Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD MELIN…
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD MELIN IFAN DDU. LLUNGWYN, MAI 25, 1^4. Da genyf lon-gyfarch y pwyllgor ar el lwydd- iant 1 ddwyn allan gyfansoddiadau mor rhagor- ol ag a aafonwyd i'r gystadleuaeth yn y gangen farddonol, ac yr wyf yn gobelthlo fod y cy- nyrchlon rhyddiaethawl lawn cystd. A ganlyn ydynt fy marn am y darnau barddonoL 1. Pryddest.-Y Goludog a Lazarus.—An- fonwyd chwech pryddest dda i'r gystadleuaeth ar y teatyn hwn, yr hyn a brawf fod rhal o'n prif gyfansoddwyr wedl eu swyno ganddo. Er fod pob ua o'r pryddestau yn dda, y mae rhal o honynt yn rhagori cryn lawer ar y lieill, a ffarfiant ddau ddosbarth yn dra naturlol. Cynwys y dosparth lsaf, etdio Bry slog, Tre- forwr, a Garddwr. Mae pryddestau y rhal hyn o ran cdfyddyd wedi eu llunlo yn dra dehetug, ystwyth, a desgrifiadol; eto nia gellir dwe/ t fod ynddynt lawer o synladau ere- bwv"r. -r; aewyddion: er hyny, y mae pob un o honynt mor dda fel ag i deliyngu y wobr, onl bae fod eiddo c vwrl y dosparth arall yn rhagori arnynt. or Tn y dospirth goraf y mae eiddo Bar Jona Bar Tholomeus, Y Tlawd hwnw, ac Auadl Gobaith. Mae pryddestau y rhai hyn ya rhal rhagorol lawn; a phob un o'r tair yn llawer lawn mwy na gwerth y wobr. Mae eiddo Bar Jona Bar Tholomeus yn faith, manwl, a da lawn yn cael ei nodweddu a, synladau duwinyddol coetheiig y rhai sydd fel addurnwaith arlan yn el phrydfeithu. Eto, y mae yn llai bardd- onol nag eiddo y ddau ereill. Mae eiddo Y Tlawd hwnw yn farddonol lawn drwyddl; ond y mae yr awdwr fel yn tueddu rywfodd i drln ei bwnc yn rhy gell- werus ac ysgafa mewn rhal manau ac mewn manau ereill yn tueddu i grwydro. Ma9 fel ambell gilowr, neu ben-campwr, yn ymwybodol o nerth ei awen, ac yn yr ymwybyddiaeth hono yn tueddu i fol yn esgeulus, gan gredu nad oes aches iddo wdthio allaa ei holl nerth, ond y gall gJdymu cystadleuwyr cyffredin heb dorchi el lewys, a thrwy hyny yn cael y llawr ei hun. Pa fodd byuag, gellir dweyd fod eiddo hwn, fel eiddo Bar Jona, &c., yn dda lawn. Pryddest rymus a gorcnestoi lawn yw exaao Anadl Gobaith, yn cJuwys toraeth o synladau barddonol newyddion: gyda rhal o'r desgrif- iadau mWYiif nerthol. Iddo ef gan hyny y dyfernir y wobr. 2. Y Boreu,-Daeth saith cyfansoddiai i law y a brydlon ar y testyn hwn, ac eiddo Mab y Wawrddydd a Gwylladydd yn rhy ddi- weddar. Mae y rhal prydlon yn ffurfio td rlosparth Yn yr isaf y mae elddo Llygad y Dydd a Gwyddno. Cyffredin iawn yw y rhal hyn, gydag amry w '.vallau orgraffol. Da chwl myn- weh ddysgu j s",rifenu yn gywlr. Yn y dosparth caaol y mae elddo Mirein- der, Alltud, Lucas, a Piyginfab. O'r braidd y daetli Mereiader i mewu i'r dosparth hwn, oblegyd ei ddiffygion. An- xnhriodol iawn yw dweyd fod Cornaut yn rhuo fel mil o lewod ar aewynog daith. Hefyd, y mss'r symudiad o'r ymdrinlad a'r Paun i'r Bor.' n ddiffygiol lawn. Dyma fe Vr Paun fel brenin ar y bnarth gan, A'i gynffod megys sidell ar wahan; Ond er y swyn sydd yn ei enw ef, O'i fynwes fawr y daw y daran gref, A'r mellt ymsiethant gylch ei odre mir." Yr hyn a ddywellr yn eglur yma yw, malo fynwesyPauu y daw'r daran, &c., ondnid yw yn debyg fod yr awdwr yn bwrladu dweyd nyn. Bydded yu fwy gomiua o hya allaa. Mae eiddo y lisiil yn y dosparth hwn yn dda gyda'u gilydd. Yn y dosparth goraf y mae etddo Boreugodydd, ac Awenydd y Wawr- ddydd Wen. Mae'r naill a'r Hall o'r rhai hyn yn rhagorol, a barddonol iawn: ac nid wyf yn gwybcd am ddlm g^estach na rhanu y wobr thwng y ddau gampwr. S. Chwech Englyn ar Undeb y Glowyr.— Daeth eiddo Arnicas a Hen. Lowr i law ya brydlon ar y testyn hwn, ac eiddo Didymus y Glowr yn rhy ddlweddar. Maa'r awdwyr hyn yn enslynwyr cclfydd a gallnog: a lioi- weddir eiddo yr un ddaeth 1 mewn yn rhy ddiweddar, a gorchestwaith y Cyrch-gymarlad: ond gan iAco es^euluso prydlondeb, y mae allan o'r gv stadleuaeth. Mae Amicus trwy ddlffyg gofal yn ddlamheu wedi gadael llinell heb gynghaseid i lithro i mewn i'r cyfansodd- iad, sc;f,- "Ar randir uniondeb." Gan !ûd dwy n yn y gair uniondeb, ihwrig yr r a? ddiwedd y gair raudir, a'r d yn uniondeb, a dim ond un n yn y g&ir rhandir, fa Viol yr awdwr ar unwaith fod ei linell yn wallus Truenl 1 hyn ddygwydd arno, oblegyd y mlte'r lleill yn englyniou da lawn. Cynyrchodd Hen Lowr chwech englyn da hefyd er y d. lid nodi mal gwell luasai heb y ddau doddaid yn nghyd 1 ffurfio y pumed, Gwir fod hyn yn llai bai nag eiddo Amicus, ,eto,clyl-,sidelochol. Pa fodd bynag, gan fod y gweddill o'r cvfassoddiad yn dda, a bod ila i ddadleu boi y pumed yn f&th o Ycglyn yn ol yr Hen Ddosparth, rhodder y wobr i Hen Lowr. 4. Dait Englyn ar Seryddiaeth.-A-t y t styn hwn daeth tri chynnsoddiad i law In brydlon, ac eiddo Athronydd ac Orion yn rhy ddi- weddar. Englyp-lon aywir a lied dda ydyut elddo Arsyllydd, oad nid mor farddonol ag eiddo y ddau ereill. Mae eid !,) Llygad NoEth yn dda iawn, ond amlwg yr, d fod yu lied ddlofal wrth lunio y y lUnell b., t: — Ar dro i siarad a'r seren." Heblaw boi cynghanedd hon yn amheus, y ma. sill yn rhy hir i ateb el chymhares. Englynion part ydynt elddo Y Dyn a'r baich drain, ac iddo ef. y dyfernir y wobr. Dyma hwy:— "Seryddiaeth roes yr haddod-wybrenawl O'r bron yn llaw dyndod: A d'wed heb feth beth sy'n bod Trwy y gwagle ter gwiwglod. Mesnra lam y seren,—rhed o gylch Rhodau gwefr yr wybren: Adrodda uchder addien Pyrenees ac Alpau'r Den! Mae'r cyfansoddladau rhy ddiweddar gan yr ysgrifenydd yn Block Mill. Yr eiddoch yn barchus, DAFYDD MORQANWG.
[No title]
ERzAxl&sT.-Eppies COCOA.—OBATMUL A.XD COM- FORTING.— 'By a thorough knowledge of the natnral Uw* whch govern the operations of digestion and nutrition, and by a careful application of the One properties of irell- selected cocoa, Mr. Epps, has provided our breakfast tables with a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills."—Civil Service Gazettee, Made simply with Boiling Water or Milk. Each packet Is labelled- H J A.MES Epps & Co., Homoeopathic Chemists, London." MANUFACTURE of COCOA,—" We will now glva an ac- count of the process adopted y Messrs James Eppdc. Co., manufacturers of dietetic articles, at their works In the Euston Road, London."—See Article In OGDeW. Household L,822
LLAWRDYRNU SAMSON.
LLAWRDYRNU SAMSON. LLITH LII. MR. GOL. A'R TEULU GWLADYDDOL OLL,— Mae llawer tro ar fyd, ys dywedir, wedi dy- gwydd er pan ysgrifiais atoch o'r blaen. Mesurau newyddlon yn y Sasedd, dychwel- iad ein byddin o wlad Coffi Kalkali, ac, angladd enwog Livingstone fawr yn Westminster Abbey, prif gladdfa'r byd. Buom ninau bafyd mor feiddgar a chau drws yr ysgubor am dymor, ac fe gafodd Ffradach a Cadfwch yrugyfeirio tua'r ffynonau neu 1 laa y mor. oa mynent. Aethum inau ar fy union 1 wlad grelglog, gribog, ysgythrog, fynyddog Eryri, ac ni chafodd neb well tJwydd i rol taith yn ei fywyd. Cychwynais o Feithyr wythnos oyn y ddamwain fawr, gyda'r un train ag y dygwyddodd y ddamwain iddo, am 12 20 ac yr oeddwn yn Nghrlccieth, ur lan y mor Arfon, erbyn wyth y nos hono, wadi cael talth bleserus anarf^rol. Buassl y daith, mae'n wir, ya fwy difyr a llawea pa bae gea- ym neb ond y sawl a bigem 1 fyny ya achlys- urol ar y daith. Am ral ugeinlau o filldir- oaddj ciwsom gwmni Mr. Parry, eynddrych- iolydd Meistrl Hughes a'i Fab, llyflwerthwyr, Wr xham, a chawsom ymgom adoiladol, yr hya a fyrhaodd y daith lawer o filldiro.?dd. Nid oes dim at gaol cydymaith sarchus, yn neillduol pan ar daith belL Wel, dyma ni ya Nghrlccleth, ac i Wercddu st yr hen fon- eddiges shiol Mrs. Cadwaliader, yr hon sydd yn cadw un o'r tai preifat mwyaf cyfrifod ya y lie. Cswsom dderbyniad cro^siwus dros ben ganddi, a'r coffi a'r ham a'r wyau ar y bwrdd cyn pen tair mynyd. Ddarlleitwyr y GWLAD- WR, os ydych am gael MIINGRE dawel, a hyny ar lau y mor, a'r lie penaf i ymdrochl o Dy- ddewi i G&ergybi, evych i Griceleth. Mae y lie hwn yn cyflym godi i sylw, a bydd yn fuan lawn yn tynu am y dorch yn g;.hd aj Aberystwy th. Fr wyf fi wedl bod yn y ddau Ie, ac y mae yn well genyf fi Crlccieth o lawer. Y mae yno le i ymdrochi ddeng waith gwell nag Aberystwyth. Ccfais y gwely goreu yn y ty, a hwnw yn gwynebu i'r m6r, yn nt;olwg yr hen gast 11. D/kswn sylwi fod yn Nghriccitth fynydd. bychan, a'r mô. yn golchi ei draed, ae ar ei ten y mae yr hen gastell. Bum iaau ar ben hwnw, ac y Mae yr olygfa ynddiadlam o swynol. Pddair milldir a haner islaw y maû Porthmadog, er nad yw y drctf hono ya y golwg yn heiwydd y mynyddau, tto, gwelir y man lie y mae, with ddilyn y llongau i fewn sc allan. Rhwng Orlcckth"a Phoithmadog y mae mynydd creigiog a elwir Moel y G st, ac y mae ar un o'i yetlysau lun Duke of Wellington, yr hwn sydd agos a bod yn befffiith. Ffurfiwyd hwn o'r graig, nill gan gdfyddyd, ond gan law natur, ac wrth edrych arno ddwy filldir o bellder, gwelir Ilun y Duka a'i Roman nose yn eglur. Y ma3 hwn yn weith ei weled. Dranoetb, dyma ni yn dychwelyd i Boith. madog, cartref yr aufarwol Etnrys, yr awen- ,dd. nefolber hwn w. Nid oedd genyra ond rhyw haner awr i aros yno cyn cyehwyn gyda'r tren bach, fel ei gelwir tua Ffest'rdog ac os oss ihai o'ch dsriUmwyr a-n da'th rsmantas, el^nt o Bot thmadog i Ffestiniog, a chant ddi- gon o ramsnt ain flwydiyn gyfan gron. Dylem ddweyd gair am y train bach hwn. Dwy dio'.dfedd sydd Ihwn;, y raiU. ac y maa y cerbydau wedi eu buildio arcs yr olwynlon, fel nad oes yr un o hoaynt ya y golwg. Nid os yno un platform, g-an fod y csrbydau o fawn ychydig fodfeddi i'r llawr, a gellir yn lhwy^d a dldr&ffeith gamu i-idynt.- Yra- ddengys fod y llinell hou wedi el hagor er ys un-flynedd-ar-ddeg, ond nid oes un ddamwain wedi cymeryd lie ars i hyd yn hyn, er ei bod yn myned t:wy lefydd anhygyrch ac ofnad- wy. Cyrhaeddasotn Fffslirdog yn iach wedi talth o dros awr o araser, a dpi A HO yr oedd golygfa afnatsan," chr/edl y Gogledd, yn eyfarch ein gol t'gml. Y cudgiau noclhion ya yms thu ta&'r nefoodd, fel p3 newydd dyfu allan o graw^a v ddaear, ac axi adael yr isloe?awl fyd tun ua o'r bydoadd sirenol. Y mae yn Ffestiniog grei&iau. fai y svlwodd y brawd Guroo3 ua tro, ei fol yn tybied i'r Creawdwr ar^ithio crelgiaa Ffo&tbdojr yn fJr- fyfyr ar ei ffordd yn mllleu i grea y Wyddfa. Arcsasona yma ddwy ncscn. gyda 11 u o gyf- eillion tare'dig. Nid anfihofiwn ein hymwel- !ai eyi tif hwn a Ffestiniog, ac yr oedd yn dreat i edrych ar wynebtu iachus a gwrid- goch bechsyn cryfion y chwa'-elau mewn cyf- erbyniad fagv/edd welw tdn glowyr a'n hai- arn-weithwyr. Y maa cbvri'.rel&u Ffestiniog yrr cael eu gweithlo dau y ddaear yn debyg fel y gweithir y levds yn y pyllau glo, gan fod y slates ar eu flat yno, ac nid ftl ya Nhalysain a Ca3 Btaich y Cafn. r! Cyfarfyddssom a rhai Uenorion o frl, megys I. D. Ffraid, Gruffydd Rlslart, brawd S. R., a gwelsom Ieuan Gwyllt yn ngorsaf Bangor. Gan i ni ymweled a'n cyfellllon Gurnos a'r Oymro Gwyllt, rhald I nl adflel ein taith heb el gorphen hyd eich rhifyn nesaf. Hyd hyny, byddweh wych.—SAMSON.
[No title]
Boneddigesau hjrny nad ydynt wedl defnyddio Starch (Hanflold, dymunlr si iddynt wneud un prawf o hono, a bod yn ofalus am ganlyn y eyfar^yddiadau argrafledig ai bob pacyn. T mae yn ychydig anhawddach ei wneud na Btazches ereill, ond pan y deuir dros yr anhawsdra, dy- wedir fel Gktlchwrug y f re nines, mai y Starch goreu addefnyddlwyd erioadydyw.
Y FASGED.
Y FASGED. Wythnos y Sulgwyn yn Aberafon a'r gymyd- ogaeth. Y mae y dref a'r gymydogaeth hon yn cael eu cyfran o amrywiaethau y Sulgwyn yn flyn- yddol. Blin lawn genyf nad oedd pawb o'n eymydogion yn aliuog i fwynhan y cyfryw elent, fel yn y blynyddoedd a aethant heibio. Y mae y "0101 allan" o'r gweithtau alcan wedi cael el deimlo yn bryfyn gwenwynig a ymhyfrydai yn y gorchwyl gresynol o ddln- ystrio i raddau pall gysuron tymhorol llawer lawn o'n cymydogion mwyaf caredig, gonest, a gweithgar. Ond cymerwch gysur, "Ni phery ddim yn hir Y ddu dymhestlog nos." Os yw awyrgylch masnach yn ymddangcs yn bruddalad yn bresenol, cofiwch fod haul tu- draw i'r cwmwl. Y Sulgwyn, yn nghyd a'r Llun caulynol, cynaliwyd cyfarfod blynyddol Smyrna, Taibach, yr hwn hefyd oedd yn gyf- arfod sefydliad el gweiuidog newydd, sef y Parch. T. Jones, (Gilfach Goch gynt). Preg- ethwyd gan Mrl. Watkins, Pembre; Joaes, Liangeadeyin Jones, Felinfoel, a Hughes, Dinas. Oafwyd pregethau da, sirioldeb mawr gan y gymydogaeth a'r gwahauol enwadau crefyddol, casglladau rhagorol, a gwyneb y nefoedd ar yr holl gyfarfodydd. Y mae Mr. Jones yn dechreu ei weinidogaeth dan am- gylchiadan hynod ffafriol. Llwyddlant mawr a ddilyno ei ymdrechloa yn y He. Boreu dydd Llun yr oedd banerau yn chwifio ar goryn clochdy Aberafan, ac mown mauau ereill yn y dref, yn arwydd o'r llawenydd mawr a deimlid gyda'r symudiad rhagorol sydd yn y dref bellach er's dwy flyuedd; h.y., Undeb yr Ys^olion Sibbothol. Yn y pryd- nawn, trodd holl ysgolion Sabbothol y dref allan yu orymdaith fendigedig o tua mil a thri chant o athrawon ac ysgolhelglon, ya cael eu bla,anori gan y maer, gweinldogion, ac offeir- laid y dref. Gan fod yr orymdaith mor faith, mynwyd ti'owrdd i guro'r amser i'r cantorion, fei y gallent gydgerdded a chydganu. Yr oedd y bryniau yn adsain gaa beroriaeth bur, y llelsiau amrywiol a choethedlg a esgyaent mawn mollant i awdwr pob daionl. Ua o'r golygfeydd prydferthaf ag a darawodd erioed ar lygad yr edrychydd yn Aberafan, oadd gweied y llu mawr hwn yn esgyn i'r mynydd, a'r lluaws banerau yn ymdoni yn yr awelon, a'r canu swynol yn disgyn ar ein clustiau oildi ar ael y mynedd, fel ffrydllf o gerddoriaeth ran o denlu y Gaersalem newydd. Wedi i'r dyrfa gyrhaeddyd y man a elwir Caelan, yno yr oedd darpjrlaeth gyflawn a da o de, teisen, &c, ar gyfer y dorf. Yr oedd y trefniadau gyda'r byrddau, & yn fyr o lanw eia dys- gwyliadau oad dan yr amgylchiadau, treul- iwyd. ychydig amser yn weddol ddedwydd. Yr ydym yn ddyiedus l&wn i T. D. Daniel, Ysw., y maer, am ei holl ymdr^chion a'i hael- ioni parhaua mewn gwahanol gylehoedd yn y dref. Iddo ef yn fcenaf yr ydym yn priodoli y symudiad da hwn yn Aberafan. Dilys gen- ym y bydd llawer o welltiant wedi dytod i mewn erbyn y flwyddyn nesaf. Gsnwyd am ryw ddarnau ya ardderchog ar y cae gaa y cor o dan arwein meddus Mr. Gwilym Mor- ganwg, blaenor y gan yn y Tabernacl. Iddo ef a Mr. Williams, organydd yr Eglwys, yr ymddiriedwyd y rhan gerddoiol o'r gwaith. B/ddal yn llawen genym weled yr un rhif- edi yn ein Hysgolion Sabbothol bob amser o'r flwyddyn ag a wellr ar adeg y to parties, & Rhyfeddol mor hawdd yw casglu yn nghyd ddysgyblioa i'r ysmotyn lie byddo'r torthau. Prydnawn dydd lau, ymgynullodd tyrfa o Demlwyr Da yn nghyd I gynal cyfarfod y doabarth yn Neuadd y Temlwyr Da ya y dref. Wedi y cyfartod prydnawuoi, gorym- deithiwyd ttwy'r dref, &c., seindyif Maesteg a Cbwmafoa yn blaenorl, Yn yr hwyr, cynal- iwyd cyfarfod cyhoeddus yn nghspal. y Tdber- naol. Tyrfa fawr yn bresenol. Afr. S R;es yn dechreu trwy weddl. Cadeirydd, y Parch. P. J. Walters. Areithlodd Mr. D. Prichard, Aberdulals; Mr. W. Lewis, Cwmafon a'r Parchedlgioa Mr. Cole, Penybont; a M. Morgan, T.U.B.D.O. Chwarsuwyd a<aryw donau ar yr harmonium gan Mr. Tsdieaia Rlcharls a. Mr. John Lewis, Cwmafon, a chaf. wyd Afonwysoa yn el hwyl erferol yn canu rhai o'i hoff ganiadau dlrwestoL Cymerwyd rhaa yn y cyfarfod hefyd gan y Parchn. R. Phillips, Carme!, a R. Morgan, Tabernacl. Ponderfynwyd yn unfrydol i anfou deiseb i'r Senedd ya erbyn estyn amser y taf&rndai, yn ol cynygiad Mr. Cross. Cafwyd ua o'r cyfar- fodydd dirwestol goreu, a'r hen dan Cymreig yn fllamlo drwyddo. Ar yr un adeg, cynallwyd banquet yn ueuadd nowydd y dref, er anrhydadd i Mr. Daniel, y maer. Yr oadd tua chant o fon- eddiglon yn bresjnol, ac yn eu plitb. rai aelodau soneddol. Yetyrid hyn yn agoxlad i'r nouacld, yr hwa sydd yn addutR i'r dref, ac yn llowyrchu, clod mawr ar gymeriad Mr. J. Dav!es, yr adeiladydd, yn ughyda chyn. llunydd y ty rhagorol hwn. D03 ihagot, Aberafan. Y Fashed yn llawn, ac y mae y rhago-lygoa yn dysgu y bydd yn rhaid el helaethu yn fuan iawn, ceu ynte syrth el gwaelod allan, a thyr y ddolea gyda'u gilydd. r eidiloch yn ffrddlon, &c., kbersfan. R. MORGAN,
GWYLIEDYDD, BETH AM Y NOS…
GWYLIEDYDD, BETH AM Y NOS J Y mae'r gofynlad yn eithaf priodol yn y dyddlau terfysglyd hyn: nid yn unlg yn Morganwg a Mynwy, ond drwy holl Ddeheu. dir Cymru. Blb bynag fyddo gweithfeydd, y mae yn dwrw trwyddynt oIL Yr wyf er ya thai mlsoedd ar y twr yn gwylio pcj) mcd- lad o elddo y meistri a'r gweithwyr, ond y mae yn berygl, braidd am fywyd dyn, j dyddlau hyn ddweyd ei feddwl, ac yn ndu- duol lie clywo y dosbarth hwnw ag sydd wedi cael twymyn boeth y strike yn eu penglogan. Oof genyf am gynghor hen feddyg onwog, yi hwn a ddywedat am beldlo byth a statad a dyn tra y byddo yn y brain fever, nee bydd y pen, yr en, a'r gwaed I gymeryd on cwrs drwy bob gwj thien o'i gyfansoddiad, ac yna daw y pulse 1 guio yn rbeolaidd, adaw y dyn i'w le fel bod dynol a moesol, a dim cyn hyny. Wel ynte, y peth goreu yw gwneud cynghor yr hen feddyg, gan obeithlo y cAnt wellhad buan o'u sefyllfa druenus. Ond A chwl sydd heb gael y strike, y mae a fynwyf ar hyn o bryd. Y mae yn dda genyf all,, dy- weyd fod miloedd lawer o honoch yn ddyn- ion call a phwyslg yn y byd. Chwl ddangos- asoch hvnv vn Merthvr y dvddiau a aethant heibio, er i chwl gael eich gwrthwynebn gan rai ffyliald ond y mae i chwl ganmoliaeth uchel gan y rhal sydd yn deal], trwy i chwi dderbyn dau swllt y bunt o ostynglad. Y doeth sydd a'i lygad yn ei ben." Pe byddech yn gwrthod gwneud hyay, a myned I strikio, buasech yn sicr o golll y dydd, a chael myned i fewn ar ddau neu dri swllt yn ychwaneg. Peth arall a welais oddiar y twr ar yr 22iin o'r mis diweddaf, oedd papyrau ar y gwelydd, yn rhybuddio pawb os byddai rhyw ran yn gwrthod cymeryd 10 y cant o ostynglad, bydd- ai i'r holl weithfeydd 1 gael eu hatal ar un- waith, heb gymalnt a diwrnod o rybudd. Nfs gallaf ganmol ymddygladau y meistri yn hyn o orchwyl. Dyma beth yw cosbi y cyf- iawn gyda'r drygionus. Y mae yn ym- ddaDgos fod y meistradoedd yn barod i frwydr ar unrhyw ddydd o'r wythnos; ond gobeithio na chymer hyny Ie, ouite, fe ellir dweyd am danoch chwi, fel y dywedodd y Bod Mawr wrth y genedl Iuddewlg-" 0, Israel, tl a'th ddluyatriaist dy bun ond dywedodd gyda j llaw "mal ynddo ff yr oadd eu cymhoith," yr hyn na ellir ei ddweyd am danoch chwi, mae achos i ofni o herwydd ffolineb a hunan- oldeb eich blaenoriaid, pa rai sydd wedl bod yn foddion i wsstraffu etch harian braidd i bob cyfelriad. Aeth, fel y gwyddoch chwi, £933 i dalu treuliau Halliday fel ymgeiaydd am aelodaeth dros Fwrdeisdrefi Mexthyr ac Aber- dar. Buasai yr un peth yn union iddynt fyned a'r arian hyn a'u tafia 1 afon Taf, a gwneud yr hyn a wnawd o honynt; a'r ua path hefyd celsio gosod Halliday yn y lleuad a chelslo el ddodi yn Nhy y Cyffradin dros y ddwy fwrdeisdref. Beth bynag, hyn ellir dweyd am danoch, fel y dywedodd yr anfar- wol Telynog ar fater arall, "Nid yn y bys mae y drwg, ond yn y slol yr oedd y bendro." Yr oeidwn i wedi arfer meddwl bob amser mal Mf amddiffynol oadd eich hundeb chwi, pan y byddai y mawrion yn ymosod arnoch yn ormesol ac yn anghyfiawn ond yn lie hyny, yr wyf wedi eich gweled, oddiar y twr, yn ymosod ar elch cydweithwyr, a hyny yn anghyfiawn, ac yn groes 1 reswm a chyfraith y tlr mewn gwirlonodd. Dichon y bydd am- bell un yn chwerwi wrth ddarlien y brawddeg- au hyn. Nis gaUaf help o hyny. Un hallt yw gwirlonedd pan y daw i gysylltiad a chig noeth. Yn awr, i brofi yr hyn a ddywed&is. Wel, ni ymresymwa y mater yn deg. Y maa yn wybyddus i bawb o honom fod genym ein cymdeithasau dyngarol a chrefyddoi. Oes, madd p vwb. Y mae genych chwithau cym- deithas undebol, fel ei gelwfr hi, ac y mae llawer o aelodau yn p vrthyn i bob ua o hon- ynt ond y mae y ddwy flaenaf ya wahanoi iawn i'r olaf hon. Y mae y rhai blaenaf yn dda, ac wedl eu prefi felly. Ond er eystal ydynt, nid ydynt ya gormesu neb i ymuno & hwy yn groes 1 ewyllys. Na, y m&<&t hwy yn ystyried fod y dyn yn fod moesol a rhes- ymoliddewisa gwithod, a dyna yw'r dyn yn ngolwg ei Greawdwr hefyd. A yw y dyn yn c^el yr un fraint gan yr olaf a iodals I Na, nid felly. Y mae ya rhaid iddo i ym- uao d. hwy, onide, bydd iddynt i s if til yn ei erbyn a'i rwyetro i gael gwaith yn mhob man os gallaat; a phe byddai tf a'i <it;alu ya newynu o eisieu bwyJ, nl fyddai hyuy ddim o bwys gan y frawdoliaeth galed hon. Y mae hwn o'r un ysbryd maleisus ag ysbryd Pab- yddol yr hen Farl waedlyd gynt, ond gyda hyn o wahardaeth, eef nad yw ein cyfrfcithlau yn y bedwaradd-ganrlf-ar-bymtheg yn can. iatau 1 neb dywal t gwaed, oaide, bydd llawer un yn fyrach o'i beD. Rhald terfynu yn awr. HEN WYLIEDYDD.
[No title]
MEDDYG DANEDD.—Mr. R. B. Baalton, 55, Cambriaa Place, Crockhert Town, Cardiff yn cael el gynorthwyo gan fsddygon danedd or fath flaenof. Cymeradwyir gan y meddygon goroa yn y oylchoedd. Gellir el gyfarfod dair gwaith yn y mia ya Newport, Merthyr, Aber- dar, a Bridgeud drwy benodiad. Rhoddir y sylw dyladwy i lyth) ran er trefnu y fath gyfar- fyddiad. Gellir ei woled gartref o 10 i 4 750
PA LE I YMFUDO ?
PA LE I YMFUDO ? FONEDDIGIGN, Dnllcuais ysgrif Cynaro Gwyllt ar ypenawd uchod yn y Liv- LIDGARWB diweddaf; M er fy mod yn cydolygu ag ef fod marchnad llafur yn rhy lawn o lowyr a gwneuthurwyr haiarn yn yr Ucol Daidthiau af hyn o bryd, ac mal gwell ceif-io troi yn ffermwyr, eto sicr mai nid Calibre:a nac un rhan arail o'r Taleithlau yw y wiad oreu i'r Oymro, ond mai Patagonia ydyw J n ddi. amheuol.