Y Gwladgarwr

itfFRWYDRIADAU DYGHRYNLL YD YN MERTHYR. Bozeu dydd Iau yr wythnos ddlweddaf, cy- merodd damwelniau enbyd le yn ngwelth- iau Cyfarthfa, Merthyr. Gymerodd y cJnhf le am wyth o'r gloch, drwy ffrwydrlad fumes yn Ynysfach, trwy yr hon y collodd pedwar eu bywydau—dau ar y foment, a'r dd?u ereill yn yatod y dydd. Cymetodd yr&il ddf*iawain le am yn agos i un o'r gloch, yn mhen ucbaf yard Cyfarthfa, pryd y ffrwydrodd dynamite, ao y Iladdwyd dau ddyn. Enwau y pedwar a goll&aant eu bywydau trwy ffcwydriad y Ífwrnes oEiddyntOwen Thomas, 22 oed, Edwin Davies, 54 oed, BacjaraSa James, a William Morgan. Nid oedd end wythnos er paji fu Morgan druan ynhebrvvng ei wraig i dy ei hir gartref, a thrwy ei fas woketh ddiaymwth ef y mae aalth o blant ansliuog wedi eu gadael heb na thad na mam. Y ddau a laddwyd trwy ffrwyddad y dynamite oedd Mr. XJrquhart ao Efoenezw Morris, Chwythwyd y cyntaf yn ddarnau, fel y buwyd am gryn ameer yn eu casglu yn nghyd.

GWR A GWRAIG WEDI EU LLADD GER CAERFFILI. Cymerodd damwain alaethus le ddiwedd yr wythnoa ddiweddyn agc s I Caerffili, trwy yr hon y collodu traveller o'r enw Ley- ahon, yn nghyda'i wraftr eu bywydau. Biriodd y trancedig gerbyd r h /merodd el wrartg &'i blentln am dro. P in yn ages i Caerffili aeth y ceffyl yn aR v.draethua, a thaflwyd yr oil allan o'r o ■ i, a derbynlodd Mr. lieyshon y fath n ii Idiau fel y bu farw yr un prydnawn. B a Ifro Leyshon hefyd farw mewn diwrnod neu ddau laewn canlynfad rr ddamwaln.

M6r o ga yw Cymru gyd." JSGOLDY BRYTANAIDD HIRWAUN. BYDDED hyabys y cynelir EISTEDDFOD yn y lie uchod, Goiphenaf y 30ain, 1874. PRIF DESTYNAU. I'r C6r heb fod dan 30 o rif, a gano yn oren tIIC Y Gwanwyn," Rhif 5ed o'r Cerddor, gan Miller; gwobr, 3p. I'r C6r a gano yn oreu "Mendelssohn." e lyir Stephens a Jones gwobr, Ip. Is. I'r Brass Band a chwareno yn oreu Let the Hills Resound (Brinley Richards) j gwobr, Ip. lOB, I'r Drum and Fife Band a chwareuo yn oreu "Llwyn Onn j" gwobr, 10a. Bydd y programme yn cynwys pob mauyiion yn barod yn fuse, ac i'w gael am y pris aiferol. JOHN THOMAS, 58, Brecon Road, 183 Hirwain Glam. YMDDIEUBIAD. YN gymaint ag i mi, yn Llys Slrol GasteM- nedd, yr hwn a gynaliwyd yn mis Chwef. ror diweddaf, dystio yn gyhoeddus fod Mr. Caleb Davies, o Gwmafon. awydd Forganwg, yailman, wedi lladrata calico, a'm bod hefyd, mewn manau ereill, wedi dweyd fod gwraig y cyfryw Caleb Davies wedi ei ladrata, yr wyf drwy hyn yn ddigel ys* galw yn ol y cyfryw gy- huddladau a wnawd genyf fi yn eu herbyn hwy, ac yn cyhosddi nad oes san o gwbl i'r cyhndd- ladau, neu i unrhyw un o h-,nynt, a'm bod yn goatyngedig ymddiearlo am i mi ou gwneud, dan yr ystyriaeth eu bod hwythau yn gosod atalfa ar y gweithrediadau cyfreithiol yn fy arbya L Yr wyf drwy hyn yn cydnno i gy- hoeddi yr ymddieurad hwn yn y cyfryw oewjddladaroa ag y barnant hwy yn biiodol, a* i dalu y coatau. —w Byddiedig Mai 90fed, 1878, D WILLIAMS. Tyttt—David & Jones, eterft 1 Mr. M. Ten- IMWO, •ffiKitUvr, AbemSM^. 781 RHESTR 0 LYFRAU NEWYDDION Cyhoeddedig gan I. JONES, Stationers' Hall, Treherbert. Yn awr yn barod, pris 4c., yn y ddau Nodiant, Can a Chydgan, '"DWY'N PRISIO DIM AM NEB;" Buddugol yn Eisteddfod yr YE trad, Paso 1874. Y gelriau gan Gwllym Glanfftwd, a'r gerddor- iaeth gan Mr. D. Lewis, Llanrhystyd. Ni ohan- iateir i neb argraffa geiriau y g&n hon, canys y mafentwedi eu registro gan y cyhoeddwr. Allan o'r wasg, pris 3c., PRAWF JOHN HEIDDYN, A gyfenwir DIOD GADARN. Cyfielthiedig gan T. l,. —— Allan o'r wasg, pris 9c., MANION HYNAFIAETHOL. Gan y Parch. R. ELLIS (Cynddelw), Caernarfon. EISTEDDFOD GBEDDOBOL ABEETAWE. CYNELIR yr Eisteddfod uchod dydd Llun, yr Slain o A wet, 1874, yn y Mime Soil. Y Llywydd i'w enwi eto. Arweinydd Parch. E. EDMUNDS, Abertawe. Beirniaid: Dr. FF.OST, Caeidydd, a Mr J THOMAS, Llanwrtyd. TESTYNAU. I unrhyw Gôr, heb fod dan 150 o rif, a gano yn oreu "We never will bow down," (Handel), Judas Maccotbceus. Gwobr, 50 Gini, I unrhyw G6r, heb fod dan 100 o rif, a gano yn oreu "Lift up your heads," (Handel), Mes- siah. Gwobr, £ 20. I'r Cdr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o rif, ac heb enftll dros JE10 o'r blaen, a gano yn oreu Clyw, 0 Dduw," (David Jenkins, Trecastell.) Gwobr, .£10. I'r Drum and Fife Band a chwareuo yn oreu unrhyw dair Welsh Air. Gwobr, 5 Gini. I'r Ferch a. gano yn oreu Hush ye pretty warbling choir" (Acis Galatea), Handel. Gwobr, Gini, I'r Mab a gano yn oreu The enemy said," (Israel in Egypt), Handel. Gwobr, Gini. I'r sawl a gano yn oreu y Solo Bass, The Lord worketh wonders" (Judas Maccabaeus), Handel. Gwobr, Gini. A M <5 D A H. I' Mynediad i mewn i'r Esteddfod :-Blaen- seddau, 2s.; ol-seddau, Is. Bydd rhyddid i'r c6r o'r un gynulleidfa ddewis arweinydd. Cynelir CYKGHERDD fawreddog yn yr hwyr, pryd y cymerir rhan gan y beirniaid a phrif gantorion Cymru. Enwau y cystadleuwyr a'r corau i fod mewn llaw y lOfed o Awst. Yegrifenyddion: MORGAN THOMAS, Penrhos, Ystradgynlais, SwanEea; RICHARD HARRIS, Ystradgynlais, Swansea. 776 EISTEDDFOD PISGAH, PIL. B. YDDED hysbya y cynalfr EISTEDDFOD GERDDOROL yn y lie uchod, Mehefin y 15fed, 1874. PRII" DESTYNAU. £ B. 0. I'r C6r, heb fod dan 60 o nif er, a gano yn oreu "Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan Mr. John Tnomas, Blaenanerch 20 0 0 I'r C6r, heb fol dan 40 o rif, a gano yn oreu Ar don o flaen gwynt- oedd" 5 O. 0 Beirniad,—Eos MORLAIS. Y mae y programme yn cynwys yr holl fanyl- ion yn awr yn barod, a gellir ei gael gan yr ysgrifenydd trwy y Post am 2g. MORGAN DAVID, 672 Kenffig Hill. '•Da amcau ddwg fendith; da ewyllys ddwg o lwyddiant." Coethder, BiwyIliad, Gwaroiddiad Cynyg pethau mawrion dros Dduw, a dys- gwyl pethau mawrion oddiwrth Dduw;" felly dros ac oddfcwrth ddyn. EISTEDDFOD CYMDEITHAS WYDDONOL TREORCI, CWM RHONDDA. /CYNELIR yr Efataddfod uchod, er budd v yr Orphwyafa, Porthycaw), yn mis Medi nesaf. CANIADABTH. I G6r heb fod dan 160 mewn nifer, a gano yn oreu "Hark the Deep Tremendous Un o ddarnau cystadleuol dyfodol y Palas Crisial. Gwobr £70. I G6r o un gynulleidfa, a gano yn oreu Ye watching over Israel," (Mendelssohn.) Gwobr £ 30. Testynau ychwanegol a phob manvlion i'w gweled ar y programmes, y rhai fydfaant yn barod yr wythnos nesaf, ac i'w cael gan yr Ysgrifenydd Gohebol am 2g. yr un. Cadeirydd,-Mr. E. THOMAS. Trysorydd,-Mr. G. R. JONES (Caradog.) Y»§rrifeny&dion Myged 1,—Mri. G. T. DAVIKS a H. RICHARDS. Ysgrifenydd Gohebol,—Mr. M. T. HARRIS Ysgrifenydd Gohebol,—Mr. M. T. HABBIS 167 (Teioi-ydd.) NEUADD DDIRWESTCL TBEDEGAB. CYNELIR EISTEDDFOD GERDDOROL yn y lie uchod, dydd LLUlf, Mehefin y 29ain, 1874. PRIF DDARNAUCY&TADLEUOL. I'r C6r, heb fod yn llai na 100 mewn nifer, a ganoyn oreu yr "Halleluia Chorus." Gwobr £ 25, yn nghyda chwpan arian gwerth.£2 10s. i'r arweinydd. I'r C6r o un gynulleidfa, heb fod yn llai na 50 mewn nifer, a gano yn oreu "But Thanks be to God," o'r Messiah. Gwobr £10, a Baton gwerth £ 1 i'r arweinydd. I'r Seindorf Pres a chwareuo yn oren "Y y Sefoction of Welsh Airs gan Mr. Do Lacy, o No. 10, Mlllbrook ROld, Brixtcn, London, S. W. Gwobr X7 10s., a chwpan alian gwerth E2 10s. i'r arweinydd. Llywydd: y Parch. D. OLIVER EDWARDS, Ebbw Vale. Beirniad y Gerddoriaeth J. PROUDMAN, YSW., Llundain, Arweinydd yr Eisteddfod a beirniad y Fardd- oniacih: MYNYDDOG. Telynor: T. GRUFFYDD, Ysw., Llanover, tel- ynor ei Fawrhydi Breninol Tywysog Cymru. Peidonydd C. C. CAIRD, Tredegar. Cynelir CVNGHERDD fawleddog ya yr hwyr, pryd y bydd Miss Griffiths, Caerdydd, y'nghyd a'r boneddigion uchod yn gwasanaethu. Programmes yn barod gyda'r POlt, 2g. Trysorydd: EVAN LEWIS, Tredegar Arms, Rhymney Iron Works, Mon. Ysgrifenydd D. B. BOWEN, 23, Upper High- street, Rhymney Iron Works, Mon. 719 Goreu arf, arf dysg." AIL EISTEDDFOD ItLWYIfYPIA. BWRIEDIR cyual Eisteddfod a Chyng- herdd fawreddog yn y lie uchod mor fuan ag y gwneir y trefniadau angenrheidiol. PRIF DESTYNAU. I'r C6r, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu "Datod mae Rhwymau Caethiwed," gan J. Thomas. Gwobr, 8p. I'r C6r, heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu "Jerusalem, fy nghartref gwiw," o Lawlyfr Tonic Sol-ffa E. Roberts, Liverpool. Gwobr, 4p. Traethawd, "Profion o Ddwyfoldeb yr Ys- grythyrau." Gwobr, 25s. Ceir hysbysrwydd helaethffch am feirniaid, testynau, lie ac amseriad yr Eisteddfod yn fuan. Bydd programmes i'w cael yn mhen ychydig ddyddiau, am y pris arferol, gan D. J. REES, Ysg., 770 Trealaw, Pontypridd. Mor o Gan lIW Cymru gyd." GLANYFERI, SIR GAERFYRDDIN. BYDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD yn y lie uchod, mewn pabell eang a chyfleus, yr wythnos gyntaf o Awst nesaf. Traethawd. £ ø. c. Am y Traethawd goreu ar Allu- oedd Meddyliol Dyn" 2 2 0 Barddomaeth. Am y Bryddest oren ar "Dr. Liv- ingstone a'i Anturiaethau (dim dan 200 o linellau) 2 2 0 Caniadaeth. I'r C6r, heb fod dan 60 o rif, a gano yn oreu "Worthy is theLamt," (Handel) ..15 0 I'r C6r, heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu "Let the Hills Re- sound" (Biinley Richards) 5 0 0 Ail wobr 2 10 0 Beirniad y Traethodau a'r Farddoniaeth- Parch. J. R. MORGAN (Lleurwg), Llanelli; y Ganiadaeth,—Mr. G. R. JONES (Oaradoc), Tre- orci. Bydd y Programme yh barod Ebrill y 7fed, yn cynwys yr holl fanylion, a gellir eu cael trwy y llythyrdy am ddwy geiniog yr un gan J. EDWARDS, Ivy Cottage, 699 Ferry Side, R.S.O. "Heb Dduw, heb ddim." EISTEDDFOD PONTHENDRY, CWM GWENDRAETH. CYNELIR EISTEDDFOD fawreddog yn y lie uchod, Awst 31ain„ 1874, pryd y gwobr- wyir y buddugwyr ar y gwahanol dtstynau. PRIF DDARNAU. Am y Traethawd Bywgraffyddol goreu i'r diweddar Barch. H. W. Jones, Caerfyrddin; gwobr lOp. Rhoddedig gan eglwys barehus y Tabernacl. I'r COr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu "Let the Hills Resound (Brinley Richards); gwobr lOp. Y mae y programme yn awr yn barod, pa un sydd yn cynwys Ilawer iawn o gerddoriaeth a thestynau ereill. Gellir ei gael trwy y Post ond anion tri stamp dimai i'r Pkreh. D. MORRIS, Llanddarog, Cydweli. 733 MR. GEORGE GRIFFITHS JONES, REGISTRAR OF MARRIAGES Office 23, Canon-street, Aberdare. M6r 0 gan yw Cymry gyd." Tra M6r tra Brython." EISTEDDFOD TREOBCI. CYNELIR EISTEDDFOD fawreddog yn y lie uohodj dydd Llun, Awst 3/dd, 1874, mewn pabell eang a chyfleus. Y PRIF DDAEN. I'r C6r, heb fod dan 1CO mewn nifer, a gano yn oreu yr "Hallelujah Chorus," o Bethoven's Engidi, (Novello's Edition) Gwobr £30, a chwpan arian i'r arweinydd gwerth X3 3s. l'i Cdr o'r un gynuUeidfs, heb fod dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu Ye watching over Israel." o Mendelsohn's Elijah Gv.obr 15p. I'r 20 a ganont ) n oreu "Little Church." Gwobr 5p. I'r wyth a ganont yn oreu Sleep gentle lady," (Bishop.) Gwcbr lp. 10s, I forched d an 15 oed, ao heb fad dsn 15 mewn cifer, a ganant yn creu li Difyrwoh c: wyr Har- lech." Gwobr 15s. I fechgyn etc o'r un oed a'r un rhifedi Gwobr 15s. Caniateir arweinydd, ond ni fydd hawl i ''do ganu. I'r Seindorf Pres, heb fod dan 12 mewn mewn nifer, a chwareuo yn oreu I I The Tleauens are Telling," o'r Creation. Gwobr f7 73. Am yr Al&w a Chydgan oreu, y geiriau i'w cael ar y Programme. Gwobr XI ls, Awdl y Gadair—,s Y Dyfodol," heb fod dan 200 llinelL Gwobr 5p., a chadair gwerth 2p. 2s. Beirniad y Fr.rddrriiaeth, ISLWYN; y Gexdd. oriaeth D. EMLYN EVANS. Y mae y programme yu cynwys yr holl des- tynau yn "bared, ac i'w gael trwy y Post ar dderbyniad tri llythyinod dimai gan D. SKYM (Itewi Araul), Ysg., 753 Treorci, Porit> pridd. "Ni wyr, ni ddysg; ni ddysg, ni wrendy." EISTEDDFOD AEESTILLESf. 1DYDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD yn y lie uchod, mewn pabell eang a chyf- leus, dydd Llun, Gor. 6ed, 1874. Y mae y pro- gramme yn cynwys yr holl fanylion yn Inrod yn awr, ac i'w gael trwy y Post am lic. Beirniaid: y Gerddoriaeth, Mr. SILAS EVANS (Cynon); y Traethodau a'r Farddoniaeth, &c., GwKcasr GWENT. RHAI O'R TE3TYNAU. I'r C6r, heb fod dan 100, a gano yn oreu yr "Hallelujah Chorus," o'r Messiah; gwobr £15. I'r C6r a gano yI1 crer. Let the Hills Re- sound j" gwobr £ 5. I'r C6r o blant dan 15 oed a gano yn oreu "Our Victory," o'r Ainerican Songster; gwobr .£2. Caniateir i bump mewn oed i ganu gyda'r plant. Amy Traethawd goreu ar y "Cysydd sydd wedi bod yn gysylltiedig1 ag Abertileri am yr 20 mlynedd diweddafgwobr XI ls. Am y Traethawd goreu ar "Elfenau Llwydd- iant;" gwcbr 10s. Am y Bryddest oreu ar "Y Gwynt;" gwobr £1. Cynelir CYNGHERDD fawreddog yn yr hwyr. Obanfoner at yr Ysgrifenydd, Mr. W. H. COLES, neu at y Parch. W. MORLAIS DAVIES, Abertillery. 734 Goreu art a flUrf derfysg, Gwr fo doeth yw sri dysg." PUMED EISTEDDFOD CARMEL, TREHEPBERT. BYDDED hyabya y cynelir yr EISTEDD- FOD uchod ya y PUBLIC HALL y NADOLIG nesaf, EUAGFRR y 25ain a'r 26ain, 1874, pryd y gwobrwyir yrymgeiswyr buddug- ol mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, a Chan- iadaeth, &c., &c. TRAETHODAU. L "Y cynllun mwyaf effeithiol i ddwyn alllan Eisteddfodau Cymru yn llw yddianus, yn nghyda'r dyben a ddylai fod mewn golwg trwy eu cynal." Gwobr 3p. 3s 11 2. Yr achosion o farweidd-dra ac adfywiad misnach." Gwobr gan Mr. E. Davies, lp. 10s, BAEPDOXIAETH. 3. Chwai'eugerdd (Drama) gysegredig ar hanes Job." Gwobr 4p. 5s. Beirnnd.—Mr. D. W. JONES, (Dafydd Mor. ganwg,) Hirwaia, near Aberdare. Bydd y programme, yn cynwys pob mmyliou pellach, yn barod cyn diwodd Awst.-REES T. WILLIAMS, Abertonllwyd- ivow, Treherbert. 762 'VHI suffer, why Riiffar from H.dache, y v Glddinew, Rtl!loniines&. IndiReetloo, Costivenees, Wind; or any stomach tits, whon they esn bo immediately relieved and cured by taking THOMAS'S PATENT STOMACH PILLS. One trial will prove these Pills to be he best known remedy for any of the above com- plaints. Prepared only by J. J. THOMAS, Chemis'- (by exominatiou), Ferndale Sent free by Post for 14 or 34 stamps. 776