Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
RWRDD Y GOLYGYDD.
RWRDD Y GOLYGYDD. UN IEUANC.—Ymddemjrys y feirniadaéth yn ein .^nesaf. • BOWEN.—Diolch am ddanfon yrhanes. Eiddd Srall wedi ei gysodi pan Qderbyniwyd eich ys- -grif.' ANEIICHTAD DIFKIVOL."— Dymuna Ymofynydd jybod gan Mr. Bowen, Merthyr, a ddarfu iddo ddanfon copi o'r anerchiad i'w ddarllen yn ■Nghapel Gibea, Brynaman. Ymddengys na 7duarllenwyd mo hono, ac fod rhai yn beio yr awdurdodau egbvysig am hyny. "• WILLIAMS.—irr ydym yn methu deongli eich Uawysgrif. Eisteddfod Cefmnawr, Guilelimiis, Darllenwr, E. M. Jones (Caer- fyrddin), Carwr Cysondeb, Northman, Cartad- ^.fab, D. Young, I). Llewellyn. ein nesaf.—Iwrchyn, Yr Ehedydd, Un or lie, Idwal, Un am wybod, Cerddor, Cystadleuydd, Vlolincelloist, a Hywel Cynon. '*)-
Y TEITL " PARCHEDIG."'
Y TEITL PARCHEDIG." Hid yw claddedigaeth. merch fechan i ^sinidog Ymaei lduol ond amgylchiad t, digon anhyilod ynddo ei hun; ond ,y mae fiDab^ll amgylchiad anhynod yn esgor *'eithiau ar y canlyniadau mwyaf pwysig, y mae enghraifft nodedig o hynyma ein bron ar hyn o bryd. Ogylch "lwyddyn a haner yn ol fe gladdwyd lberch fechanyn mynwent Eglwys Owston Perry-meroh y Parch. H. Keet, yr hwn d weinidog parchus o'r corff mawr eglevaidd. Yn mhen ychydig amser darfll i'r gwr da a dawiol godi careg bedd ^WchJben ei anwyl ymadawedig blentyn, ac y beddgolofn desgrifid hi fel "meroh i^angaf y Parch. H. Keet, Gweinidog wealeyaidd." Yr oedd hyn yn ormod i taerv88 eiddilion Vicar Owston Ferry, ac ete a waharddodd gerfio y gair "Parchedig" ar y golofn, ac mewn canlyniad i hyny fe *^ystrwyd y gwaith am dymhor. Er ttiWyn cad^rnhau ei sefyllfa apeliodd y *:tear bach ei enaid at Ganghellydd yr yr Esgob, ac at Ddeon yr TJchlys. Eisteddodd y tri wyi- tirddasol yn mewn difrifolrwydd uwchben y cWest- ~7 cwestiwn, Pa un a oedd Hawl gan Weinidog Ymneillduol i'r 5(% ai nad oedd—a chydolygasant nad oedd y gyfryw hawl ganddo, a chadarn- Jjfyyd y Yicar yn • ei benderfyniad. *ewnlai y Yicar grbyn hyn fod achos y Chydlawenychai clerigwyr ^Uch-wy sig ef am ei wroldeb a'i orchestwaith. Oftd y mae ysbryd Wesley yn gystal ag Wesley yn parhau yn fywiol a nerthol y Corff Wesleyaidd, a theimlodd pob ^Weinidog a phob aelod o'r Corff hwnw eu un ac oil wedi cael insult personol: *e yn ychwanegol at hyn, ymgododd holl *«nwadau Ymneillduol y Deyrnas mewn yaymdeimlad a hwynt. Nid gwerth y y tertl *i Parchedig" a gynhyrfodd y Qilad cyffredinol hwn—nid hyny ddim; n(l ymsyniad cyfiawn-ddigofus o haer- llugrWYdq y clerigwyr ae o'u harfer An- o "edrych i lawr ar ^einidogion ag sydd, a dyweyd y lleiaf, gwneyd llawn cymaint dros grefydd ag Wnant hwy. Olynwyr yr Apostolion yn Nid oes dim yn y Testament Newydd u«?. plain loan, plain Pedr, weithiau > lnaon Pedr," ie, weithiau "Simon mab j°Qa:"—dim ond plain Paul! Yn awr, Qiae gan y Wesleyaid dewrion nid yn W8/dig°n 0 ysbryd> ond digon o gyfoeth j*ya, i ymladd ag hyd yn nod Eglwys jjlQegr trwy ho!l lysoedd y wlad i fynu at a^Uchaf oil; ac i'r llys uchaf yr aed, gan J^uo oddiwrth farniad Deon yr Uchlys at Arglwydd Ganghellydd Prydaiii Fawr, §yd-arglwyddi o'r cyfrin-gynghor. Ac, ^bydedd oesol i'r arglwyddi urddasol, ^erfynasant fod Hawl gan Mr. Keet, teitl Gweinidog Ymneillduol, i'r jtl o "Reverend" o flaen eu henwau. ydyw addef fod arglwyddi Prydain wedi'r cwbl, yn dangos llawer o ^Wyr da pan fo barn y eyhoedd a ilais Y XJOA y*n d%on a™lwg ac yn ddigon Petderfynol. Gorchwyl caled o'r caletaf oe(ld pasio y Reform Bill," 4ddsefydliad Eglwys Sefydledig yr Iwer- Hj. Q» a'r Balot; ond ildiasant ar bob w J honynt pan y gwelsant fod y Bobl jjhollol benderfynol. Nis gellir cyd- ^yr achos dan sylw a'r mesurafu ri°n 0 ran pwysigrwydd; ac mae pwysigrwydd ynddo, pan °»m cryfion y Bendefig- Qa?? u cydymdeimlad drwy'r oesoedd ag J* Sefydledig. Ond, *kan °ddiwrth yr ystyriaethau hyn, rhesymau mewnol yn yr achos ag ddigonol i argyhoeddi eu ^diaethau o haw1! pawb gweinidog- r, i 0 Barchedig." Profwyd yn 0ed(3 y teitl yn un o darddiad ^edd* ° ^r°fwyd fod gwragedd ^yda lg>^n y cynoesoedd yn cyfarch eu a r rhagdeitl Parchedig," fel y bresenol a "Mrs." seu ."Madam." Yr oedd y gwas a'r forwyi; yn y dyddiau hyny yn cyfarcn eu lfieistr a'u meistres fel Reyereridac hyd yn nod offeiriaid yn cyfarch gwyr lleyg yn yr un modd. Y mae rlyfarniad y Penllys Uchaf wedi syrthio fel taranfollt ar yr Uch- blaid o offeiriaid, ac yn arbenig ar glochdv Owston Ferry. Ond, nid cets dim i'w wneyd ond ildio, canys y mae pob apeliad pellach yn anmhosibl. Ond os drwg y dechreu, gwaeth fyth y diwedd; oblegid y mae amryw offeiriaid wedi advertizio yn y Guardian eu bod hwy bellach yn llwyr ymwrthod a'r teitl o Reverend gan fod yr enw cysegredig wedi ei halogi; ac na fydd iddynt hwy agor llythyrau fo wedi eu Cyfeirio felly! Nid oes un cyfeiriad i fod o hyn allan ond "Rector Jones," Yicar Jones," neu fel y bo yr urdd. Wel, os iia wna hyn arbed dim arall, fe wna arbed inc, ac y mae hyny yn rhywbeth. Gwnaeth "Annie" faoh "Annie Augusta Keet"—wasanaeth da dros an- rhydedd Ymneillduaeth drwy ddisgyn i'w bedd mor forea. A bydd ei beddgolofn hi yn arwydd ac yn gysgod o'r beddgolofn a godir cyn bo hir uwchben honiadau ac assumption clerigwyr o fath Vicar Owston Ferry.
YR ARSYLLFA.
YR ARSYLLFA. CHWKP. IOFED, 1876. Yr ydym yn clywed hanesion o amrywiol fanau o'r wlad, fod dosbarth Uuosog o'r gweith- wyr yn anfoddhaol i weithrediadau y BWEDD CYMODOL. Mae lie i ofni fod y gweithwyr yn y pwnc hwn yn rhoddi barn rhy fyrbwyll. Y mae pwyllgor y scale wedi bod yn gweithio yn ddyfal er dwyn pethau i drefn, ac nid gwaith bychan oedd ganddynt, fel y mae yn hawdd i bob dyn ystyriol wybod, felly y mae yn driniaeth wael, ac yn daledigaeth druenus iddynt gael eu beio yn wholesale, pan yr oeddynt yn amcann at fuddianau y ddwy ochr yn nghyd a llesiant y wlad yn gyffredinol. Ni ryfeddem hefyd mai y parotaf i feio ydynt y rhai na ddeallaQt ddim am natur y gwaith Hafurfawr a phwysig oedd gan y pwyllgor i'w gyflawni. Byddai hawdd- ach siarad, fe ddichon, a'r grwgnachwyrhyn pe caent eistedd uwchben lleni mawrion o fiigyrau am ddyddiau i geisio gwneyd pen a chynffon allan o'r cyfryw. Na, na, y mae yn annheg beio pwyllgor y sliding scale, canys y maeyn ddiau fod cynrychiolwyr y gweithwyr yn ogyatal a chynrychiolwyr y meistri, wedi gwneyd eu goreu dros eu hoehr, ac wedi gwneyd defnydd o bob ffaith a ffigwr ag y gallent ddod o hyd iddynt dros y gweithwyr. Ond y mae rhyw ddosbarth yn barod i feio pawb a phob- pelh. Atolwg, pa beth alleaid wnevd 3m well dan yr amgychiadau, nag a wnaeth Mr. Casey y 1 Ond yr oe(ld 9 1-11".W p- ol n mewn gwirionedd mai efe ydoedd un o'r ym- welwyr mwyaf bendithiol ag a ddaeth enoed 0 wlad y Sais i Gymru. Yr ydym yn gadael y grwgnachwyr presenol gyda dweyd gair fel hyn wrthynt:—Da chwi fechgyn astudiwch a myfyriwch, a mynwch ddeall y pwnc cyn beio, ac ynai fe' ddichon y deuwch i werthfawrogi Jlafur pwyllgor y sliding scale. Y mae ein darllenwyr bellach, y rhan fwyaf o honynt, yn gyfarwydd ag enw u, OSSIAN DYFED. SffL f. Rhyw bedair blynedd ol yr oedd yn gysodydd yn ein swyddfa. Bu wedi hyny am dymhor yn swyddfa y Fellttn, ac wedi hyn yn gweithredu fel ysgrifenydd Cymdeithas Ddirwestol ac Atal- iol Gwent a Mprganwg. Y mae yn awr yn Ngholeg Aberhonddu er's yn agos i ddwy flynedd. Cafodd wahoddiad ychyaig wythnos- 9 au yn ol i fyned i gapel yr hen gawrfardd Hiraethog yri L'erpwl, a'r canlyniad o hyn ydoedd iddo gael galwad i fyned yno i weinidog- aethu. Dyma anrhydedd mawr i fachgen ieuanc 24 oed o wlad y Cardiea. Bydd yn dechreu ei weinidogaeth yno yn mis Gorphenaf nesaf. Gwelsom ef noa Sadwrn diweddaf, ac yr oedd yn edrych yn iach a chryf. Y mae Ossian yn gyfaill pur, ac yn fardd a meddyliwr galluog. Ni cha dichell, na brad, na Judaslaeth, ddod o fewn milldiroedd iddo. Yr ydym yn gwir ddymuno iddo hir ddyddiau i efengyleiddio yn nhref fawr lygredig ac annuwiol L'erpwL Dydd Gwener diweddaf, gosodwyd yr hyn oedd farwol o'r diweddar BARCH. W. MORGAN, TROEDYRHIW, yn y feddgell wrth droed y pwlpud yn nghapel Saron, lie y bu yn gweinidogaethu am yn agos 1 32 mlynedd. Yr ydym yn deall i Mr. Morgan fod yn bregethwr doniol a dylanwadol iawn yn ei ddyddiau goreu, a chadwodd ei gymeriad gweinidogaethol a Christionogol yn ddifwlch. Daeth torf fawr o weinidogion ac ereill yn nghyd i dalu y gymwynas olaf iddo.
Bwrdd ,Cymodol Deheudir Cymru.
Bwrdd Cymodol Deheudir Cymru. ADRODDIAD Y CYFRIFWYR. Cynaliwyd cyfarfod o'r pwyllgor unedig, yr hwn a apwyntiasid i dynu allan raddfa lithr- iadol y cyflogau, yn y Royal Hotel, dydd Sadwrn diweddaf, Mr. D. Davis yn llywyddu, pryd y rhoddwyd ger bron adroddiad y cyf- rifwyr a benodasid i archwilio Uyfrau y meistri. Royal Hotel, Caerdydd, Chwefror 5ed, 1876. Y mae pwyllgor y raddfa lithriadol wedi derbyn yr adroddiad canlyuol oddi wrth y cyd-gyfrifwyr, Mri. Price Waterhousea'igyf., a John Routh ja'i gyf. :— "UNDEB GLOWTR MYJTVVT A DEHEUDIR CYMBU." At Gadeirydd ae AeZodau Pwyllgcyr y Raddfa, Lttfariadol." "Foneddigion,-Y mae genym i adrodd ddarfod i ni, yn unol a hyfforddiadau eich pwyllgor, dyddiedig Rhagfyr y 24ain, 1875, I arclxwilio llyfrau cwnajiiau y gwahanol lofeydd a nodir yn y gyfres' gydfynedol, ac yr ydym yn cael allan fod cyfartaledd y prisoeda y cluiiell i'r glo a werthid'yn ystod misoedd Tachwedd a Rhagfyr diweddaf, fel y canlyn s. d. Group No. 1 Colliery, screened large steam coal. 10 7.82 Group No. 2 ditto, Mynyddislwyn and Tillery seams 11 2.78 Group No. 3 ditto, Number 3 Rhon- dda seam 10 5.83 —Ydym, foneddigion, eich ufydd weision, PRICE WATERHOXJSE .A.'I GYF. JOHN ROUTH A'I GYF." ;Penderfynwyd yn unfrydol, yn unol a'r piis'oedd cymhwysedig dan adran 2 o'r dy- farniad dyddiedig Rhagfyr yr lleg, 1875, fod lleiaf-swm safon y cyflogau fel y darbodid yn hwnw, i aros mewn grym, ac i gael ei dalu yn yr holl lofeydd yn yr Undeb o'r laf o Ionawr, 1876. Y manylion am brisoedd pob pentwr i gael ei benderfynu gan y pwyllgor. D. DAVIS, Cadeir- WILLIAM ABRAHAM, ydd, Is-gadeirydd, W. MENELAUS, JOHN PROSSER, W. THOMAS LEWIS, DAVID MORGAN, T. CHALONER SMITH, HENRY MITOHARD, W. S. CARTWRIGHT, .THOMAS HALLIDAY. Tyst i arwyddnodiad y personau uchod, i ALEX. DALZIEL. Wele yn canlyn grynodeb eglurhaol o ddy- farniad y Sliding Scale Committee :— 1. Fod lleiaf-swm y cyflogau taledig yn y gwahanol lofeydd i gael ei sefydlu yn ol 5 y cant uwchlaw y prisoedd taledig yn yr unrhyw lofeydd yn y flwyddyn 1869, cymhwysedig a phenderfynedig i'r dynell ymerodrol fel y canlyn: Am y glofeydd glo ager, bydd pris toriadol y wythien uchaf bedair troedfedd yn Nyffryn Aberdar i fod yn safon i'r glofeydd dyglistaidd yn Mynwy a dosbarth Caerffili, bydd: pris tOriadol gwythien Mynyddislwyn a Tillery i fod yn safon; am y glofeydd dyglist- aidd yn sir Forganwg, yr hyn a gynwys holl lofeydd dosbarth Castellnedd ac Abertawe, gyda'r eithriad o lofeydd Califfornia, Cawdor, Hendreforgan, a Cross Hands, bydd pris tor- f iadol rhif 3, gwythien y Rhondda, i fod yn safon. 12. Bydd lleiaf-swmsafon y cyflogau taledig yn y gwahanol wythienau, hyny yw, yn y wythien uchaf bedair troedfedd yn Nyffryn Aberdar, Mynyddislwyn, a'r Tillery, a rhif 3 gwythien y Rhondda, fel y sefydlwyd, trwy ychwanegu 5 y cant i'r amrywiol brisoedd toriadol taledig am danynt yn y flwyddyn 1869, i fod yn gyflogau cyfwerth i leiaf-swm y prisoedd gwerthiadol canlynol am y gwa- hanolddesgrifiadau o lo mawr, wedi ei dros- glwyddo yn rhydd ar y bwrdd yn mhorthladd- oedd Caerdydd, Casnewydd, ac Abertawe, Glo ager 12s. y dynell Glo Mynyddislwyn, Tillery lis. „ Rhif 3 Rhondda lis. „ 3. Y mae lleiaf-swm v prisoedd gwerthiadol r&.ia,eiicJrdl, a'Heigr-swm y priso^aa torlacfol a'r icyflogau i gynwys holl hawliau y gweithwyr yn mherthynas i draul ychwanegol bywoliaeth, rhent tai, &c., yn ogystal a hawl y perchen- ogion o barthed i draul ychwanegol caffaeliad y glo dyledus i'r Mines Regulation Act. 4. Bydd i'r cyflogau taledig ar ac o'r laf o Ionawr, 1876, gan eu bod wedi eu sefydlu fel y darbodir yn olllaw, i gael eu rheoli yn ol y raddfa ganlynol, hyny yw, can gynted ag y bydd cyfartaledd y prisoedd am y glo mawr march-ridylledig yn rhydd yn mhorthladd- oedd Caerdydd, Abertawe, a Ohasnewydd yn codi swllt y dynell uwchlaw lleiaf-swm y prisoedd perthynol yn adran rhif 2, bydd y cyflogau taledig i'r gweithwyr am y chwe' mis dilynol gael eu codi 7i ,y cant ar leiaf- swm y cyflogau ac felly yn y blaen am bob swllt o godiad yn y cyfryw brisoedd gwerth- iadol, i fyny hyd 21s. yn rhydd ar y bwrdd am. lo ager mawr march-ridylledig, ac 208. yn rhydd ar y bwrdd am lo mawr dyglistaidd march-ridylledig, yn mhorthladdoedd Caer- dydd,'Casnewydd, ac Abertawe, ond ei bod yn ddealledig fod y cyflogau i gael eu gostwng hefyd yn ol yr unrhyw raddfa 1 lawr i'r lleiaf- swm rhag-ddywededig o 12s. am lo ager mawr march-ridylledig, ac, i lis. am y glo dyglist- aidd o'r gwahanol wythienau a nodir yn adran 2., 5. Bydd pris gwerthiadol cyfartaleddol y gwahanol ddesgrifiadau o 10 mawr march- ridylledir yn rhydd ar y bwrdd yn Caerdydd, Casnewydd, ac Abertawe yn ystod misoedd Tachwedd a Rhagfyr, 1875, i benderfynu y cyflogau taladwy yn ol y raddfa flaenorol am y chwe mis yn dechreu Ionawr laf, 1876, ac yn diweddu Mehefin 30ain, 1876. Ar derfyn y cyfnod hwnw, a phob cyfnod dilynol o chwe mis, yn diweddu yr 31ain o Ragfyr, a'r 30ain o Fehefin, bydd i lyfrau y perchenogion gael eu harchwilio gan gyfrifwyr apwyntiedig gan y meistri a'r gweithwyr, a bydd i'r pris- oedd eyfartaleddol a geir ar y bwrdd am lo mawr o'r gwahanol ddesgrifiadau (glo ager' Mynyddislwyn, glo Tillery, a rhif 3 Rhondda) yn mhorthladdoedd Caerdydd, Casnewydd, ac Abertawo,am y chwe' mis blaenorol i bender- fynu y cyflogau am y chwe' mis dyfodol, ond ei bod yn ddealledig fod y cyfryw lo a weithir o'r gwahanol ddesgrifiadau, ac a werthir yn y porthladdoedd arferol er allforiad, i gael ei gyfrif er gwneyd i fyny y cyfartaleddau. 6. Y mae yn ddealledig pa ostyngiad neu godiad yn y cyflogau a sefydlir yn y glofeydd a weithiant, y gwytjiienau rhag-ddy wededig, yn ol y gwahanol safonau a olygir, hyny yw, y wythien uchaf 4 troedfedd, gwythien Myn- yddislwyn a Tillery, a rhif 3 Rhondda, fod yr unrhyw swm yn ol y cant o ostyngiad neu godiad yn y cyflogau i ga,el ei gymhwyso at bob glofa arall yn yr Undeb, yn ol y pentwr i ba un y perthynant, fel y byddo i'r unrhyw raddfa berthynasol bresenol a fodola i gaelei chadw yn y gwahanol wythienau.. I Cynelir cyfarfod neaai j pwyllgor dydd I Sadwrn, y 12fed eyfisol. }:
Advertising
Gwyl Gerddorol Dyffryn Rhondda. CYNELIR yr Wyl uchod yn PENTRE YSTRAD, DYDD LLUN PASO, 1876, pryd 'y gwobrwyir y Corau buddugol ar y darnau canlynol:— 1. I'r C6r, heb fod dan 80 mewn rhif, a gano yn oreu "Why, my soul, art thou so vexed? y chorus diweddaf allan o As the hart pants, gan -Mendelssohn. Gwobr, 20p., a 5p. i'r Arweinydd. 2. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn rhif, na enillodd dros lOp. o'r blaen, a gano yn oreu Y Blodeuyn Olaf (. A. Lloyd) Gwobr, I Op. 3. I'r Parti o Wrywod, heb fod dan 20 mewn rhif na thfos 25, a gano yn oreu Rliyfelgan y Myncod," gan Joseph Parry (Pencerdd America). I'w gael g&n yr Awdwr. Gwobr, 3p. 3s. Belrniad—Mr. T. DAVIES (Eos Rhondda). Pianist—Mr. D. BOWEN, Dowlais. Y mae y programme yn -awr yn barod, ac i'w gael gan yr Ysgrifenydd am geiniog, trwy y llythyrdy, ceiniog a dimai.—Dros y pwyllgor, E. H. DA VIES, Baglan House, Lly wydd. D. WILLIAMS, Timber Merchant, Trysorydd. D. THOMAS, Grocer, Pentre, Ysgrifenydd. 1168 Brynfterws, Llanedi pYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod kJ Dydd Sadwrn, yr lleg o Fawrth, 1876, pryd ,y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus mewn Cerddoriaeth ac Adroddiadau. Prif Ddwrnau Ctrddwd. I'r C6r, heb fod dan 60 mewn rhif, a gano oreu Mor hawddgar yw dy bebyll," (J. Parry.) Gwobr, £10. I'r Cdr, heb fod dan 30 mewn rhif, a gano oreu, "Y Blodeuyn olaf." (J. A. Lloyd). Cwobr, P-5. Bydd enwau y Beirniaid, a'r gweddill o'r tes- tynau, i'w cael yn y programme, ac i'w cael am ddwy stamp gan yr Ysgrifenydd. DAVID DA VIES, 1223 Park, Cross Inn, R.S.O. "Oesy Byd i'r Iaith Gymraeg." Tra MOr, tra Brython." EISTEDDFOD IFORAIDD ABERDAR. CYNELIR yr EISTEDDFOD uchod DYDD LLUN SULGWYN, 1876, dan nawdd Adran Iforaidd Aberdar. BEIRNIAID. Y C<-<mu—J. Parry, Yaw., M.B., Aberystwith, a John Thomas Blaenanerch. Y Parddaniaeth-Parch. W. Thomas (Islwyn). Traethodau—Parch. J. Jones (Mathetes). TESTYNAU A GWOBRWYON. TRAETHODA U. 1. Am yTraethawd goreu ar Safley Gweith- iwr yn y Oyfanaoddlad Prydeinig." Gwobr, lOp. 10a. 2. Am j Traethawd goreu ar Ddyledswydd pawb i ymuno &'r Cymdeithasau Cyfeillgar {Friendly Societies), yn nghyd a'r lies deilliedig oddiwrthynt. Gwobr, 5p. BABDBONIAETS, 3. Amy Chwareugerdd orêu. ar Amgylchiadau ymweliad Owen Glyndwr a Syr Lawrence Berk- rolles." Gwel y Q-ioyddoniadwr Cymreig. Gwobr, lop. los. I. Am y izeg Jingiyn unoai union goreu 1 r di- weddar Cvnddelw," gwobr 3p. 3s. 5. Am y Duchangerdd oreu "I'r Siaradwyr a'r Ysgrifenwyr hyny sydd mor hoff o orfeichio y Gymraeg geiriau Saesonaeg." Dim dros5 wvth TTW*oH»r,'Sp; | f 6. Am yr Englyn Unodl Union (Beddargraff) goreu i'r diweddar Griffith Williams, o'r Bell Inn, Trecynon, am ei weithgarwch a'i gywirdeb fel aelod a Thrysorydd Cyfrinfa Ifor, Aberdar, am uwchlaw ugain mlynedd. Gwobr, lp. CERDDORIAETH. 7. 1'r Cdr, heb fod dan 150 o rif, a gano yn oreu, Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan John Thomas, Blaenanerch. Gwobr, 70p., yn nghyd a baton ardderchog i'r Arweinydd. 8,I 8. I'r Cor o'r un Gynulleidfa, na enillodd dros 2Op., a gano yn oreu" Y Gwlithyn," gan Alaw Ddu. Gwobr, 20p. 9. I o Blant, heb fod dan 40 mewn rhif, na thros 15 oed, a gano yn oreu, Nis rhoddwn fyny'r Beibl," gan Gwilym Gwent, o G6r y Pl-ant. Gwobr, 6p. Ail oreu, 3p. Caniateir i wyth mewn oed i gynorthwyo. 10. I'r Parti, heb fod dan 20 na thros 30, a gano yn oreu "Y Gwanwyn," gan Gwilym Gwent. Gwobr, 5p. II. I'r Gwrvw a gano yn oreu Gogoniant i Gymru," gan J. Parry, B.M. Gwobr, 10s. 12. I'r Ferch a gano yn oreu *• Tros y Gar eg," o'r Smgs of Wales, gan Brinley Richards. Gwobr, 10s. 13. Tu the Brass Band who will best render a Selection of Welsh Airs, to be had from R. De Lacey, 10, Millbrook Road, Brixton, London. (No Reeds allowed). Prize, 7p. 7s. CELFYDD YD WAITH. 14. Am y "Crys lliain Gwyn goreu" (gwaith nodwydd), lp. 10s. 15. Am Enghraififfc o'r "Gwelliant goreu o Lusern Ddyogel" (Safety Lamp). Gwobr, 2p. AMODAU. Y Cyfansoddiadau, yn nghyd a'r Lamp a'r Crys, i'w hanfon i'r Ysgrifenydd erbyn yr 31ain o Ebrill, 1876. Enwau pawb a fydd yn cystadlu ar y testynau ereill i fod yn Haw yr Ysgrifenydd erbyn yr 21ain o Mai, ] S76. Ni wobrwyir oni fydd teilyngdod. Y Cyfansoddiadau Buddugol i fod yn eiddo y Pwyllgor. ■ Rhaid i bob Yiageisydd na allo fod yn bresenol anfon ei enw dan sel i'r Ysgrifenydd erbyn dydd yr Eisteddfod. Gofelir am bersonau cymhwys 1 feirniadu y Lamp a'r Crys. GTNELIB CYNGHERDD FA WREDDOG Yn yr hwyr, pryd y gofelir am enwogion o fri i wasanaethu. Cyhoeddir eu henwau yn y Newyddiaduron fis, o leiaf, cyn dydd yr Eisteddfod, yn nghyd ag enwau Llywydd ac Arweinydd y dydd--y lie, yn nghyd a'r pris i'r Eisteddfod a'r Gyngherdd, &c. Ar ran y Pwyllgor, D. R. LEWIS, Ysg., 1241 33, Wind Street, Aberdar. Drill Hall, Newbridge, Mynwy. CYNELIR EISTEDDFOD yn ylle uchod, DYDD LLUN, CHWEFROR 21ain, 1876. Y Ddamau Cerddorol. 1. I'r C6r, heb fod dan 40 mewn rhif, a gano ores "Hallelujah Chorus," Handel's Messiah. Gwobr, IADp. a Metronome gwerth 2p. i'r arweinydd. 2. I'r Cor, heb fod dan 30 mewn rhif, a gano oreu Let the Hills Resound, gaii Brinley Richards. Gwobr, 4p., a baton gwerth lp. i'r arweinydd. Maey programme, yn cynwys pob manylion peliach, yn awr yn barod, ac i w gael am ddwy stamp gan yr Ysgrefenydd, MOSES HARRIS, Newbridge, 1219, f New- Newport, Mon. W DARGANFYDDIAD RHYFEDD. Gwellhad rhag y Dropsy. Mawr yw y dyoddef oddiwrth y Clefyd peryglU9 hwn, a mawr yw y siomiant sydd yn feunyddiol oddiwrth gySyriau meddygol; ond yn awr, trwy y darganfyddiad hynod hwn, fe ellir cael gwellhad .'Ji\ uniongyrchol oddiwrth F t: n Bom yn y Cefn, '■W. vvf, Viffyg Diofr, V- Chwydd yn y, Cluniau, Chwydd yn 'yr Ymysgaroedd a'r Trued, Diffyg Anadl, v;'{ Gwynt yn y Cylla a'r Perfedd, 1'V¡ V Owriad y Galon, Givendid, Gravel, &c., (yr hyn sydd arwyddion o'r Dropsy,) trwy gymeryd HUGHES'S l'J Lí. P A T E X T DROPSY PILLS m, Un blwch a brawf eu rhyfedd effeitliioldeb. Gellir eu cael trwy unrhyw Fferyliydd yn y Deyrnas am Is lie., 2s. 9c., a 4s. 6c. WHOLESALE—Llanelly: JACOB HUGHES, Chemist and Dentist, Apothecaries' Hall. London: Messrs. Herron, Squire, and Francis; Barclay and Sons, Sutton. Bristol: Pearce and Co. These valuable Pills are Registered at Stationersr Hall, London. Any infringemenl will be prosccuted. Un neu ddau, allan o lawer, o Dystiolaethau yn fy meddiant sydd fel y canlyn [A COPY] J Yr wyf yn dra diolchgar'i chwi am eich meddW- miaeth effeithiol, o'r enw PATENT DEOPST PILLS'- v maent wedi fy llwyr iacliau o'r Diffyg Anadl' Poen yn y Cefn, Diffyg Dwfr, Chwydd yn y Cluniau a r Traed, ac yr wyf yn gobeithio y caiff pawb wybod am danynt, fel y gallont gael iachad. Llanelli, Tach. 10, 1875. D. DAVIES. [A COPY] Trwy gymeryd eich moddion effeithiol chwi cefais fy iael-au o'r Dropsy. Chwydd mawr dros yr holl gorff, Diffyg Dwfr, Peswch a Diffyg mawr ar yr Anadl, a Churiad y Galon. Yr oeddwn yn bur annhebygol o wella; er cymeryd llawer o foddion, eto dim daioni. Yn fuan wedi cymeryd eich moddion rhagorol chwi at y "Dropsy, y Gwynt a'r Graf el," cefais ryddhad. Gwnewch y defnydd a fynoch o hwn.—Yr eiddoch, 1212lan<lybie' • Thomas- Eisteddfod Gadeiriol Treherbert. CYI^ELIR yr Wyl Flynyddol uchod yn y PUBLIC HALL, DYDD GWEWEK T GROGHTH, ,1876, • PRIF BDAFvNAXT. Gerddoriaetk— I'r cor, heb fod dan 60 o rif ■ /'J <;lowr" (Gwilym Gwent)' buddugol yn Kistedd I Tonypandy, 1874 I'w chael gan y cyhoed vr, I. Jones, Treherbert. Gwobr, 20p, a medal ,¡r i'r arweinydd. I'r Cór o'r un gynulleidfa, heb fod dan 5# mewn rhif, a gano'n oreu Fy Ngwlad" (J. Thomas, Llanwrtyd). Gwobr, lOp. I'r Parti a gano'n oreu Dewch i'r Gid (Gwilym Gwent). Y gerddoriaeth i'w gael gan I. Jones, Treherbert. Gwobr, 2p. I'r hon a gano'n oreu "Gyda'rWawr"(J Thomas). Gwobr, 10s. 6c. I'r hwn a gano'n oreu Y Bachgen Dewr (J. Parry). Gwobr, 10s. 6c. Barddoniaeth—km y Bryddest oreu ar Gor- esgyniad Palestina o dan Joshua." Gwobr, 5p. a chadair hardd, Rhyddiaeth — Am y Traethawd goreu ar Glanweithdra personol a theuluaidd." Gwobr 2p. 2s., rhoddedig gan Dr. Rhys. Am y Traethawd goreu ar Gynydd Masnacli Cwm Rhondda." Gwobr, lp., rhoddedie gan Mr. W. Evans, Dunraven Arms. Am y Casgliad goreu o Ffraethebau Cymreig. Gwobr, 3p. °' Bydd y programme yn barod ar. y laf o Ionawr, ac i'w gael am y pris arferol gan yr Ysgrif enyddion. Am y Ddau Englyn Unodl-union i'r Gath." Gwobr, 5s. r ,4. BBIBNIAID. ° Y Gerddoriaeth—PBX OBBDD AMERICA ac RHONDDA. Y Farddoniaeth, dtc.—MTNYDDOG Cynelir CYNGHERDD mawreddog yn yr hwyr. J Yr elw i fyned at Brifysgol Cymru. D. P. LEWIS, Dumfries-street, ) v G. M. REES, Station-street, ^sgn* 1169 CASTELLNEDD. iCYNELIR EISTEDDFOD FAWREDDOG V M lle uchod' Dt1)D LLV X PASG, Ebrill yr 17eg, 1876. J Caniadaeth. .J^LCSr,' ^eb f«d dan 100 mewn rhif, a guno Thanks be to God," o'r ElUah. Gwobr £ 25 ^Tvr°6j i^eV 60 mewn rhif, oreu, "Mendelssohn's Hunting Song." Gwobr, £ 10 n 1 r pedwar a ganont oreu Hold the Fort Gwobr, 4s. 4. Ir sawl a gano oreu "Wyres Fitch Ned Paw." Gwobr, 28. 6ch. G^br^TL" gano oreu "Y Ferch o'r Scêr." Gwebr, 28. 6eh. Gwobr1, 0Kra "Bedd 7. I'r sawl a gano oreu "Maid of Cefn Ydfa mewn gwisg Gymreig. Gwobr. 5s. 6ch. I Offerynol. 8. I r Brass Band, heb fod dan 15 mewn rhif » GwobrU £ ir OT6U "The Heavens are Telliag. "loin1! Band a chwareuo yn oreu Selections of Welsh Airs." Gwobr, £ 3. m II Adroddiadau. 11. 1 r sawl a adroddo oreu Y DymhestI Olaf." Gwobr, 2s. 6ch. 12. I'r sawl a adroddo oreu Y Llong ar D3n." Gwobr, 2s. 6ch. J R^U ymgeiswyr i fod mewn llaw erbyn dyda Llun, Ebrifl 3ydd, 1876, yn nghyd a nifer y cantorion yn y Corau a'r chwareuwyr yn y Bands, ook'i J* JOKES, Ysgrifenydd.