Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
(JODIDA JVGRJVYDD RHYFEDDOL…
(JODIDA JVGRJVYDD RHYFEDDOL YN Y FFURFAFEN. MR. GOL.Nos Fawrth, wythnos i'r di- weddaf, y gwelais i y ffurfafen yn ei hysplan- der penaf yn fy mywyd. Bu'm yn siarad a bechgyn ydynt ddegau o flynyddau yn hen- ach na mi, a'u tystiolaeth hwy ydoedd na welsant ddim cyffelyb erioed. Yr oedd y panorama godidog hwn i'w weled yn y ffurf- afen orllewinol, ar y nos grybwylledig, o haner awr wedi wyth i naw o'r gloch, pan oedd tad y dydd, ys dywed Teilo, yn myn'd i'w wely rldens aur. Diolch i Teilo am ei gan ddoniol ar "Goedy BenlanFawr," ac am ei ddesgrifiadau o'r dullweddau ffurfafenol ag y bu efe yn llygad-dyst ohonynt; ond yn ei holl grwydriadau hamddenol trwy Bare i Dinefwr, credwn na welodd efe na neb arall, erioed, olygfa mwy ysplenydd nag a welais i ac ereill yn Aberdar nos Fawrth crybwyll- edig pan yn syllu i'r nef yn nghyfeiriad machlud haul. Wrth edrych ar y gogoniant hwn, nis gallem lai na meddwl am ddesgrfiad loan o'r ddinas nefol: "A seiliau mur y ddinas oedd wedi eu harddu a phob rhyw faen gwerthfawr. Y sail cyntaf oedd faen jaspis yr ail, saphir; y trydydd, calcedon y pedwerydd, smaragdus; y pumed, sar- donyx; y chweched, sardius; y seithfed, ehrysolithus"; yr wythfed, beryl; y nawfed, topazion y degfed, chrysoprasus; yr unfed- ar-ddeg, hyacinthus; a'r deuddegfed, ame- thystus. Ar derfyn gorllewinol y nefoedd weledig, y noson hono, rhifais i o wyth i ddwsin o liwiau (shades) mwyaf ysplenydd, oil megys yn cyd-ymgystadlu i harddwychu y darlun. Braidd na feddyliem fod teulu o sereiph wedi disgyn o fryniau'r goleuni, ac fel pe am anrhegu trigolion daear a golwg ar rai o eur-liwiau dinas gwawl. Pob parch i gelfyddyd, ac yr ydym yn credu i ni ei gweled yn ei man goreu mewn darluniau yn y National Gallery, y Crystal Palace, a man- au ereill ond druan ohoni, nid oedd ei cheinion godidocaf a welsom ond epiiaidd yn ymyl ardderchog ganfas y ffurfafen ar y 18fed o'r mis hwn ac yr oedd y darlun yn newid bron bob mynud, a'r shades llachar yn amrywio; ac yntau, brenin y dydd, yn ym- ddangos fel yn myned i'w wely o aur na fu Oriental splendour y Shah o Bersia, na thywysogion India, erioed ond megys chwareu plant yn ei ymyl. Os darfu i rai o ohebwyr y GWLADGARWR weled y gogoniant rhyfeddol hwn, ar y noson grybwylledig, mewn rhanau ereill o'r wlad, bydded iddynt anfon gair.- Yr eiddoch, BRYTHONFRYN.
AT AELODA U BWRDD IEGHYD ABERDAR.
AT AELODA U BWRDD IEGHYD ABERDAR. FOXEDDIGION,—Y mae yn ddrwg genyf fod rhyw annghydfod rhwng rhai ohonoch mewn perthynas i'r surveyor newydd, a hyny mi debygwn oherwydd fod un ochr o'r ddwy blaid wedi colli yn ei dewisiad, yn fwy na gwerth y surveyor. Gan fod yr achos wedi ei osod o flaen y Bwrdtl yn rhydd i bleidleisio fel y buasai pob un yn dewis, oni wyddai pob un ar y cychwyniad y buasai yn rhaid i un ochr golli, o ganlyniad, paham y grwgnechir, (ofer dadl wedi barn) Os ydyw y mwyafrif wedi bod yn annoeth yn eu dewisiad, tybed na wnawd yr un amryfusedd erioed o'r blaen yn y Bwrdd oddiar ei gy jhwyniad; nis gallwn wybod eto yn iawn a ydyw y dewisedig yn alluog ai peidio i wasanaethu y Bwrdd, ac os nad ydyw, oni ellir ei newid am well dyn. Yn wir, y mae rffyw annghydfod o'r nodwedd hyn rhwng aelodau y Bwrdd yn peri i mi wrido a chywilyddio fy mod yn drethdalwr yn Aberdar o gwbl. Hyn yw'r rheswm sydd gan rai o'r gwrthwynebwyr, sef o achos fod yn rhaid cael y drainage i weitbrediad yn fuan; y mae yn rhaid cyfaddef fod yr antur- iaeth yn bwysig, gan fod yn mryd y Bwrdd i gael yr arllwysfa tua chymydogaeth Caerdydd, yr hyn a gost yn agos i gan' mil o bunau. Yr oeddwn yn siarad a boneddwr o gymydogaeth Aberdar y dydd o'r blaen, sef un o'r bonedd- igion galluocaf yn yr ardal fel engineer, ac yr oedd yn dweyd ei fod yn benderfynol y gall- esid arbed miloedd yn y contract, trwy gael cyfleusderau i'w weithio i ben y mynydd, yr hwn le nad ydyw yn talu yn bresenol ond y peth nesaf i ddim, ac wrth gael y cynllun hwn i weithrediad y buasai y cynyrch yn deilliaw oddiwrth y tir braidd yn ddigon i dalu treth y Bwrdd lechyd, ac hefyd y buasai yr afiechyd yn cael ei godi yn ddigon uchel i'r awyr, a buasai hyny yn iechyd annhraethol i'r ardal, ond wrth gael yr arllwysfa rhyngom a Chaerdydd, y buasai yr afiechyd yn cael ei wasgaru trwy yr holl gwm, ac ar adegau y gallasai hyn ddwyn plaau trwy'r gymydogaeth. Cymered y Bwrdd hyn at eu hystyriaeth yn lie ffraeo a'u gilydd am y masgal a gadael y cnewllyn fyned gyda'r gwynt, a bydded i'r cadeirydd fod ychydig yn fwy pwyllogacym- gynghori mwy ag ef ei hun yn nghyd a'i frodyr. Os y bydd galwad gwnaf enwi y boneddwr, a gwn y bydd engineers y Bwrdd yn cydweled ag ef.—Yr eiddoch, TRETHDALWR.
" Y DDAU DYWYSOG."
Y DDAU DYWYSOG." MR. GOL.-Caniatewch i mi ychydig o ofod yn eich papyr cynwysfawr i draethu gair ar ran gyntaf o lythyr diweddaf Sylldremydd. Gellid meddwl, yn ol awgrymiadau hwnw fod llawer o bapyrau Seisnig wedi cael gwledd oddiwrth y gydmariaeth a ddefnyddiwyd gan weinidog, yn ddiweddar, ar Dywysog Tang- nefedd a Tliywysog Cymru." A oes mwy, tybed, nag un papyr Seisnig wedi cael gwledd? Gwyddom fod un, ac nid ydym yn rhyfeddu llawer at hwnw, gan fod ei lygaid mor wan- aidd a dyfrllyd fel ag i weled brychau lie na byddont ei galon yn ddigon afiach i ddy- chymygu drwg lie y mae da yn trigo a'i fys- edd meinion yn ddigon bryntion i ysgwyd llwch er treio dwyno y cymeriadau puraf a goreu. Ac o ran hyny, ar feiau dychymogol rhagorolion y ddaear mae y papyr hwnw yn byw. Barnwn hefyd fod Sylldremydd yn bur hoff o fyw yn yr awyrgylch hwnw. Nis gwyddom pa un a ydyw cyfieithiad y sylw- adau o'r naill iaith i'r llall yn gywir ai nad ydyw os ydyw, nid ydym yn gweled eu bod yn annheilwng o'r pwlpud Cymreig, nac o angenrheidrwydd yn arddangosiad o dlodi meddyliol mawr iawn," fel dywed yr ysgrii- enydd hwn. Dichon y golyga Sylldremydd mai tlodi meddyliol oedd yr achosTr pregeth- mawr hwnw i gydmaru teyrnas nefoedd i ryw frenin a wnaeth briodas i'w fab-i rwyd yn y mor-a surdoes yn y blawd. Braidd y gallwn gredu hefyd fod hyd y nod Sylldremydd wedi magu digon o eofnder beiddgarol i ddweyd fod y cydmariaethau uchod yn annheilwng o'r pwlpud Cymreig, ac heb ronyn lleiaf o efengyl" ynddynt. Nid ydym yn sier ein bod yn deall yr hyn a feddylir gan yr ysgrif- enydd yn y frawddeg hono, Cyhyd ag y byddwn yn byw yn Mhrydain rhaid i ni fvw fel Prydeinwyr." Yn ol fel y medrwn ni ddeongli y cyfryw frawddeg rhaid ei fod yn golygu y dylai pob Prydeiniwr fyw tra yn Mhrydain heb draethu ei farn ar wahanol bethau a ddygwydd yn y deyrnas; ac heb, wrth reswm, ddangos y gradd lleiaf o wrth- wynebiad i'w harferion. A dilyn logic Syll- dremydd, dylai y tri Ilanc, tra yn Babilon, fyw yn mhobpeth fel y Babyloniaid a Luther yn Germani i beidio dweyd gair yn erbyn ar- ferion yr oes, a golygiadau y wlad os amgen, gwell fyddai iddo symud i wlad arall, i gael digon o le i roddi vent i'w syniadau newydd- ion. Rhesymeg gadarn, ac athrawiaeth wreiddiol iawn, onide ? Da genym ddeall fod Sylldremydd mor rhyddfrydig a dweyd fod groesaw i'r pregeth- wr hwnw i ymfudo i wlad arall, ac o bosibl y byddai ei ymfudiaeth yn elw i rywrai ag sydd wrth y gorchwyl o gyfarwyddo dynion sut i fyned o'r naill wlad i'r llall. Dywedir gan Sylldremydd "nad oes a fyno cenfigen a dygasedd a phregethu yr efengyl." Yr ydym yn hyn bron bod o'r un farn ag yntau. "A sicr yw," meddai, "nad oedd dim yn y sylw- adau ond amcan i enyn teimladau drwg tuag at Dywysog Cymru." Gwel pawb fod y geiriau a ddyfynir yn y frawddeg yna lawer yn rhy gryfion ac eithafol. A sut y gall yr ysgrifen- ydd rhesymegol (?) hwn gysoni y geiriau yna a'r frawddeg ganIynol :Pell wyf o gredu fod Tywysog Cymru yn deilwng o'r anrhyd- edd." Prawf y geiriau yna, i'n golwg ni, fod y syhvadau trwy y gydmariaeth nid yn tueddu i ddirmygu y Tywysog, ond ei anrhydeddu. Ofnwn, er mai Sylldremydd sydd yn edrych ar y mater, nad yw yn gallu, neu nad yw yn dewis, gweled pethau fel y maent. Pur debyg Fod ysgrifenydd y geiriau rhagfarnllyd yna pn edrych ar y cwestiwn hwn, nid yn ol "hediad y sylwadau, ond yn hytrach drwy lIen dygasedd at y person a draddododd y bregeth. Nid oes eisieu llygad barcud, na chraffder eryr, cyn gweled yn y llinellau a ysgrifenwyd ganddo spleen at y pregethwr a ameana ei niweidio trwy ei saethau eiddilaidd a phylion, pa rai a anelir ganddo tucefn i len anmheuol ffugenw. Na feddylied, er hyny, y gall ef a'i fwa brwyn a'i saethau plyf niweidio un o gymeriad y person hwnw. Cymaint a hyna yn bresenol, mwy eto os bydd eisieu.—Yr eiddoch, VIGIL.
YR ARSYLLFA.
YR ARSYLLFA. Cawsom y pleser a'r boddhad mawr o dderbyn dau lythyr, yn ddiweddar, oddiwrth ein hen gyfeillion awenfawr HIRAETHOG A GWALCHMAI, ar fater neillduol fel y gwelir mewn colofn arall. Deng mlynedd yn ol y cawsom yr anrhydedd o fod yn eu cyfeillach ddiweddaf, ac nis annghof- iwn mor ddiymhongar yr ymddygent. Gwyddom eu bod yn fechgyn a allant lyncu cyfandiraid o ryw friwsion barddol ydynt yn cegrythu yn yr oes hen, fel pe byddent hwy yn oraclau difeth ac anffaeledig. Am Hiraethog, nid ydym yn gwybod am neb, byw neu farw, a ddarfu wneyd cymaint dros lenyddiaeth Gymreig ag efe. Yr ydym yn cofio, ddeng mlynedd ar ugain yn ol, pan yr oedd efe yn olygydd y newyddiadur Cymreig cyntaf a gyhoeddwyd erioed, sef yr hen A mserau Cymru. Dyna y pryd y deuai ei lythyrau gor-ddoniol dan y penawd "YrHen Ffarmwr" allan. Pan y mae efe yn siarad, y mae yn hen bryd i ryw newyddianod yswilio ac yswatio, Gwel ein bechgyn llenyddol, yn awr, faint o bwys sydd i'w roddi ar farnau rhai pobl- ach. Yr ydym yn gallu eymeryd ein sedd, yn awr, ar ben twr cadarngryf ac ansyfledig barn ddiwyro y ddau Lefiathan barddol hyn, heb ofni "mursen" neb a ryfygus feiddiant ddatgan yn wahanol. Diau y bydd llawer o ddarllenwyr y GWLADGARWR yn syn-ryfeddu wedi darllen cynwys y rhifyn hwn. Cawsom y pleser, yr wythnos ddiweddaf, o weled ein hen gyfaill dysgedig, DR. PAN JONES, MOSTYN, yn galw heibio ein trigfan. Yr oedd yn dda genym ei weled yn edrych mor dda, wedi bod yn yfed o ffynon dysg yn mhrif-ysgolion yr Almaen. Bachgen o Geredigion yw efe, ac wedi dringo yn uchel i fryn dysgeidiaeth. Y mae efe yn efengylu gyda llwyddiant mawr yn Mostyn, oddiwrth y tystiolaethau credadwy a welsom yn arwyddedig gan bersonau o fri a dylanwad. Yr ydym, o'n calon, yn dymuno iddo oes hir o ddefnyddioldeb a llwyddiant digonol.
Bwrdeisdrefi Caerfyrddin.
Bwrdeisdrefi Caerfyrddin. Ymddengys fod Mr. Nevill, yr aelod Ceidwadol dros y bwrdeisdrefi uchod, wedi datgan ei benderfyniad i roi fyny ei sedd a'i swydd fel aelod seneddol. Deallwn mai Ilu- osogrwydd ei alwedigaethau yn nglyn a'r gweithiau copr yw yr achos. Er mai Tori yw efe-eto, y mae yn foneddwr parchus iawn gan y werin yn sir Gaerfyrddin. Y mae yn debyg y bydd Mr. Arthur Cowell Stepney yn cynyg am y sedd fel Rhyddfrydwr.
Yr Undeb Cynulleidfaol Cymreig.
Yr Undeb Cynulleidfaol Cymreig. Ffurfiwyd yr Undeb uchod ryw bum mlyn- edd yn ol, a chynaliwyd y cyfarfod blynyddol eleni yn Nghaerdydd. Y mae yr undeb hwn wedi ei ffurfio rywbeth ar gynllun yr Undeb Cynulleidfaol yn Lloegr. Ei amcan yw sicr- hau eyd weithrediad yn mysg yr enwad mewn pob peth ag a fyddo yn tueddu i lesoli y byd. Parhaodd y cyfarfodydd yn Nghaerdydd o ddydd Mawrth i ddiwedd dydd Iau. Wele yn canlyn raglen o weithrediadau cyfarfod 1876;- 1. Adroddiad y pwyllgor. 2. Anerchiad y llywydd—y Parch. R Thomas, Bala. 3. Pregethau yr Undeb gan y Parchn. E. H. Evans, Caernarfon, ac E. Lewis, Bryn- berian. 4. Papyrau ar (a) "Ranau Arweiniol yr Addoliad Cy- hoeddus," gan y Parch. E. Williams Dinas. (b) "Berthynas Caniadaeth Gysegredig ag Adfywiadau Crefyddol," gan v Parch. D Griffiths, Dolgellau. (c) "Egwyddoriad Ieuenctyd yr Eglwysi," gan y Parch. J. LI. Jones, Penclawdd. 5. Anerchiadau ar (a) Beryglon yr oes oddiwrth Honiadau Offeiriadol," gan y Parch. D. W. Jenkins Treforis. (b) Beryglon yr oes oddiwrth Gyfeddach," gan y Parch. W. Nicholson, Groeswen. (c) "Beryglon yr oes oddiwrth Syniadau Penrhydd ar bethau Cysegredig," gan y Parch. W. Roberts, Liverpool. (d) "Ragolygon gobeithiol yroes er yr holl beryglon," gan y Parch. W. Jenkins, Pentre. Cynaliwyd cyfarfod cyntaf yr Undeb hwn yn Nghaerfyrddin yn 1872, pan yr oedd Dr. Rees (Hiraethog), yn llywydd. Yr ail yn Cwmafon, pan yr oedd y Parch. J. Davies, Glandwr, Benfro, yn llywydd. Y trydydd yn Merthyr, pan yr oedd y Parch. W. Griffiths, Caergybi, yn llywydd. Y pedwer- ydd yn Nhreffynon, dan lywyddiaeth Dr. Rees, Abertawe. Y mae y cyfarfod eleni dan lywyddiaeth y Parch. R. Thomas (Ap Vychan), Bala. Yr oedd y cyfarfodydd yr wythnos hon yn lluosog a dylanwadol iawn.
Masnach Haiarn a GIo. - Cyfarfod…
Masnach Haiarn a GIo. Cyfarfod Dirprwyol yn Merthyr. Dydd Llun diweddaf, cynaliwyd cyfarfod, yn y Cross Keys, Merthyr, o gynryqhiolwyr gwahanol lofeydd Mynwy a Deheudir Cymru, er ystyried rheolau y contract presenol. Car- iwyd y gweithrediadau yn mlaen yn ddirgel. Mr. E. Williams, Aberdar, oedd y cadeirydd; is-gadeirydd, Mr. Evan Thomas, Rhondda. Ysgrifenyddion, Mri. S. Davies a Dd. Powell. Deallwn fod yr holl weithwyr a gynrychiol- id yn wrthwynebol i'r contract rules cynyg- iedig.
Family Notices
GEN EDI GA ETHA U. Gorph. 3ydd, priod Mr. David Edwards, llyfrwerthwr, Dowlais, ar fab. Gorph. 28ain, priod Mr. Caleb Thomas, saer maen, Towy Terrace, Llandilo, ar fab. Gorph. 30ain, priod Mr. J. T. Williams, Llangenech, ar fab, a gelwir ei enw ef Golyddan. Gorph. 3ydd, priod Mr. William Lewis, Tynewydd Station, Cwm Ogwy, ar ferch, a gelwir ei henw hi Margaret Ann. Daeth Maggie fach a'i gwenau b' 7i I loni'ch aelwyd chwi, A sychu ffwrdd eich dagrau Ar 91 eich Davy cu; Cymered duwies llwyddiant Eich plentyn yn ei chol, A brysied ffawd i anfon Un arall ar ei hoi. R. Rhedynog Price. PRIOD AS. Dydd Iau, Gorph. 27ain, yn nghapel Brynsion, Cwmbach, gan y Parch. Jonah Morgan, gwein- idog y lie, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch. John John, Ystrad, yn mhresenoldeb Mr. G. G. Jones, cofrestrydd, Mr. Thomas Thomas, grocer, Ystrad, Cwm Rhondda, ac Eleanor, merch Mr. John Rees, Co-operative Stores, Aberaman, Aberdar. Wedi y seremoni briodasol cyflwyn- wyd Bibl hardd, ar ran Ysgol Sabothol Bryn- sion, i'r wraig ieuanc, a thraddodwyd anerchiad pwrpasol gan Mr. John Morris. MARWOLAETHAU. Gorph. 9fed, Esther, merch Mr. John Evans, llyfrwerthwr, Dowlais, yn 9 mis oed. Bu yn glaf am bum' wythnos o Enyniad ar yr Ys- gyfaint. Claddwyd hi y dydd Mercher canlynol. Gorph. 24ain, yn 42 mlwydd oed, Beti, anwyl briod Mr. David Drummer, Penycae, Marram. Bu farw ar enedigaeth un bychan. Yr oedd Beti yn chwaer i'r diweddar gyfaill a cherddor defnyddiol, Mr. Evan Henry, Taibach. Teimlir hiraeth dwys ar ei hoi gan bawh o'i chymydog- ion; ond yn neillduol gan ei phriocl galarus, a'i saith plentyn amddifad.-R. Morgan.
Advertising
Difyrwch! Digrifwch!! Dyddanwch! "Efe a leinw dy enau di a Chwerthia." PHIS SWLLT: Cymhorth i Chwerthin, (Yr unig 'Wit and Humour' Cymreig), WEDI ei addurno lluaws o DDARLUNIAU W DIGRIFOL, ac yn cynwys 1.16 tudalen o ystraeon ysmala a difyrus am Y Beirdd, ,noironelL Y Y Pregethwyr, .rywhtierfyC Y Y Dirwestwyr, ,nowddeM Y Y Dyn Gwyn, ,u D nyD Y Y Cymry, .noseaS Y Y Gwyddelod diaienaI Y YBoblDda, gwrdD lbob Y &c..c& Anfoner pob archeb i EDWARD CARTWRIGHT, Printer and Publisher, Dowlais. Yr elw arferol i Lyfrwerthwyr. 1399 x Just published, post free 8 £ d. 2 NERVOUS DEBILITY, AND HOW TO CURE IT, WITHOUT EXPENSIVE CONSUL TATIONS and EXORBITANT MEDICAL FEES. Showing the nefarious system of terrorism and extortion practised on real or imaginary suffer- ers from nervous and other disorders by a certain class of medical practitioners. This pamphlet is not an advertisement or preface to expensive con- sultations and high medical fees, but is designed as a warning and a caution to those who suffer from nervous debility, at the same time pointing out the means of self-treatment (which can be followed without reference to the auth r), and containing the necessary prescriptions and dietetic rules to be observed during the treatment; by one who has suffered from misplaced confidence in medical im- position and quackery. London: H. BROMLEY, 15, Edith Villas, North End, S.W. 1293 Drill Hall, Merthyr. CYNELIR y DDEUDDEGFED EISTEDD- \J FOD FLYNYDDOL yn y lie uchod ar DDYDD NADOLIG nesaf, Rhagfyr 25aiD. 1876. Yn mhlith amryw destynau cystadleuol ereill rhoddir gwobr o 50p. i unrhyw gdr 1 eb dan 150 o mfer a gano yn oreu "Yr Ystorm," cyfansoddiad newydd a diweddaf y Proffeswr Parry, Aberys- twyth. Gellir cael cøpïau gan Mr. J. Williams Argraffydd, Merthyr, am 7s. 6c. y dwsin, neu 9c yr un. Cynelir CYNGHERDD ARDDERCHOG yn yr hwyr pryd y gwasanaethir gan y boneddigion a r boneddigesau canlynol ac ereill Miss GRIFFITHS, Caerdydd. Miss M. A. JAMES, Merthyr. MR. D. JENKINS, Prif Ysgol Cymru, Aberystwyth. MR. J. SAUVAGE, R.A.M Llundain. Bydd y programme, yn cynwys pob manylion pellach, yn barod diwedd Awst, am geiniog yr un neu trwy y post 1te., gan 2 LEWIS ROBERTS, Ysgrifenydd, 1378 69, Lower Thomas Street, Merthyr. YN AWR YN BAROD, Pris Is., drwy if post Is le. FFRAETHEBION CYMREIG: Y Gasgliad Bwklwjol yn EISTEDDFOD GADEIRIOI TREHERBERT, 1876. Cyhoeddedig gan I. JONES, Argraffydd, Treherbert Yr elw arferol i lyfrwerthimjr. 1380 AT YMFUDWYR. To EMIGRANTS. General Agent to all American and Anst?'alian' Sailing Ships and Steamers. N M. JONES (CYMRO GWYLLT), Passenger Broker, 28, Union-street. Liverpool, Gor- wyliwr i'r Llinellau canlynol -Inman Line- Cunard Line, Guion Line, Allan Line, National' Line, White Star Line, Dominion Line. State- Line, and American Line. Gan fod yr Agerlongau uchod yn hwylio i w&~ hanol borthladdoedd yn y Talaethau Unedig, a It, Tiriogaethau Prydeinig, gall yr yinfudwyT gael y cyfarwyddiadau gofynol drwy anfon llythyr i'? cyfeiriad hwn. Caiff pawb a ymddiriedo eu gofaJ ddo y sylw manylaf. Cynorthwyir y Cymro gan Mr. JAS. REES, brodor o Merthyr Tydfil. Dymunol gan y Cymro allu hysbijsu p Cyhoedd fod ganddo y TY CYMRE/& eangaf a mvjyaf cyfleus i Deithwyr eto Ymfudwyr yn L'erpwl, a'r agosaf i'r Landing Stage. Cofier y Cyfeiriad,- N. M. JONES (CYMRO GWYLLT), 28, Union-street, Liverpool, D.S.-Gellir ymholi yn Aberdar a JohnJamea Crown HoteL
LLINELL Y "WHITE STAR" 0
LLINELL Y "WHITE STAR" 0 UNITED STATES M AIjD STEAMERS. O Liverpool i ac o New York", „ ^IBTFDtD-CtfmF Agerlmgau y Llinell hon y Lane Routes wrth fyned a dychwelyd, y rhai a' gymeradwyir gan yr Is-gadben Maury. t! rVt A AnsiTpi Dydd Iau, Awst 3 v^Trn0 TPydd Iau' Awgt 17 m -rrn ^ydd Iau- Awat 31 RTf TTA N-TVTn Iau, Medi 7 AN1NIC Dydd Iau, Medi 21 0 NEW YORK. CERMANnY? Dydd Sadwra, Gorph. 29> GERMANIC Dydd Sadwrn, Awst 12 Sfni5lv^yi1 QueenHtown, i dderbyn teithwyr, at ,3 ,'?ae y1". agerlongau hy» gyfleusderau neillduol i gaban-deithwyr; y mae 55 saloon, state-room, ystafell smocio yn midships m^ med<lw a goruchwylwyr ar bob llong. gini a 18 gini. Return tickets are 00 gini. steerage, at reduced rates. Am hysbysleni a. manylion peliach, ymofyner » -pi T j* T ISMAY, IMRIE, & Go, East India-avenue, London, a 10, Water-strati Liverpool. L.369
To America.
To America. Gl STEAMF«<TUn ITEP STATES MAIB .1 1? One of the following or other hrst-class full-powered STEAMSHIPS wQJ be despatched from LIVERPOOL TO NEW YORK EVERY WEDNESDAY. WYOMING Capfe WISCONSIN FREFMAN IDAHO NEVADA ==^ UTAH ^5 to ST0WN RATES OF PASSAGE FROM LIVERPOOL TO NEW YORFF. ?a?m :12> 15> & 18 Guineas Intermediate 8 Guineas Steerage Passage to New York, Boston, and • Philadelphia £ 6, including a plentiful supply of provisions, cooked and served by the Company's 3r^far.d8' Passengers forwarded to all parts of United States, and Canada; also, to San Francisco, h-^Po' -fiaPwnji ?V? ^ealand, and Australia, by Pacific Railway and Mad Steamers, at lowest through rates. These Steamers carry Surgeon and Stewardessea j Passengers are recommended to obtain their Tickets fsom our Agents before leaving home 11 w 7Lgjlt/nd Pas^e^rPPly to Guion and Co.. 11,.Rumford-street, or 25, ^Vater-street, Liverpool? Gnnnell and Co., 7, Leadenhall-street, London: off James Scott and Co., Queenstown; and for passage only to the Agends.-Rev. W. Harris 16, iarrftfc t J* Ca"away> Outfitter, Mountain Ash; W. Thomas, Ry. Station, Glyn Neath? Owen Morgan, Morgan St. Pontypridd: and Owen Thomas, Temperance Hall, Aberdare. L369
Advertising
NMAN ROYAL MAIL STEAMERS, LIVERPOO L to MMr ISTEAMERS, LIVERPOOL to NEW YORK. Boh Dydd Iau. SALOON, 15, 18 a 21 Gini; Steerage 6 Gini, .,F o yn borth wedi ei goginio yn dda, a lleoedd cyfieu« Trosglwyddir Teith- wyr y Steeragt 1 Boston a Philadelphia heb fvTli B°?klr teitt i unrhyw vZ a oanada an brisiau neillduol Khoddir tocynau a phob cyfarwyddyd em WILLIAM INMAN, 22, Water-street. Liverpool, nIS • rywrai o oruchwylwyr yr Inman Line. L.153 Pwlpud yn y Teulu: Sef Pregethau a chofiant y diweddar Barch. 'e JAMES RICHARDS, o Bontypridd, dan olyg- Diaeth y Parch. Thomas Lewis. Risca YMUN!R hysbysu fod y Seithfed Ran £ awr « th k i f PnS 1, Anfonir pob archebioE a thaliadau at y Cyhoedd-,vr-Mr. E. RICHARDS, Draper, Poiitypridd. 1365 Eisteddfod y Nadolig, Llanelli. T)R?S tBwyllg01',yr Eisteddfod uchod, dymimaf JS hysbysu pawb sydd wedi aa yn ymofyn aro y Programmes, y byddant yn. barod yn mhen bythefnos neu dair wythnos y pellaf. Lenorion a Beirdd Diolch i chwi am eich cefnogaeth. Meib- y gân dysgwyliwn yr un oddiwrthych chwithau. Rhagolygon eisteddfod lwyddianus yn mhob ystyr. Y dwyf, yn llawn awen a chan, yr eiddoch, 1373 OSSIAN MYRDDIN. Rhybudd. "VTID wyf fi yn atebol am unryw DDYLED a hyn allant N £ wraiS'> RACHEL MORGAN, O Arw ddwyd,-RICHARD MORGAN, BW Tyst, JOHN EYANS, Tynewydd. 137
Y WLADFA GYMREIG.
gartref, a'r Cymry o ran hyny hefyd neu ynte fyned i'r trefedigaethau Prydeinig sydd a digon o dir da ynddynt, ac nid daear heb ddim yu tyfu arno. Yr wyf wedi gweled daear dlawd yn Awstralia, ond nid heb borfa a clioed, ac ni welais y wlad hono erioed heb ddim ond bara ac ymenyn i ymborthi arno drwy gydol y fiwyddyn. Bu llofruddiaeth yn Nhrefrawson pan oedd- wn i fyny yn y wlad-yr oedd tri Indiad yn y dref, ac fe laddodd dau ohonynt y llall, a chymerasant gyda hwy chweeh ceffyl perthyn- ol i'r Cymry. Pan oeddym yn dychwelyd o'r wlad, oddeutu tri ugain milldir o'r dref, daeth yr Indiaid i'n cyfarfod, a'r cefFylan gyda hwynt. Pan welsant ni, gyrasant tua'r Ily "bryniau yn lie dyfod i'n cyfarfod. Tybiai Davies mai ofn ein drylliau oedd arnynt, ac ni wyddem nad oedd ganddynt geffylau eu lunain, fel sydd gan yr Indiaid yn gyffredin. Nid dyma y tro cyntaf y maent wedi lladrata anifeiliaid y gwladfawyr. Y mae yn drueni meddwl fod dynion cyf- rifol yn myned oddiamgylch yn yr Hen Wlad i gamddarlunio y fath ddiffaethwch ag yw y wlad hon. Mae y wlad wedi ei chwilio am dros ddau cant o tilldiroedd o enau yr afon, ond ni ddarganfyddwyd dim coedyn- ddi; ac fe wyr darllenwyr Cadben Musters am gefn y wlad ei bod yr un fath. Yr wyf fi a'm teulu wedi ymadael a hi, ac y mae tua thri chant yn barod i ddyfod i ffwrdd, pe gallent rywfodd. Mi aethum at y Consul Prydeinig, dros rai o'r gwladfawyr, i weled beth allasai wneyd y mae ef am iddynt wneyd cyfrif a'i ddanfon yn ol iddo ef, a bydd iddo ef dreio cael gan ryw oruchwyliwr yn Llundain (yn cynrychioli Awstralia neu y Cape of Good Hope) i siartro llong o Buenos Ayres i un e'r ddwy wlad grybwylledig. Yr wyf yn danfon fy ngwraig a'm plant tua Ler- pwl yr wyf fi yn aros yma dros ysbaid, hyd nes daw yr aur yn rhatach pe cyfnewidiwn arian papyr Buenos Ayres yn awr byddwn yn colli 25 y cant. Dyna fath wledydd yw y rhai hyn. Y mae y draul o fyw yn y dref hon o 4s. 6c. i 5s. y dydd. Mae yn y lie hwn lawer o Gymry wedi dyfod i fyny o'r wladfa, ac yn methu myned oddiyma oherwydd prin- der arian. Maent mewn sefyllfa resynus; heb waith, ac heb fedru yr Ysbaenaeg, fel ag i roddi ar ddeall yr hyn y maent yn ei ym- ofyn. Yr wyf yn danfon y llythyr hwn i chwi gyda'm gwraig y mae llawer o achwyn bod fiythyrau sydd wedi eu danfon yn rhoddi hanes anffafriol am y wladfa wodi eu hatal cyn cyrhaedd Buenos Ayres, oherwydd nid oes un o honynt wedi ymddangos yn y ne- wyddiaduron yna gyda chwi fel y dylent. Carwn weled y dynion sydd yn elwa wrth ddanfon y Cymry allan i'r wlad hon sydd heb ddwfr pur, porfa, a choed (ond y coed tramor geir yma am swllt y droedfedd) yn dyfod allan yma eu hunain. Bu yr Ysbaenwyr yn ceisio byw yma mewn pedwar o fanau, sef yn y Gamwy, yn Valdies, yn Port Desire, a San Julian, ond methasant a byw yno ac yr wyf fi a'r rhan fwyaf o'r Cymry ddaethant o'r Unol Dalaethau yn ei gwrthod hefyd.—Gyda chofion caredig atoch, hyd nes eich gwelaf, ydwyf, yr eiddoch yn ffyddlon, GRIFFITH LLOYD.