Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
x MEISTRI A CHYNRYCHIOLWYR…
x MEISTRI A CHYNRYCHIOLWYR Y GWEITHWYR YN NGHAERDYDD. Dydd Mawrth dlweddaf, cynaliwyd cyfar- fod rhtfbg y meistrl a chynryohlolwyr y glowyr ya Nghaerdydd. Er fod dys- gwyliad mawr ac unfrydol am ganiyniad y cyfaxfcd hwn, oddlwrth a elllr el gasglu am dano, ni phenderfynwyd dim braldd ynddo. Y mae yn ymddangos oddlwrth yr adroddiad hanerog a gafwyd, nad oedd cynrychlolwyr y gwelthwyr wedl oael dealldwrlaeth a'u gilydd ar bynoiau pwyslg, a'u bod fary nag unwaith wedi gorfod nsmduo er eydolygu arnynt. Yr oedd 33 o gynrychlolwyr yn bresenol, ya. cynrychioli pob dosbarth yn air Fynwy a Daheudlr Cymru. En harwetnwyr oeddynt Mri. Henry Thomas, Aberdar; Isaac Con- nick, Merthyr Henry Mitchard, Black- wood Gaorge Coles, Rhondda; William Abraham, Oasllwchwr; a Phillip Jones, Abeitillery. Rhoddwyd derbynlad croea- awus iddynt am dri o'r gloch, a dywedal Mr. Fothergill, ar ran y meistrl, y byddat yn dda ganddynt bob amser glywed yr hyn fyddal gan y gweithwyr i'w ddweyd, a'r hyn a ddymuneni gael. Dywedodd Mr. Mitchard mai yr amcan oedd dyfod i ddealldwrlaeth ar yr anghydfod presenol, eef cynwys y rhybudd dlweddaf a roddwyd allan gan y meistrl. Dywedodd hefyd fod gati y gwelthwyr wrthwynebiad i gymeryd gostynglad ar yr holl enllllon, ao yn 110 bod y meistri yn gwneud hyny, gofynodd iddynt wneud y goatynglad ar y dynell lo yn unig. Dywedai Mr. Henry Thomas pe buasal y 3add adran wedi el thynu yn ol gan y melstri, y buaaal gwaith wedi cael el gychwyn yn mhob lie, a'i unlg ddymunlad yn awr oedd cael cynadledd er tynu i fyny roolau er myned yn mlaen yn hapus. Yna dywedai Mr. Mitchard y dymunal efe am gynygiad I ostwng a chodi cyflogau yn unol a phris y glo yn y farohnad, yr hyn oedd wedi bod mewn ymarferlad yn air Fynwy am flynyddoedd lawer-sef pan oedd y glo yn 10a. y dynell, fod y glowr yn cael 2s. 4a. am of dorl, a 2g. y dynell o godiad am bob swllt y codal y glo yn y farohnad. Dywedal Mr. Fothergill fod yr hyn a gy- nygid gan Mr. Mitohard yn bwyslg, ond y byddai yn ddrwg gan gynghor y meistrl gymeryd mantafs o hono, am y byddai i'r lath gynllun fod yn achlyaur I ostwng llawer mwy ar gyflogau y glowyr na'r hyn yr oedd y meistrl wedi rhoddi rhybudd am dano, yn sefyllfa bresenol y farchnad, ao y byddal yn well iddo yatyrled el gynyglad eto yn bwyllog. Wedl ymddyddan pellaoft ar y mater, nod- odd Mr. Fothergill allan fod oryn wahan- laeth golygiadau yn eu pllth; ac er eu gallu- ogi i ddyfod yn unfarn, oa oedd yn ddichon- adwy, ymneillduodd y cynrychlolwyr am beth amser, a phan 'yr ail ymddangosasant, dywedodd Mr. Mitchard fod y dynlon yn foddlon derbyn 2g. y dynell am bob swllt o ostyngfad yn mhris y glo tal, gan gymeryd y safon yn 20s. Y byddai pris y glowr yr adeg hono yn 4s. y dynell hlr. Y cytunal efe am hyn ar ran sir Fynwy a'r Rhondda a gofynai hefyd i'r rhybudd gael el dynu yn ol yn gyfangwbl, aa yna yr elai y dynlon at waith, ac l'r meistrl roddi rhybudd am all ystyriad unrhyw reol am weithlo. Gofynodd Mr. Fothergill a oedd efe yn siarad dros yr oil. Dywedodd yntau el fod. Dywedai Mr. Henry Thomas fod dymun- iad yn mhlith y gwelthwyr am fwrdd ym- gymodol, trwy yr hwn y gellid terfynu un- rhyw annealldwriaeth rhwng y gweithwyr a'r melstri. Dymunal hefyd na byddal i cstyngiad yr bailers yn nyffryn Aberdar fod ond X5 y cant. Mr. Mitchard :—A ydych chwl yn barod i dynu yn ol y rhybudd dlweddaf. Os felly, fe a y dynlon at eu gwalth ar unwalth. Dywedal Mr. Oonnlck eu bod hwy wedi dechreu gweithio ar y drefn ddyddiol, ond ;tod y dyjiiou wedl ynjrwymo i beldio gweithio yn mhellaoh na nos Fercher ar y oynllun hwnw. Eu bod hefyd yn anfodd- lon t'r goetynglad o 10 y oant I gymeryd lie ar yr holl enllllon, am nad oedd rhai pethau wedi codi na gofltwng. Dywedodd Mr. Fothergill fod yr anhaws- dra yr oeddynt yn siarad am dano mor fychan, fel y credai ef nad oeddynt yn el ddeall. Mat yr unlg amoan oedd ganddynt hwy mewn golwg wrth el aefydlu, oedd hunanamddiByniad yn erbyn trefn o ym- osod arnynt yn rhanol, a bod y rhybudd yn myned yn ddirym y foment yr elal yr holl welthwyr at eu goruohwylion. Nid oedd gan y meistrl un amcan 1 barhau y drefn ddyddiol. Wedi peth siarad pellach, ao I gynryohiol- wyr y glowyr ddyfod yn ol o ymneillduad er dyfod i gyd-ddealltwriaeth, dywedodd llyw- ydd cynghor y moistri :-Y mae genyt i'ch hysbysu, ar ran y oynghor, wedi rhoddi ys- tyrlaeth ddifrifol i'r pwnc, nad allwn ddyfod i unrhyw benderfyntad amgen i'r un yn Mai 22, 1874; ond yn uniongyrchlol wedi i'n hyagrifenydd gael ei hysbysu fod yr holl ddynlon wrth walth yn yr holl lofeydd per- thynol i gymdeithas y meistrl, y bydd i'r 3edd adran gael el dileu. 0 barthed i adran y 4edd, y byddai i bwyllgor o bershenogion a gweithwyrgael ei apwyntio 1 gyfarfodynfuan, pan y byddai i'r pwno o contract, rheolau, a phethau erelll gael eu dadleu. Sylwodd y cadelrydd drachefn fod sefyllfa bresenol marchnad y glo a'r haiarn yn druenus, ac nad oedd awm gostynglad y cyflogau agos yr hyn ddylai fod yn ngwyneb y sefyllfa bres- enol ar bethau.
Y GWEITHFEYDD HAIARN.
Y GWEITHFEYDD HAIARN. Dengys fod Mr. Crawahay, perchenog gweithlau haiarn Oyfarthfa, Merthyr, wedi ohwythu allan el holl ffwrneai gyda'r eithrlad o un, trwy yr hyn y mae rhyw 2 500 o per- sonau wedi oael eu taflu allan o waith. Dy- wedir pe buasal y gweithwyr wedi ymgymer- yd a gostynglad o 20 y cant yn eu cyflogau, er bod heb archebion, y buasal i'r gwelthlau gael eu cadw yn mlaen.1 Y mae gweithlau halarn y Gadlys, Aber- dar, hefyd yn gwbl segur er deohreu y mis presenol, ac heb un gwybodaeth pa bryd i'w dysgwyl i ail gychwyn. Y mae y fasnach haiarn trwy yr holl wlad yn hollol ddifywyd, ac argoelion amser caled o flaen llua^ws o'n haiarn-weithwyr.
CAUAD ALLAN YR ALOANWYR.
CAUAD ALLAN YR ALOANWYR. Prydnawn dydd Mawrth dlweddaf cynal- iwyd cyfarfod gan Bwyllgor Gweithlol Undeb y Meistrl Alcan, yn Abertawe, pryd y cyfar- fyddwyd a hwy gan y cynrychlolwyr hyny a apwyntlwyd yn y cyfarfodydd oyhoeddus a gynallwyd yn ddiweddar yn Llanelli ac Aber- tawe, er dyfod a'r annealldwriaeth, os oedd boslbl, I ben. Bu ymgynghoriad maith rhyngddynt, ond yr oedd y cwbl yn cael el gadw yn ddirgel. Wedl i'r cynrychlolwyr roddi eu ceisladau o flaen y meistrl, gwasgar- asant, ar y dealldwrlaeth fod y cyfryw i gael ystyrlaeth ddifrifol, a bod pob un o'r dlr- prwywyr i gael el hysbysu o benderfynlad y pwyllgor. Er fod tywyllwch yn fglyn a'r panderfyn'adau, eto y mae yn oael el slslal fod y pwyllgor wedi cyduno ar anog y meisltri —rhyw 30 mewn nlfer-I agor eu gwahan- 01 welthfeydd ar yr hen brlsoedd. Os ydyw hyn yn wirlonedd, y mae genym ryw le i obelthlo y oeir terfyn buan ar yr annealldwr- iaeth. Y mae gwelthlau alcan MrJ. Morewood, Llanelli, wedi eu hall agor, a hyny ar y de- alldwrlaeth fod achos yr anghydfod i'r roddi i gyflafareddiad. Aohosodd yr amgylchlad lawenydd mawr yn y dref
Y LOCK-OUT A'R ALCANWYR.
Y LOCK-OUT A'R ALCANWYR. MR. GOL.,—Yn gwybod am eloh rhydd- frydigrwydd a'ch parodrwydd i bob dosbarth o felblon llafur i gael dadleu eu hiawnderau yn eloh papur clodwlw, hyderaf y oaniatewoh i minau fel hen weithlwr i draethu fy lien air y penawd udsod. Fel un sydd yn darllen y papyrau yn ddydd- iol ao wythnosol, ac yn gwylied pob symud- iad o eiddo y ddwy blald, mor bell ag y dadl- enir hwynt i'r oyhoedd, blin genyf orfod tystio fod y papyrau, dybiwn I, ddylasal fod wedi oymeryd ein plaid wedi trol i fod eln gelynlon gwaethaf-nld yn unig y maent wedi ein gadael yn ddiamddiffyn, ond y maent yn ein oam-famu a'a cam-llwlo, ao yn fwy na'r eyfan yn oam-dystiolaethu yn eln herbyn. Oredwyf fod y South Wales Press a'r South Wales Daily News wedi ymweithu i bleidlo trais, gormes, ac anghyfiawnder y meistrl, ao o'r tu arall i dduo, byohanu, a nlweidio oymerlad y gwelthiwr aloanaidd trwy ddylanwadu i atal oddlwrtho yr hyn y mae ganddo berffalth hawl ynddo, sef tal oyfiawn am el walth. Y mae fod personau heb fod yn dal oy- sylltiad a'r trade mewn un ffordd na'r llall yn traetlyi eu barn anaddfed ar y pwnc, wedi achosf llawer o ddrwg yn y cythrwfl presenol, fel yr wyf yn credu y buasai yr anghydfod wedi cael el ddwyn i derfyniad cyn hyn, oni bae eu bod hwy yn gwneuthur y rhwyg yn waeth. Beth wyr Golygyddion neu Special Correspondents y papyrau dyddiol ao wyth- nosol am eln hachos ? Dim mwy, syr, na'r dyn a'r balch drain ar gorn y lloer. Gan hyny, glanach fyddal fddynt hwy gadw eu bysedd allan o'r "baste," a gadael rhwng y dynlon sydd yn deall yr alwedigaeth a'u gilydd. Byddant yn fwy tebyg o ddeall eu gilydd na'r rhai heb gael eu codi yn y fas- naoho gwbl. Y mae ymddygiadau y meistrl yn y cyth- rwfl presenol wedi bod yn annynol i'r elthaf, ohwaithaoh yn anghriatlonogol; oanys pa ddrwg a wnaethom fel gwelthwyr 1 beri t'n melstrlaldigauad eu gweithlau yn eln herbyn1? Dim mwy na llal na gofyn yn garedlg idd- ynt ychwanegu ein cyflogau, ae 01 darf a ir gwelthwyr ofyn mwy o dal am eu llafur, a oedd yn deg, yn ddynol, a Christionogol yn- ddynt i gauad eu gweithlau yn eln herbyn, pan nad oedd yr un bygythiad yn cael el wneud o du y gwelthwyr ? Na, na, ymddyg- asant yn y dull mwyaf brwnt a barbaraldd ag oedd yn ddlohonadwy, hyd yn nod i'r diafol ei hun gynllunlo. Taflwyd nl allan I. drugaredd y gwynt a'r gwlaw, yr oernl a'r gwres, yn garpiog eln dlllad, yn dlawd ein gwedd, nynl a'n plant; oanys gofalodd eln melstriaid na roddent Ie i ni enill gormod o arlan. Y Mae yn haws trin y gwelthiwr pan yn dlawd na phan y mae ganddo geinlog rhyngddo a'r gwaethaf. Y Mae tlodi yn gwneud dyn yn gaethwas. Yr oedd gan y gwelthiwr aloanaidd sail i ddadleu am god- iad yn el gyflog. Yr oedd pob dosbarth o feibion llafur wedl oael codiad. Yr oedd y mwnwr, y glowr, y teillwr, y crydd, gwas yr amaethwr, y labrwr cyffredln, a thorwr ceryg yr heolfawr, ao yn wir y torwr beddau wedi cael codiad y blynyddoedd diweddaf ond am y gwelthiwr aloanaidd, pa faint gafodd ef ? Atebed y meistrl. Y mae eln bwyd- ydd a'n diliad wedi dyblu i'r hyn oeddynt ddeng mlynedd yn ol. Os yw hYmfn ffaith, yr hyn nis gellir ei wadu, pa fodd yr oedd yn boslbl 1'r gweithiwr alcanaldd aefyll a thalu el ffordd i Y mae yn rhaid tddo ef, pan wrth ei walth, i gael tamald o fwyd da, a hwnw yn fynyoh, wedl ei drln yn y dull goreu er dal el gorff nychlyd o flaen y tan, uwchben y gwres, y mwg Low, a'r llwch, tra'r chwys yn gwlyehu el ddillad, Be yn rhedeg i'w esgidiau, ac yntau yn mron syrthlo gan wendid a Iludded. Ond hawyr anwyl y foment y gofynodd y gweithiwr alcanaldd ychwaneg o dal am ei lafur, bu y fath dwrf nea y oyuhyrfwyd y ddaear l'w sylfaen. Chwythodd y gwynt- oedd gyda'r fath nerth nes cyfodi y llwch yn gymylau duon i'r awyr, fel nad oes ond ychydig eto yn alluog i ganfod pethau yn eu lliwiau priodol gan dewdra y caddug. Belir y gweithiwr alcanaldd yn erwln gan fas- nachwyr, ffug-undebwyr, flug-garwyr y gwelthiwr, gohebwyr, golygwyr, a chynffon- wyr y meistrl, a synant fod y gweithiwr yn gofyn rhagor o brls, ac yntau yn enill cy- maint o avian. (Meddal "nhw.") Siarad-' ant yn eu hanwybodaeth, a gwnant nlwed mawr i gymerlad y gwelthiwr, ao felly, nid yw yn cael y oydymdeimlad a deilynga oddlar ddwylaw el gymydogion. Os canlata Mr. Gol. i'r ysgrif hon ymddangos yn y GWLAD- GARWR, bydd i mi yn fuan geisto dangos beth yw amcanion y meistrl wrth gauad eu gweithlau. Yn y dyddlau blin hyn, pan y mae cymaint o angen a thlodl, byddal yn dda i'r rhat hyny sydd yn cymeryd arnynt fod yn arwelnwyr y.bobl i gelslo ymwared i'r rhal aydd yn dyoddef. BEDONI.
UNDER Y GOFlAlD.
UNDER Y GOFlAlD. SiR,-O herwydd y galw dibaid sydd am fy ngwasanaeth yn ystod y cloi allan, yr wyf wedi methu anfon lllnell i'r GWLADGARWR clodwiw parthed ein Hundeb canmoladwy. Y mae yn dda genyf hysbysu eich miloedd darllenwyr fod Ilwyddiant rhyfeddol yn ddi- weddar ar walth melb yr hen anwyl Vulcan. Pythefnos sydd er yr agorwyd oyfrlnfa ar- dderchog yn Abersychan, a noe Wener dl- weddaf ymwelwyd a Chwmafon gan gyn- lywydd yr Undeb, yn nghyda'r ysgrlf- enydd a Meistrl Williams a Parker, Llan- sawel, i'r dyben o agor oyfrlnfa yno o Undeb y Gofiald. Daeth amryw yn nghyd, ae ereill a feddyliasant fod yno a luddlwyd gan am- gylohiadau. Beth bynag, agorwyd cyfrinfa yno, ao anerchwyd y brodyr gan y pedwar a enwyd. Yr oedd gofiald Owmafon yn perthyn i Undeb y CrefFtwyr, a ohan nad oedd llwydd- lant hono gymalnt ag'y dymunasant, pender- fynwyd ymuno ag Undeb y Gofiald, ao yr ydym yn erfyn ar ofiaid llwfr Aberafon i ymuno a hwy yno, yr hyn fydd yn gyflaus iddynt, ao hefyd i ofiaid Talbaoh. Oarem alw sylw y brodyr hyny a fedr gy- northwyo, at ofisfld Cyfarthfa, amryw o ba rai sydd allan, rhywle tua 80 mewn nlfer. Baoh ydyw yr hyn a roddir iddynt. Anwyl gyfellllon, anfonwch gynorthwy iddynt, osyn boslbl. Y Mae amryw o ofiaid y oloi allan wedi derbyn gwaith, a rhai wedi deohreu gweithio. Os bydd rhyw gyfaill yn gwybod am le i of neu ofiaid, byddwn wir ddiolchgar am hys- bysrwydd o hyny. Y mae yn helynt flin ar y gofiald yn mhob man. Braldd y oant weithio am ddlm, ond er mwyn ymarferlad. Y mae amryw o ofiaid Llanelli yn gwelthlo tri dlwrnod yr wythnos, ao wrth gwrs, tru- garedd y meistrl ydyw eu bod yn oael y fath siawns i adgyweirio y pelrlanau. Hyabya wyd m. gan yr ysgrlfenydd o Lanelll fod Mri. Morewood a'u Cyf. yn agor eu gwelthfeydd y Llun dlweddaf, ond nls gwyddom a gymer- odd hyny le al peldio. Darfu i'r ysgrlfenydd cyffredinol dalu ymwellad a Merthyr dydd Sadwrn dfweddaf, ao i'n tyb ni y Mae yn helynt lied flln arnynt-rhybudd, fel ein hys- byswyd, 1 ohwythu allan y ffwrnelslau blast, os na fyddal y gweithwyr yn ymostwng i gymeryd yr all ostynglad o ddeg y cant, yr hyn, os canlatelr i nl ddweyd eia barn, sydd yn annheg ao anghyfiawn. Gobeithlwn y daw pethau yn well yn fuan. Oyn gorphen, carem ddweyd wrth rail patchers Merthyr am Iddynt roddi chwareu- teg i'w brodyr i ymladd allan y frwydr—peth nad ydynt yn el gael ar law amryw o honooh, fel y gwyddoch. Paham yn enw pob peth na oha'r gofisid- yr un ohwareuteg a rhywrai erelll o blant nafur 1 Y Mae yn debyg y bydd y rhai hyn wedi oytuno cyn daw y rhifyn hwn I law. Gobeithlwn felly, beth bynag. Ar VULCAN.
Advertising
TYSTEB Y PARCH. JOSHUA THOMAS GWEINIDOG YR ANNIBYRWYB YN SALEM, ABERDAR. DERBYNIR tanysgrlfiadau at dysteb Mr. THOMAS gan Thomas Williams, Yaw., Goitre, Merthyr, neu gan Mr. H. Davles, 18, Wellington-street, Robert's Town, Aber- dar, a chydnabyddlr pob rhodd yn ddloloh- gar.-GEO. WILLIAMS, Ysg., 8, Glan Road, Aberdar. 774. WYTHFED — EISTEDDFOD ALBAN ELFED ABERDAR. CYNELIR yr EISTEDDFOD uchiddydd Sadwrn a dydd Llun, Hydref y, lOfed a'r 12fed. PRIF DESTYNAU CORAWL.—DTDD SADWRN. I'r C6r o'r un gynulleidfa, na enillodd dros jfil6 o'r blaen, a gano yn oreu Mor hawddgar yw dy bebyll," gan Pencerdd America, J815. I'r C6r o'r un gynulleidfa na enillodd dros .815 a gano yn ereu Up, Clensmen up," j615. I'r Cdr o'r un gynulleidfa, a gano yn oreu yr "Amen Chorus," Messiah, Handel, < £ 25. I'r C6r o'r un gynulleidfa a gano yn ores Ho-ho," o'r Storm, £ 1. Bydd hawl gan bob cor i ddewis ei arwein- ydd. Am y Farwnad oreu I'r diweddar Barch. J. Davies, Caerdydd—dim dros 200 o Knollim. Rhaid i'r Farwnad hon fod yn newydd a gwreiddiol. Gwobr 3p. 3s, Am y Pedwar Penill,gorea. i'r "Gag," Ion, Gwobr roddedig. Am yr ysgrif oreu ar y testyn, I- Y Cof, y Serch, a'r Ewyllys." Gwobr Ip. Is. Am y Nofel oten-yr awdwr I ddewis ei Arwr. Gwobr Ip. 10s. I'r hwn a ehwareuo yn oreu ar y Flute, Rhlf 3, "Dronet's Recoleotiona of Italy," l'w gael gan Cox & Co. Gwobr lOa, 6o., rhoddedig gan Mr G. Newth, Bruce Arms. Bydd yr Eisteddfod am y ddau ddtwmod yn cynwya rhyddiagtb, barddoniaeth, caniadaeth, adroddisdau, areithio, &o. Yr holl destynau, am-jdau, a manylion erelll i'w cael ar y programmi, yr hwn fydd yn barod. erbyn y laf o Orphenaf, ac i'w gael am ddau lythyrnod ceiniog gau yr yrgrifenydd. JOHN EVANS, Ysg., 761 26, Griffith Street. AT MFUDWYBc. TO EMIGRANTS. Jw,ti, General Agent to all American and Anxirallan Sailing Ships and Steamers. M. JONES (CYMRO GWTLLT), Passen- » ger Broker, 34, Union-street, Liver- pool, Goruchwyliwr 1'r Llinellau oanlynol:- tnaeaB Line, Crmard Tine, Guion Lias, Allan Line, National Line, White Star Line, Dominion line, State Lire, and American Line. Gssa fod yr agerkragau nchod yn hwyliol wa- banol bOrthladdoedd yn y Talaethau Umedig a'r fciegacthau Prydeinig, gall yr ymfadwr gad y syfa?wyddiaddu gofyaol drwy anloa ilyihyr l'lt syfsiri&d hwn. Oaiff pawb a yooddlrledatHl gofal ni y eylw manylaf. Cynorthwyir y Cymro gan James Reea, brodor a Merthyr Tydfil. Y mae genym dy private Gang a ohyflena et syfarfod ag angenrheidlau y fasnach. Cofley y oyfeiriad,— N. M. JONES (CUrRO GWYLLT), 34, Union-street, Liverpool. D.S.—GelUr ymholi yn Abordar 9, John jAxaa, Crown Hotel. COED-DUON. CYNELIR Eisteddfod Fawreddog yn y Drill Hall, Gorphenaf y 13eg, 1874. PRIF DDARNAU OERDDOROL. Then round about the Starry Throne," 10p., a metronome hardd (gwerth 2p. 2s.) ilr arweln- ydd. L'ét the Hills resound," 5p., a chwpan arlan i'r arweinydd, gwerth lp. 5s. c, Jerusalem, my glorious home "-f gdrau o'r un gynulleidfa, heb enill ericed o'r biaen, (ao nid fel y mae y programme yn dwayd,) 2p., a chadalr hardd I'r arweinydd. Llywydd: Lieutenant STROUD. Belmiad: Mr. SILAS EVANS (CYNON.) D.S.—Bydd t aim rhad i bawb fyddo a thocyn Eisteddfod. At y Corau,—Bydd oystadleuaeth y ddau brif ddarn drosodd oyn pedwar o'r glooh. 758 JOHN MATHEWS, Y øg. MERTHYR TYDFIL LOCAL BOARD OF HEALTH. LAND TO LET. THE Board are prepared to Let the Lanel upon their Farm and Filteration Amaa at Troedyrhiw in lots to suit takers. The rent, terms, and conditions may be known on application to the Board Surveyor. Applications and offers to be left at the office of the Clerk to the Board, 71, High-street, on or before the 9th of May, 3874. THOMAS WILLIAMS, Clerk to the Board. Merthyr Tydfil, April 30th, 1874. 760 [A CARD.] s¡. ANDREWS, Auctioneer, Valuer, Hause, Business, and Commission Agent, Pontypridd. "DERSONS requiring to dispose of or obtain businesses of any kind would do well to apply to the above, as he has always on hand a list of people requiring to let or obtain the same. Parties about to emigrate, and wishing to dispose of their furniture, can do so easily and privately by applying to S. A. Sales by auction conducted, town or country. Rents and book debts collected. Prompt settlements. 777 CAPEL Y BEDYDDWYB, BLAENV YOWM, OWN BHONDDA. T\YMUNIR hysbyeu y cynellr EISTEDD- FOD fawreddog yn y oapel uohod yn niwedd Awst. D.S.-aohirir yr Eisteddfod uchod amy pre- senol, a cheir hysbyerwydd eto yn y dyfodol. 747 JOHN WALTERS, Ysg.
LLOFRUDDIAETH TYBIEDIG GWRAIG.
gwaed ar el gwlsg. Gwnaeth Mr. Hughea y ffalth yn hysbys mor gynted ag y gallai; daeth heddgeldwad yno, a symudwyd y corff i adeilad pazthynol i'r amaethdy. Gat- wyd allan yn fuan mat ooirff un Susan Gibbs, 38 oed, ydoedd, yr hon oedd wedi bod yn lietya am beth amser yn 4, Dispensary court, Working Street, Oaerdydd,, a'r hon oedd yn wrafg i un James Henry Gibbs, yr hwn oedd yn butler yn mhlwyf St. Mellons. Wedi gwneud ymchwiliad i'r weithred, cymerwyd gwr y drancedig i fyny ar y cyhuddiad o'i llofruddlo, canys oaf wyd allan el bod wedl gadael el llety er y 12fed o Fat ar ymwellad a'i gwr, ac ni welwyd hi mwyach. Yr oedd y fenyw yn un unlg a dlgj felllach, yr hyn a gyfrif am y difaterwoh a azddangoswyd mewn perthynas lddl. Yr oedd el gwr yn gwasanaethu yn yr un lie er ys takr blynedd, yn 23 oed, ao yn ddyn o gymeriad llonydd. Gwnawd ymchwlliad meddygol ar y corff, ond yn gymalnt a bod y gwyneb a'r gwddf wadi cael eu bwyta ymalth gan bryfed, yr oedd yn anhawdd dyfod o hyd 1 aohos el liofruddfaeth ond yr cedd y gwaed ar et gwfsg yn nghydag amgylohladau erelll, yn areata y meddyg 1 dynu y casgllad el bod wedi el llofruddlo gan ryw berson. Y mae wedi dyfod yn wybyddus yn awr fad y cyhuddedig yn ymgyfelllachu yn garwriaethol ag un Mary Jones, yn St. Mellon, ac er pan y mae y llofruddlaeth wedl cymeryd lie, wedi ymgyfamodi â. phrlodl y cyfryw farch. Y mae hefyd wedi rhoddi rhybudd o'i brlcdas yn swyddfa y cofrestrydd yn Nghaerdydd ar yr 28aln o'r mis diwedd- af, wythnos cymhwys cyn i'r coiff gael el ddarganfod. Yn y rhybudd, y mae yn hys- bysu ei fod yn ddyn sengl.