Y Gwladgarwr

Clywsom fod gwledd 1 gael el chynal y Nadolig yn ymyl Oastell y Nos, mewn pabell eang a chyfls^s, pryd y bydd yn bxesenol Mabonwyson, Goronwy y Mail, Samson, Vul- can Fardd, Oaradog, John Jones y Felin Wen, a Twrch Oynon. Arlwyir y w'edd ran loan Iago, a llywydd'r gan Dewi Wyn o Es3yllt a Morgrugyn Gwent. Ni roddir derbynlad 1 neb i'r wledd cs na fydd ganddo docyn yn profi ei fod yn ddyn, yn mhob ystyr o'r gafr. Cafodd eich gohebydd wahoddiad i fol yn bresenol, a bwrlada draddodl araeth ar destyn pwyslg, sef Gostynglad pris y Clg. Bvdd yno luaws o felrdd o Dde a Qogledd, a'r Gilfach Goch. Un o'r pynciau fydd dan sylw yn fwyaf nelllduol ydyw y man eisteddfodau a'r ffordd fwyaf effeithlol i'w lladd, er ffarfio eisteddfodau tebyg i'r hen rai a gynelid yn Nhreoynon, Caerdydd, y Fennt, a manau ereill yn y De. Y rhyfel nesaf a gawn fydd rhyfel y cenedl- aethau, cydrhwng y dynion gwynion a'r Neg- roald yn yr Ameiig. Dywed y cyfarwydd fod yr olaf yn camaxfer y rhyddid a enillwyd iddo yn y rhyfel cartrafol, ag y myn fod yn ben- aeth ar y. dyn gwyn. Buom unwaith yn coleddu syniadau eithafol ar bwnc rhyddid y dyn du, ond mae yn eithaf amlwg heddyw y buasai yn well i'r byd fod heb wneyd y dru- garedd a wnaed. Mae estyn rhagorfrefntlau i ddycion na wyddant cut i'w harfer yn gam dybryd, ac yn nlwed cyffredinol i gymdeithas. Nid dymunol chwaith gweled y croenddu yn ymgymysgu a'r bobl wynlon, Olid na ddaw rhywun a'l ddwrn arnom am y sylwadau uchod, os felly, I fyny aed y faneg.—Yr eiddoch, NAI IRREN DDYIINWR

SEFYLLFA Y GWEITHFEYDD HAIARN. Mercher cyn y diweddaf, yn Nghaerdydd, cynaliwyd cyfarfod pwyslg o gynrychiolwyr gweithwyr haiam Deheudlr Cymru, i ystyrled y rhybudd presenol. Dechreuodd y cyfarfod am ddau o'r gloch yn y prydnawn, pan ym- gasglodd yn nghyd nifer lluosog o gynrychiol- wyr, yn eu plith Mri Kane ac Accott. Yn ystod y cyfarfod gwnaethpwyd cydmaxiaeth rhwng y prleoedd geic am wneuthur halarn yn Ngogledd Lloegr ar pxisoedd geir yn Neheu- dir Cymru am yr un gwalth yr oedd yn debyg i hyn Deheudir Cymru.—Ionawr, 1873, am bydlo halarn cyfEredin, 8a. y dunell; Iocawr, 1874, am yr un fath gwaith, 83. y dunell; yn bre- senol, am yr un fath gwaith, 6s. 6c. y dunell. Qogledd Lloegr.-Ionawr, 1873, am bydlo haiarn cyffredln, 13s. 3c y dunell; Ionawr, 1874, (ar ol gostyngiad o 7i y cant) am yr un fath gwaith, 12s. 6e. j yn bresenol, am yr un fath gwaith, 10a. 9c. y dunelL Oddiwzth yr uchod gwelir fod y gwelthlwr yn Ngogledd Lloegr yn derbyn rhyw 4s. 3s. y duuell yn fwy na'i frawd yn Neheudlr Cymru. Er mwyn gosod pethau yn eu goleu priodol dylem ddweyd fod y pydler yn Ngog- ledd Lloegr yn gweithlo chwech can pwys ar ugain mewn un diwrnod, neu un "turn," am yr hyn y derbynla 13s. Yn Neheudir Oymru gwneir deg cant pwys ar ugain o haiarn mewn un "turn," am yr hyn y derbynia 9s, 4c., dengys hyn wahanlaeth o 3s. 8j. y dunell, neu 15 y cant. Ar ddiwedd y cyfarfod pastwyd amryw benderfyniadau yn condemnio ymddygiaa y ewelthwyr hyny oeddynt wedi cefnu ar yr Undeb pan oedd mwyaf o angen am eu hym- lyniad.

CYFARFOD Y GWEITHWYR HAIARN YN MERTHYR. Dydd Llun diweddaf cynaliwyd cyfarfod mawr yn y Farmer's Arms, o weithwyr Dow- lais, Gyfarthfa, a Plymouth. Ni chanlateid i'r cyhoedd na chynrychiolwyr y wasg fod yn bresenol; ond clywsom wedi hyny mai swm y panderfyniadau oedd fel y canlyn. 1. "Fod y cyfarfod hwn yn eadarnhau y penderfynlad a basiwyd yn y cyfarfod misol diweddaf i gau allan o'r Undeb y mwnwyr hyny ydyct yn gweithio yn Nghyfarthfa." 2. "Fod y eyfarfod hwn yn condemnio ym. ddyglad y personau hyny yn Dowlala a aethant I weithlo heb yn gyntaf ymgynghotl a'n cyd- welthwyr." 3. Fod y cyfarfod hwn yn anog y glowyr allant wellhau eu hamgylchiadau drwy symud o'r gymydogaefch i nneuthur hyny." 4. cc Bin bod yn gosod ein hymddiried cad- arnaf yn Undeb y Glowyr; ac yn rhwymo ein hunain i ddyblu ein hymdrechion yn y dyfodol 1 dalu ein cyfraniadau a phob gofynlon ereill a wneir gan yr Undeb." 5. Yn mam y cyfarfod hwn, gwelt fyddal gweithio yn y blaen hyd nes y cwblhelr y trefnladau ihwng y glowyr yx wythnos hon." Yroedd teimlad y cyfarfod yn frwdfrydig acunbydoL Yr oedd Mr. Connick yn orea- eol, a thraddododdariketh faith ar y sefyllfa.

FOUNDRY GLANCiNON, ABERDAR. Yr oedd gweithwyr y Foundry uchod- wedi derbyn rhybydd o oatyngiad prfs, yr hwn a derfynodd dydd Sadwrn diweddaf, Gwrthododd y dwylaw weithlo ar y telerau o gynygiad gan Hr. WIQiami, perchenog y gwaith. Dydd Mawrth, penodwyd MMyw ali gweithwyr yn gynrychiolwyr I fynedl KYU duad a Mr. Wtiliuni, a Uwyddaiant gael ganddo I dynu yn ol y rhybydd. Dydd Meidier, dychweiodd y gweithwyr yn ol at eafOobftryltoB ar yr pien delevau, to felly, tetanoid yv annhydw«l«di»d fn foddlqiol janb mi TTflT — A .l

LLOFFION O'R LLAN. J>AMWAIK AK«EUOL. — Oyfwfyddodd y bo WaHom Walton ri AitweM yn bar aaxqngwylUdiwy AdfM laa dlwedd^L &n2kHrriwa yn hyteaeh bn yn pvM«|>l(u yn Naoty^o 4>o« bum' mlynedd ar hngab, ond wedi y strike ddlweddaf, daeth at el frawd i'r Llan, ao i welthio ei alwedigaeth fel baller yn ngwaith alean yr Hen Gastell. Rywaut, dydd Iau, cafodd waegfa ao yslgdod angeuol rhwng dwy ivaggon yn ei arffed, ao a derfynodd nos Wener yn ei farwolaeth Yr oedd yn ddyn a fawr berchid fel gweithtwir a chymwynaswr er pan yn y lie, ao felly y deallwn am dano yn ardal Nantyglo. Nid oedd ond 55 oed

AS IT OUGHT TO BE. "I Tisited" writes Dr. HASSALL, "Afettrt. Sorniman's Warehouse, and took samples of Tea ready for consignment to their AGENTS,& on analysia I found them PURE, & of superior quality." If At the Docks, I took samples of Borniman', Teas, which I analyzed, & found PURE; the quality being equally satisfactory." I purchased Packets from 'Agents for Ilorniman's Tea,' the contents I find correspond in PURITY and excellence of quality, with the tea I obtained from their stock at the Docks." 3,248 AGENTS-— Chemists, Confectioners, '0.

GOHEBIAETH 0 L'ERPWL. NODIADATJ CYPFEEDINOL.—Os ydym i gymeryd barn bersonol ambell i ohebydd sydd yn meddwl tipyn am dano el hun yn rhai o'r cydwythnosolion, rhaid ymysgwyd o'r llwch, gan ymwneyd & phethau a fyddo yn weith sylw y darllenydd. Wei, yn hytrach na threulio amser i adrodd hanes oyfarfodydd lleol a gynelir yn awr ao eil- walth gan wahanol gymdeithasau, ni ymos- odwn o ddifrif ar bwnc y dydd, sef masnach y wlad yn at gwahanol agweddau. Oymylog ydyw pathau ar y goreu, a dim llawer o obaith gwelllant yn fuan lawn. Gallem feddirl with edrych ar farohnad yr haiarn fod y datfodedigaeth wedi ymaflyd yn ei chyfansoddiad, oblegid prin iawn y gellir gweled ynddi un math o fywyd, a phob path o gwmpaa fel pe wedi sefyll yn hollol. Myn rhal ddadleu fod rhwysgedd yr amser aeth heibio wedi gorlethu trafnidlaeth yr haiarn, gan I bethau gyrhaedd y fath eithafion. Mae yn slcr fod rhywbeth wedi effelthio yn drwm nes dwyn y oyfan i sefyll braldd yn hollol ddifywyd. Gallem dybio ar drolon mal ystryw y meiatradoedd ydyw yr achoa o'r amryfusedd presenol; ond eto pan ystyr- iom y mater, mae yn amlwgddtgon fod y marweidd-dra wedloael el achosl gan gyatadl- euaeth a fodola rhwng y wlad hon a gwled- ydd y cyfandir. Fe redodd prls llafur i bwynt uchel yn y wlad hon, fel nad oedd dim i'w wneyd ond oodi yr halarn yn y fatchnad; ac yn y cyfwng hwn, wele haiarn-weithwyr Belgium a manau erelll yn cael eu traed i lawr yn y fatchnad; ac oherwydd iselder cyflog y gwelthiwr yn y wlad hono, maent yn allucg i gynyg yr haiarn am lai o brls nag haiarn Lloegr. Gwell fuasal i Cymru a Lloegr fod heb y cynhyrfiadau diweddar, er mwyn masnach, oblegid y mae yn eithaf amlwg heddyw fod y gorwyllteda eithaf ol wedi effe'thio yn nlweidlol i felstr a gweith- iwr. Fe wyr y darllenydd yn eithaf da un- walth y collir rhedfa y farchnad haiarn a glo, mal cryn bwnc ydyw adenill y oyfryw yn ol i'w safle gyntefig. Pan goiodd cyfiogau, fe gododd prls ymborth a dillad ond heddyw, pan ofltyngir y cyflogau, araf i&wn y daw ein masnachwyr yn mlaen I ostwbg prls y bwyd a'r dillad. Nid y dosbaith gweithtol sydd yn enill oddiwrth y codlad yn y cyflog, ond y masnachwyr Er fod y. blawd a'r caws, a gwahanol bethau ereUl, wedi eu dwyn i'r ystordy pan oedd marchnad ymborth yn isel, thaid codi dwy gelniog mewn pob peth, pan godir cyflogy gweithiwr gelolog neu laL Gwell i felstr a gwelthlwr weled pethau yn rhedeg ewis rheolaidd, a dim llawer o godi a gostwng, am nad yw cynhyrfiadau yn effelthio daioni cyffredlnol i'r byd. Mynych y clywir dynion yn slarad fod y dosbarth gweithlol yn ymwneyd gormod &'r dafam, a bod y tafarn- wyr yn dyfod yij gyfoethog trwy hyny. Gall fod gormod o wirionedd yn y sylw uchod ond eto, ni gawn fod dosbaithiadau erelll yn elwa yn annghyfiawn ar lafur y gwelthwyr trwy godi gorbris am angenrheidiau bywyd, megys bwyd a diUad. Onid oes rhai cigydd- Ion rn ein gwlad wadi elwa cyfoeth o fewn cof elch gohebydd, ac erbyn heddyw yn annlbynoL Mae y chwyldroad presenol yn brawf diamheuol fod crogbris wedi el dalu am gigoedd yr amser aeth heibio, cyn y gall dyn- ion ddyfod yn miaen yn awr mewn gwahanol barthan a gwerthu clg yn ol pump a chwech chelniog y pwys. Gwn y bydd y sylwadau hyn yn halen ar groen llawer un. a byddant yn mwmlan fy mod yn ymyraetn fi phethau na pheithyn i mi. Boed felly, ni bydd fy sytwadau yn llai gweithfawr i'r sawl aydd yn deall rhediad hanesiaeth a chwis y byd. Byddai cyfundrefn a unffiirfiaeth yn well Yr gweithwyr na'r mynych gynhyzfiadau a gymer le yn awr ac eilwaith. Fe ddaw y dydd ond odid pan gydnebydd pawb y priodoldeb a chysondeb y sylwadau, a Uawer o rai cyffelyb, a ymddengys o bryd i'w gilydd ar ddalenau y Gwladgarwr. Cyn T ceir cysondeb masnachol yn ein gwlad, rnaia cael gwell dealltwrlaeth rhwng melstr a gweithiwr, a therfynu pob ymrafaelion wrth reol auraidd cyfiafareddliad. MJISNACH Y MoB.—Mae y marwddd-dza masnachol wedi dylanwadu yn niweidiol ar gyflogau y peirianwyr aydd yn rhedeg ager- longau rhwnc Le'rpwl n gwtjhanol boithladd- oedd y gorllewj^. Gktstyngk hwy yn ol graddau y swydd^ 4 daw yn btint y mis o «)ll6d i'r Iselat Axhoslr h}n yn beaaf gan teOtad ymfndiaeth, a'r prls Istl a godir am glttdo ymfudwnr dros y Waqpdd Er sftd yw y Pili: ond tab punt an gludiad yn y trydydd doabarth, fe ddaw rhal yn dwgon gwyneb-galed i ofyn am dai^> yn is na hyny. Hyn sydd alec, nad nr t wi» a ndir vn fan* senol yn tain am y <mfer& a'r waul o carlo ymfudwyi droa y WMjrdd. Rhaid iddynt ostwng y cyfiogau, neu ynte roi heibio rhedeg y llongau ond tybiant mai gwell cymeryd y cwrs uchod na tharo masnachaeth yn ei phen, trwy atal trafnidlaeth y mor. Y mae y gwahanol beirlandal o gylch y dref yn lleihau nifer y gwelthwyr wrth yr ugeinlau, am nad oes ganddynt archebion, yr hyn a brawf fod amser sobr yn ymyl; oblegid heb walth, nid oes lie gan y gweithiwr i edrych am gynal- iaeth. Y mae pob path wedi cyrhaedd pwynt elthafol, ac fel pe wedi taro yn erbyn y graig. Rhaid gwrthwelthio yn erbyn y llif, cyn y dygir pethau yn ol i'r CWIS rheolaidd i redeg yn llyfn fel cynt. Cyn yr adenilUr y trefn- iant masnachol, rhaid i'r gwahanol gwmnlau a berchenogant yr amrywlol linel au o ager- longau ail-ymffurfio er codi safon trcsglwydd- lad nwyddau a drawsgludir dros y Werydd, a chyda hyny godi prls cludiad ymfudwyr. Mae yn anmboslbl i'r farchnad dala wrth gludc tunell o nwyddau am haner coron neu drl swllt am y pwilder o dros dalr mil o fill- diroedd. Pe cymorem amcan-gyfrif fod y pellder o Le'rpwl 1 Efrog Newydd ya datr mil a dau cant o filldixoedd, ni gawn allan. fod y cludiad presenol, a"f tilr punt y pen am gludo ymfudwr, yn chwe' twllt ac wyth celn- log o dan ffyrling y filldlr. Dengys y cyfrff hyn nad yw cludiad y mor ya cyrhaedd y bedwaredd ran o'r pils a godir ar y rhellffyrdd, er fod treullau y blaenaf yn llawer mwy na'r olaf; ac yn lie gostynglad ar y rheilffyrJd, mae y prls wedi codi yn ddiweddar, am fod y Llywodraeth wedi gosod treth newydd ar deithwyr y trydydd dosbaxth. 1I:e ein gwlad mewn pmtleth masnachol, fel nad oes llewyrch ar ddim, a'r pwnc mawr ydyw cut y ceir gwared o'r anghonfil brwnt, fel y gellir gwastadhau yr annrhefo, a chad trafnidlaeth yn ei gwahanol ganghenau i redeg fel arfer yn y CWIS priodol. Cymylog, tywyll, a digalon ydyw pob peth yn chref a gwlad; ond go- beithlo na phery y tywyllwch yn hir, ond y tyr gwawr oleuwen yn fuan, gan ddwyn gyda hi lwyddiant masnachol y ddau tu i'r Wer- ydd, fel y caffo meibion a merched dynion fyw mewn heddwch a llawenydd ar y ddaear heb neb yn byw mewn angen a thlodi, os bydd yn dewls gwneyd rhywbeth am ei gy aliaetn.—Yn fach, ddarllenydd, medd yr elddot, CYMRO GWYLLT.

Ll?frau Cyhoeddedig ac ar werth gan HUGS: JONES, Wyddgrug. JS S. C» Esboniad Beirniadol ar yr Hen Des- tament a'r Newydd, gan y Parch. O. Jones 0 16 0 Y Pregethwr; sef casgliad o Bre- gethau ar wahanol destynau gan y di- weddar Barchn. John Elias, John Jones, TaJsarn, Henry Rees, &c., &c. 0 6 0 Esboniad ar Lyfr y Diarhebion (y drydedd til), gan y Parch. John Davies, Nerquis, gyda Darlun 0 0 6 Traethawd ar y Bod o Dduw a'i Bri- odoliaethau, gan y Parch. Stephen Charnock, B.D. 0 6 0 Golwg Gryno ar Grefydd naturiol a d&tguddiedig. 0 9 0 Traethawd ar Ragluniaeth Dwyfol 0 3 0 Hanes yr luddewon 0 3 C Esboniad Richard Jones, o'r Wern, arGen.—Lef.0 2 < Allwedd Ddirgel y Nefoedd, gan T. Brookes .0 2 Traethawd ar Undeb yr Eglwys a'r Wladwriaeth, gan Baptist Noel, A.C. 0 2 Llyfr at anfon cyfrifon i Gyfarfod- ydd Yegolion — — 0 2 Darlithiau i Blant, gan y Parch. John Todd 0 1 Fy Chwaer; sef Conant am Miss Jones, Cefn-y-Gader ger Wyddgrug, gan Glan Alun ..016 Caneuon ar Destynau Crefyddol a Moesol, gan y Parch. Roger Edwards 0 1 6 Thirza; neu hanes hynod am ddy- chweliad Iuddewes ieuanc a'i Thad i Ffydd Crist .00"* Esther; sef Cy £ ansoddiadBardd«»- ol, gan Glan Alun 0 0 6 Y Cyfeiriadur YsgrythyroI. at was- anaeth yr Ysgolion Sabbothol 0 0 Gras a Ffydd; sef Pregeth gan Dr. Candish, gyda Rhaglith gan Dr. Ed- wards, Bala ..004 Llwybrau Nefol; neu Hyfforddiad- an i'r Credadvn 0 0 2 Y Ddwy Ffordd; sef Dadl ar Paun ywyroreu 0 0 S Craig y Fam; sef Hanesyn gan Todd 0 0 2 Ar werth hefyd gan Mri. Hughes ai Fabt Wrexham. D.S.—Anfonir gwerth SwUt ac uchod drwy y Post ar dderbyniad eu gwerth mewn Postage Stamps. 856

o gb. yw Cymru gyd." EISTEDDFOD LLANFABON. "D YDDED hysbys y oynellr yr EISTEDD- D FOD uchod Ionawr laf, 1875, pryd y gwobrwyir y buddugwyr ar y testynau ^can- lynol: I I g6r heb fod dan 40 o rif, a gano yn oreu Datod mae rhwymau caethiwed," gan John Thomas, Blaenanerch, (gwel y Cerddor, Rhif 31 a 32.) Gwobr £6, a chadair hardd i'r ar- weinydd. I gdr heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu "Their sound is gone out," o'r Messiah. Gwobr j63, a chwpan arian i'r arweinydd gwerthjB3 3s., rhoddedig gan Mr. J. Morgans, White Hart Inn. I gdr o blant heb fod dan 20 o rif, ac heb fod dros 16 oed, a gano yn oreu Nis rhoddwn fyny'r Beibl," o Gor y Plaint. Gwobr Al, a chopi o Songs of Wales, gan Brinley Richards, i'r arweiaydd. Caaiateir iwyth mewn oed ganu. Hysbysir enwauy beirniad a'r llywydd yn y progammes, yn nghyd a'r holl fanylion, yr hwn a gyhoeddir yn fuan, ac i'w oael gan yr 18- grifenydd am geiniog yr un; trwy y post, cein- fog a dimal M. JBNKIMS, 818 Quaker's Yard, near Pontypridd. IMPORTANT TO THE BLZO I ..¡ B. WILLIAMS :J VI "DEGS respectfuHy to Inform his numerous D Friends and supporters In Aberdare and the Vicinity, that he has a large and well- selected Stock of WINTER CLOTHS, of first- rate quality, at his disposalf and he is prepared to supply Suits of every sort at the lowest possible prices; redndtng the prices of gar- ments to meet the presencrate of wages earned by the labouring classes of the ^community. No Machine used. An early inspection is invited. Note the Address— 879 B. Williams, 6, Wind-street, Aberdare. XTERVOUS and PHYSIOAL DEBKJTY. N Resulting fton Mnron or sigr other oause, not is ta-eated by Qttaek# tofth mineral poisons and ooloared water, but effeotoally OBM4 by aswttttdUc^l successful mode of treatment, dlsoovered By tts advertiser wba after many years of extreme snSnbgim oom- pletely restored to aonnd health. Prompted by feellfgs of hnswBltfv he .ipabet known meiaos by whleh every sufferer Is enabled Or oure himself peirfeotly and at the least; possib!' oos^ wltbiiat lMtvingreoourse fto adrertinng em> plres or thcdr vaunted nestrumi. ^HeWiHteha^cN&w^rarff ftejpto^ulwe 4o!» £ o."W854 11