Y Gwladgarwr

ATEBIAD I YMOFYNYDD. Mr. GOL.- Y n y rhifyn diweddaf o'r GWLAD- OARWB, ymholai Ymofynydd pwy oedd awdwr yr englyn i'r "Glaswelltyn." Mewn ateblad, dymunaf el hysbysu mai awdwz yr englyn yw Carw Ooch, Dinas, Pontypridd, buddugpl yn nghyfaifod Uenyddol Gilfach Goch.—Yr eiddoch, UN YN GWYBOD.

EISTEDDFOD CARMEL, TREHER. BERT. At y Pwyllgor. Er mwyn hysbysrwydd i'r corau, a fyddwch mor garodig ag hysbyeu trwy y GWLADGARWR a fydd caniatad i'r corau gael cyfelliant Lyvdar ddau biif ddarn, ac a fydd genych chwl chwareuwr at y gorchwyl.—Yr elddocb, GOFYNYDD. ■

GOHEBIAETH 0 L'ERPWL. A B17 TAWELWCH MAWR.—Mae yr wythnos olaf o Hydref yn arferoi a bod yn un lied gynhyrfua yn Nhref y Llyn, a hyny yn eael el achosi gan etholiad aelodau y oynghor trefol. Y tro hwn, ni bu etholiad o gwbl, a ohafodd yr hen aelodau y Honyttdwch i els- tedd eto am flwyddyn; a gobeithio mai felly bydd pothau gyda'if Prif Ynad. Mae cy- nhyifiadau etholladol yn ereu bywyd a gor- wyiltedd yn y bobl; ond ychydig o ddaioni sydd yn deilflaw oddiwrth y fath gynhyrfiad- au. Bydd malais a ehenfigen yn lledu esgyll yn ami ar ol cynhyrfiadau o'r fath, a rhin- wedd a daioni yn cael ei golll yn gyfangwbl; y gwahanol bleidian yn yntfyddino y naill yn exbyn y llall, so o dan ddylanwad y pender- fyniad i orchfygu mae y prif bwnc yn eael el 1oDI, let lies a llwyddlant y dref a'r bobl, yn faanaehol a chymdeitha&ol. Yn y tawelwch fe arbedir llawer o dreuSau, oblegld mae etholiadau trefol yn ooatio yn ddrad i'r tvethdalwyr, fel yr etholiadau Seneddol; a mwy na'r cyfan ydyw laeddwoh a chymydog- aeth dda, heb genfigen na gwg. Nid oes neb yn eofio y fath ddygwyddiad er ffarfiad y goifloraeth, a dichon na wel neb ag aydd yn fyw y fath, dawelwoh rhagUaw. Gellir el oeod i lawr fel un o hynodion y ganrif, am y rheewm fod ysbryd plaid mor gryf yn y dref, a phob plaid, fel y gwyddost, ddarllenydd, am fod yn ben. Hir y parhao heddwch, a gweithied pawb er lies a llwyddiant y bobl- ogaeth, a chynydd itaisnachol y porthladd, yr hwn a yatyrh fel eanolbwynt i drafnid- lieth gwledydd y byd. OABCHARORION Y FLWYDDYN.—Mae yr MMan-gyffif yn eyrhaedd y nifer anferth o riftir mil ar ddeg. Allan o'r nifer. dywedir fod agos i ddeg mil o honynt yn Wyddelod, yr hyn a brawf fod moesoldeb y Gwyddelod jahaddfa isel yn Le'rpwl, fel yn nmatthau ooill o'r byd. Gall y, Gwyddelod frolio Bawer am eu gwrhydxi mewn gwahanol gysylltiadaa, a gaUant ddweyd hefyd eu bod yn mlaenaf mewn drygionl. Llanwant y earoharau, fel pob man arall yn y wlad; so, fel yr awgrymodd oyfaill un tro, y myn Pat fod yn mlaenaf yn mhob oynulleidfa. Maent yn genedl fawr; ond eu prif fawredd ydyw anwybodaeth a drygioni. Ourant bob cenedt hI arall ar wyneb y byd, o fawn cyloh adna- byddiaeth eich gohebydd. Yn Le'rpwl maent yn ddiarebol fel segurwyr, a gwelir hwynt yn ami ar gonglau yr heolydd, a'r olwg arnynt yn ddigon i godl dychryn ar ddyn gwyo. Y STRIKE YN ST. HELENS.—Ar el phar- had y mae'r strike hyd yn hyn, a dim gobalth am derfyniad buatt. Boddlona y glowyr daflu y mater o flaen bWldd o gyflafaredd- wyr, ond ni fyn y meistr ymostwng i hyny ond cynygiant ir glowyr fyned i weithlo ar ddau swllt y bunt o oetyngiad. Bernir fod tua phymtheg mil o ddynion allan o waith. Mae ymrafaelion rhwng meietr a gwelthiwr yn bethtra annymunol, a gobeithlwn weled y dydd yn dyfod pan desfynir pob cwerylon ae anghydfod wrthleol auraldd cyflafaredd- iad. Dyweded a ddywedo, nid oes dim i'w enill wrth gweryla; a goreu po gyntaf y daw y ddwy blaid i weled y priodoldeb o derfynu yr amryfal ddadleuon yn dawel a heddychol. Gall cynhyrfwyr gynhyvfa a llygald-dynu y werln; ond mae yn eithaf sior y daw y bobl I weled, yn hwyr neu hwyrach, y camsyniadau. Hid yw yn debyg y gwna y oythrwfl a gymerodd le ar y 23atn o'r cynfis un daioni yn y oyfelriad o wastad- hau yj gwrthryfel. Cymerwyd Mr. Robert Levys ac un arall ya garcharorion, a bydd yn rhaid iddynt sefyll prawf yn Seslwn Kirkdale. Cadaxnha hyn ein gosodiadau blaenorol, nad oes dim i'w enill drwy gynhyrfiadau. Ymddengys rhagolygon pethau ar hyn o bryd fod perohenogion oyfoeth yn benderfynol o gael y Haw dreohaf ar y gwdithwyr, yr hyn sydd yn hollol groes I gyfiawnder a phob peth arall. Rhaid ym- atal, rhag i mi fod yn euog o ddweyd gor- mod.—Yt eiddocb, fel arfer, CYMRO GWYLLT.

AS IT OUGHT TO BE. *'I visited" writes Dr. HASSALLJ "Messrs Hoxniman's Warehouse, and took samples of Tea ready forconsignmentto their AGENTS,& on analysis I found them PURE, & of superior quality." At the Docks, I took samples of Horniman't nas, which I analyzed, & found PURE; the quality being equally satisfactory "I purchased Packets from 'Agents for Uorniman's Tea,' the contents I find correspond in PURITY and excellence of quality" with the tea I obtained from their stock at the Docks." 8,248 ÀGENTI-Ckemistl, Confectioners, Ie.

CTFARFOi) OHWARTEROL Y GLO- WYR, ABERDAR. Dydd Llun diweddaf, oynallwyd Cyfarfod Ohwarterol dosbarth Aberdar o Undeb y Glowyr yn Cap Ooch. Yr oedd 44 o gyn- rychlolwyr yn bresenol, Penodwyd swydd- ogion am y ohwe1 mis dyfodol, a thriniwyd materion arianol pezthynci i'r dosbarth. Un o nodweddion y cyfarfod oedd y dull brawdol a charedig y derbynlwyd Mr. H. P. Jones (Garmonydd), yr hwn oedd yn bre- aonol et dwyn o flaen y oyfarfod achos y ohwarelwyr yn Ngogledd Oymru, y rhai ydynt er's tri mis ya ymladd yn erbyn gormes ao annghyfiawnder. Nid oes eisleu I ni grybwyll yn awr fanylion y strike fawr yn chwarelau lleehau. Bethesda-am y frwydl fawr yn yr hon y mae canoedd o welthwyr tlawd wedi ymresu yn erbyn pendefig Cff- oethog a dylanwadol, yr hwn sydd ar ei oreu yn celalo Uethu pob gwreiohionen o hunanbareh a thelmlad annibynol yn myn- wesau y ohwarelwyr dewr. Oafodd MJI. Jones dderbyniad twymngalon gan lowyr Owm Aberdar. Yr oeddym yn falch I weled y fath frawdgarweh yn ffynu rhwng Undeb- wyr y De ao Undebwyr y Gogledd. Go- beithio y bydd i bob gwir Undebwr yn Nghymru gymeryd achos ei frodyr dewr so anffortunus yn Bethesda at el ystyriaeth, gan gofio mai bwwydr yw hon dros yr eg- wyddorion sydd nesaf at galon y rhai hyny ydynt yn oydnabod hawl gweithwyr 1 uno !'u gilydd er eu lleslant maaonaohol. Nid yn unig mewn geiriau y dangosodd glowyr dosbarth Aberdar eu oydymdelmlad Wr gwfr, gwragedd, a'r plant Uwydrudd fdynt yn dyoddef eisiau bwyd, eislau dlllad, ao eiaiau cynesrwydd yn airdaloedd yehwareli, ond rboddasant JE40 yn y man at eu oynorth- wyoyn eu eyfyngder. Yr ydym yn Uon- gyfarch Undebwyr Aberdar am y teimlad caredig sydd yn bodoli yn eu pllth. Go- beithio y bydd i bob cyfrlnfa ao undeb yn y Dywysogaeth ddilyn eu hesiampl, drwy ddanfon eu harian i'r ohwarelwyr a'u gwrag- edd a'u plant diamgeledd sydd mewn dygn dlodl. Teitala Garmonydd yn wir ddloldi- gar i'r glowywameu haelionJ, ao yr ydym yn tder na fydd neb yn barotach 1 estyn oy- morth yn y dyfodol-on frydd gofyn am hyny-I weithwyr Morganwg yn nydd y frwydr, na ohwarelwyr Bethesda. Mae hyn yn brawf yohwanegol o'r ilea mawr sydd yn deilliaw oddiwrth undebau gweithwyr. I ba le buasai Garmonydd yn gallu trol el wyneb am gymorth, pe na byddoi Undebwyr ao Undeblaeth yn mysg gweithwyr ? Ac I ba fie mae gweithwyr Morganwg wedl trol am help yn nydd y frwydr ond at eu brodyr undebol ar hyd a Bed y wlad 1 Aomaey welthred hon yn brawf mai uld ynoferyl oeisir oynorthwy gan rai ydynt yn wlr undebwyr. Penodwyd y peraonau canlynol yn swydd- ogion am y ohwech mis dyfodolLlywydd, Mr. Evan Vaughan, Aberdar; iB-lywydd, Mr. Evan Davies, Gadlys; Trysorydd, Mr. Edward wnUaJDS, Bute Arms; Ysgrifenydd, Mr. Samuel Davles.

Boneddlgesfcu bjsjr nad fAfnt wedi defnjrddlo Starch DlenfleUL drmnnii u Iddynt wneud tin prawf o hono, a bod fn ofalnaam gaulyn j orfarvyddiadan ugraSedls u bob HMJUL Y mae 711 ysnjcDg aahawddach ei wnead na BUrche* entll, tmd pan j denlr droa yr a&hawsdra, dy- wedir fel Ookhwmg y Vrenlnet, mai y Starch goron addefnyddiwyd erio-idydwy.

Dydd Mawrth, yn y drown, Aberdav, oynaliwyd cyfarfod pwyslg o gynrychiolwyr o holl byllau Owm Aberdar i ystyried y contract rules sydd wedi eu cynyg gan y meistri. Yr oedd 26 o gynrychiolwyr yn bresenol, yn cynrychioll oddeutu 12,000 o weithwyr. Cymerwyd y gadalr gan Mr. J. Thomas, Cwmaman; a'r is-gadair gan Mr. John Hopkins, Aberaman. Ysgrifenydd y oyfarfod oedd Mr. Samuel Davlea, is-lywydd V Undeb. Penderfynwyd gwithod y contract rules gynygir gan y meistri; ond mae y gweithwyr yn foddlon ac yn awyddus i gyfarfod a'r meistri 1 dynu allan reolau fyddont yn fodd- haol i'r ddwy blald. Deuwyd I'r peaderfyn- iad hwn ar ol ystyriaeth dwys, am eu bod yn credu fod y contract rules a gynyglr yn annheg a gormesol. Hefyd penderfynwyd' fod un cynrychiolydd o bob dosbarth i gyfarfod yn y Lord Raglan, Merthyr, dydd Llun, y 9fed o'r mlshwn,er mwyn mabwysiaduycynllunmwy- af prlodol i gyfarfod a'r meistri i'r dyben o ffnrfio contract rules newydd a boddhaol. Oynrychlolir Dosbarth Aberdar gan Mr. Samuel Davles.

BRUXI'AST.-E"PPS's COOOA.—GBATZ?UL AND Oox- yoBTiNa.—"By a thorough knowledge of the natural lam whoh govern the operations of digestion and nutrition, and by a careful application of the fine properties of wall- selected cocoa, Mr. Epps, has provided our breakfast tables with a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills."—Oivil Service Gazettes, Made simply with Boiling Water Or MIlk. Each packet Is laboUed-IIJAmm Errs & Co., Homoeopathic Gbnoists London."

GLYN EBWY. Parhau yn el fFyrnigrwydd y mae y frwydr rhwng eyfalaf a llafur tua Glyn Ebwy. Y mae y gweithwyr yn benderfynol na welthiant hyd oni chaffont yr hyn a ofynir ganddynt, ao y mae yn llawen lawn genym fod y fath gydymdelmlad yn cael el ddangos tuag atynt yn yr amgylchiad presenol; parhewch frodyr V uleanafdd yn yr un haelioni, y mae eich gwelthredoedd yn deilwng o gael oymeradwy- aeth uchel. Nid oes dim ymgais i ddyfod i gyd-ddealldwriaeth wedi cymeryd lie yn ddiweddar, so yr ydya yn meddwl na wnelr dim tuag at hyny hyd yr amser y bydd y rhybudd prestonol ar ben. Yr ydym wedi cael elu hysbyau fed y boiler makers wedi penderfynu na fynant y gostynglad hwn eto, felly, os na chant y gostynglad hwn, byddant wedi arbed twenty per cent. ragor y gweithwyr ereill; mawr les iddynt 08 gallant ei gael, a gobelthiwn y bydd gweithwyr ereill ar yr un footing. Y mae yn liawn bryd i ni fel gofiald y gwahanol welthfaoedd i gyfarfod er pender- fynu beth i'w wneyd yn ngwyneb y gostyng- lad sydd ar gymeryd lie. Y styrlwn na ddylaaai crefftwyr gael dyoddef oddlwrth y gOBtyngiadau hyn, o herwyd fod eu safon eisloes yn rhy isel; ond y mae yn rhaid i ni ymwroli a bod ar y defence, onlte. gostyngir ni i hen safon isel y dyddlau gynt. Y mae orefftwyr yn cael cydnabyddiaeth llawer rhy fach i ateb eu galwedigaethau, ond hyderwn fod y dyddiau ar wawrlo pan y cant yr hyn sydd ddyledus iddynt.—Yr eiddooh, STEAM HAMMER.

Y GOSTYNGIAD YN Y GWEITHFEYDD HAIARN. Dydd Sadwrn, oynaliwyd oyfarfod o weith- wyr haiarn Oyfarthfa a Plymouth, yn y OrosB Keys, i ystyried y rhybudd o ostyng- iad yn y cyflogau. Bu yno alarad brwd, a'r teimlad cyffredinol oedd y dylld gwrthsefyll y gostynglad i'r man elthaf. Penderfynasant, modd bynag, i wneyd pob ymdrech i gael oyfarfod a'r meistri, er mwyn terfynu yr mnghydweledlad yn heddyohlawn, on yn boaIbL Yr un dydd, oynallodd gweithwyr haiarn Dowlais gyfarfod yn y Carmarthen Arms, i'r un pwrpas. Yr oedd teimlad y eyfarfod yn erbyn y gostynglad, a phendexfynwyd fod iddynt oi wrthod yn y modd mwyaf pendant. Yr ydym yn deall y byddl Undeb y Gweith- wyr Haiarn gynorthwyo yr aelodau yn eu hymdreohion 1 wrthsefyll gostyngfed.

OINTMENT A FILLS HOLLOWAY —Yn awil pm y mae y flwyddyn yn tool, doethineb fyddai NWO gwalla unrhyw glefyd a all fod yn y corff, y* eaweOig y sawl sydd yn dyoddef oddiwrth glwyfatt a chlefydau tyielyb, MM esgeolosir, pwy a wyr y caslyniadau all ddilyn. Bydd yr Ointment kw» ya ircr o"« gwslla ya dxwyadL T mae vn glanhnu y clwyfau ao yn tyau 7 drwg alias o'i wraidd, ac yn adnewyddu iechyd perffaith. Drwy rhin- wedd digymar yr Oiwtmmt hwn, lacketr y coesan elwyfna a hyny vn holloL Yr oedd y fath obaith i'r etU yn nghyraedda dwy yn yr amser gyut. I- Mdr o g&n yw Cymru gyd."

EISTEDDFOD LLAHFABON. BYDDÈD hysbys y oynelir yr EISTEDD- FOD uchod Ionawr laf, 1875, pryd y gwobrwyir y buddugwyr ar y testynau^can- Jrnol IgOr heb fod dan 40 o rif, a gano yn oreu Datod mae rhwymau caethiwed," gan John Thomas, Blaenanerch, (gwel y Cerddor, Rhif 31 a 32.) Gwobr .£6, a chadair hardd i'r ar- weinydd. I g6r heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu Their sound is gone out," o'r Messiah. Gwobr .:£3, a chwpan arian i'r arweinydd gwertluBS 3s., rhoddedig gan Mr. J. Morgans, White Hart Inn. I g6r o blant heb fod dan 20 o rif, ac heb fod dros 16 oed, a gano yn oreu Nis rhoddwn fyny'r Beibl," o GOT y Plant. Gwobr Al, a chopi o Songs of Wales, gan Brinley Richards, i'r arweinydd. Caniateir iwyth mewn oed gaim. Hysbysir enwau y beirniad a'r llywydd yny progammes, yn nghyd a'r holl fanylion, yr hwn a gyhoeddir yn fuan, ac i'w cael gan yr ys- grifenydd am geiniog yr un; trwy yposty eein- iog a dimai. M. JENKINS, 818 Quaker's Yard, near Pontypridd. GWYL GERDDOROL ABER- DAR, NADOLIG 1874. TVYMUNIR hysbysu y gohlrir yr wyl uchocl. hyd hysbysiad pellach. Ond yn Ue yt wyl fel arferol, perfformir y Twelfth Mom gait GOR UNDEBOL ABERDAR, pryd y cynorth- wyir gan Miss MARIAN WILLIAMS a Miss MARIE DUVAL, 0 Brifyagol Llundain. Accompanist—MR. D. BOWEN, Dowlais. Oynelir dan Gyngherdd, Morning <& Evening Concerts. Am y manylion ceir hysbysiad pell- ach. HYWEL CTNON. 865 LIBANUS, TBEFOEIS. pYNELIR EISTEDDFOD GERDDOR- OL yn Libanus (newydd), Treforis, dydd HADOLIG nesaf, a chyngherdd yn yr hwyre: PBIF DDAENAU: rr C6r o'r un gynulleidfa a gano yn oreu "The many rend the skies," 0 Alezcmder's Feast. Gwobr, J&25, a watch aur i'r arweinydd. For the best Essay in English or Welsh setting forth :-Firet, the desirability and ad- vantages of providing Play and Recreation Grounds in the various districts of the Borough of Swansea, which has a population of about 80,000, having more specially in view the wants of the children in this respect, and the working classes generally. Second, the best scheme for the carrying out of this object, specifying the most suitable plots of ground available within and without the borough, the dimen- sions of each, and how best laid out; the scheme to be Such as could be practically car- ried out by the municipal authorities. Prize, .£21, and Silver Medal given by Oapt. Thomas,, Lan House, Swansea. Second priza, J610 lOa. Third prize, .;t5 5s. The prize Essays to be the property of the Donor. Am y Deg Peflill goreu i'r capel newydd y gwobr, .£1 Is. Beimiaid y canu-t Mr. D. Rosser, a Mr. D. Griffiths, Aberdar. Traethodau: Mr. Edward Cousins, C.E., Borough Surveyor, Swansea. Y traethodau, a'r penillion, yn nghyd ag en- wau'r cystadleuwyr, i fod yn llaw'r ysgrifenydd erbyn Rhagfyr y lOfed. Gellir cael y programmes, yn cynwys yr holl destynau, ond anfon dan stamp ceiniog at yr. ysgrifenydd, J. H. GRIFFITHS, 849 Mcrnston, Swansea. "Goren arf, arf dysg." PUMED GYLOHWYL LENYDDOL SILOAM, GYFEILLON. Bydded hysbys y cynellr yr WYL uchod, dydd GWENER Y CBOGLITH,. 1875, dan nawdd Prif Foneddigion yr ardal. PRIF DBSTYNATT. TraothocZaeth- Am y Traethawd goreu aE Nodweddion rhyfeloedd yr Hen Destament," Gwobr Ip. Is Am y traethawd goreu ar "Y cynllun effeith- iolaf i ddiwygio Cerddoriaeth y Cysegr" Gwobr 12s. Barddoniaeth — Am y Bryddest oreu ar Gideon a'i dri ehan gwr," heb fod dros 160 o linellau Gwobr Al Is. Ganiadaeth—I'r C6r heb fod dan 30 mewu" nifer, a gano oren Clyw o Dduw fy llefain," o'r Gerddorfa, Rhif 10 Gwobr je7, a Chyfrol o'r Gems of Welsh Melodies, wedi ei rhwymo ya hardd, i'r Arweinydd. Eto, i'r ail oreu, copi o Songs of Wales, gan Brinley Richards, i'r Arweinydd, I'r Cdr heb fod dan yr un nifer, a gano oreu yr Haf," gan Gwilym Gwent Gwobr JE3. Llywydd—JAMES DANIEL, Ysw., Brynhyfryd A weinydd—Parch THOMAS THOMAS, Gyfeillott Beirniad—LLEW LL WYFO Am bob manylion pellach, gwel y Programme, yrJhwn fydd yn barod erbyn y cyntaf o Ragfyr, M I'w gael gan yr fsgrifenydd am y priaarferoi. Dros y Pwyllgor, W. B. Bass, Ysgrifenydd, 891 Gyf elllon, near Pontypridd CLYDAOH, CWMTAWE. W. GRIFFITHS, LLYFRWBRTHWR ADdymvna hysbysu y gwerthir ganddo bob math o lyfrau, yn gyflawn neu yn rhanav kefyd, rhwymir llyfrau o bob math am brisoedd isel. Mae oyflawnder olyfrau Ysgol- ion Sabbothol bob amser mewn stock; yn nghyda Beiblan mawrion, gyda sylwadan Peter Williams, ae eirelll, wedi eu rhwymo yny modd goreu. A fhaa y bwriadwoh brynu Pleiriant GwaIe, eomroh alw gydag ef. Gwerthir ganddft ■. y Pelrlanaa gpren rnoddlr blwyddyn o amser 1 dala am duiymt, neu 5 per oent 0 ddlsoonnt am arian puod. 811). EISTEDDFOD IFORAIDD. "DYDDED hysbys y cynellr yr Eisteddfod -D uchod yn Ystafell y Rocs INN, Pont- lotyn, ger Rhymni, Rhagfyr 26ain, 1874, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn Rhyddiaetn, Barddoniaeth, a Cherddoriaeth. PBIF DESTYNAU. Am y Traethawd goreu ar Hawliaudyn fel aelod o gymdeithas wladol." Gwobr Jgl. I'r C6r, heb fod dan 40 0 rif, a gano yn oreu. Y Fordsith." Gwobr, o£5. Testyn Ychwanegol,—Pryddest ar II Gynhauaf toreitnlog 1874." Gwobr, A ynghyd a ohad. air hyfryd I eistedd ami. Am bob manylion pellach, gwel y programme- yrhwn ellir gael gan yr ysgrifenydd am gem. og; trwy y post, ceiniog a dimai. 882 DAVID JAMBS, 68,Forge street, Rhymni. Yn y wasg, ac ar fod yn barod, BYWYD A THBITHIAU DB. LIVINGSTONE. Y trydydd argrafiiad, wedi ei helaethu, gan y Paroh. T. LBVI. Prls dan swllt mewn JUaD. Gyhoeddir gan Bees Lewis, Swyddfsljr Fellten, Merthyr ao fw gael gan yr holl lyfyrwerthwyr. Anfonhr arohebion yn unbngyrchoL 8$-

cadw. A hyny am achoaodd i yn fwyaf i ysgrifenu yr ychydig elrlau hyn. Yr ydwyf wedi bod yn dlsgwyl am i ryw un mwy galluog I gymeryd y pwnc mewn llaw, ocd gan nad oes neb wedi gwneyd hyny yr ydwyf wedi penderfynu tteio. Yr oeddem nl yn y gwaith bedwar mia yn ol yn undebwyr o'r lawn ryw, nid gwiw i neb ddyfod i'r gwaith heb fod el garden ganddo, ag os byddai ei garden ganddo ac heb fod yn rhydd o'i holl ofynlon, nid oedd ei amser i fod yma ddim yn hwy nag y buaeai yn cael cyfle i dalu, ae os byddai iddo esgeuluso y cyfle cyntaf, digon tebyg y buasai yn rhaid iddo ymadael a'r gwaith oddi eithr iddo roddi boddlonrwrdd i'r gweithwyr fod el amgylch- iadan yn rhy gyfyng i wneuthur hyny. Felly, chwi welwch fod ychydig o drugaredd ynom er manyled oeddym nid oaddym yn rhyfedd o benboeth, fel yr ydym yn darllen ambell walth am ddynion. Ond drwg genyf ddweyd fod dynicn anreolaidd wedi dyfod i mewn yn ystod y chwech wythnos diweddaf, dynion oedd yn cael eu gwrthod er's ychydig yn ol yn cael dyfod i mewn yn awr, ac undebwyr yn eu cymeryd i'r talcsn atynt ac yn cydweithio A, hwynt fel pe baent yn undebwyr fel hwythau, a neb yn dyweyd yr un gair fel pe bal en tafodau wedi glynu yn nhaflod eu genau. Y mae gonym bwyllgor, ond nid wyf yn gwybod pa beth ydyw'r mater arnynt y dyddiau hyn. Y mae y brodyr sydd wedi eu dewis genym fel pwyllgor wedi gwneuthur eu gwaith yn dda er yr amser yr aethant l'w swyddau hyd yn bresenol, Cyn terfynu, yr wyf am roddl un gofyniad I swyddogioa y Dosbarth uchod, er mwyn rhoddi ychydig gynorthwy i'r pwyll- gorau sydd ar hyd ein gweithfeydd, a dyma fe, y mae yn ein rheolau ni erthygl debyg i hyn "Unrhyw frawd a weithio gyda dyelthr ddyn, heb fod yn ol y rheolau, a ddlrwyir o bum punt." Y gofyniad ydyw, pa fodd yr ydym yn myned i godi yr arlan uchod? Y mae amom ni yma eislau cael ateblad i hyn yna, gan fod yma ddau yn bresenol wedi myned o dan y rheol a nodais. UNDEBWR.