Y Gwladgarwr

OAST EISTEDDFODOL NEWYDD. Gwnaed a chwareuwyd cynifer o gastiau yn nglyn a'r Eiateddfodau yn Nghymru, nes yr oeddem yn lied dybio na ellid cael dim newydd mwy yn y ffordd hon, ond actio yr un castlau drosodd drachefn a thrachefh. Ond ymddengya i ni dwyllo ein hunain yn hyn, canys dyfeiaiodd Cymrodorion Tir Iarll Maesteg, cast na chlywodd ao na freuddwydlodd neb byw am dano o'r blaen, a dyma ni wedi gweled mwy na Solomon ddoeth, aef peth newydd o dan yr haul. Bu cam-felrniadaeth yn ddlaa mewn Uawer Eisteddfod o amaer Awdl Eluaesgarwch Devi Wyn hyd yn awr, a chadwyd llawer gwobr ar ol el haddaw 80'1 henill yn deg, a bu Uawer o ochri yn mhob dull a modd ond dyma y rhyfeddaf o'r owbl, Ie, dyma Bwyll- gor Eisteddfod Cymrodorion Th.. Iarll wedi rhagorl ar holl Judaaiaid Eisteddfodol CJymru; canys amodau eu Heiateddfod oedd anfon y farddoniaeth i'r beirniad, a'r enwau prlodol dan sel i'r Y sgrlfenydd yr un dydd. Oan belled a hyna, yr oedd pob peth yn lawn ond ar ol iddynt ddod oil i law, dyma hwynt a'u bysedd santaidd a dihalog yn tori y aeiliau er oael gwybod pwy oedd pob un o'r cyatadleuwyr Hwyrach y oeiaiant esguaodi ea hunaln trwy ddweyd mai newid y beirn- iad oedd eu hamoan; os hyny oedd, pa raid oedd agor y aeiliau er cael gweled yr enwau pdodol, yn hytraeh nag anfon yr hoU gyfan- soddiadau oddtwrth Enis Ddu, yr hwn oedd y beirniad ar y programme, I Robyn Ddu 1 Pe gwnaethent felly, ntfuaaent yn gwybod pwy yw pwy, ao felly, nia gallent weithredu oyfiawnder (?) tuag at eu favourites hwy. Pell ydym o roddi dim bai wrth ddrws un o'r belrniaid, ond y pwyllgor, a hwy yn unig aydd yn.gyfrlfol am y oamwri hwn. Ai nid doethach fyddai I'r pwyllgor parchus a chyf- rifol hwn, y tro nesaf y byddont yn cynal Eisteddfod, 1 nodi ar y programme i bwy y byddont yn bwriadu rhoddi eu gwobrwyon, so felly, ni chaiff y oyhoedd ddim alom na thwyll ynddynt. Hefyd, os yn ol y dull yma y mae ein pwyllgorau Eisteddfodol yn myned i welthredu o hyn allan, goreu pa gyntaf i gladdu ein Heisteddfodau yn medd gwarth ac ebargofiant bythol, ac i ni droi at redegfeydd ceffylau a rural sports ereill, fel ein oymydogion y Saeaon. Oa byddant yn cyffrol, y mae'r cawell saethau yn llawn genyf, cofient. TREMYDD.

EISTEDDFOD FFORCHDWM, BLAEN- AFAN, A'R GOEDWIG. MR. G.oL.Mae'l' byd, y Bettws, a'r Oreunant, bellach, yn gwybod am yr Eis- teddfod boblogaidd a gynell; yn y Heoedd nohod, a'r oil o bob gradd, dyag, dawn, a thalent, o wneuthurwr yr eagyd a'r hosanau hyd berchen y talentau mwyaf poblogaidd— y pen, y selnwyr hyfrydlala, y corau ar. dderchog, a'r arelthwyr a'r beirdd hedogog, yn pryaur barotoi erbyn dydd yr ymdrechfa. Bydd cael y bonedcligion canlynol yn sicrhau urddasolrwydd a phoblogrwydd nid bychan iddi, sef Reotor Caatellnedd, yn gadelrydd; Dr. Griffiths, Llansawel, yn llywydd; Caredig, Cynalaw, Mr. Mathews, ao ereill o foneddlgion gwir alluog, yn beirniadu; a thelynwyr a chrythwyr penigamp i roddi eu presenoldeb i bincho clustlau tyn hen danau eu hofferynan, nes byddo hen frynian Gwalia yn adaain cAn. Yn ngwyneb yr holl ragorlaethau uohod, pwy na feiddiai ddod i'r Eisteddfod ? Rhag eich blino, Mr. Gol., tebyg mai gwell fydd tewi gan ddym- uno arnoch roddi yr uchod yn eich papyr clodfawl". GOHEBYDD.

ASHANTWR A'l LITH. Un o fendithion penaf ain gwlad ydyw Rhyddid y Wasg, ond os defnyddir y rhydd- id hwnw i wenwyno meddyliau y naill y Mali, 800 nid i'w gwella, y ma0 yr hyn a fwriadwyd er bendith yn trot yn felldith. Dadleuer un- rhyw bwno mewn yabryd teg a boneddigaidd, a galllr dyagwyl lies f. ddeilliaw o'r drafod- aeth. Annymunol a gwrthun i'r pea ydyw yr edliwiaeth gas, a'r cyfeiriadau porsonol a ddygir i mewn wrth drla unrhyw bwno. Yn y GWLADGARWR diweddaf y mae rhyw frodor o Aehantee wedi ayrthio i'r amryfua- edd yna yn ei yagrif ar aelodau seneddol, a chan mai o'r wlad anwareiddledlg hono y mae yn dyfod, a'i fod wedi cymeryd yr hyf- dra o dywallt ei lyanafedd ar ein haelodau drwy gyfrwng y wasg, yr ydym am ddangos iddo a? y cychwyn fod eisiau purach ym- bosth ar feddyliau y Cymry na'r yagrif wea- wynJg, genfigenliyd a malelaus hon o'i eiddo. Yn nechreu el yagrif y mae yn cydmaru rhyw aelcd a Mr. Henry Richard. Fe gyfaddefa pob dyn gwareiddiedig mai dull hynod o wael ac eiddll ydyw y dull hwn o ddangoa ein cy- meradwyaeth neu ein hanghymeradwyaeth. Byddai yn fil mwy a anrhydedd genym gael casineb yn hytrach na chariad yr edmygwr hwnw na fedrai ein canaaol ond ar draul daroatwng arall. Yr ydym yn meddwl y gallwn ateb ar ran yr aelod anrhydeddus dros Ferthyr nad oea ganddo yr uu dlolch i'r fath edmygwyr. Nid yw Ashantwr yn enwl gwrthrych el lid. Ond y cyhuddlad JUawr a ddygir gauddo yn erbyn yr aelod ydyw,-el fod yn daroa- twng y doabarth gweithlol yn y aenedd. Y mae y cyhuddiad yn un pwysig, ond yn ein byw yr ydym yn methu deall pwy sydd yn euog o hyny, o blegid yr unfg aelod Cymreig ag y gwyddom am dano sydd wedl sIarad yn y senedd breBenol ydyw Mr. Davles, Llan- didam, a gwyr pawb na roddodd reb erioed fwy o anrhydedd i'r dosbarth gwelthiol nag ef. Y lnGe y ffaith el fod yn bresenol yno yn | y cyaaeriad o gynrychiolwr y bob], y mae y ffaith yna ynddl el hun yn brawf o hyny. Dyn wedi dechreu el yrfa yn welthiwr, ac wedi parhau, i welthio drwy ei oea, nes o'r diwedd ddyfod yn ddlgon pwyaig i gael ei ethol i gymeryd than yn ngwneuthurlad oyfrelthiau el wlad ao nid yn unig hyny, ond wedi llwyddo yno—yn senedd Prydain Fawr cofier, lie y cyfarfyddir a rhai o feddyl- wyr galluocaf y byd—wedi llwyddo meddaf i enlll aylw'r Ty, a hyny ar ei ayaeth gyntaf yno. Oa nad ydyw hyn yn anrhydedd, carwn wybod beth sydd. Nid rhyw cypher ydyw ein Welsh Peabody ni yno, a bydded y Saeson yn farnwyr. Dyma fel y dywed gohebydd Seianig yn y 'Liverpool Daily Courier' am dano I I Mr. Davlea cannot complain of the recaption he was accorded. The fervour and vigour he diaplayed, the broad vernacular with which he tickled the ear, and sundry humorous allualons he made, brought down the house but it was seen that he felt what he said, and most of what he said was based on good common sense, and so he was listened to, and applauded. His speech was a welcome relief to a dull debate." Am un o felb llafur y dywedir, ao nid oes neb y tu allan i Ashantee a feiddla amheu am fynyd nad gwir anrhyd. add ar y doabarth gweithiol, ydyw fod un o'i melblon el hun wedi enlll y fath gymeradwy- aeth. Daroatwng y dosbarth gweithiol ydyw y oyhuddlad, a'r hyn sydd gan Ashantwr I brofi hyny ydyw fod yr aelod wedi dweyd mai trwy ddifaterwoh a diffyg gwneud dyled- swydd y mae Uawer yn oyfarfod a'u hangeu yn y gwelthfeydd glo." Y mae hynyna yn ffalth ag y mae pob dyn gwareiddiedig yn rhwym o'i chyfaddef ar unwatth; ao y mae oyhuddo y sawl a'i dywedo o fod wrth hyny yn darotwng y dosbarth gweithiol yn oferedd. Y mae ymresymlad fel yna yn rhy Ashantee. aldd i ni gynyg el ateb. Y darn goreu o ysgrlf Ashantwr ydyw hwnw lie y dywedir y byddat yn well astudio mwy ar arelthiau cyn eu traddodi yn y sen- edd. Y mae hynyna yn wirionedd ac os oyfeirir y cyngor yna i'r aelod dros Ceredig- ion, gellir dysgwyl anrhydedd uwch eto ar eln cenedl a'n oydwelthwyr oblegid os on- lllodd el araeth fyzfyfyr y fath gymeradwy- aeth, beth wna araeth wedi el haatudfo yn fanwl yn flaenorol. Ond gadawn y boneddwr I gymeryd el gwrs el hun am hyny, a goddef- er i ni droi y cyngor yn ol i Ashantwr ei hun, a dweyd y byddai yn well, nid yn unig Iddo ef el hun, ond i ddarllenwyr y GWLADGARWR, pe bai ef yn darllen el ysgrifau drosodd a throsodd cyn eu hanfon i'w oyhoeddi, ao ond iddo wneud hyny, hwyraoh na wel ef (er mai Ashantwr ydyw) el hun yn ffieldd-dra I'r fath raddau, fel na fydd ganddo yr un oruohwyl- iaeth i'w gwaeud a hwynt ond eu llosgi. Cynghorem Ashantwr i ddychwelyd i'w wlad mor gynted ag y medro: gall ddyagwyl gwell derbyniad yno. Y mae y Cymry yn y blynyddoedd diweddaf wedi deffro o'u cyag- adrwydd, fel erbyn hyn ymaentyncael eucyn- rychloli gan rai o'u melblon eu hunain, ao y mae pob Cymro gwladgarol yn ymffrostio, ao nid yn cenfigenu yn y gwelliant, ao yn telmlo yn hyderns y byddant yn alluog erbyn yr etholiad nesaf I ddychwelyd srhagor o'r un stamp a'r gwron o Llaadinam, Henry Rlohard, a'r cyffelyb. CYMRO o FYNWY.

GWEITHWYR HAIARN. Ychydig wythnoaau yn ol ymddangosodd ysgrif oddiwrthwyf dan yr enw "Defaid Duon Abernant." Er fy mod yn gwadu nad fy ngwalth i oedd dodi yr enw uwchben yr ysgrif, etc yr wyf yn hollol gydweled a'r enw; ond tebvgol fod rhai o ddefaid gwynion Abernant wedi teiaalo o herwyddyr enw, am fy mod, medda nhw, yn ergydio at y rhai hyny sydd yn aalodau. Nis gwn o ba le y maent wedi cael lie i feddwl hyny, o hsiwydd cyfairio yr oeddwn at y rhai hyny nad ydynt yn talu I mewn i'r undeb, ac yn derbyn yr un manteislon a rhai ereill; a chredwyf fod pob aelod yn Abernant, os yw yn aelod egwyddorol, yr un fam a mi. Y mae cystal aelodau gyda nl yn Abernant ag sydcl yn un gyfrinfa yn Nghymru, ac yn ymdrechu yn ol eu gallu I gael pawb i mewn i'r undeb, ae i greu yabryd undebiaeth yn holl weithwyr Abernant, Trueni meddwl nad yw y rhai hyny nad ydynt yn talu i mewn i'r undeb, yn gweled y priodoldeb o fod yn undebwyr heb eisiau i neb ymyraeth a hwy canya os yw yn ddyledswydd ar un i dalu, y mae felly ar y Hall. Gobeithio y cawn ragor o ddefa'd gwynion yn Abernant yn fuau, fel na byddo eisiau son am ddefaid duon o gwbl. Y mao yn dda genyf ailu hysbyau nad oadd nob o'r rhai a ddechreuaaant weithio yn Nghyfarthfa, ar 20 y cant o ostynglad, yn perthyn i'r undeb. PHILIP HARRIS.

Y STRIKE YN DURHAM. Y mae deuddeg cant o wetthwyr tan- ddaearol Durham yn awr ar strike, yn cael eu cynorthwyo gan Gymdeithasfa Mwnawl Durham, eisiau cael deg dlwrnod yn y pym- thognos yn lie unarddeg, fel y ceiair gaa y meiatri. Y mao y meJatri yn cynyg rhoddi y peth i gyflafareddiad, ond y mae y gweith- wyr yn pallu.

GLOFA OAKWOOD, MAESTEG. Y r oedd rat's rhybudd y gweithiau hyn i fyny ddydd Sadwrn diweddaf, ond a? gais, darfu i Mr. C. P. Davles, hysbyau y gallai y dynlon fyned yn mlaen a'u gwaith am y pym- thegnos neaaf ar yr hen br!a. Darfu i'r gweithwyr yn unfrydol dderbyn y oynygiad, ao erbyn hyny bydd rhybyddion y rhan fwyaf o lofeydd Daheudir Cymru I fvnv.

DYSGU PERSONAU I DORI GLO YN NGHWM RHONDDA. MR. GOL.,—Byddwoh mor garedig a rhoddi i mi gcngl fechan o'ch newyddiadur clodwiw i wneud ychydig nodiadau ar y pen- awd uchod. Y rheawm fy mod yn ymgy- meryd a'r gorohwyl yw, fod anghysondeb mawr yn bodoli rhyngom fel doabarth o weithwyr, pa un a esgor yn y dyfodol ar ddrwg maw? i sefyllfa a llwyddiant y glo- wr. Nid oea dim a fydd yn fwy niweidiol j ao a ddryga fwy ar ein hundeb na'r anghya- onderau a'r gwahanol rheolau sydd yn cael eu mabwyaiadu ya y gwahanol lofeydd. Un glofa. a'r rheol hon, a'r Hall a'r rheol arall, nes, yn wir, y mae braidd yn anmhoalbl 1 un dewin eu deall, gan y fath annhrefn a'r fath bentwx digymysg sydd o reo!au. Daallwyf fod cyfarfod chwarterol y doa- barth wedi penderfynu fod yn rhaid talu pum punt am ddysgu tori glo er ys droa flwyddyn yn ol. Y mae rhai glofeydd wedi sefyll at y rheol er y cychwyn, ac y maent yn argyhoeddedig mai rheol dda yw o du y glowr, ereill wedi cychwyn ami yn mis Awat diweddaf, ao ereill yn nechreu y flwyddyn hon, so nid wyf yn ameu nad oes rhal heb ei goaod i weithrediad eto. NIs gwn i ba ddyben yr ydym yn talu cynrych- lolwyr a llywyddion ein dosbarthiadau i gyfarfod eu gilydd ar wahanol adegau i dynu allan welliantau a rheolau newyddion, pa rat sydd, yn ddiamheuol, a thuedd 1 ddyrch- afu a Uesoli y dosbarth gweithiol yn gyffred- inol, pan nad ydym, ar ol eu oymeradwyo yn unfrydol, yn sefyll atynt ar ol hyny. Un peth ydyw canmol y rhoolau a dweyd mai da ydynt, tra yn eu tori a'u sathru yn lleohwraidd os bydd hyny yn Uesiant per- sonol. Adwaenaf rai personau yn y dos- barth yn bresenol, pa rai y bydd i mi yn y dyfodol (os na adawant eu gweithredoedd anfad,) gyhoeddl eu gweithredoedd, fel y gall y glowyr adnabod cymeviadau y oyfryw, a gwylio eu hyagogiadau 1 ba le bynag y dlchon Rhagluniaeth eu harwain. Y mae amryw yabvydlon y dyddiau preaenol yn llochesu yn ngwahanol byllau glo Oymru, a bydded i ni fod yn wyliadwrus o'r oyfryw cyn y deuant i'n poeni. Y mae masnach wedi arafu, a'r meistri wedi penderfynu gostwng ein cyflogau. Y mae yn llawn bryd i ni ymysgwyd fel llu arfog, a gwella ein hunain. Y mae'r supply yn brosenol yn myned yn fwy na'r demand, ao eto, rhai yn ymfoddloni I adael dynlon yn yr un glofeydd a hwy I ddyfod a rhal 1 fewn i'w dyagu heb dalu y awm o bum punt. Dylld dyagwyl ar y oyfryw beraouau fel rhai yn plethu rhaff i grogi eu hunaln, a lladd eu eydlowyr yn ogystal. Gyfelllion, drwg genyf eich bod yn oymeryd eich dychrynu fel llu o blant yn herwydd llwon a bygyth- Ion y cyfryw pan alaradwyd am osod y rheol mewn grym amynt. KITTO.

GLOFA CWMLLYNFELL. Y mae yr hyn oeddem yn el erfyn wedi dyfod, a'r hyn a ofnem a ddaeth, a'r rhybudd wedi dirwyn i fyny dydd Sadwrn diweddaf, y 15fed, yn nghyd a'i ganlyniadau. Bawyd yn siarad a'r melatrl dydd Sadwrn, er mwyn cael gwybod beth oedd eu meddyllau. Gofyn- wyd am weithio pymthagnoa yn hwy ar yr hen delerau, er mwyn bod allan yr un pryd a glofeydd ereill y cwm. Dywedasant hwythau, oa boddlonem cstwng 5a. y butt, y cawaem, neu os byddem yn aetlo i weithio yn mlaen y cawsem fod wrth 43. y bunt. Go lew, onite? Dywedasant nad oedd ganddynt ddim i'w wneud, ca na buasern yn boddloni i hynyna, ond atal y gwaith am dymhor nad oedd dim galw am lo ar hyn o bryd, a bod cymaint o lo wedi ei stooio ar y yard, yr hyn fydd yn ddigon am dri rofs yn ol y galwad sydd yn bresenol., Dywedaaant y s^<ddent ya ddi- olchgar lawn os deuem yn ol ar ol cael gwared ar y glo. Dyna i chwi egwyddor halarnaidd y meistri hyn. Heddyw (dydd LIun) daeth yr holl weith- wyr yn nghyd at y gwaith or dwyn eu holl offer i fyny, a daeth pawb a'u heiddo i'r lain gyda hwy, gan eu cludo i'w oartrefleoedd. Y mae y lofa hon, fel gweithiau ereill y cwm hwn, yn dilyn yn ol gwaith eang Ystalyfera trwy'r blynyddau. Nid yw yn deg i ni gy- meryd y gostynglad yn gyntaf, gan na. wyddem pa faint fyddai y gostyngiad yn Ystalyfc-ra. Gobeithio na fydd yu faw?, fel y myn rhai gredu y dyddiau yma, ao hydenva y try olwynion masnach eto yn hwylns. or max dywyll ydyw yn awr; ond fel y dywed y ba.rdd,- Mae gobaith am oleuni Yn nghanol tywyll nos. D. G. TWRCH.

Y "GWLADGARWR" MR. HENRY THOMAS, &e. Gan fy mod yn tybio nad ydych yn ym- drafferthu iddarllen pob yspwriel a gyhoeddir yn y man bapyrach, goddefwch i mi wneud sylw neu ddau o erthyg alluog a ymddangoa- odd yn un o'r cyfryw am ddydd Sadwrn di- weddaf. Y mae y gohebydd parchus yn cy- meryd a-rno sylwi ar un neu ddau o bethau a fu o flaen Oyfarfod Chwarterol diweddaf Dosbarth Undebol Aberdar. Yn nghylch y cyhuddlad a ddygwyd yn eich erbyn chwi o fod yn euog o beidio rhoddi chwareuteg i'r gwahanol bleidiau yn yr etholiad diweddaf, yr ceddwn yn hysbys fod y cyhuddiad ar y oyntaf wadi oael ei ddwyn yn erbyn y GWLAD- GARWR gan glue penodol, ar gaia person pen- odol, a hyny gydag amean nelilduol. Ceiaiodd y cyfryw glue oruwehreoli Oyfarfod Tricaisol Chwofror, a phaslo batn condcmniad ar eloh newyddiadur yn ddiaeremoni, a ohymeradwyo organ y clue. Ond yr oedd yn y cyfarfod hwnw wyr yn deall yabryd a llythyren cyfaith a dadguddiad yn well na'r cynathraw duwiolfrydig oedd wrth wraldd y cynllwyn- iad, a mysaaant gael prawf tag cyn cyhoedd! y cyfryw ddedfryd. Yn nghyfarfod Chwar- terol EbrilS, eglurwyd materion mor deg a boddhaol fel y gwelodd mwyafrif mawr y cynrychiolwyr (a'ch gohebydd yn eu myag) nad oedd y cyhuddiad ond cynllwyniad clue, ac yn wir y mae hyny wadi dyfod mor amlwg erbyn hyn, trwy yr ergydio parhaua sydd ar y GWLADGARWR gan hen wn dwr rhydlyd Tydfil, fel y mae rhal ag y gwn i am danynt yn ffieiddio yr ymddygiad, ac y maent yn pen- derfynu peidio rhoddi gwyneb mwyach i'r fath ymddygiad. Geilw y gohebydd y cyftjiriwn ato y GWLAD- GARWR yn "Pharisead;" ond fel y dywed yr hen air "Lleidr ellwleidrgyntaf," aphwy, yn gwybod ond ychydig am awdwr parchus yr erthyglau dan sylw, nad yw yn barod i ddweyd ein bod wedi cael eaiampl byw o'r "diafol yn dyagu moesoldeb." Na feldylled y cyfryw, yr hwn sydd yn gwneud el. hun yn bob peth ibawb fel yr enlllo gelnioJ, nad ydym fal undebwyr wedi deall el dd'ch ^lllon er's tro, ao os na chymer neb arall at goroh- wyl o amddiffyn cynrychiolwyr Oyfarfod Trl- misol Aberdar, y rhal a elwir yn gynrychlol- wyr "gwlanenaldd," o herwydd eu pender- fyniad mewn cysylltiad a'f GWLADGARWR, bydd I mi ymgais at hyny, pe syrthlwn yn yr ymdrech Y gwlrionedd ag ef, Mr. Gol., y Mae etch newyddiadur yn fwy parchus o lawer genym ar ol y oyfarfod y oyfeiriwyd ato, ac y mae yn wir ddrwg genyf na feds ein awyddogion roddi yn gywir benderfyn- ladau ein cyfarfodydd yn ein hadroddiadau, ae nid eu dymunladau eu hunain; canya gwy- pawb o honom nad yw nag ysbryd na Uyth- yren y penderfynlad a baslwyd o barthed y newyddiadur cyhuddiedfg yn mhenderfyniaa yr Adroddlad diweddaf ond nid yw hyn eto ond prawf arall y gynllwyniad y clue. Y mae yn rhaid i nI gael dweyd gair eto am ein goruchwyliwr, Henry Thomas. Y mae yr un ysgrifenydd eto a'i gyllell yn hwn, ac yn dwyn cyhuddiadau yn ei erbyn nas gall ef na neb arall byth eu profi. Oa ydyw Henry Thomas ar orphen ei fywyd goruchwyliaethol, bydd yn gwneud hyny o hono ei hun, ac yn erbyn dymuniad mwyafrif el ddosbarth; a phaham yr a y dyelthrddyn hwn i slarad ? Yr ydwyf yn credu y dylem fel dosbarth fynu prawf "mai gelyn i amcanion bendl- gedlg yr Undeb," ao "mai twisyn y meiBtr ydyw," neu ynte gwneud i'r cyhuddwr fwyta el eiriau, a hyny cyn pen nemawr o ddyddlau. Y gwir ydyw hyn, nad oes geayin ceb a gyflawnay swrdd o oruchwyUwr va well na Henry Thomas; ae oa ydyw yn bcslfcl, le, hyd yn nod a chodiad eyflog, ei berswadio i aros yn ei oruchwyliaath, efe fydd y dyn am y dyfodol. Nid gwiw i neb ddal ar chwedl- euon tafarndai, ao yagrlfau a wneir o dan ddylanwad dlodydd meddwol. Oa oes cy- huddiad yn el erbyn, gadawer el gael ar u z-, waith. Y mae yn wir, fel y dywed Henry Thomas ei hun, nad ydyw wedi gallu cyd- weled a'r gwelthwyr yn eu holl gelsladau, ond y mae yn foddlon rhoddi hanes el oruch- wyllaeth y man a'r pryd y myner, a chyfar- fod ag unrhyw gyhuddwr neu gyhuddiad yn unrhyw le eyhoeddus. Cymered ei gyhudd- wyr, ynte, y fantals, neu tawent a aon rhag cywilydd. Hyd y neaaf,—-CYNRYCHIQWB,

fa hon o'n heiddo, bydd yr amryfuaedd diweddaf yn waeth na'r cyntaf. Gwneir Cymtu eto yn loches i'r ormesiaeth greu- lonaf, ao yn fagwrfa yr anghyfiawnder a'r teals mwysf. Yn nhrysorfa yr undeb y gor- weddai rhan fawr o ddfrgelwch ein cadernid a'n nerth, ao wele ein trysorfa erbyn hedd- yw yn nythle 1 dylodi a gwendid. Cyfan- soddir Undeb y Glowyr gan filoedd o weithwyr gonest ao egwyddorol, ond nid 088 modd i roddi clwm o rhubarb 1 bob aelod pel elw. Dyma i chwl undeb mown carp- iau-lluchiwrd canoedd o bunau o'r dry- sorfa yn adeg yr etholiad diweddaf, fel y iluohiai y corwynt gogleddol us yr amaeth- wr, a'r cyfan o ddiffyg doethineb a phwyll, le, i ddim pwrpas amgen boddio chwaeth ac opinlynau rhyw ddesbarth o dlodlon medd- • yliol a swyddwyr uchelgeiaiol. Nid fy amcan -wrth ysgrlfenu fel yraa ydyw ceisio dylanwadu ar neb i wadu y ffydd undebol, ondynhytraohi symbylu y gwelthiwr i fod yn fwy gwyliadwrus, ac 1 feddwl am ryw gynllun gwell a dyogelach I garlo ei undeb yn mlaen, a gweithio oi egwyddor allan. Nid wyf yn honi na all yr undeb, yn ei ddull a'i ffurf preaenol, fodoli yn hir, a gwneud peth daionl, ond y mae posiblrwydd iddo fod yn well a pherffelthfach, a chyr- haeddyd dybenion el fywyd yn gynt a mwy pwrpasol. Pan byddo byddin gref yn cych- wyn i ryfel, gwneir pob ymdrech i gael byddin gydnerth a ohryfach, os am orch- fygu, yn wrthgyferbyniol iddi. Dylai Undeb y Glowyr, cyn byth y gellir dyagwyl Iddo fod yn llwyddlanus, gael ei wisgo a nerth anorchfygol, oblegyd ni chymer gormes ei ddychrynu gan fwgan. Byddat mabwysiadu cynllun ein cym- deithaaau dyngarol yn ymdrafodaeth arianol ein hundeb, yn debycach o gyrhaedd amcan el sefydliad. Gwn y byddai yn well gau y miloedd dalu swllt y mis, a chael eu oadw yn y gwahanol gyfrinfaoedd, na thalu chwe cheiniog 80'11 gyru ymaith yn ol y dull preaenol. Byddai mwy o sel a ffyddlondeb yn yr aelodau, mwy o gydweithrediad ao ymdrech, a mwy o nerth a gallu arlanol i gario ein hegwyddorion i fuddugoliaeth. MORGAN HEN.