Y Gwladgarwr

AT FEIRDD A LLENORION Y DYWYSOGAETH. Fy HOFF FROOYK,—Gwyddoch bawb o honoch i mi fod yn llwyddianus yn Llaudilo, ond ni wyddoch am y teimladau tyner ac anwyl sydd wedi en hamlygu ataf ar ol hyny ac felly, yr wyf yn dymnno cyflwyno yr anerchiad gorgaredig a dder'oyniais oddi- wrth iy serchog frodyrfeirdd o Landiio, ac yr wyf yn dyrnuno yn y inodd mwyaf gwresog eu cydnabod am dano, gan ddymuno iddynt hwythau hir oes Iwyddianus yn y hyd Ilen- yddol. A ganlyn yw'r dymuniad :— Awsfc 29, 1872, Aaeroiiiad cared igawl oddiwrth feirdd Ystrad Towy at y gorenwog frawdfardd Mabon- wyson, nid aaageti y cadeirfardd Teiio, a'r gobeithiol Rhuddwawr, ac hefyd yr hyuaf- gwr lorwerth. Mil fil-fil o gofion. eyies aioch, gydag ewyllys da am eioh buddngoliaeth yn Eisteddfod Fawv- eddog Teiio Sact, gyda. gobaith y byddv.'ch yr un mor llwyddianrs yn eich ymgeisiada-u dyfodol. Boed Mabon a'i iron yn iraf.—ci gydau A'i gadwyn lieb auaf, Y lienor &'v prif-farod llawnaf Ar fin teg yr Afon Taf. Ei gneh gwd a gwech gadwen—anfoBaf Yn fwynaidd i'r b&chgen Yn y byd boed hwnw yn ben, A diwyd yn myd awen. Alae wbwb mawr am Maboc,—ac ochain Yn uchel mac'r boirddion Hwn orfydd yn Nghnernarfort, A Syr a fydd yn sir Fon. Llandilo. IORWEETH.

LLOFFION 0 SIR GAEE. Y MAE yn amser prysur ar yr lien ffermwyi* y dyddia.u hyn drwy en bod yn lloffa cynyrch en meusydd er ymborthi dyn ac anifail; ac y mae y Bod Mam* wedi ffrwythloni y tir yn dda. Mae J cnydau yn Hawn cystal, os nad gwell, nag en gwelwyd er ys blynyddau, am yr hyn y mae y ffarmwrs yn teimlo yn ddiolchgar, ac hefyd am y tywydd ffafriol i'w casglu yn ngliyd. PRIS Y GLO.—Mae y gwr drwg yn y glowyr ar gio-feistri. Codir y prisdedd yn uwch-uwch yn ddyddiol. Y dydd o'r blaen aeth yr Heu Ffarmwr, druan, a,'i drol a'i ddonhey i edrych am Iwythyn bychan o lo; ond er ei fawr siomiant, nid oedd dim i'w gael heb wyth ceiniog y cant ar y yard: a gwaeth byth, yr oedd yn gorfocl dywedyd yn iaith Hengist—if you. please cyn ei gael am y pris hyny. Yn yr un lofa, yr oedd yr un fath glo i'w gael am dair ceiniog y cant tua dechren y flwyddyn; ond fel mae byw coryn fy bet, y maent yn bygwth ei godi eto. Os aiff e' yn llawer uwch, yr ydym ni yr hen ffarmwrs yma yn siwr o sefyll strike, myned i losgi coed a mawll, a gadael iddynt gadw eu glo hyd nes y gostyng-ant ei bris. Wrth ddychwelyd gyda'r tipyn llwyfh glo, gwelodd ar hysbyslen cyfarfod llenyddol Aberaant, Gwauncaegnrwen, fod yno wobr o bum' swllt aID yr englyn goreu i "Un- deb Urddasol yr Odyddion." Nid yw yr hen wr yn gwybod pwy yw y dynion odd yna os nacl y meddwl yw fod y glo-berchenogion yn odd yn codi pris y glo mor ofnadwy i hen ffarinwr bach tiavd, ac felly yn gallu gwisgo yn urddasol. Yr un amser, hefyd, gwelodd gopi o hysbyslen cyngherdd Watcyn Wyn yn yr un ardal. Peid- ier a chamddeall yr Hen Ffarmwr,—nid Watcyn sydd yn cynal y gyngherdd, ond cerddorion penigamp ardal Gwanncaegnrwen, yn cael eu cynorthwyo gan y byd-enwogion Eos Morlais, Eos Dar, a Mr. Thomas Lewis, telynor, Tre- cynon, a'r elw sydd yn myned i gynorthwyo Watcyn Wyn yn yr ysgol. Yr oedd yr Hen Ffarmwr yn canmol y mudiad yn fawr. Y mae rhywbeth yn ardalwyr Gwauncaegur- wen yn tueddu am fjoied yn y blaen gyda'r amseran. Yn ychwanegol at yr hyn a enwyd, y maent yn myned i ffurfio co-operative stores yno. Mor belled ag mae yr hen wr yn deall, ystyr hyny yw fod y gweithwyr i- ffurfio undeb er cynal siop i werthu pob math o nwyddau, a phob aelod i dalu rhan tuag ati. Dechreuasant dalu nos Lun, Awst y 19eg. Hefyd, y mae Undeb y Glowyr i gael eiffurfio yno yn fuan iawn. Gwyddoch chwi tua Aber- dar J'na natur a dyben yr Undeb dipyn yn well na'r hen bobl sydd yn cael eu bara a chaws drwy drin y tir ar hyd y wlad. Clywais fy hen gyfaill gwiedig, Wil o'r Mynydd, yn achwyn yn dosf arnoch chwi.,yr Aberdariaid yna am ei fod of wedi tanysgiifio dan swllt a ehwe' cheiniog mera llythyr-nodan at drysor y cor mawr, ond ni welodd neb yn dda, i gydnabod eu der- byniad. Beth all fod y rheswm o hyn ? Mor wired a bod y fasged gyda chwi, Mr. Gol., y mae ca-noedd o'ch cyfeillion chwi tna Morgan- wg yna yn pasio drwy ein hardal ni i fyned i'r ffynonau, a rhaid i minau daflu yr ysgrif-bin heibio y waith hon i hwylio fy nghamrau tna/r un cyfeiriad. Yr eiddoch yn gywir, hyd oni ddychwelaf— YR HEN FFARMWR.

hyny nad ydynt wedi detiiycielio Oleafield, dyinHair ar iddynt un prawf o hoao, a bod yn ofab..s am ganlyn y cyfarwyddiadau argraffedig at bob pacyjj. Y mae yn ychyuig a;;li&wdclach el wnelld Kit tarehss "ereil!, oud pan y deuir dros yr &DhaWildm, dy- wedirfsl Gulchwraig y Freaiaes, mai y S'.arch goreu ddifnyddiwyii erioad ydyw.

AT BWYLLGOR Y COR CYMREIG. Foneddigion.—Yr wyf yn gobeithio y madd- euwch i mi am draethu ychydig eirian y modd yma, o herwydd yr wyf yn gwybod mai eich gwaith chwi ydyw. Y peth sydd genyf mewn llaw yw yn nghylcli dewis aelodau i'r cor mawr y tro nesaf. Yr ydych wedi nodi pa nifer sydd i ddod o'r gwabanol fanau, ac yr ydych yn gosod y lleoedd yn agored i ddynion i ddod i gael en exemino ond ai tybed na fyddai yn well i chwi i osod dynion eyfrifol, talentog, ac adnabyddus i ddewis y nifer hyny, ac ar ol hyny gael eu examino gan Caradoc ei hun. Beth pe baech yn gosod Mr. D. Prosser i ddewis 60 yn Merthyr a Dowlais. Y mae ef yn sier o fod yn gwybod pwy ydyw y goreu yno Mr. D. Griffiths yn Aberdar; Mr. Silas Evans yn nosbarth Abertawe, &c., ac iddynt oR gael eu examino gan yr arweinydd ei hun. Chwi ellwch fod yn sicr, foneddigion, y byddai hyny yn Ilawer iawn gwell. CERDDOR. CWMBACII, ABERDAR.—ODYDDIAETH.— Dydd Sadwrn diweddaf, y 7fed cyfisol, cynal- iodd Oyfrinfa Glandwr, ei gwledd flynyddol, yn y Lifeboat Inn. Wedi gorymdaith fer, mwyn- hawyd ciniaw ddanteithiol oedd wedi ei pharotoi ar ein cyfer. Yr oedd Miss Jones wedi addurno y neuadd yn arddorchog, ac y mae clod yn ddy- ledas i'r teulu earedig am wneuthiir gwledd mor flasus. Wedi y giniaw, etholwyd y Cyn- lywydd Robert Davies i'r gadair, a chawsom ¡ gyfarfed difyrus ac adeiladol iavra.—Yf. II NEW TREDEGAR.—CYMOEXTHAS LENYDD- OL AELODAU GWENT.—Yn y GVILADGARWR yr wythnos ddiweddaf, ymddangosodd ychydig lin- ellau yn condemnio y gymdeithas uchod o ddef- nyddio yr elw a dderbyniwyd oddiwrth ei heis- I teddfodau yn ofer. Carern gael gwybod gan y I cyhnddwr donicd a galluog ar beth yr ydym ya. r ei ddefnyddio yn ofer. A yw ooroni llafur a di- v/ydrwydd diflinoyn beth ofer? Os ydyw, dyna beth newydd dan haul. Ond y peth sydd. yn ein rhyfeddu fwyaf yw, os oedd y peth yn grbes i'w farn a'i deimlad ef, paham na fuasai wedi siarad feldynar goedd y pwyllgor, ganei fod yn proiiesu ei hun yn un o honyut, yn lie udganu a drwgliwio aclxos eithaf teiiwng, ac heiyd a basiwyd yn deg, cyfieithlawc, a rhesynol drwy y pwyllgor? Y mae y gymdeithas uchod yn cael ei gwneud i fyny o tna 15 o aelodan, acyr oedd- ynt oil wedi hollol gydolygu yn nghylch yr hyn a fwriedir wneud â!r elw oddigerth ur, a'r rheswm na fuasai. yntau yn cydolygu oedd ei rhagfarn a'i ddrwgdeimlad tuag at y person y bwriedir gwneud tysteb fach iddo am ei lafur yn I ein plith.—JOHN PHILLIPS, Ysgrifcnydd. REOL FACE.—Oynaliwyd cyfarfod dirwestol yn ngliapel y Methodistiaid, Heol Fach, nos Ferchcr, Medi 4ydd. Dechreuw.yd y cyfarfod trwy ddarilen a gweddio gan y Parch. William Jones, gweinidog y lie, ac wedi anerchiad byr ganddo" ar amcan y cyfarfod, galwodd Obeithlu Llwynypia yn nilaen i roddi ton, pa rai a ganas- ant yn rhagorol. Yns, cafwyd araeth gan Mr. Williams, Llwynypia. a chawsom amryw gyng- horion gaiiddo gwerth ea cofio mewn cysyiidad a'r fasnach feddwol. Wedi cael tori eilwaith eau y Gobeithlu, peaderfynwyd fod cyfrinfa o'r Good Templars i gael ei chychwyn yn v lie. Yua cafwyd ton gan gÔt. Bodringallt, pa rai a ganasant yn wir dda.—ERYR. YSTRA.D PHOXDDA.—Agorwyd cyfrinfa z, o'r Good Templars, mewn vestry room cysyllt- iedig a chapel y Methodistiaid yn y lie uchod, nos Lun, Medi yr 2il; gan y Parch. D. Phillips, Maesteg. Cafwyd cychwynmd rhagorol, der- bynivlyd cymaint a 55 o aelodau, Gobeithio y dilynir hyn eto a llwyddiant mawr. Y mae meddwdod yn cynyctdu yn gyflym yny cymydog- aethau hyn, ac y mae yn dda. genym weled fod rhywrai yn teimlo oblegyd hyny, ac yn pender- fyim dyfod allan yn wrol o blaid sobrwydd. Gobeithio yr ydym yr ymleda y teimlad hwn, ac y ceir holl aelodau eglwysi a chynulleidfa,- oedd y gwahanol enwadau crefyddol yn y lie o blaid y symudiad pwysig ag sydd wedi ei oychwyn yma, ac yn barod i wneud yr hyn oil a allont yn erbyn yr un gelyn cyfiredinol ag sydd yn gwneud cymaint er gwrthweithio dylanwad ein Hysgolion Sabbotliol a'n pwl- Dudan.—GOHUBYDD. BABELL, CWMBWRLA.—YMADAWIAD MR. HOWELL PROSSER, (GYNLAIS.)—• Gyda gofidahir- aeth dwys yr ydym yn cofnodi ymadawiad Mr. Prosser a ni yn y Babell. Bu yn llafurus iawn gvda y canu yn y lie, ac y mae ol ei lafur i'w weled yn fawr ar y cor. PCllderfynasom na chai ymadael heb i ni fel cor gael dangos ein han- wyldeb tuag ato, nid yn unig mewn gair, ond hefyd mewn gweithred. Nos Sadwrn di-weddaf, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus i'r perwyl uchod yn ysgoldy y Babell, pryd y llywyddwyd gan Mr. Yaughan Jones, Pentre. (Jafwyd cyfarfod rhagorol o dda, yn ystod pa un y canwyd, ad. roddwyd, ac areithiwyd amryw ddarnau. Tua chanol y cyfarfod, galwyd ar Mr. W. Davies a Mr. E. Evans i gyflvvyno harmonium bar ad i Mr. Prosser. Mae plate i gael ei osod arno gyda'r argraff:—"ivnriicg cyiiwynedig gan Gor y Ba- bell, Cvrmbwrla, i'w harweinydd, H. Prosser." Ar ol i'r anrheg gael ei chyflwyno, cododd Mr. Prosser i fyny i dalu diolchgarwch i'r cor ond yr oedd ei deimladau yn rhy ddrylliedig, a buan y gorfu iddo eistedd i lawr. Gobeithio na fydd rhod fawr rhagluniaeth yn faith cyn dyfod a'i thro oddiamgylch i ddyfod a Howell eto i'n plith. Ond os na ddaw hyn i ben, pa le bynag y byddo rhagluniaeth yn ei dywys, bydded fod ei lafur a'i ymdrechion gyda'r canu yn cael eu coroni a llwyddiant mawr i'w dymuniad llawer.—A. RHOS. MOUNTAIN ASH.—TE PARTI A CHYTARFOD CYSTADLEUOL.—Medi yr 2il, cafodd plant yr ysgol Sui ag sydd dan 15 oed eu an- rhegu gan yr eglwys A, thfi a bara brith. Yr oedd pawb creill yn talu chwe' cheiniog am eu tê. Y mae yn dda genym ddweyd fod yr orymdaith yn dra. lluosog a dymunol. Yn yr hwyr, cafwyd eystadleuaeth mown canu, adrodd, areithio, traethodi, a barddoni. Beirniaid y traethodau, &c., oedd Mr. J. Parry, (loan Celyn,) a Mr. J. Rees, (Glancarnant) ac ar y ganiadaeth, lY,[r. Rees Evans, Aberdar. Gallwn ddywedyd fod y cyfarfod yn un poblogaidd a dyfyrus.Medi y 4ydd, cynaliwyd cyngherdd lied dda yn y Workman's Hall. Yr elw yn myned i Miss Magor. Hon ydoedd ei phedwerydd gyngherdd yn y lie hwn, yr hon oedd mor dderbyniol a phoblogaidd ag un o honynt. Cymerwyd y gad- air gan Mr. Jones, yr offeiriad. Y perdonydd ydoedd Mr. C. C. Caird, Tredegar, a chymerwyd i fyny y gweddill gan Mr. Hugh Roberts, Gog- ledd Cymru, Miss E. Magor, a Mrs. Parker, Mountainash; Miss Betta Scott, Merthyr Miss Annie Smith, Ebbw Vale; Mr. Jenkins, Bryn- mawr, yn nghyda pharti gan Eos Hefin yn canu yr hen alawon Cymreig yn wir dda. Rhaid yw dweyd fod Mri. Roberts a Caird, a Misses Scott a Magor yn deilwng o ganmoliaeth uchel am eu dull, eu chwaeth, &'u medrusrwydd yn rhoi allan deimlad, syniadaeth, a mynegiant mor rhagorol yn eu caneuon atu deuawdau.-G. G. GODREU'R RHOS.-Nos Sadwrn, Medi y 7fed, cynaliwyd eyfaood llenyddol yn y lie uchod. Llywydd/ Parch. R. W. Roberts, Ystradgynlais. Beirniad y canu, Mr. W. Watkin; y Cyfansoddiadau, Cynlaisfab. Dechreuwyd trwy anerchiad gan y Uywydd; adrodd "Yr Afon," goreu James Stephens, Ystalyfera; canu "Y Bwthyn Mynyddig," cydfuddugol, H. Hopkin, a'i chyfeilles, a Eos Meudwy, a'i chyfeilles; adrodd "Y Wawr," goreu D. W. Daniel; beirniadaeth y gan ar "Drudaniaeth y Cigfwyd," goreu D. Phillips, Ystradgynlais; canu "Yr Am- ddifad," goreu Eos Meudwy a'i gvfaill, a Eoa Glantawe a,'i gyfaill; adrodd "The Last Minstrel," goreu Sarah Snook; Solo Bass, goreu Asaph Godreu'r Graig, a David Lewis, Ystalyfera; tracthawd, goreu M. Thomas, Ynys; canu, "Y Milwr Clwyfedig," goreu James Powell a'i gyfeillion; adrodd "Y Ddwy Law," goreu D. W. Daniel; canu "Clychau'r Hwyr," goreu John Owen a'i gyfeillion; adrodd rhan o awdl ar "Hedd- weh," gan Gwilym Hiraethog, goreu Lewis Lewis, Ystalyfera, a dyn dall o Godreu'r Rhos; beirniadaeth y gan o glod i Mr. Morgan, goreu D. Hopkin, Cwmtwrch; canu "Ehedydd Bach Mwyn," goreu John Owen, a'i gyfeiliion; datganu v brif don, sef "Y Ffawydden Werdd," tri chor yn cystadlu, goreu Cor Bethel, Glantwrch. Diweddwyd y cyfarfod trwy dalu diolchgarwch i'r lly\v- ydd. Cafwyd cvfarfod da dros ben.-T. GLAIS, 0 L Y D A C H. — Dyd d Sa), Medi S, cynaliodd eglwys Sion, yn y lie uchod, ei chyf- arfod biynyddol, pryd y pregothwyd ar yr acli- lysxsr gan y Parchn. J. Mathews, Castellnedd, a i). Roberts, Wrexham. Pregethwyd yn ddoniol ac athrylithgar, mewn north mawr ac i bwrpas. Yr oedd y cynulliadau yn lluosog ac mewn hwyl, a'r casgliadau yn dda. Cassiwvd dros £ 24.—G. LLOFFION 0 FELINCRYTHAN.—Y mae yn ddywenydd genyf hysbysu darllenwyr y GWLADGAEWE bod cyfrinfa undebol newydd gael ei hagor yn y lie uchod o'r enw "Blodeuyn y Brython," Ehif 1, o Adran Castellnedd, yr hyn sydd yn gychwyniad rhagorol yn y lie uchod. Gobeithio nad yw ond dechreu gwawrio, ac y cwyd haul undeb yn uwch i'r lan yn yr adran hon, a phob aclran arall yn Nghymru, ac y bydd i bob glowr uno o dan ei baner. Er fod yma lawer o elynion i'r Undeb yn ceisio taflu eu saethau yn barhaus er ceisio ei ddifodi, nid gwiw iddynt. Dydd Sadwrn, y '/fed cyfisol, rhoddodd Mr. Williams, perchenog Esgyn Col- liery, Ynysmaerdy, treat i'w weithwyr, trwy dalu en clndiad. gyda'r tren i dref Caerdydd. Y mae Mr. Williams yn foneddwr yn ystyr helaethaf y gair, ac yn barod bob amser i roddi help Haw i'w weithwyr os bydd angen. Bydded i foneddwyr y gymydogaeth ei ei'elychu yn y rhinweddau hyn. Eisieu mwy o gydweithred- iad sydd rhyngom a'n meistri, ac nid byw yn elynion i'n gilydd,—GWILYM Dua O'R LLAN. Y GERDDORF A.Dymagyfrwng a chyfle eto i feib y gan a, gwyr lien i ddangos eu sel a'u dylanwad o blaid eerddoriaeth. gwlad y gan a ilenyddiaeth y genedl. Diau fod cyhoeddiadau cerddorol iav/er yn mhell- ach yn ol a llai eu rhif yn Nghymru nag yn y gwledydd cylchynol. Mae holl gyfarfod- ydd adroddiadol yr ysgol Sal, y darlleniadau ceiniog, y cyngherddau, y cyfarfodydd cystad- y 11 leuol, ac eisteddfodau bychain a mawrion Cymru yn galw yn uchel am gyhoeddiad o'r fath at yr ychydig sydd yn ein meddiant. Yn wir, braidd iia. chredaf y dylai fod genym rhywbeth er adgoffe, neu fel cof-golofn, am y llafur, yr ymdrech, y treuliau, y fuddugol- iaeth, a'r clod a'enilloddsy Cor Cyroreig yn y gystadleuaeth fawr a chenedlaethol yn y Crystal Palas. Gyda hyna o awgryin, a gawn ni gofio am yr hen fedd-dorwr hwnw a fu yn cloddio yr erch-byllau He claddwyd y ddau flodeuyn tlws a dymunol Y Cor" a "Greal y Corau," ac amryw o lyfrau a chyhoeddiad- au buddiol a gwerthfawr ereill Oni fyddwn yn wyliadwrus a gweithgar, diau y bydd yr un hen fedd-dorwr a'i offer ar waith eto, a daw yr un dynged i'r Gerddorfa a fu iddynt hwythau. Ond gan fod Emlyn a Dewi Alaw yn cynyg eu lumam yn Galcraft i grogi yr hen lane, daliwn (Ill breichiau i fyny a chy- northwywn hwynt i ddienyddio yrarch-dorwr a'i daflu i bwll Gwepa at ei gyd-ryw i boeni, fel na fyddo bedd i un cyhceddiad Cymreig yn Nghvmru hen ond hyny.-G. CWMAMAN, ABERDAR. —Cynaliodd eglwys y Bedyddwyr yn y lie uchod, eu gwyl de biynyddol, Medi yr 2il, pryd y mwynhaodd o 800 i 1,000 eu hunain o'r te a'r deisen ragorol ag oedd yno. Y mae clod neillduol yn ddyiedus i Mr. Rees, Overman pwll Brown, am ei ymdrech di- hafal i werthu tocynau. Nid ydym wedi gweled ei fath eto at y gorchwyl hwn, a diolchwn iddo o'n calonau am hyn. Diolchwn hefyd i Mr. Draper, Mr. Davies, a Mr. Havard, am eu parodrwydd i'n cynorthwyo yn yr amgylchiad, ae i'r boneddigesau siriol a fu yn gweini wrth y byrddau. Yn yr hwyr, cafwyd cyngerdd ardderchog gan Glee Party Aberaman. Yn wir, y mae yn worth myned gan' milldir i wrandaw y rhai hyn. Derbynied pwyllgor y British School ein diolchgarwch gwresocaf am 'eu caredigrwydd yn rhoddi benthyg yr ysgoldy at ein gwasan- aeth.—DELTA.

^^SWO^E^TT^JRCS^DAVID^ GRIFFITHS, CWMAFON.—Y mae yn ddrwg genym ei fod wedi dyfod i'n rhan yr wythnos hon i gofnodi marwolaeth ein eyfaill y Parch. D. Griffiths, yr hwn a fu farw boreu dydd Sadwrn diweddaf. Yr oedd yn mwynhau iechyd rhagorol hyd at ddiwrnod neu ddau cyn ei farwolaeth. Yr oedd Mr. Griffiths yn un o sylfaenwyr achos y Bedyddwyr yn Cwmafon, ac yn ddyn a berchid gan bawb yn nghylch eang ei adnabyddiaeth. Bu Mr. Griff- iths yn ddosbarthwr ffyddlon o'r GWLAD- GARWR er ei gychwyniad cyntaf. Cladd- wyd ef prydnawn ddydd Mawrth diweddaf. I Ceir hanes pellachyn ein rhifynau dyfodol. I

T\R. HUiSyJSR'S Specjlftl Lectures to Young A/ Men, on HEALTH, ITS RESTOR- ATION, AND HAPPY MAHRIAGKS,—Wlwn to nMMy, with ftdrloe to tho«e who contemplate marriage, pointing out certain Impedlme&ta which render mamed life anbappy, and directions fox their ipeedy removal. Should be read by all who value health. Strength and man hood, and wish ta attain a happ$old age.—Post Iree on receipt oif .two etamps.—Address, Secretary, Institute o anatomy Birmingham. OS

CODIAD PRIS Y GLO ETO. r CODWYD pris y glo, ddydd Llun diweddaf, yn Dublin, ddau swllt y dynelL Yn Shef- field, ddydd Mawrth, codwyd pris y glo 4s. y dynell. Y mae y glo goreu yno yn awr yn 26s. y dynell. Ymfudodd cwnmi o 590 o Formoniaid, o Liverpool tua Utah, dclydd Ian diweddaf. Dydd Mercher diweddaf, Medi 4ydd, 1872, y lanchvsyd, ar y Clyde, yr-agerlong gyntaf perthynol i'r cwmni a fwriadant redeg llinell o agerlongau o Caerdydd i'r Unci Dalaethau. Enw y llong ydyw "Morganwg." Boreu dydd Gwener diweddaf cymerodd ffrwydriad dinystriol le yn n gwaith Pylor Hounslow, plwyf Twickenham, yr hwn a berthyna i Mri. Curtis a Harvey, trwy yr hwn y collwyd pedwar o fywydau—un dyn a thri o fechgyn, ac y mae un bachgenyfl eto na ddysgwylir iddo wella. Nid yw cynllun Miss Rye o ymfudo plant tlodion ac amddifaid yn derbyn ond ychydig gymeradwyaeth yn Ncheudir Cymru, a hyny am fod digon o alw am y cyfryw yn y wlad hon. Bu y pwnc, dydd Sadwrn diweddaf, dan sylw gwarchoidwaid undeb plwyfau Mer- thyr, ac er nad oedd rhai o'r aelodau yn ystyried gwaith Miss Rye ond megys math o gaethfasnach, eto yr oedd y inwyafrif dros ymddiried amryw o blant tlotdv Merthyr i'W gofal. Yn Police Court Pontypwl, ddydd Sadwrn diweddaf, trosglwyddwyd dyn o'r enw Nath- aniel Rnzser i sefyll ei brawf yu y Sesiwn ddyfodol ar y cyhuddiad o fod wedi taflu calch brwd i lygaicl dyn arall gyda'r hwn yt oedd yn cweryla. Declirenodd y cweryl rhyngddynt o barthed i sillebu gair. Z, CYHUDDIAD 0 DADLADDIAD.—Y mae dyn ieuanc yn Limeridt wedi cael ei gy- meryd i fyny dan y cyhuddiad o fod wedi gwenwyno ei dad—John King. Yn Sheffield, ddydd Gwoner diweddaf, cafwyd cist yn Ua,wn pylor a darnau o haiarn, wedi eu cuddio o dan -f i-v eithiwr nad oedd yn undebwr. Y mae glofeistri West C wmberland wedi cydsynio i roddi y 10 punb y cant codiad a ofynai y gweithwyr am dano, a bod pob annealldwriaeth o hyn allan i gael ei bender- fynu trwy gyfiafareddiad. MENYW WEDI LLADD EI PHLEN- TYN.—Y mae menvw o'r enw Benstead, yn byw yn Wenhaston, Suffolk, wedi llyfruddio ei merch Ann, 6 nilw; dd oed. Oafwyd pen- glog y plentyn wedi ei ddryllio a bwyell. Yr unig peth a ddywedodd y faro- oedd, fod y plentyn yn anufydd. Nid yw y wraig yn byw gyda'i gwr er's peth amser. Nos Sui diweddaf, rhedodd cerbydres a theithwyr dros y cledrau yn agos i orsaf Y. Pyle ar linell y Llynvi a'r Ogmor. Derbyn- iodd amryw o'r teitliwyr niweidiau mawrion o'r herwydd. Y mae yn cael ei dybio fod rhywbeth wedi cael ei roddi ar y linell er achosi y ddamwain. LLOFRTJDDIAETH PLEKTYN.-Nos Sul di- weddaf, mewn ty yu Maddock Street, Llun- dain, deuwyd o hyd i gorff baban wedi ei dori yn ddarnau a'i wthio i ddrain. Y mae y fam, gwasanaeth-fercli Italaidd o'r enW Caroline Granelli, wedi cael ei chymeryd mewn dalfa. Dydd Sadwrn diweddaf hysbysodd golch- wragedd Mountain Ash, trwyy crier, y byddai iddynt strikio os na chodid. eu cyflog o Is. y dydd i Is. 3c. Y dydd o'r blaen, pan yr oedd Scotchman yn dvchwelyd o ffair, syrthiodd i gysgu ar ymyl y ffordd, ac yn fuan deuwyd o hyd iddo gan fochyn, yr hwn y ddechreuodd ei lyfu. Ar hyn dyma Scoti druan yn mwmian, "Pwy sydd yn fy nghusanu yn awr ? mor hoff y mae y merched o honwyf." 0 HERWYDD pris uchel y glo, dywedir fod gweithiad un agerlong fawr yn JE45 y dydd yn fwy yn awr nag oedd ychydig fisoedd yn ol- CAFODD y pentref Swissaidd Zernetz, yn y Canton Grisons, yn cynwys 120 o dai, ei lwyr ddinystrio gan dan ddydd Gwener diweddaf. GWJSTAWD arddangosiad mawr gan wahanol gymdeithasau, yn Trefalgar-square, Llundain, dydd Llun diweddaf, yn erbyn pris uchel ymborth. Y MAE cryddion Belfast wedi bod ar strike y dyddiau diweddaf am godiad yn eu cyflogau o JE10 y cant; ond y mae y meistri erbyn hyn wedi ei ganiatau iddynt. BOREU dydd Mawrth diweddaf, cyfarfydd- odd tanwr perthynol i weithiau Plymouth, Merthyr, a'i farwolaeth trwy syrthio o dan Y wageni ar reilffordd y gwaith, tra yn eu dad- gysylltu. Ei enw ydoedd Morgan Morgan, brodor o Landeilo, sir Gaerfyrddin. TORI GWDDF GWKAIG.—Dydd Mawrth di- weddaf, mewn cydchwil a gynaliwyd yn Wol- verhampton, dygodd y rheithwyr farn oddyn- laddiad yn erbyn un John Gough. Yr oeda y cyhuddiedig wedi taraw ei wraig i lawr wedi iddo ddychwelyd o'r races yn feddw, chafwyd ar y trengholiad fod y gwddf weal ei dori, a bod nodwydd fawr wedi myned i^ phen. Barnai y meddyg mai yr ergyd oeda wedi tori y gwddf, ac nid y cwymp.