Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
DYCHWELIAD DR. LIVINGSTONE.
DYCHWELIAD DR. LIVINGSTONE. Y mae Syr Roderick I. Murchison yn ys- grifenu fel y canlyn Y mae yn dda genyf ei wneud yn hysbys i'r cyhoedd fod y llythyron ag yr wyf wedi eu derbyn oddi- wrth Dr. Kirk, o Zanzibar, dyddiedig A wst y 18fed a'r 30ain, yn fy hysbysu ei fod wedi derbyn, trwy genadydd Arabaidd, lythyron byrion oddiwrth Dr. Livingstone, y rhai a ysgrifenwyd yn Marungo a Ca- zembe, lleoedd a orweddant i'r deau a'r deau-orllewin o Lyn Tanganyika. Yn gymaint a bod y llythyron byrion hyn wedi eu hysgrifenu yn mis Hydref a Rhagfyr, 1867, yr ydym yn awr wedi cael hysbysiaeth sydd yn rhoddi boddlonrwydd am yr oediadau sydd wedi cymeryd lie er pan yr ysgrifenodd ataf fi ac ereill o ledred mwy deheuol yn mis Chwefror, 1867. Y mae yn ymddangos fod Livingstone wedi bod yn byw am ystod tri mis gydag Arabiaid cyfeillgar, ac yn aros am derfyn- iad rhyfol oedd yn myned yn mlaen, cyn cychwyn ar ei ffordd i Ujiji, ac efe a ddy- wedodd wrth yr Arab ei fod yn bwriadu dychwelyd i Zanzibar wedi explorio Llyn Tanganyika. Hwn ydyw yr hysbysiaeth cyntaf o'i eiddo ef ei fod yn bwriadu dyfod o Affrica yn y cyfeiriad hyny, ac y mae yn cadarnhau yr awgrymiad a wnes amser yn 01 wrth y Gymdeithas Ddaearyddol. Y mae y llythyron oddiwrth Dr. Kirk yn dra chysurlawn, yn gymaint a'u bod yn ein hysbysu fod angenrheidiau, moddion, llythyron, yn nghyd ag hysbysiadau wedi eu hanfon i gyfarfod Dr. Livingstone i Ujiji, a bod ein teithiwr mawr yn hysbys eu bod wedi eu hanfon. Y mae Dr. Kirk yn fy adgoffa, pan yr aeth Livingstone ar ei ex- pedition (ac nid yw wedi derbyn unrhyw hysbysiad Ewropaidd er hyny), ei fod yn anhysbys o ddarganfyddiad Baker a phen deheuol Llyn Albert Nyanza na'r Tang- anyika ond yn gymaint a bod darlunlen o Baker wedi ei drosglwyddo hefyd i Ujiji, gwel Livingstone ar unwaith ei fod yn fwy o ddyledswydd arno yn awr nag erioed i geisio cael allan ddirgelwch mawr y dwfr- redfa Affricanaidd-y Nilas, trwy bender- fynu a ydyw y llynoedd mawrion hyn yn nglyn neu ar wahan gan ucheldiroedd, ac os ar wahao, trwy gael allan i ba afon y. mae Tanganyika yn ymarllwys ei dyfroedd gorlifol. Gyda y dyddiad sicr yn awr o'n blaen, gallwn yn hawdd gredu fod y newydd a ddaeth gyda y pellebyr o Bombay, dydd- iedig Hydref 3ydd, yn hollol gywir canys wedi i Livingstone ymadael a phen deheuol Tanganyika, byddai wedi cael rhyw ddeg mis i ymchwilio i holl amgylchoedd y llyn, ac wedi hyny cael allan ei ffordd i'r mor- draeth. Fe gofia ein darllenwyr fod y llythyr- god o Zanzibar, pa un bynag ai gyda y Seychelles neu y Cape, yn arferol o gy- meryd chwech wythnos neu ychwaneg i gyrhaedd Lloegr; o ganlyniad, os bydd i fy nghyfaill gyrhaedd y lie hwnw mewn wythnos wedi ymadawiad yr agerlong, yr I hon a gariodd y newydd i Tincomalee, a rhai wythnosau heibio, feallai, cyn i ni gael hysbysrwydd ei fod wedi cyrhaedd Zanzi- bar. Gall, yn wir, ddyfod a'r newydd ei hun, a rhoddi cyfleusdra i'w gydwladwyr i longyfarch cyn y Nadolig.
Y DDAEARGRYN YN PERU AC ECUADOR.
Y DDAEARGRYN YN PERU AC ECUADOR. Yn Peru, y mae pob peth sydd yn bosibl yn cael ei wneud er mwyn lleddfu gofidiau a thrueni y dioddefwyr y dinystriwyd eu trefydd gan y ddaeargryn a'r llifogydd di- weddaf. Y mae'r seneddwyr, y marsiand- wyr, a phob dosbarth, yn gwneud eu goreu i gaisio estyn ymwared i'r rhai sydd yn di- oddef ac mewn cyfyngder. Y mae y nowyddion o Ecuador yn waeth nag yr ofnid ar y dechreu, pblegid ymddeng- ys yn awr nad oes dim llai Da 40,000 o fyw- ydau wedi eu colli. Ar y 29ain, teimlwyd dau ysgydwad difrifol yn Guayaquil. Yr oedd yn anmhosihl myned i ganol yr olygfa, oblegyd y sefyllfa druenus yr oedd y cyrph ynddynt. Nid oedd y niwed a wnaethpwyd i ddinas Quito yn gymaint o lawer ag ydoedd y niwed a wnaed i'r wlad oddi amgylch, ond yr oedd yr holl eglwysi a'r mynachdai wedi myned yn chwilfriw. Dywedir, mewn llythyr o Otavala, nad oedd yno ddim cymaint a thy yn sefyll. Tr oedd y marwolaethau yn anghyfrifiadwy; nis gellid sicrhau y nifer gwirioneddol Yr oedd agos i bob tref wedi myned yn un pentwr o adfeilion. A llefain y bobl, oedd- ynt yn llythyrenol wedi eu claddu yn fyw, yn dorcalonus i'r eithaf. Yr oedd yr In- diaid anghyfeillgar yn sefyll yn ymyl, ond gwrthodent roddi un cynorthwy i'r bobl y gellid estyn ymwared iddynt, ac yr oedd milwyr i gael eu dwyn yno er mwyn eu gorfodi i roddi help. Meddylid mai yr achos o'r ddaeargryn oedd mynydd a llosgfeydd Pasto. Yr oedd y ddaear yn ysgwyd yn barhaus am amryw ddyddiau yn olynol. Y mae y rhai hyny sydd wedi cael ar- bediad bywyd ar ol y gyflafan wedi gorfod dioddef yn ofnadwy. Nis gallant adael y fan oblegid eu bod mewn cyflwr truenus o dlawd, ac heb foddion i gyflenwi eu banghenrheidiau. Ac i chwanegu eu gofid, yr oedd nifer o ddynion drygionus wedi dyfod yno, ac yn lladrata pa beth bynag y gallent gael gafael arno yn nghanol yr ad- feilion. Am Otavalo, Ibarra, a Cotacaobi, nid oes un o honynt i'w ganfod, ac nis gellir byth wybod pa nifer sydd wedi trengu. Yr oedd y dychryn ynglyn a'r gyflafan yn fwy oblegid ddarfod iddo ddygwydd yn nghanol y nos. Darfu i'r bob! a lwyddodd i ddianc wneud hyny heb un gorchudd ar eu cyrph, ac nid oes ganddynt foddion yn bresenol i brynu lluniaeth. Bernir fod 13,000 o bobl Ibarra wedi trengu yn yr adfeilion, a 7,000 o breswylwylwyr Otavalo.
SPAIN.
SPAIN. Y mae manifesto y Llywodraeth Darbodol y wlad hon bellach wedi ei gyhoeddi. Wedi amlygu yr achosion paham y bu raid 1 bobl Spain daflu ymaith iau y diweddar lywodraeth, a yn mlaen i ddangos y bydd i ddewisiad llywodraeth gael ei benderfynu yn gyntaf gan yr holl fobl, ac yn ail gan gynrychiolwyr y bobl, wedi eu hethol trwy bleidlais gyffredinol. Y mae yn datgan gobaith y Llywodraeth Darbodol, y bydd i alluoedd ereill gymeryd esiampl prydlon yr Unol Dalaethiau yn nghydnabod y gwrth- ryfel; ond dangosai ymddiriediad teilwng ar ei rhan i ddwyn y gwaith i derfyniad gyda neu heb y gydnabyddiaeth hono, gan, o leiaf, eu bod yn argyhoeddedig nad oes ganddynt yr un gallu tramor i'w ofni. Y mae y milwyr brenhinol, y rhai a ymladdasant dan Novaliches, wedi cael caniatau iddynt yr un rhyddid mewn cy- sylltiad a chael dyrchafiad, a'r rhai hyny a gymerasant ran yn y gwrthryfel. Y mae pwyllgor y Feibl Gymdeithas Gartrefol a Thramor wedi datgan, gan fod rhyddid crefyddol wedi cael ei fabwysiadu fel egwyddor yn nghyfansaddiad newydd I Spain, fod darpariadau yn awr yn cael eu gwneud i sefydlu ystorfaau o eiddo y gym- deithas yn ei phrif leoedd, a gwerthwyr Beiblau i gael eu penodi yn ddioedi. Mewn cyfarfod yn Quadalajara, dydd Sul, gwnaeth Serrano, Topete, Olozaga, a Senor Moras, (Democrat,) areithiau, yn y rhai, yn nglyn a chymwysderau ereill, y cynygient Llywodraeth freninol, a'u parodrwydd i'w chefnogi. Y mae rhyw berson busnesgar wedi bod yn dywedyd fod Prim am gael y goron, ac y mae y Cadfridog hwn wedi gorfod cy- hoeddi llythyr i wrthddyweyd hyny. Oddi- wrth lythyron o Madrid, y rhai a dderbyn- iwyd yn Paris dydd Llun diweddaf, cawn mai y ddau ymgeisydd am y goron fydd Bronin Portugal a Due de Montpensier.
[No title]
Y mae wedi cael ei gyhoeddi yn rhai o'n newyddiaduron fod ymgais wedi cael ei wneud i saethu y Cadfridog Prim, a'i fcd yntau wedi gorchymyn rhyddhau y troseddwi. Nid yd- ym wedi clywed dim yn gadamhaol ar hyn.
Advertising
MRS. T. A. PRYCE, 7, Commercial Place, ABERD ARE, BEGS sincerely to thank the inhabitants of Aberdare and its vicinity for their past patronage, and respectfully informs them that she has just returned from London with the latest novelties in Millinery, Bonnets, Fancy Hats. Dress Caps, Lady's Under Clothing, Tupons, Quilted and Over Skirts, Velvets, Ribbons, Flowers, Feathers, Ornaments, Trimmings, Children's Jackets, Pelisses, Frocks, Pinafores, Hats, Hoods, and various other goods too numerous to mention, suitable for the Autumn Season, and will be pre- pared to show on SATURDAY and MONDAY, the 17th and 19th OCTOBER, and following days, when the favour 9f a call will oblige. Newydd ei Chyhoeddi, "SE R Y 1ST OS (CANIG I S.A.T.B.) GAN D. EMLYN EVANS, Pris 4c. I'w chael oddiwrth y Cyfansoddwr,- 4, Warwick Place, Cheltenham. YR ALMANAC TRAGWYDDOL.—Dengys y rhyfeddod bychan hwn, yr hwn nad yw yn fwy na chwe chein- og, ae a ffurfia addurn prydferth i Oriadur, &c,, y dydd o'r mis. y dydd o'r wythnos, rhifedidyddiau y mis, codiad a macbludiad yr haul-nid a un amser allan o ddyddiad. Trwy y Post yn rbad am 8 stamp, oddiwrth Thoa. Forrest, Pontypridd. Swyddwyr yn eisiau, a chyflog dda. « Y gwir yn erbyn y j I A gair Duw yn byd, j U C±iaf'" EISTEDDFOD 8EIOI, WAlTaiAIMLWYJDI*. OYNELIR Eisteddfod y capel uchod yn y MUSIC HALL, Abertawe, DYDD NADOLIG nesaf, 1868, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr teilwng a llwyddianus ar y tes- tynau canlynol 1. 1'r Cor, ddim dan 50 mewn rhif, a gano yn orea The Heavens are Telling, (gwel Haydn's Creation.) 14 0 0 2, I'r Seindorf Pres (Brass Hand) achwareuo yn oreu We never will bow down," (gwel Judas Maccabeus, gan Handel.) 9 0 0 3. 1'r Cor, ddim dan 30 mewn rbif, a gano yn oreu, Glee When Winds Breathe Soft," (gwel rhif 14 a 15 o'r Musical Times.) 5 0 0 4. I'r Cor, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu Gethsemane," (gwel rhif 205 Llyfr Tonau Iettan Qwyllt.) 2 0 0 5. I'r 8 mewn rhif a gano yn oreu Mai," (gwel y Cerdfior Cymreig.) 0 12 0 6. Unrhyw Dduett, i fechgyn 0 8 0 7. Unrhyw Dduett, i ferohed 0 8 0 8. Solo, i fechgyn, Every Valley," gwel Messiah.) 0 5 0 Bydd Cyngherdd ardderchog yn yr hwyr. Yr elw at leihau dylefl yr addoldy. AMODAU. 1. Rhaid i bob cor fod yn perthyn i'r un gynulleidfa. 2 Caniateir i bob cor ddewis arweinydd. 3. Y Corau, yn nghyd a'r holl ymgeiswyr mewn canu, i anfon eu ffugenwaut yn nghyd ag enw y deuawd y bwr- iadant gystadlu arnynt i'r Ysgrifenydd, erbyn y lafo Ragfyr, a'r Brass Band i'r un dydd. 4. Ni wobrwyir oni bydd teilyngdod. 5. Cymhwysderau er derbyn gwobr, lnf, Bod yn deil- wng. 2il, Bod yn oreu, 3ydd, Bod wedi cystadlu yn ol yr amodau. 6. Hawliau y Beirniad, laf, Rhanu gwobr, 2il, Lleihau y swm yn ol y teilyngdod, 3ydd, Atal os yn annheilwng. 7. Hawliau y Pwyllgor, laf, Profi yr ymgeiswyr, 2il, Atal gwobr a enillwyd yn angbyfiawn Amser y cyfarfod, 11 o'r gloch y boreu. Mynediad i mewn drwy docynau. Admission to the Musical Composition, Reserved Seats, 2s.; Second Seats, Is. 6d.; Gallery, lB. Amser y Gyngherdd (Concert), drysau yn agored am 6, a'r gyngherdd i ddechreu am 7, p.m. Admission, Re- seived Seats. 2s.; Second ditto, Is.; Gallery, 6d. Y Beirniaid,-Mr. D. Johns, Professor of Music, Birmingham, a Mr. W. T. Rees, (Alaw Ddu,) Abercarn, Newport, (Mon.) Alltwen Cottage. HENRY DAVIBS. 1BWII THOMA.8, Cabinet Maker, Uphols- terer, Ac. 4. Canon Street, Aberdar. A ddymuna hysbysu i'r cyhoedd yn gyffredinol ei fod wedi agor. Ystorfa o Gelfl neu Ddodrefn Tai o bob math yn y lie uchod, Ue y gobeithia y bydd iddo dderbyn cyfran o gefnogaeth y cyhoedd. Bydd stock helaeth o Gelfl, o wneuthuriad oartrefo bob amser ar law, a'r rhai hyny o'r defnyddiau a'r gwneu- thuriad aroreu. CYARPET8 AND FLOOR CLOTHS OF THE BEST QUALITIES. ggf" Cyflawnir pob archeb zydalr gofal mwyaf. Cyfeiriad, -Le-wis Thomas, 4, Canon Street. Aberdar EISTEDDFOD EHO8, Mouir- vjunrAfitH. £15 am ganu Y NOS." BYDDED hysbys i'r corau fod G. Wilkin- "■ son, Yswain, a Mr. James Edwards, Cwmpenar, wedi bod mor garedig ag ychwanegu X5 at wobr y pwyllgor am ganu "Y Nos." Dros y Pwyllgor, THOS. EDWARDS, YSG. PELENI HOLLO WAY ydynt y feddyginiaeth oreu ar gyfer anbwylderau a ymosodant ar ddynion pan y bydd tywydd hafaied yn cael ei ganlyn gan dywydd gwlyb, oerllyd, ac afiacn. Yn wir, y mae y peleni hyn yn rhoddi cryn ym- wared, pan Ra fydd yn rhoddi hollol wellhad oddiwrth ddiffyg treuliad, a'r anhwylderau mewnol sydd yn blino llawer o'r boblogaeth. Dan effeithiau cryfhaol, pureidd- iol a iachaol y peleni hyn, y mae y tafod yn dyfod yn lan, yr archwaeth yn gwella, a'r treuliad yn cryfhau. Y mae y peleni yn meddu y priodoledd oreu er glanhau y gwaed yn gyfangwbl, trwy yi hyn y daw hoenusrwydd a chryfder bob rhan o'r eorff. A Safe,Certain, and Speedy Cure for Files and GrtmeU PILES §• GRA I pills. I A NEW VEGETABLE REMEDY |[soldmBoxe, fr2, 9d each I l\ By Postt la.4d. & 3a. each. I V, Prepared only by M E. 6EOROS, Pharmaceutical Chemist, /JT HIRWAIN. mae y peleni hyn yn feddyginiaeth sicr, buan, adiogel I'r Piles a'r Gravel. Byddant yn gaffaeliad mawr i bawl) sydd yn gweithio mewn lleoedd gwlvbicn, ae yn anadlu awyr anmhur, neu yn dilyn gorchwylion sydd yn eu gorfodi ieisteddllawer. Tystia pawb ac a wnaetbant brawf o hosynt eu bod yn rhagori ar unrhyw .feddyginiaeth sydd eto wedi ei chynyg 'r cyhoedd at y doluriau hyn. Gan eu bod yn feddyginiaeth hollol LYSIEUOL, gellir eu cymeryd gyda'r dyogelwch mwyaf unrhyw amser, 80 ni ofynant gyfnewidiad mewn ymborth. Y mae eu rhinweddau gwellhaol mor amlwg ar ol eu defnyddio am ychydig, fel y gellir yn briodol eu hystyried yn ANOHYDMAEOL. Gan nad yw yr un person bob amser yn dioddef oddi- wrth y ddau anhwylder hyn yr un PLYd, y mae y peleni uchod i'w cael yn y dulliau canlynol, i gyfarfod a phawb ag a allant fod yn dioddef oddiwrth un o tonynt neu bob un o'r ddau. No. 1. GEORGE'S PILES & GRAVEL PILLS. No. 2. GEORGE'S GRA VEL PILLS. No. 3. GEORGE'S PILLS for the PILES. Gellir eu cael oddiwrth y Gwneutharwr, ac oddiwrth y Druggists canlynol ABERDARE, MR. THOMAS. MERTHYR, MR. DANIEL. CARDIGAN, MR. DAVIES. TREFORIS, SWAN SEA-MR. BEVAN. NEATH. MR. A. HAYMAN. SWANSEA, MR. J. DAVIES. LLANELLY, MR. JONES. MAESTEG, MR. W. R. WILLIAMS. PONTYPRIDD, MR. J. JAMES. PENYDARRAN, MR. EVANS. DOWLAIS, MR. EVANS. ABERAVON, MR. EVANS. A chan bob Fferyllydd parchus yn y Dywysogaeth. WHOLESALE AGENT.—Messrs. Collins & Rosser, 114, Redcliff St., Bristol. D.S.—Y mae cryn arbediad trwy brynu y blychau mwyaf. EISTEDDFOD CYMBO»ORIOI UlKWIXTOi VlEBIHYB. N ADOLIG 1868. -L*, Y prif ddarn cystadleuol, "Rhosyn yr Haf," gan J. Parry. Gwobr £15, a Metronome gwerth 2 gini. Y cor i fod o'r un gynnlleidfa. Beirniad, J. Parry, Ysw., (Pencerdd Amer- ica.) Bydd y Programmes yn barod yn mhen ychydig ddyddiau—trwy'rpost, dau lythyrnod ceiniog. JOHN BEYNON, Ysgrifenydd, 43, Twynyrodyn, Merthyr. Heuadd y Dref", Castellnedd. CYNELIR EISTEDDFOD YN Y LLE UCHOD, DYDD ITADOlICr, 1§68, A CHYNGHERDD YN YR HWYR. PRIF BESTYNATT. 1'r Cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 45 o rif, a gano yn oreu "Marwolaeth y Cyfiawn," o'r Gyf- res Gerddorol, gan J. A. Lloyd .10 0 0 l'r Cor ddim dan 30 o rif, a gano yn oreu Hunting Song," (Benedicts) 3 0 0 I'r Cor o'r un gynulleidfa a gano yn oreu Croeshoeliad," gwel Rhif 141, Llyfr Tonau Cynulleidfaol Stephens a Jones. 1 0 0 Beirniad y Gerddoriaeth, Mr Silas Evans, Abertawy. Caniateir i'r Corau ddewis Arweinydd. Y Programme, yn cynwys yr boll destynau, amodau, a'r darnau adroddiadol, i'w gael am ddau stamp gan yr Ysgrifenydd. WILLIAM REES, Old Market Street, Neath. SWYDD FYNWY. A R 0 S O D. YNGHYD a meddiant Nadolig nesaf 1688. Y Tyddyn dymunol a elwir HENDREF ISAF, yn cynwys o 80 i 99 o erwau o dir rhagorol, ynghyd a Thy cyfleus, a phob adeiladau angen- rheidiol. Saif yn mlwyf Llanover, o fewn pedair milldir i'r Fenni, ac o fewn dwy filldir i orsaf y Rheilffordd. Ceir pob hysbysiad pellach, trwy ymofyn a Mr. E. Jones Griffiths, Abercarn, ger Casnewydd, (Newport, Mon.) Rhaid i'r ymgeisydd fod yn Gymro, ac yn arfer siarad yr iaith. EIlTffiVDFOSI riD £ BOL MIEW Tbedsoar. R HAGFYR 21, 1868. Gellir cael y Pro- gramme, yn cynwys yr holl destynau, ond anfon dau stamp at yr Ysgrifenydd, J. H, Jones, (loan Ddewr,) Post Office, New Trede- gar, Newport, (Mon.)