Y Gwladgarwr

Shortest Quickest, and Safest Route to America, GUION LINE. 1JTNITED STATES UAlh STEAMERS wi One of the following, o* other first-class full-power, ed Steamships will he des- patched from Liverpool TO NEW YORK EVERY WEDNESDAY WYOMING .0. J. Beddoa I MINESOTA ..Thomai Jonas WISCONSIN.. T.W. Freeman | MANHATTAN .—Marshall .IDAHO W.Forsyth MONTANA. J. Beverley NJlVADA J. B. Price I DAKOTA James Guard NWMM at Qneentown thg day following to embark Paesen- *^iesenger« booksd through to San Francisco and all ebsil lowna at low rates. Bates of paaage from Liverpool to New YorkOabia IS, 16,17, and 20 Guineas. Intermediate. 8 Guineas. Steerage Passage to New York, Boston, Portland, Phil Bdelphia, Baltmore, or Quebec, at reduced rates, Including a plentiful supply of provisions, cooked and served up by the Company's stewards. Theae Steamers carry Surgeons and Stewardesses free. Passengers are recommend. d to obtain their Tickete som our Agents before leaving home. For freight or passage apply to GUION & Co., 25, Water Street, Liverpool, or to W. HairSs, Trecynon, 16, Harriet- gfaeet. Aberdare; E. 0. Hurley, 2, Dock Chambers, Cardiff; Thos. S. Huntley, 187, Bute Road; J. T. Morgan, 10, Glebeland-street, Merthyr Tydvil; John Gopeland, 124, High-street. Led. 368 IiLINBLL Y NATIONAL I NEW YORK. YMAE y Owmni hwn yn oymeryd arnynt eu hunain y cyfrlfoldeb o imurio pob un rh Ueatrl i'r swm o £ 100,000, ao felly, yn rhoddi y dorwydd goreu I'r ymfudwyr am eu dyogel. woh; ao y maent hefyd bob amser wedl mab. wydadu y llwybr deheuol er mwyn osgol y rnew a phentiroedd. V YR AGERLONGAU MWYAF 0 Liverpool, gan alw yn Queenstown bob dydd Mercher, SPAIN Mercher Taoh. 18fed. HELVETIA Mercher Tach. 25&iu. EGYPT Mercher, Rhag. 2il. I BOSTON a NEW YORK. DENMARK. Gwener, Rhag.4ydd. Y mae oyflensderan saloons yr Agerlongau hyn yn dra rhagorol, trwy fod y state-room yn eang szuurferol, ao yn agoryd i'r saloons, pa ral sydd In y poop ar y deck. Pris y cludiad, 10, 12, a 15 gini, yn ol cyfleus- cbrou y state-room. Pawb yn cael yr un hawl yny saloon. return Tickets—24 Guineas. mae eangder. golennl, ac awyr y jsteerage, in anghydmarol, ao y mae dlgonedd o ymborth fresh yn oael el barotol gan Stewardiaid y Cwm- gdtii j ao nl ohelr oludlad rhataoh gydag unrhyw Gall ymfudwyr bookio drwodd I bob parth o Qanada a'r Talaethan tJnedig am brlsoedd Isel. Am fanyllon pellach, ymofyner a'r NATIONAL STEAM SHIP CO., 23, Water-street, Liverpool. Ken at JOHN THOMAS, 1, Prospect Place, Ceorge Town, Tredegar; GEORGE OWEN, Upper High-street, Rhymney; T. M. JAMES, Auctioneer, Swansea; GEORGE W. MORGAN, Abergavenny; neu at DAVID BEES, Cardiff Castle Hotel, a Jr. W. CAUNT. 4, Whitcombe-street, Aberdare. TNMAN ROYAL MAIL STEAMERS, LIVER- POOL to NEW YORK, Dyddiau Mawrth a Iau. SALOON, 10, a 12 a 15 Gini; Steerage am bris llawer is nag arferol, gyda digonedd o ymborth wedi ei goilrdo yn dda, a lleoedd cyf- eus. Trosglydir Telthwyr y Steearge 1 Boston a Philadelphia heb dal yohwanegol. Bookir leithwyr i unrhyw ran o'r Talelthian o Canada am brisiau nelllduol. Rhoddir tooynau a phob oyfarwyddyd gan WILLIAM INMAN, 22, Water-street, Liverpool, nenrywral o oruohwylwyr yr Inman Line. L. 13, LLINELL Y ff WHITE STAR 0 UNITED STATES MAIL STEAMERS. (PsisliPBS? O Liverpool 1 ao o New York, GELTIC Thursday, Nov. 19. OCEANIC Thursday, Nov. 26. REPUBLIC Thursday, Dec. 3. BALTIC Thursday, Deo. 10. ADRIATIC -Thunday, Dec. 17. FROM NEW YORK. CELTIC Saturday, Oct. 31st. OCEANIC .Saturday, Nov. 7th. OltA alw yn Queenstown, i dderbyn telthwyr, ar Adydd Gwener. Y mae yn yr agerlongau hyn gffleusderau neillduol gaban-delthwyr j y mae p mloon, state-room, ystafell smoolo yn midships. V im* meddyg a goruohwylwyr ar bob llong. SALOON,— £ 15 gini a 18 gini. Return tick- eit am 35 gini. Steerage, at reduced rates. Awhysbysleniaman^onpollaoh^ ymo^neta But India-avenue, London, a 10, Water-street, Liverpool. 368 L. AT ymfudwyb. TO EMIGRANTS. Agt?nt to all American and Australian Sailing Ships and Steamers. WT M. JONES (OYMBO GWYLLT), Paasen- JK?I» geir Broker, 34, Union-Btreet, Liver- nod, Goruohwyliwr i'r Llinellau canlynol T.lna, Canard Line, Guion Line, Allan ]LhM, National Line, White Star Line, Dominion UM, State Line, and American Line. Oan fod yr agerlongau uchod yn hwylio i wa. IIuoI borthladdoedd yn y Talaethau Unedig a'r Hrfogaethan Frydeinig, gall yr ymfudwr gael y cy&urwyddiadau gofynol drwy anfoa llythyr I'r qfdbiad hwn. Caiff pawb a ymddlrledo eu gofal AI y sylw manylaf. Cynorthwyir y Cymro gan James Rees, brodor • Merthyr Tydfil. Y mae genym dt private eang a chyfleus er tyfurfod ag angenrheidian y fasnaoh. Oofim y oyfeMad,— N. M. JONES (CYMKO GWYLLX), 34, Union-street, IiverpooL D.S.—Gelllr ymhoU yn Aberdar a John {AXBS, Crown Hotel. Goreu arf a darf derfysg, Gwr fo doeth yw arf dysg." PUMED EISTEDDFOD CARMEL, TREHERBERT. B YDDED hysbys y oynelir yr EISTEDD- FOD uchod yn y PUBLIC HALL y NADOLIG nesaf, RHAGFYR y 25ain a'r 26ain, 1874, pryd y gwobrwyir yrymgeiswyr bnddug- ol mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, a Chan. iadaeth, &c., &c. CANIADAETH Y DYDD CTNTAF. I'r C6r, heb fod dan 80 o rif, a gano yn oreu "The Heavens are Telling," o'r Creation. Gwobr 20p., yn nghyd a Baton i'r arweinydd gwerth 3p. 3s. I'r Parti, heb fod dan 25 na thros 30 o rif, a gano yn oreu Awake, EoIian Lyre," o'r Musi- cpl Times, No. 78. Gwobr 5p. I'r C6r o Blant, dan 15 oed, heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu Mark the msrry Elves," o Novello's Standard Glee Book, No. 63. Gwobr 2p., yn nghyda Chromatic Pitchfork i'r arwein- ydd, gwerth 10s. 6d.; ail wobr, lp. (Ni chaniat- eir i fwy na chwech mewn oed i gydganu a'r plant.) YR AIL DDYDD. I'r C6r, heb fod dan 80 o rif, a gano yn oreu yr "Halleluia Chorus," o'r Messiah. Gwobr 20p., yn nghyd a Metronome a'r Fourth Vol- ume of Wels'h Airs i'r arweinydd, gwerth 3p. 3s. I'r Cdr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 30 o rif. a gano yn oreu Mor hawddgar yw dy bebyll," gan Pencerdd America. Gwobr lOp. I'r Parti, heb fod dan 12 na thros 16 o rif, a gano yn oreu The Soldier's Chorus," o ChappelVs Vocal Library of Part Songs. No. 8. Gwobr, 3p. D.S. Dymuna y Pwyllgor hysbysu eu bod wedi engago yr enwog R. Williams, (Eos y Berth), Bangor, at eu gwasanaeth dros y ddau ddiwrnod, i ganu gyda'r Delyn, ac i gydfeirn- iadu S'r ddau feirniaid ereill ar yr "Alawon Cymreig." ADRODDIADAU. I'r hwn a adroddo yn oreu Dyn." (Gwel y programme.) Gwobr 7s. 6e. I r hwn a adroddo yn oreu ddarn o'r Awdl ar "Y Greadigaeth," gan Emrys. (Gwel y pro. gramme.) Gwobr 7s. 6c. Beirniaid: y Rhyddiaeth a'r Farddoniaeth, Mr. D. W. JONES, (Dafydd Morganwg,) Hir- wain, Aberdare; y Ganiadaeth, &c., Dr. FROST, Caerdydd, a Mr. J. H. ROWLANDS, (Asaph Glan Dyfi,) Ystalyfera, Swansea. Accompanist, Mrs. FROST, Caerdydd. AMODAU- 1. Rhaid i'r cyfansoddiadau fod yn Haw y beirniad ar neu cyn Rhagfyr laf, 1874, wedi talu eu cludiad. 2. Enwau y cystadleuwyr mewn canu ac ad- rodd i fod yn Haw yr ysgrifenydd, Rhagfyr y 15fed, 1874. Bydd trains cyfleus i bawb ddychwelyd adref dros linell y Taff Vale ar ol y cyngherddau. Ceir pob manylion pellach ar y programme am ddau stamp ceiniog gan yr ysgrifenydd. REES T. WILLIAMS, Abertonllwyd Row, Tre- herbert, Pyntypridd. 762 HYSBYSIAD. f\S digwydd i CHARLES JENKINS, mab Sarah Jenkins, gynt o'r Bwlchmawr, ger Solfach, sir Benfro, neu ryw un arall sydd yn ei adwaen, ac yn gwybod ei gyfeiriad presenol, weled y Ilinellau hyn, dymunir arno i ohebu a'r Parch J. Maurice, Blaenycwm, near Pontypridd, a cha glywed peth o bwys mewn atebiad. London Brass Band Journal. New {Christmas Music, ten new pieces are just ready. Send for Catalogue. NEW MILITARY BRASS INSTRUMENTS. VOLUNTEER Rifle Corps, Bande, Bands in formation, &a, before purchasing any Instruments, should tend for our Illustrated Sheet, with Drawings and Models of all the Instruments. These Instruments are of the very .best London make, and are the most perfect ever manufactured, elegant in model, solid In workmanship, and perfect In tune, while the price is within the reach of all country bands, which have only limited means at dls. posal for the purchase of Instrumentl.-Send for prices to R. DB. LACY, 41, Millbrook Road Brixton, London, S,W. 908 "VTERVOUS and PHYSICAL DEBILITY. Resulting from errors or any other cause, not as treated by Quacks with mineral poisons and coloured water, but effectually cured by a novel and highly suocessful mode of treatment, discovered by the advertiser who after many years of extreme suffering was com- pletely restored to sound health. Prompted by feelings of humanity, he thus makes known means by which every sufferer is enabled to cure himself perfectly and at the. least possible cost, without having recourse to advertising em- pires or their vaunted nostrums. He will be happy to forward the particulars tc any sufferer on receipt of a stamped and directed envelope. Address-Mr. J. T. SEWELL, 7. Musgrave Crescent, Fulham, London. 854 Yn awr yn barod, pris 6c., trwy'r post 6 £ c., CYFALAF A LLAFUB (Capital & Labor,) GAN CYMRO GWYLLT. POB archebion 1 W. LLOYD, Swydda'T GWLADGARWK, Aberdar. IMPORTANT TO THE PUBLIC! B. WILLIAMS BEGS respectfully to inform his numerous Friends and supporters In Aberdare and the Vicinity, that he has a large and well- selected Stock of WINTER CLOTHS, of first- rate quality, at his disposal; and he is prepared to supply Suits of every sort at the lowest possible prices; reducing the prices of gar- ments tcuaieet the present rate of wages earned by the labouring classes of the community. No Machine used. An early inspection is invited. Note the Address- 879 B. Williams, 6, Wind-street, Aberdare. MONEY to lend on Freehold or Leasehold Security. Apply to Mr. PHILLIPS, Solicitor, No. 6, Canon-street, Aberdare. 859

TALIADAU. J. P., Taft"s Well; W. H. Smith & Son, London W. D., Ferndale; D. M., Pont- ygardde J. T. W., LIaNgeneoh T. H., Dinas; R. P., Yatradgynlats E. J., Pontardawe; J. J. B., Penycae.

Pob Archebion a Thaliadau i'w gwneud i "Walter Lloyd, GWLADGARWR Office, Aberdare."

BISMAECK A'R BABAETH. Tra yr ydym ni, fel Protestaniaid, yn llwyr gymeradwyo egwyddorion crefyddol y Tywysog BISMARCE, a'r cymhelliadau sydd yn ei gynhyrfu yn ei wrthwynebiad cadarn yn erbyn yr Ultramontaniaid, sef y blaid or-eithafol o Babyddion, yr ydym ar yr un pryd yn ofni yn fawr, bellach, fod y cwrs a fabwysiedir ganddo yn un annoeth a pheryglus. Y mae efe, fel y dywed y Sais, yn "flushed with victory," ei galon yn llawn o rwysgedd buddugoliaeth, ar hyn o bryd. Efe a ddaliodd Ffrainc yn ei gwendid, pan y dylasai fod yn ei chyflawn nerth; efe a'i daliodd yn ei gwendid, oher- wydd fod cyfundrefn yr Ymherodraeth Buonapartaidd yn bwdr hyd y earn, yr holl system fawr yn bentwr o dwyll, a chelwydd, a gwagedd. Yr oedd un diffyg angeuol yn nghymeriad NAPOLEON y Trydydd, fel arweinydd ac Ymerawdwr—sef y diffyg mawr o beidio edrych ar ol ei brifweision, a pheidio talu sylw personol i fanylion (details.) Nid oedd gronyn o'r bai hwn yn ei ewythr. Nid oedd NAOPLEON y Cyntaf yn delio fawr a chyfFredinolion, ond yn unig mor bell ag yr oedd ei generaliza- tions yn ffrwytho gydgyfarfyddiad cyflawn o fanylion sicr. Nid oedd raid i'w gad- fridogion ddweyd wrtho ef fod rhif ei fyddin yn bum' can' mil, mwy neu lai- fe wyddai ef en rhif yn well na neb oedd dano. Yr oedd byddin bapyr, i NAPOLEON Fawr, yn beth anmhosibl, canys mynai ef sicrhau, yn mhell cyn y reidiol awr, fod ei filwyr ef "oil yno," a'n bod oil wedi eu gwneyd o gig a gwaed, ac nid o inc coch a phapyr gwyn. Hyd yn oed yn rhyfelawd Waterlw-pan oedd ei adnoddau yn y man isaf y buont erioed, a phan oedd holl Ewrop yn cydgynghreirio yn ei erbyn nid yn unig gyda'r bwriad i'w orchfygu, ond i'w ddifodi -y pryd hwnw, hyd yn oed, efe a weith- iodd mor galed, a thalodd sylw mor bersonol i bob peth, fel y darfu iddo ffurfio, mewn ychydig wythnosau, y fyddin berffeithiaf a rhagoraf a welwyd erioed dan faner Ffrainc. Ond am ei Nai, ymddiriedai ef i'r gwas a'r forwyn, gan eistedd ei hun ar ei sofa velved, a phan aed i edrych yr oedd y pantri yn fwy na haner gwag. 'Doedd dim bron yn barod, ac yn lie marchio yn uniongyrchol i berfedd Germani, daeth Germani fel taran- follt i berfedd Ffrainc. Wel, fe ddaliodd BISMARCK felly, Ffrainc yn ei hawr wan- gorchfygodd hi trwy gyfres o fuddugol- iaethau na wyr hanes y byd am ddim o'u cyffelyb-a dychwelodd i Berlin gan feddwl y gallai bellach orchfygu pawb, pa rai bynag fyddent ai gelynion gwladol ynte crefyddol. Cododd yr Ultramontaniaid yn erbyn awdurdod y Wladwriaeth mewn rhan, cododd yntau yn eu herbyn hwythau, gan eu gyru allan o'r wlad trwy rym y gyfraith. Yn awr, y mae miliynau o ddeiliaid Ger- mani yn Babyddion, ac nid trwy erledig- aeth neu gyfraith eu troir yn Brotestaniaid. Ni wnaeth erledigaeth ddaioni erioed i achos yr erlidwyr-dim ond niwed, di- gymysg. Ni chododd Luther arfau cnawdol erioed yn erbyn achos y Babaeth, a hyd a wyddom ni, ni fu erioed ddryll na chleddyf yd ei law, ond efe— The solitary monk who shook the World, (Y Meudwy unig a ysgydwai'r byd,) Efe a orchfygodd trwy arfau gloewon Gwir- ionedd-trwy ei fywyd, ei bwlpud, a'r wasg. Hen Feibl llwyd enillodd frwydr y Diwyg- iad Protestanaidd.y Protest gonest ydoedd —gwrthdystiad fyml, yn cael ei ddilyn gan arfau teilwog o'r Gwirionedd, a'r dydd a enillwyd. Pell fyddom ni yn dragywydd o amddiffyn y Babaeth a'i hofferynoiiaeth. ddychrynllyd a digydwybod, ond yr un mor bell a fyddom hefyd oddiwrth gefnogi erledigaeth, yn enwedig mewn gwlad lie y mae miliynau o'r deiliaid yn gredinwyr selog yn y ffydd erlidiedig. Y mae Kull- mann wedi ei ddedfrydu i bedair mlynedd ar ddeg o garchariad ond sicr ydyw y bydd i offeiriaid Pabaidd Germani ei ddyrchafu i fysg y seintiau, a'i ddarlunio i'r ffyddloniaid megys merthyr i achos y gwirionedd. Heblaw hyn, nis gellir troi liadron o un pentref heb iddynt ladrata yn y pentref nesaf, ac y mae yr offeiriaid alltudiedig hyn, meddir, wedi disgyn fel locustiaid ar froydd Prydain Fawr. Rhaid i Brydain wrth gwrs dderbyn pawb, ac yn eu mysg TJltramontaniaid. Pe baent yn gadael a'u melldith, ni rwgnachem ni nos- waith o lodgings iddynt; ond.y mae dynion segur yn rhwym o gyflawni drygau. Yr unig ffordd i faeddu y Babaeth yw goleuo y bobl, lledaenu addysg, sefydlu perffaith gydraddoldeb gwladol a chrefyddol, a llifo'r wlad a Beiblau. Byddai diluw o Feiblau ar y Babaeth y peth fu diluw Noa ar y cynfyd; ond diluw heb arch. Y mae un o bapyrau Llundain yn diweddu erthygl ar y pwnc hwn gyda'r frawddeg ddifrifol a ganlyn Os gwna Germafai ymosodiad eto ar Ffrainc. bydd i holl alluoedd Pab- yddol Ewrop (Roman Catholic Europe) gydgyfodi i gynorthwyo Ffrainc." Ac er galluoced yw Germani ar hyn o bryd, nis gallai wrthsefyll y fath gynghreiriad a hyny. Heblaw hynyma, fe ddeuai gwrth- elfen grefyddol i fewn, ac ugeiniau o filoedd o Germaniaid a ymladdasant yn ddewr yn y rhyfel diweddaf, nid ymladdant felly yn y rhyfel nesaf. Yn wir, ryfeddem ni ddim nad aent drosodd at ochr y gelynion, heb ado i BISMARCK ond prin amser i gyr- haedd ei Chislehurst nurhber two yn Lloegr -yntau yn ei dro

MAESTEG, ANRHEG BRIODASOL.- Y chydlg ddyddiau yn ol, anrhegodd glowyr Oakwood au cashier, Mr. Griffiths, a 228 103., fel ar- wydd o'u parch &'a dymuniadau da. taa-g ato, ar achlysur el briodas a Miss Jones (merch Mr. D. T. Jones), glofa Cwmbaoh, Abardar. Mab yw Mr. Griffiths i Mrs. Evans, Bod- rlngallt, (gynt o Buto Villa, Aberdar.)— BEDYCDIWR.

PRIODODD. Tach. 6ed, yn Rehoboth, Five Roads, Llanalif, gan y Parch. J. L. Hughes, gweinidog y lie, Mr. Griffith Williams a Miss Lattice Williams, y ddau o'r gymydogaeth.

BU FARW Boreu dydd Mercher, yr 28ain, plentyn Mr. Evan King, Baglan, Briton Ferry, yn 5 mlwydd oed, heb gael ond 4 diwrnod o gystudd. Cyd- ymdeimlir yn fawr a hwy yn eu colled o un o'r perlau bach mwyaf dysglaer a adnabydd- asom. D. S.-Dymunir ar i bapurau America godi yr uchod.-T. J. Hydref 26ain, yn 74 mlwydd oed, Morgan Jones, o'r Ynys, yr hwn a dreuliodd y rhan fwyaf o'r 15 mlynedd ddiweddaf yn Nghwm- aman, Aberdar, ond symudodd Rhagluniaeth ef yn ol i'w hen breswylfod ar lanau y Tawe i farw. Treuliodd 47 o flynyddoedd gyda chrefydd. Claddwyd ef y dydd Iau canlynol yn mynwent Ty'nycoed. Hydref Slain, Miss Mary Anne Phillips, merch Philip a Catherine Phillips, Lewis street, Aberaman, yn 17eg oed. Yr oedd yn eneth hynod yn mhlith ieuenctyd yr ardal, yn grefyddol o'i mebyd, ac yn deilwn? o efel- ychiad ieuenctyd Saron mewn gwyleidd-dra a ffyddlondeb. Yr oedd hefyd yn enwog fel cantoree-yn hsnu o dylwyth cerddoro!—a phe cawsai Mary Anne fyw, yr oedd yn amlwg nad y lleiaf yn mhlith yr achau fuasai fel cantores. Claddwyd hi y dydd Mawrth canlynol yn Cemetery Aberdar, pan oedd o leiaf bedair mil yn ei hangladd, a chor Saron yn canu ar hyd y ffordd. Pregethodd y Parch R. Evans, Bethel, yn deilwng o'r amgylchiad. (Yr oedd y tranc- edig yn gyfnither i Gwilym Cynon, y cerddor a'r arweinydd adnabyddus.) Tachwedd 9fed, ar ol cystudd byr, Mr D, Davies, Cattle, Dealer, Gelli-isaf, Aberdar. Gadawodd wraig a phlant i alaru ar ei ol. Yr oedd yn ddyn gweithgar a charedig yn mhob achos da, ac yn aelod ffyddlon a chyson o eglwys yr Hen-dy Cwrdd. Diameu y teimlir ei eisieu yn fawr yn yr eglwys ac yn mhlith y cantorion.-Glanhorfab.