Y Gwladgarwr

Y RHYFEL YN YSBAEN". MADRID, DYDD SADWRN.-Y ddoe ym- biliodd ainryw finteioedd o Garliaid am heddwch gyda'r Grwerinwyr.

GWRTHDARAWIAD AR YR HOOGH- LEY. CALCUTTA, DYDD SUL.- Y mae gwrth- darawiad dychrynllyd wedi cymeryd lie rhwng dwy long ar yr afon Hooghley. Suddodd y ddwy. Ni wyddis eu henwau.

CUBA. EFROG NEWYDD, DYDD GWENER.—Der- byniwyd llythyrau ynia o Cuba, yn hys- bysu fod y gwrthryfelwyr wedi llosgi tref San Jeronimo, a llofruddio y gwarchodlu, yn cynwys 200 o filwyr. Mae pentref o'r enw Mayari, yn Cuba, wedi ei ddinystrio gan lifeiriant.

CANADA. TORONTO, DYDD GWJENEB.—Mae ysbeil- iad beiddgar wedr cymeryd lie mewn un o gerbydau reilffordd y Great Western. Aeth pump dyn i mewn i'r cerbyd, rhwym- asant y swyddogion, a chymerasant ymaith 150,000 o ddoleri.

CLYDACH, CWMTiWE. W.I?GRIFFITHSl LL YFRWERTHWR ADdymuna hysbyeu y gweithir ganddo bob math o lyfirau, yn gyflawn neu yn rhanau hefyd, rhwymir llyfrau o bob math am brisoedd iael. Mae cyfhwnder o lyfrau Ysgol- Icn Sabbothol bob amser mown (took; yn nghyda Beiblau mawrion, gyda eylwadau Peter Williams, ac ereill, wedi eu rhwymo yn y modd goreu. A phm y bwriadwch brynu Peiriant Gwnio, cofiwch alw gydag ef. Gwerthlr ganddo yfPeirianau goreu rhoddir blwydiyn o smser I dalu am danynt, nes 5 per cent o ddiscount am arlan parod. 875 Goreu arf, arf dysg." PUMED GYLOHWYL LENYDDOL SILOAM, GYFEILLON. "Dydded hysbys y cynellr yr WYL uohod, dydd GWENER Y CROGLITH, 1875, dan nawdd Prif Foneddigion yr ardal. PRIF DESTYNAU. Traethodaeth- Am y Traethawd goreu ar c. Nodweddion rhyfeloedd yr Hen Destament," Gwobr lp. Is Am y traethawd goreu ar "Y cynllun effeith- iolaf i ddiwygio Cerddoriaeth y Cysegr" Gwobr 12s. Barddoniaeth — Am y Bryddest oreu ar Gideon a'i dri chau gwr," heb fed drcs 150 o linellan Gwobr XI Is. Caniadaeth—I'r C6r heb fod dan 30 mewn nifer, a gano oreu Clyw o Dduw fy liefain," o'r Gerddorfa, Rhif 10 Gwobr -07, a Chyfrol o'r Gems of Welsh Melodies, wedi ei rhwymo yn hardd, i'r Arweinydd. Eto, i'r ail oreu, copi o Songs of Wales, gan Brinley Richards, i'r Arweinydd, I'r C6r heb fod dan yr un nifer, a gano oreu yr Haf," gan Gwilym Gwent Gwobr £ 3. Llywydd—JAMES DANIEL, Ysw., Brynhyfryd A weinydd-Parch THOMAS THOMAS, Gyfeillon Beirniad- LLEW LLWYFO Am bob manylion pellach, gwel y Programme, yr:hwn fydd yn barod eibyn y cyntaf o Ragfyr, ac i'w gael gan yr Ysgrifenydd am y pris arferol. Dros y Pwyllgor, W. B. BEES, Ysgrifenydd, i91 Gyfeillon, near Pontypridd Yn awr yn barod, pris 6c., trwy'r post 6ic., OYFALAP A LLAFUR (Capital ft Labor,) GAN OYMRO GWYLLT. FOB archeblon i W. LLOYD, Swyddft'ff GWIADGAEWB, Aberdar. EISTEDDFOD A GWYL GERDDOROL WORKINGTON. CYNGHERDD mawreddog o'r 'MESSIAH,' DYDD NADOLIG. RHAG 25AXIT, 1874 EISTEDDFOD a OHYNGHERDD, Dydd Sadwrn, Rhagfyt 26aia. PRIF DESTYNAU CYSTADLEUOL Canu Corawl.—Anthem Dr. Elvy, "Arise, shine" gydag unrhyw Glee neia Part Song, lOp. Anthem, ,Jerusalem my glorious home," 3p. Llenyddol.—Traethawd ar "Ollon yr hen Gymry, yn nghyd a'r Gweddillion Derwyddol, yn Cumberland a Westmoreland," lp. 10,3. Traethawd ar "Ddylanwad Marched a Gwragedd i ddaroBtwng Meddwdod," lp. P.rJ'ddeei; ar "Olygfeydd Cumberland a Westmoreland," 153. Englyn i'r Temlwyr Da," 33. 6;h, Eaglyn i'r "Dyngarwr," 33. 6ah. Bydd yr envroglon csnlynol yn cymoryd rhan:- Soprano-:Mh'!3 BECK, o'r Royal Acadamy, (drwy guuiatacl Syr SissrndaU Bennett.) Contralto—Miss ARMSTRONG, Ysgotlacd. Tenor-Mr. BROWN. Bass Mr. METCALFE, Eglwys Gadoirlol Carlisle. W. GRIFFITHS Ysw., (Ivandor.) Mr. R PARRY, (Robyn Ddu Ery;-i.) Mr. IDRls VYCHAN. Master OWES JONES, Telynor, (mewn gwisg Gymreig), buddugol yn Eisteddfodau Cened!- aotholy Wyddgrug, Coedpoeth, a Bangor, 1873 a 1874. Gellir asel y Programme am ddwy Stamp gan yr Ysgrifenydd, Mr. D. B. WINSTONE, 900 12, Portland Square. EISTEDDFOD UNDEBOL MOUNTAIN ASH. CYNELIR yf Eisteddfod uchod y NADOLIG neaaf a't Sadwrn canlyncl. TESTYN YCHWANEGOL. Am y Cwdyn goreu. Gwobr, 5s. Beirniad y canu Mr. T. W. REES (AJaw Ddu.) Bydd y programmes yn barod ar y 14eg cy- fisol, yn cynwys yr holl destynau a'r manylion ereill angenrheidiol. ac i'w cael gan yr Ysgrif- enydd am y pris arferol. DAVID THOMAS, 852 Primrose Hill, Mountain Ash. BETHEL, CWMPARC. PTNEIIR all EISTEDDFOD FLYNYDDOL y lie uchod, GWENER Y GROGLITH, 1875. GWOBRWYIR Y Cor, heb fod dan 50 o nifer, a g*no yn oreu "DAtod mlloo Rhwymau Caethiwed," X10. Y Cor, heb fod dan 40 a nifer, a gano yn oreu "Let the hills resound," .£5. BRIRNIAID- Y Oanu-Mr. D. Bowes, Ebbw Vale. Y Traethawd ar Fat ddoniaeth, &c.-Paloh. O. Waldo James, Merthyr. Bydd y Programmes yn barod yn fur-no 903 LEWIS MILES, Yeg. EISTEDDFOD IFORAIDD ABERDAR. GAN mai yn Aberder y cynelir Cynhadledd Flvnyddol yr Undeb IfoT&idd am y flwyddyn negaf, bydd i EISTEDDFOD FAWR- EDDOG gael et chynal gan Iforlaid y Dosbarth y dydd blaenorol i'r gyahadledd, sef y LLUN cyntaf yn Gorpheraf. Bydd i'r Pwyllgor Cyffredinol gyfarfod yn CALVARIA HALL, Rhagfyr yr 2ail. Cy- hoeddir y testynau, yn nghyd a phob manylion yn fuan.-Ar ran y pwyllgor, 886 D. R. LEWIS. Oes y byd i'r iaith Gymraeg." EISTEDDFOD TRBHERSEBT. BYDDED hysbys y cyneH? yr Eisteddfod uchod yn y Public Hall, dydd GWENER Y GROGIITH, 1875. FRIF DDAKN CORAWL. I'r C6r, heb fod dan 100 o rif, a gacoyn oreu "YDaBchwa." Gwobr 30p. Bydd euwau y beirciaid a'r prif ddarnau ereill allan yn fuan. D, P. LEWIS, Ysg,, 838 6, Dumfries-st., Treherbert, TABEBWACL. MAESTEG. "OYDDED hysbya y cynelh EISTEDDFOD B yn y llo uohod dydd NADOLIG, 1874. PElF DDARN CORAWL. I'r C6r, heb fod dan 40 o rif, fa gano yn oreu Mor hawddgar yw dy bebyll," gan J, Parry (Pencerdd America.) Gwobr lOp, I'r Côr, heb fod dan 30 o rif. a gam yn oreu Tavistock" [a "Hamford," o Lyfr Tonau Ieuan Gwyllt Gwobr 2p. Bydd y programme yn bared erbyn y 14eg o Fedi, i'w gael trwy y Post ar dde-byulsd dan stamp. Beimiad y canu, y farddeniaetb, .r cyfan soddiadau, Mr D Buallt Jonee, Garth, Brych- einiog. J. ROGERS, Ygg. a36 4, Golden Terrace, Maesteg. PUMED EISTEDDFOD GADEIR- TOL PENTRE YSTBAD. BYDDED hysbys y cynelir yr EISTEDD- FOD uchod dyddlau Llun a Mawrth Pasc, 1875, mewn pabell eang a chyfleus, dan nawdd prif foreddigion Cymru, pryd y gwobr- wyir yr ymgeiswyr buddugol mewn Rhydd- iaeth, Barddociaeth, Camadaetii, a Chwareu- aetb, ac amryw bethau ereill. PRIF DESTYNAU,—TRAETHAWD. Am y Txaethawd goreu ar "Myuachlog Pen- rhys." Gwobr 5p. 5s. BARDDONIAETH. Am yr Awdl oreu ar "Anian yn ei phryd- ferthwch yn dadgan gogoniant Duw." lOp 10s. A chad air dderw. Am y gan oreu o glod, yn Gymraeg, ar fesur Difyrivch Qtvyr Harlech, i W. Rosser, Ysw., Arolygjdd Gweitbiau y Pentre. Gwobr 5p. Eto, yn Saesneg, ar fesur The Banks of the Dee. Gwobr 5p. Rhoddedig gan gyfeillion. CANIADAETH. I'r C6r heb fod dan 100 o rif, a gano yn oreu "Why my soul art thou so vexed," (an o ddarn- au y Crystal Palace am 1875 ) Gwobr 40p. A Metronome, Bxlon, a Chromatic Pitchfork i'r Arweinydd. I'r COr o'r un gynullefdfa, ddim din 50 o rif, a gano yn oreu "Yr Arglwydd yw fy MugaU," gan Pencerdd America. Gwobr 20p. I'r C6r o'r un gynulleldfa, heb fod dan 30 o rif, na enillcdd drvg lDp a gano yn oreu I I Deffro, Arglwydd, o'r Cerddor Cymreig, rhif y 3ydd. Gwobr lOp. CHWAREUAETH AR Y DELYN. I'r gwryw Don'.r fenyw a chwareno yn orea dair o Alawou Cymreig, sef "Gwesith Gwyn," "Codiad yr Ehedydd," a'r Bardd yn ei Awen," yn nghyds'r Variations ar y delyn deir-rhos (Tiiple Harp ) Gwobr 5p 5s., rhoddedlg gin I. Da vies, Ysw., Meddyg Gweithiau y Pentre. I'r gwryw neu'r fonyw a chwareuo yn oreu tr y Delyn Drcedawl (Pedal Harp,) yr Alawon Penrhaw," Serch Hadol," a Merch Megar,' yn nghyda'r Variations. Gwobr 5p 5s., rhodd- edig gan I. Davis, Ysw., Meddyg. Beirniaid y Telynau a'r Ganiadaetb, J. Parry, Ysw., (Pencerdd America); Dr. W. F. Frost, a Mr. R. Roes (Eos Morlais.) Beirniad y Traethodsu, y Farddoniaeth, a'r Adroddiadao, &o., y PaTch. E. Gurnos Jones, Talsarn, Arweinydd, R. Daviea, Ysw., (Mynyddog.) Pianht. D. Bowen, Yaw., Dowlais. Ceir pob manylion pellach ar y programme, yr hwn fydd yn bared erbyn y laf o DlAChwedd, ac i'w gael oddiwrth yr Ysgrifenyddlon, am y pris arferol. DANIEL RODERICK, (Morleiafryn), 4, Stone Row, v D. R. THOMAS, Glonview Cottage, l 869 Pentre Ye trad, Pontypridd. WANTED, AT CHRISTMA CERTIFICATED TEACHER for the Der- weLt Tinplata Works Mixed School, Workington. Abstainer preferred. State terms, age, married or single, musical qualifi- cations, &c., to W. GRIFFITHS, Esq., Workington. Cumber- land. 906 PUBLIC HALL, TREHEBBERT. BYDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD -0 FAWREDDOG yn y Neuadd uchod, dydd Gwener y Groglith, 1875, tan cawdd rhai o brif foneddigion yr ardal, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn canu, adrodd, areithio, chwareu, &c. Treithawd Am y treithawd goreu ar Ddylanwad Meddwl ar Fttter. Gwobr,.£2 2s. Barddoniaeth: Am y bryddest oren ar y "N ewyn diwoddaf yn Iudia, yn nghyd ag ymdrechion canmoiadwy pobl Lloegr i ddiwallu y dyoddefwyr." Gwobr, X2 2a. Caniadaeth: I'r cor, hel fod dan cant mewn rhif, a garo yn oreu Y danchwa, gan Alaw Ddn. i'w ch&el gan I. Jones, Trtherbert. Gwobr, .£30, a chadair gwerth 3p. 3s i'r arweinydd. I'r cor o'r un gynulleldfa heb fed tan 40 o rif, a gano yu oreu Mor hawddgar yw dy beb- yll," gan J. Parry. Gwobr, JEI5. I'r paiti 6 wrywod, heb fed dan 16 mown rhif, a gano yn oreu Comrades in arms." gwobr, X4 4s. I'r cor o blant, heb fod dan 30 mewn rhifn., gano yn oreu, "Y plentyn hardd" o'r Gerddorfa. Gwobr, £ 2. Beirniad y Ganiadaeth, Sfc., — J. PARRY, Ysw., Aberystwith. Beirniad y Treithawd, Arweinydd, Sfc., — MYNYDDOG. Accompanist,—Miss BELL MORGAN, Treher- bert. Bydd y programme, ya cynwys pob manylion, yn bared ac i w gael gan yr ysgrifenydd, ar y laf o Dachwedd, am dri llythyrnod dimai. D. P. LEWIS, 1 888 6, Dumfries-street, Treherbert, EISTEDDFOD IFORAIDD. BYDDED hysbys y cynelir yr Eisteddfod uohod yn Ystafell y ROCK INN, Pont- lotyn, ger Rhymni, Rhagfyr 26iin, 1874, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, a Cherddoriaeth. PRIF DESTYNAU. Am y Traethawd goreu ar Hawliau dyn fel aelod o gymdeithas wladol." Gwobr XI. I'r Côr, heb fod dan 40 o rif, a gano yn oreu Y Fordaith." Gwobr..E5. Testyn Ychwnnegol.—Pryddest ar "Gynhauaf toreitniog 1874" Gwobr, £ ynghyd a chad- air hyfryd i eiatedd Arni. Am bob many lion pellach, gwel y programme yrhwn ellir gael gan yr ysgrifenydd am gein- og; trwy y post, ceiniog a dimai. 882 DAVID JAMES, 68,Forge sticet, Rhymni. Yn y tvjsg, ac a gyhoeddir gn juan, Pris Swllf. GOMER JONES O'R HfeNBAKT: OEF RHAMANT er egluro rhai o brif nod- weddau ac Erferion v Cymry, (cystadleuol yn Eisteddfod Frelniol Bangor,) gan Mr. JOHN D. THOAT, S. (Scion,) awdwr ''Addfwynder yn Gorohfygi." BARN MATHETES AM DANO. "Darllensiis 'GOMER JONES O'R HENBANT* yn ofalus mewn ysgrifon, a thefais lawer o fodd- lonrwydd a mwynhad yn y gorchwyl. Y m!1o'r ialth yn goeth, yr arddull yn ystwyth a swynol, a'r syuiadau yn gyftddas iawni It S Ji y darllen- ydd. Dengys y ffiilh gysurus o fod un o'r 'dosbarth gwolthiol' wedi cyrsyrchu gwaith mor ddyddorol a hwn, o dan yr arfantelsion mawrion sydd yn perthyn i'w gylch, nas gall anhawsderau poetus rwystrodyn o allu ao ymroddiad i sicrhaa iddo ei hun saflo anrhydedd U3 yn mhlith enwog- ion lleayddiaeth a moes. Os bydd cylchrediid y Ilyfr yn gyhrhl i'w dellyDgiod, eaiff yr ys- grifenydd fwy nag y mae awdwyr Cymreig yn dderbyn yn gyffredin, sef tal teUwng am ei lafar. Yr wyf 'ar air a ehydwyb. d,' yn ci gymeradwyo isylwachefnogaeth ymarferol p'eldwyr rhinwedd a ohrefydd yn y Dywyso_,zaeth. "-M,&-TziwrFs. Anfoser archebton at 3 r awdwr, 28, Carno street, Rhymney; neu at Mr. G. J. Jacobs, Printer, Rhymney. 902 Tra mdr tra Brython.' <Hub Dduw, htb ddim. Calcn wrih galcn.' Mewn andtb Bfne grym. SCIWEN, GEB CASTELLNEDD. BYDDED byebys y cynelir EISTEDDFOD B fawreddog yn y llo uchod y NADLIG, Rbagfyr 25aic, 1874, pryd y gwobrwyir yr ym. geiswyr bnddtigol mtwn rbyddiacth, baiddon- iaotb, caniadaeth, adreddiadaeth, &c. TRAETHAWD. Am y Traethawd goreu ar Hanes Sclwen 0'1 dechreuad hyd yn awr gwobr, 15s. BARDDONIAE rH. Am y Falwaad oreu i'r diwjddar John Lloyd, ddim drcs 100 llineil; gwobr, 'Zp. CANIADAETH. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn tiftr, a gaco yn oren "Fy Ngwlad," gan J. Thomas Rhif 54 a 55 o'r Ùrddor Cy- mreig; gwobr, 12p, a chyfrol o'r Gems of Welsh Melodies wedi ei rhwymo yn hardd i'r arwein. ydd, gwerth 12s 6o. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fed dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu "Mao Rhew-wynt y Gauaf," gan J. Thomas, Rhif 129 o'r Cerddor Cymreig; gwobr, 3p. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fed dan 30 mown nifer. a gano yn oreu "Glan Rhondda," Rhif teb ,r Ycliwanegiad, IJyfr tonau cynull- eidfaol Ieuan Gwyllt; gwobr, 2p. Bydd y programm i yn barod erbyn y laf o Fedi, yn cynwys y gweddJll o'r testynau, ac i'w gael gan yr ysgrlfenyddicn trwy y Post am ddau stamp celniog. D.S.-Y i hosanau a'r cyfansoddiadaubaddug- ol i fod yn eiddo y Pwyllgor. Beirniaid: y Ganiadaeth, Mr. D. YORATH (Eos Hafod); y Farddoniaeth, Mr. R. MORGAN Rhydderch ab Morgan.) WILLIAM RlCHARrS, LEWIS JONES (Llsw Llwyd), 819 Frar cig-street. Sciwen. TYNEWYDD, LLANBDI, GEB POKT ABDUL AIS. CYNHELIR Eisteddfod yn y lie uchod dydd Sadwrn, Rhagfyr 26sdn, 1874, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn rhyddiaeth, barddoniaeth, adroddiadau, achan- iadaeth, &c. PRIF DDARN CORAWL. "Fel y Brefa'r Hydd," o'r Gerddorfa. • gwobr 3p., a biton hardd i'r Arweinydd. Beirniad y rhyddiaeth a'r adroddiadau Y Parch. T. James, (Iago Ddu), Pontardulais; y farddoDiaeth, Mr. Thomas Howells, (Hywel Cynon), Aberaman; y ganiadaeth, Mr. D. Howells, (Gwynalaw), Aberaman. Am y manylion pellach gwel y programme, yr hwn ellir gael gan yr Ysgrifenydd, am geiniog; trwy y Post, ceiniog a dimai. WM, DAVIES, (Glan Gwilly), Ysg. 871 Pontardulais,