am 2, yn nghapel Soar, dechreuwyd gan Mr. D. Lloyd, a phregethodd y Parchn. J ones a Williams. Am 6, yn yr un capel, dechreuwyd gan y Parch. J. Rees, (B.), a phregethodd y Parchn. Jones a Williams. Dydd Llun am 10, yn Nazareth, dechreuwyd gan y Parch. Mr. WiUiams, (B.), a phregeth- odd y Parch. W. P. Davies, Seion, ar Natur Eglwys." Holwvd y gofyniadau gan y Parch. R. Roberts, Graig, ac atebwyd hwynt mewn modd effeithiol, byr, a thlws, gan Mr. Griffiths. Ni allwn lai na theimlo yn ddwys wrth wrando arno. Yna pregethodd y Parch. J. Williams, Castellnewyad, a'r Parch. D. Rees, Aberdar— y cyntaf, charge i'r gweinidog, a'r diweddaf i'r eglwys. Am 2, yn nghapel Soar, dechreuwyd gan fyfyriwr o Goleg y Bala, a phregethodd Mr. J. Thomas, o Goleg Trefecca, a'r Parch. D. Price. Am 7, dechreuwyd gan y Parch. Mr. Thomas, Fochriw, a phregethodd y Parch. Mr. Jones, Nelson, a Mr. Jones, New Trede- gar. Cawsom gyfarfodydd da, a phob arwydd fod yr eglwys yn groesawu yr hwn y maent wedi ddewis i'w bugeilio. Y mae Mr. Grif- fiths yn fardd campus, ac yn bregethwr da. Llwyddiant iddo. Y maeganddo faes eang o'i flaen, gobaith am gynydd mawr, a phobl serchus dan ei ofaL-TFITHIWR. CWMDAR.—Cynaliodd yr Annibynwyr yn Elim eu cylchwyl y Sul a'r Llun, Hydref y 4ydd a'r 5ed. Pregethwyd gan y Parchn. B. Davies, Glandwr; Williams, Aberhonddu; D. S. Davies, (B); D. Davies, Soar, Aberdar J. Thomas, Salem, Aberdar; a darllenwyd a gweddiwyd gan y Parch. B. Davies, Glandwr a Mri. John Elias, Joseph Harries, a Thomas, CarmeL Darllenodd Mr. John Williams y cyfrifon am y flwyddyn ddiweddaf. Cafwyd cyfarfodyddaa, pregethau grymus, acarwydd- ion o yspryd y peth byw ynddynt.—W. E. MARWOLAETH MR. SIMON JAMES, LIVER- POOL.—Gyda galar yn ddiau y derbynir y newydd galarus am farwolaeth sydyn ein cyfaill anwyl Mr. Simon James, Rhif 25, Un- ion Street, yn y dref uchod, yr hwn oedd yn dra adnabyddus i'w gyd-genedl fel goruch- wyliwr ymfudol, yr hon swydd a lanwodd er anrhydedd iddo ei hun, a lieshad eraill dros amryw o flynyddoedd, fel nad oedd gormod ganddo i'w wneud er gwneud i eraill fel y dymunai i eraill wneud iddo yntau. Dy- muna Mrs James, ei weddw alarus, ddiolch yn wresog am y gefnogaeth fawr a dderbyniodd hi, ai anwyl briod ymadawedig oddiar law y cyhoedd, a bydd eto ei thy cyfleus yn agored i ymwelwyr a'r dref, ac ymfudwyr fel o'r blaen, gan roddi iddynt Sob cyfarwyddyd mewn ymfudiaeth trwy ei bod yn gwybod yn dra manwl am anhebgorion y swydd.—T.E.J. GLYNCORWG.—Nos Fawrth, 29ain o'r mis hwn, cynaliodd y Coedwigwyr, pa rai sydd yn ymgynull yn y Jenkins's Arms, eu gwledd flynyddol. Tua pump o'r gloch, ymgasglodd yr aelodau i'r ystafell i'r dyben o Darotoi i gyfranogi o'r wledd, a theilwng yw dweyd ei bod yn dda yn mhob ystyr o'r gair. Wedi i ni gael ein digoni a symud y llieiniau, aeth- pwyd yn mlaen i gael rhywbeth i'r meddwl; ac i'r dyben o fod yn drefnus, etholwyd ein parchus arolygwr i'r gadair, sef Mr. Edward Plummer. Cafwyd areithiau buddiol ac adeiladol, a chanodd ein cerddorion, pa rai a aeth trwy eu gwaith yn anrhydeddus. Ter- fynwyd y cyfarfod trwy dalu diolchgarwch i Mr. a Mrs. Howells, a'r gwasanaethyddion, am barotoi y fath wledd, ac hefyd i'r llywydd, yr hwn a lanwodd y gadair mewn modd anrhyd- eddus, gan ddymuuo gael cwrdd a'n gilydd eto yn fuan.—T. H. CWMBACH. — Cynaliodd cyfeillion Henry Richard, Ysw., gyfarfod cyhoeddus ar nos Fercher, Medi 30ain, yn Ebenezer, capel y Trefnyddion yn y lie uchod, er dangos eu hymlyniad diysgog wrth eu hanwyl ddyn. Cymerwyd y gadair gan Mr. Henry Edwards, is-arolygwr, yr hwn ydyw cadeirydd pwyllgor Mr. Richard yn y Cwmbach. Y siaradwr cyntaf ydoedd y Parch. J. Morgan, yr hwn a ddangosodd gymwysderau Mr. Richard I)n cynddrychioli, gan nodi fod llawer o siarad y bydd raid iddo dreulio blynyddoedd yn y Ty CyfEredin cyn y gwneir sylw o hono yn mhlith y mawrion sydd yno. Dywedodd nad oedd y bobl benfeddal yma yn gwybod dim fod Mr. Richard yn siaradwr cyhoeddus o'i febyd, ac wedi siarad mwy i glywedigaeth cynulleidfa- oedd mawrion o ddyniou o bob gradd a sef- yllfa na neb ag sydd dros Gymru yn Senedd Prydain Fawr; fod dur yn weddol ar ei drwyn erbyn heddyw fod ei enw yn hysbys a-- uchel yn ngwahanol deyrnasoedd gwareidd- edig y byd am yr ugain mlynedd diweddaf fel ymdrechwr dros Gymdeithas yr Heddwch. Y nesaf a siaradodd ydoedd Mr Griffith Grinith siaradodd yn gadarn dros y ballot. Yn nesaf ato ef, siaradodd Mr David Griffiths, Vale of Neath; Railway signaliser, fod Mr Richard yn ddyn y bobl, yn gwybod ein tywydd, a'r un golygiadau a ni, ac yn teinxlo drosom. Ar ei ol ef, siaradodd Mr Timothy Davies, ar ryfel egwyddorion. Yn nesaf ato oedd Mr John Davies, Providence Place—mai Mr Itich- ard ydyw y blaenaf o ddigon i'n cynrychioli ni yn y fwrdeisdref hon, ond fod arall yn diwygio yn rhwydd. Y nesaf ydoedd Mr David Watts. Y mae ef yn gymaint o Anghyd- ffurfiwr, fel nad ydyw wrth ei fodd eisiau na fyddai genym un arall o'r un fath a Mr Rich- ard yn y fwrdeisdref hon. Yna cynygiwyd gan y Parch J. Morgan, ac eiliwyd ef gan Mr David Evans, Agent, Cwmbach, Fod y cyfar- fod hwn yn dymuno datgan ei anghymerad- wyaeth o ymddygiadau y neb sydd yn ymyr- aeth yn ddiachos gydag un o'r ddau ymgeis- ydd arall sydd ar y maes, mai ein pwnc ni ydyw cael ein Anghydffurfiwr i mewn." Pasi- wyd ef yn unfrydol. Yna cynygiwyd gan Mr Thomas Davies, ac eiliwyd pç "an Mr Henry Griffiths, "Fod y cyl'arf/^e7' a yn teimlo yn llawen fod y rhan hono o'n bwr- deisdref sydd yn mhlwyf Llanwonno, Moun- tain Ash, wedi eu pasio gan y Revising Barris- ter i fod yn gystal eu hawl a neb yn ein plith yn yr etholiad dyfodol." Wedi ei roddi i'r cyfarfod, mawr y curo dwylaw a fu wrth gyd-lawenhau a'n wyth can brodyr. Talwyd diolch cynes i'r cadeirydd ffyddlon, cywir, a gweithgar.—UN OEDD YNO. TONYPANDy.-Cynaliodd eglwys Annibynol Ebenezer, yn y lie uchod, eu gwyl de ddydd Llun, Medi 28, ac yn yr hwyr, cynaliwyd yno un o'r cyfarfodydd mwyaf dyddorol. Y Parch J. Morgan, Cwmbach, yn y gadair. Yna can- wyd Johanna gan gor y lie, dan arweiniad Mr Edward Davies, a thrio Gollwng fi." Wedi hyny, araeth gan y Parch W. J. Morris, Pontypridd, ar "Ganu Cynulleidfaol," yna Solo Cwymp Llywelyn," a glee Mai," gan y cor. Duett gan Ap Arwystl, ac araeth ar y Penny Readings, gan y Parch L. Probert, Bodringallt. Solo "Clychau Aberdyfi," gan Miss Lloyd, ac araeth gan y Parch Mr Hughes, (Arwystl,) Dinas, Ar ddyledswydd y bobl ieuainc i ymestyn at lenyddiaeth." Glee gan y cor, Tyr'd foreu teg," ac araeth gan y cadeirydd yn apsenoldeb y Parch J. Rees, Treherbert, ar y testyn oedd iddo ar y bill, Dedwyddwch y cyflwr priodasol," yna solo gan Ap Arwystl. Yn ddiweddaf, solo a chyd- gan Hen wlad fy Nhadau." Awd trwy y ddeddf seremoniol gan Gwilym Glanffrwd, Mr David Jones, Shop, a Mr William Jones, diacon. Y r oedd pawb yn ymddangos wedi eu llwyr boddloni. CARMEL, ABERAFAH.-Cynaliodd y Meth- odistiaid Caliinaidd yn y lie uchod eu cyfarfod blynyddol y tro hwn ar y 4ydd a'r 5ed o'r mis hwn, pryd y pregethwyd can y gweinidogion canlynol:—Parchn. J. H. Jones, M.A. PH.D., Trefecca; John Jones, Blaenanerch; Robert Thomas, Liverpool. Cafwyd pregethau rha- gorol, a gwrandawiad astud, ac arwyddion amlwg boa y cynulleidfaoedd yn teimlo dan ddylanwad y gwirioneddau pwysig ag oedd yn cael eu traddodi. Gwnawd casgliadau tuag at ddileu dyled y capel sydd ganddynt yn Cor- lannau, ar y ffordd tua Chwmafon. Llwydd iddynt—GWILYM O'R BRYN. CREUNANT, GER CASTELLNEDD.—Er pan oeddwn fachgen, yr oeddwn wedi clywed enwi y Creunant. Ond ai nid Croywnant oedd, yr ystyr o'r dechreu 1 Er y gwelir fod y Saeson wedi ei droi yn Crynant, (naill ai nant yn crio, llefain, gweiddi, neu yn fwy cydrywiog Cry-nant, nant gref,) pa un sydd debycaf ? Mae y lie mor anhysbefl, nes y mae yn ddi- areb, "myned allan o'r byd trwy'r Creunant." Ond y mae Creunant wedi cyfnewid yn fawr. Yn ddiweddar, daeth rheilffordd Castellnedd ac Aberhonddu trwy y lie, ac y mae gorsaf yno. Agoriad Addoldy.-Yr oedd gan y Trefnyddion Calfinaidd hen achos yn y lie, coffa da am y pregethwr dandy hwnw a'r dress coat with ffasiwn Llundain y cyfeirir ato yn hanes Siencyn Penhydd, a'r helynt cysylltiad- ol yn y He. Pa fodd bynag, teimlwyd yn ddiweddar angen capel newydd yn y lie— teilwng o'r oes ac wedi ymgynghori, a chael gair da i Mr. John Griffiths, Pontardawe, fel adeiladydd, ac i Mr. Jno. Bowen, saer maen, o'r un lie, hwynthwy oedd y dynion oedd i wneud y gwaith. Dydd Mercher, Medi 30, agorwyd ef i addoliad cyhoeddus, pan y gwein- yddwyd gan y Parch. J. James, Penybont, a dydd Iau, yr oeddid wedi sicrhau gwasanaeth. Dr. Harries Jones, Trefecca, a'r Parchn. D. Howells, Abertawe, Wm. John, Pontfaen, a Howells, Abertawe, Wm. John, Pontfaen, a Williams, Taibach, a Mr. John a Mr. James. Arweiniwyd fi yno rywfodd, a chefais olwg ffafriol iawn ar bob peth yno. Mwynhad nid bychan oedd clywed adrodd y cyfrifon, a chael ar ddeall mai ychydig gyda £700 oedd traul ei adeiladu-dros £ 400 wedi teulu-swn hyf- ryd oedd clywed am ryw hen gymunrodd oedd mewn llaw o zC200, enw un tad yno am jE50, a'r mab am zC20, a llawer, mi dybiwn, am bunt yr un, ac uchod. Llanwer yr adeilad o wahoddedigion.—P. RHYDYFRO.
[No title]
Y FARCHNAD.—Yn ein prif farchnadoedd am yr wythnos a aeth heibio, y mae cyflenwad gweddol o wenith wedi cael ei werthu, a'r pris yn gostwng, Yn Mark-Lane ddydd Llun di- weddaf, gostyngai y gwenith o swllt i ddau y chwarter. Cymerai gostyngiad Ie hefyd yn y can. Y mae cyflenwad da o bytatws yn para i ddyfod i'r farchnad. Gwertha pytatws y wlad hon rhwng pedair a phum punt y dynell; Jersey, rhwng 70s. a 90s., a'r pytatws Ffraine- aidd rhwng 40s. a 80s. y dynell. Yn y flwyddyn 1866, yr ydym yn cael oddr wrth adroddiad swyddogol, fod nifer y llythyr- on a aeth trwy ddwylaw swyddogion y llythyr- dy yn y Deyrnas Gyfunol yn 750,000,000. Y mae hyn yn 24 o lythyron ar gyfer pob per- son, a 141 ar gyfer bob ty. Y maeyr holl diriogaeth Prydeinig yn agos i saith miliwn o filldiroedd ysgwar, ac yn cynwys poblogaeth o 200 miliwn o eneidiau. Y mae bachgenyn newydd gael ei brawf gan heddynadon Norwich ar y cyhuddiad o fod wedi lladrata swm mawr o arian oddiar ei feistr. Oddiwrth ei dystiolaetb, yr oedd wedi eu cymeryd yn fan symiau, a hyny trwy anogaeth ei rieni. Y mae wedi gwneud cyf- addefiad rhyfedd, yn yr hwn y mae wedi rhoddi i lawr yn olynol yr ariau a ladrataodd. Yn Ecuador yn unig, yr ydym yn cael fod rhestr y lladdedigion trwy y ddaeargryn yn cyrhaedd i 40,000. Y mae y Parch Burnes Floyer, Offeiriad. Eglwys Loegr, ac ynai heddwch yn Swydd Stafford, newydd ei dderbyn i undeb ag Eglwys Rhufain. Oddiwrth yr hanesion o Rwsia, yr ydym yn cael fod reilffordd rhwng Moscow ac Odessa i fod yn agored erbyn Mai nesaf. Y FRENHINES ISABELLA A'I CHORON.- Y mae ychydig o ryfeddod yn perthyn i'r ddi- weddar Frenhines Spain. Coronwyd hi ar y 29ain o Fedi, 1833, a chollodd ei choron ar yr un dyddiad yn Medi 1868. COLLIAD LLONG.—Dywed yr Ailsa, yr hon a gyrhaeddodd i'r Mersey o Halifax, ei bod wedi gweled llong fawr a'i gwaelod i fyny, wedi ei gorchuddio a metel melin. Yr oedd hefyd yn ei hymyl luaws o bethau drylliedig. Cyrhaeddodd hysbysiad i Liverpool ddydd Llun diweddaf fod dwylaw y llestr Ann& Lawrison, yn rhwym o Havannah i Marseilles, wedi gorfod ei gadael tra ar y mor. Nid yw yr hysbysiad yn nodi pa ham, na beth fu tynged y dwylaw. EFFEITHIAU Y DDAEARGRYN YN AMERICA DDEHEUOL.—Yr ydym yn cael fod pob trefn, yn y lleoedd sydd yn dyoddef oddiwrth y ddaeargryn ddiweddaf, yn yr America Dde- heuol, fel anedd-dai y brodorion, wedi ei ys- gwyd a'i ddryllio yn ddarnau. Yn Arica, yr ydym yn cael fod y milwyr, yn hytrach nag amddiffyn, yn cweryla a'r brodorion truenus, ac yn yspeilio yr oil a allant. Y mae yspeil- wyr hefyd wedi ymddangos yn Ecuador, ac yn y ddau le a nodwyd y mae y drygsawr oddiwrth y cyrff y fath fel y mae yn peryglu bywydau yr holl rai sydd yn byw yno. TERFYSG AC YMLADDFA ETHOLIADOL.— Dydd Sadwrn diweddaf, cymerodd terfysg etholiadol ffiaidd le yn Blackburn. Y mae yn ymddangos i'r Rhyddfrydwyr fyned yu orymdaith yn agos i derfynau y Toriaid, ac iddynt hwythau droi allan, a chymerodd ym- laddfa le rhyngddynt. Cymerodd amryw fil- oedd o gymeriadau isel ran yn yr ymladdfa, a chlwyfwyd lluaws yn ddrwg. Y mae un dyn wedi marw, ond dywedir mai cyfEro fu yr achos o'i farwolaeth. Y mae yn anmhosibl gwybod ar bwy i osod y bai, canys y mae y ddwy blaid yn sicr o fod yn feius. LLOFRUDDIAETH ARSWYDUS.—Nos Wener diweddaf, cyflawnwyd llofruddiaeth arswyd- us yn New Market Hill, ger Brighton. Gwas mewn fferm oedd yr hwn a lofruddiwyd, o'r enw Baldy. Aeth i Kingston ddydd Gwener i dderbyn ei gyflog, ond ni ddycnwelodd, yr hyn a achosoad gryn anesmwythder. Y boreu canlynol, cafwyd gafael yn ei gorff wedi ei archolli yn fawr a shots gwn, mewn oddeuta 400 i'r ty yr oedd yn byw. Ei feibion ei hun a ddaethant o hyd iddo. Y mae y llofrudd wedi dianc.
[No title]
Gwetthad Rkyfeddol.—Bom yn glaf lawer o flynyddau gan y Piles a'r Gravel. Braidd yr oeddwn yn alluog i eefyll ar fy nhraed gan y poem a achosent i mi, a'r ysgafnder yn fy mhen. Fe wnaeth docteriaid Aberdar a Merthyr en goraa i mi, ac yr wyf wedi talu iddynt bunoedd lawer am hyny, ond ni dderbyniais fawr Ilea oddiwrth un o honynt. Prynais flychaid o George's Piles Gra- vel PiUs, a chymerais ddau ddogn o honynt—yr ydwyf yn awr yn ddyn tack. B. EDWARDS, Cwmdare.