Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
-, FICER WAKEFIELD.
FICER WAKEFIELD. GAN OLIVER GOLDSMITH. [Gyfieithlad neHlduol Zr GWLAIMSARWK.] PENOD XXYII. Parhad o'r un mater. Y BOHEU nesaf hysbysais fy ngwraig a'm plant o'r gwahanol gvnlluniau oedd genyf i ddiwygio y caraharorion, y rhai a dder byniasant gydag annghymeradwyaeth gy- ffredinol, gan ddadleu yr anmhosiblrwvdd a'r anmh'riodoldeb o hono; ac ychwanegent na wnai fy ymdrechion mpwn un modd i weinyddu i'w gwella, ond buasai Y1 4ebygol o ddwyn aufri ar fy ngalwedigaeth. Esgusodwch fi," meMwn i, y mae y bobl hyn, gan nad pa mor ddyfned y syrth- iasant, eto yn ddynion. ac y mae hyny yn tleitl da iawn i'm serchiadau. Cyngor da wedi ei wrthod a ddychwel i gyfoethogi mynwes y rhoddwr; ac er y diehon na wna yr addysg a roddaf eu gwella hwy, eto y mae yn sicr o'm gwella i. Pe buasai y trueiniaid hyn, fy mhlant, yn dywysogion, buasai miloedd yn barod i gynvg eu gweio- idogaeth; ond, yn fy opinion i, y mae y Salon sydd wedi ei chladdu mewn cell mor werthfawr a hono sydd yn eistedd ar yr arsedd. Gwnaf, fy anwyliaid, os gallaf eu gwella, mi a wnaf; efallai na fydd iddynt oil fy niystyru-efallai y gallaf gipio un o'r trobwll-a bydd hyny yn enilt mawr eanys a oes ar y ddaear eiddo mor werth- fawr ag enaid dyn ? "Wedi hyn gadewais hwynt, a disgynais i'r carchar cy if re din, lie y cefais y carchar- «rion yn llawen iawn yn dysgwyl fy nyfodiad, a phob un ohonynt yn barod a rhyw garchar-dric i chwareu ar y Doctor. Pel hyn, pan yr oeddwn yn myned i j ddechreu, trodd un ohonynt fy mherwig ar gam, fel trwy ddamwain, ac yna gofynodd fy mhardwn. Yr ail, yr hwn a safai dipyn o bellder, oedd ganddo yr yetranc o boeri trwy ei ddanedd, yr hwn a ddisgynai yn gawodydd ar fy llyfr. Y trydydd a floeddiai Amen" yn y fath don ddifrifol nes y rhoddai ddifyrwch mawr i'r lleill. Y pedwerydd yn 8ly a bigodd fy llogell o'm spectacles. ')nd yr oedd un trie yr hwn a roddai fwy o bleser iddynt na'r lleill i gyd; canys wedi sylwi fir y dull y gosodais y llyfrau ar y bwrdd o'm blaen, darfu iddo ef yn gyflym iawn dynu un ohonynt ymaith, 11 gosod llyfr llygredig a chellweirus o'i ,eiddo ei hun yn ei Ie. Fodd bynag, ni chymerais sylw o'r hyn a fedrai y twr tychan drygionus hyn ei wneyd, ond aeth- -nm yn mlaen yn hollol ystyriol y byd lai i'r hyn oedd yn ddirmygus yn fy ymgais gyffroi digrifwch dim ond y tro cyntaf neu yr ail, tra y byddai yr hyn ag oedd ddi- irifol i fod yn barhaus. Llwyddodd fy amcan, a chyn pen chwe' niwrnod yr oedd rhai yn edifeiriol a'r lleill yn talu sylw. Yr oeddwn yn awr yn canmol fy nyfal- barhad a'm hanerchiad fel wedi rhoddi ystyriaeth i drueiniaid a amddifadesid o bob teimlad moesol, a dechreuais yn awr feddwl am roi gwasanaeth tymhorol iddynt hefyd, trwy wneyd eu sefyllfa ychydig yn fwy cysurus. Yr oedd eu hamser yn flaenorol wedi cael ei ranu rhwng newyn a gormodedd—terfysgoedd ystwrllyd a gofid- ian chwerwon. Eu hunig waith oedd cweryla yn mhlith eu gilydd, chwareu, a gwneud prenau i wasgu myglys i'r pibau. Oddiwrth y dull olaf hwn o waith diog, eymerais yr awgrym o osod y cyfryw a ddewisent i dori pegs i werthwyr myglys a vhryddion-y coed priodol yn cael ei brynu trwy danysgrifiad cyffredinol; a phan Avneid ef, cai ei werthu trwy fy apwyntiad i, fel yr oedd pob uu yn enill rhywbeth yn ddyddiol; ychydig, mae'n wir, ond digon i'w gynal. Nid arosais yma, ond sefydlais ddirwyon er cosbi anfoesol ieb, a gwobrwyon am ddi- -wydrwydd neillduol. Fel yma, yn mhen Ilai na phvth<>fY;os, yr oeddwn wedi eu ffurfio i rywheth yn degyg i gymdeithasol a dynol; a chefais y pleser o ystyried fy tun fel eu deddfwr, yr hwn oedd wedi troi dynion o'u ffyrnigrwydd brodorol i gvfeillgarwch ac ufudd-dod. A byddai yn beth dymunol iawn pe byddai awdnrdod ddeddfwrol fel yma yn eyfeirio y gyfraith yn hytrach at ddiwyg- iad nac at erwinder-y byddai yn ym- ddangos yn argyhoeddig nad yw y gwaith o ddileu troseddau trwy eu gwreyd yn gynefin ond yn erchyll. Yna, yn lie ein carchariu presenol, y rhai a gant neu a wnant ddynion yn euog,-y rhai a gloant drueirjiaid am gyflawni un trosedd, a dychwelant hwy (os dychwelant yn fyw) wedi eu haddasu i gyflawniad miloedd, caem weled, fel mewn parthau ereill o Ewrop, leoedd o edifeirwch ac unigedd, lie y gallai y cyhuddedig gael gweini iddyat gan y cyfryw a fedrai roddi iddynt edifeir- weh, os yn euog, neu gymhellion newydd i rinwedd, os yn ddieuog. A hyn, ac nid -cosbau cynyddol, yw y ff>rdd i wella ewla. i; ac nis gallaf yagoi cwestivno dilys- xwydd yr hawl ag y mae cyfundebau cym- 1deithasol wedi arddelwi o gosbi a marwol- aeth droseddau o natur ysgafn.^ Mewn achosion o lofruddiaeth, y mae eu hawl yn eglur. gan ei bod yn ddyledswydd arnom oil, oddiwrth gyfraith hunati-ddiffyniad, i dori ymaith y dyn a ddangosodd ddiystyr- wch tuag at fywyd arall. Yn erbyn y cyfryw oil y mae natur yn codi i fyny mewn arfau, ond nid yw felly yn erbyn yr hwn a ladrato eiddo nid yw deddf natur yn rhoddi i mi un hawl i gymeryd ymaith ei fywyd, canys trwy hyny y nne y eeffyl a ladrato yn gymaint o ftddicnt iddo ef ag i minaxi. Nid oedd gan ein hynafiaid Saxonaidd, ffyrnig fel ag yr oeddynt mewn rhyfel, ond ychydig ddienyddiadau yn amserau o hedd- n wch; ac mewn pob llywodraeth fvddo yn dechreu, ag sydd ag argraff yn gryf arnyot, C3 braidd yr ystyrid un trosedd yn haeddu angeu. Yn mysg dinaswyr cymdeitbas goethedig, f mae cyfreithiau penydiol, y rhai ydynt yn nwylaw y cyfoethog, yn cael eu gosod ar y tlawd. Y mae Hywodraeth fel y daw yn hynach yn d'od i ymddaugos fel yn meddu mwy o sarugrwydd oes, ac fel pe byddai ein heiddo wedi d'od yn fwy anwyl mewn cyfartaledd i'w gynydd; fel, po fwyaf aruthrol ein eyfoeth, mwyaf helaeth eiD hofnau Y mae ein holl feddianau wedi eu cau i fyny a chyfreithiau newydd- ion bob dydd, a'u hongian o amgylch a chrogbrenau i darfu pob goresgynydd. Nis gallaf ddweyd pa un ai oddiwrth nifer ein deddfau penydiol, neu benrhyddid ein pobl, y mae y wlad hon yn dangos mwy o droseddwyr mewn blwyddyn na j haner teyrnasoedd Ewrop yn nghyd. Efallai ei fod yn ddyledus i'r ddau, canys y maent yn cydgynyrehu eu gilydd. Pan drwy gyfreithiau penydiol anwahanedigol y bydd cenedl yn gweled yr un gosb yn cael ei chysylltu a graddau annhebygol o euog rwydd, yn herwydd na chanfyddant un gwahaniaeth yn y penyd, y mae y bobl yn cael eu harwain i golli pob ystvriaeth o wahaniaeth y trosedd, a'r gwahaniaeth hwn yw noddfa pob moesoldeb fel hyn y mae lluosogrwydd o gyfreitaiau yn cynyrchu drygau newyddion, a drygau newyddion yn galw am atalfeydd newyddion. Byddai yn beth dymunol ynte fod awdurdod, yn lie cynllunio deddfau new- yddion i gosbi drygau-yn lie tynu yn galed linynau cymdeithas hyd nes y daw dirdyniad i'w dryllio—yn lie tori ymaith y trueiniaid fel rhai annefnyddiol cyn y profom eu defnyddioldeb-yn lie troi cerydd i ddialedd—byddai yn ddymunol ein bod yn rhoi prawf ar foddion ataliol llywodr- aeth, gan'wneyd cyfraith yn noddydd, ac nid yn ormesydd y bobl. Cawsem allan wed'yn nad oedd y creaduriaid, eneidiau y rhai a gyfrifir fel sorod, ag arnynt angen dim ond y purwr; cawsem allan yn ol hyny am drueiniaid, y rhai yn awr a dros- glwyddir i boenydiau hir, rhag i olud deimlo pang am foment, y gallent, pe trinid hwy yn briodol, weini i gadarnhau y deyrnas mewn amser o berygl; a chan fod eu gwynebau fel yr eiddom ni, fod eu ealonau felly hefyd,-mai ychydig feddyl- iau sydd mor isel fel nas gall dyfalbarhad eu gwella; y gall dyn weled ei drosedd olaf heb farw o'i herwydd, ac mai ychydig iawn o waed wasanaetha i sicrhau ein dyoeelwch. rw barhau.
[No title]
Pan ysgrifenwyd yr uchod, dylid cofio fod cosb marwolaeth yn cael ei gweinyddu am droseddau heblaw am ladd.-Cuf.
Llosgiad Plentyn i farwolaeth…
Llosgiad Plentyn i farwolaeth yn Nghaerdydd. Nos Lun, wythnos i'r diweddaf, cymer- odd amgylchiad truenus le yn nhy llafurwr o'r enw Dennis M'Carthy, yr hwn sydd yn byw yn y dref uchod. Ymddengys fod ei ferch Margaret, 4 mlwydd oed, yn cael ei diosg gan ei chwaer, yr hon oedd ychydig yn henach, er ei pbarotoi i'r gwely; a phaa yn ei dillad nos, syrthiodd y ganwyll, gan danio ei dillad, y rhai aethant yn wenfflam arunwaith; a chyn i'w rhieni, y rhai a ddychrynwyd gan ei llefau, allu myned i fyny, yr oedd wedi llosgi yn druenus. Symudwyd hi y nos hono i'r Infirmary, lie y derbyniodd p->b tynerwch, ond bu farw y dydd Mercher canlynol. Dydd Iau, cynal- iwyd trengholiad ar ei chorff, a dychwelwyd y rheithfarn o "Farwolaeth Ddamweiniol."
[No title]
ENAINT HOLLOWAY.- Yn awr pan y mae y flwyddyn yn troi, doethineb fyddai ceisio gwella unrhyw glefyd a all fod yn y corff, yn enwedig y sawl sydd yn djoddef oddiwrth glwyfau a chle- fydau cyffelyb, ac os esgeulusir pwy a wyr y can- lyniadau all ddilyn. Bydd yr Enaint hwn yn sicr o'u gwella yn drwyadl. Y mae yn glanhau y clwyfau, ac yn tynu y drwg allan o'i wraidd, ac yn adnewyddu iechyd perffaith. Drwy rinweold di- gymar yr Enaint hwn, iacheir y coesau clwyfus, hyny yn hollol. Yr oedd y lath obaith i'r claf yn annghymeradwy yn yr amser gynt. THEOAT IRRITATION.—The throat and windpipe are especially liable to inflammation, causing sore- ness and dryness, tickling and irritation, inducing cough and affecting the voice. For these symptoms use glycerine in the form of jujubes. Glycerine, in these agreeable confections, being in proximity to the glands at the moment they are excited by the act of sucking, becomes actively healing, Sold only in 6d. and Is. boxes (by post for 14 stamps), labelled "JAMES EPPS & Co., Homoeopathic Chemists, 48. Threadneedle Street, and 170, Pic- cadily, London, 332
Y Gynadledd Fawr ar y Cwestiwn…
Y Gynadledd Fawr ar y Cwestiwn Dwyreiniol. Dydd Gwener diweddaf, cynaliwyd Cyn- adledd yn St. James's Hall, Llundain, nad oes hanes am ei chyffelyb yn holl lechres hanesyddiaeth Prydain Fawr. Daeth yn nghyd flaenoriaid pob cangen o ddysg a gwyddoniaeth yn y deyrnas. Yr oedd yn-o dduciaid, barwniaid, aelodau seneddol, esgobion, offeiriaid, gweinidogion, awduron, beirdd, golygwyr, paentwyr, cerfwyr, &c., &o. Amcan y Gynadledd oedd cymeryd i ystyriaeth agweddion presenol y Cwestiwn Dwyreiniol, yr hwn sydd ar yr adeg hon yn tynu holl sylw Ewrop. Yn yr eisteddiad cyntaf, cymerwyd y gadair gan Due Wesminster, ac ya yr ail, gan Iarll Shaftesbury. Y mae yn an- mhosibl i ni roi ond crynodeb byr o weith- rediadau y Gynadledd, gan ei fod yn cy- meryd i fyny yn Daily News Llundain, dros 14 colofn. Prif arwr y Gynadledd oedd Mr. Gladstone. Yn y Gynadledd gyntaf, traddododd ein cydwladwr, Mr. Henry Richard, yr araeth ganlynol:—Derbyniwyd ef gyda chymer- adwyaeth wresog, a dywedodd y byddai iddo siirad ar gyfrifoldeb Lloegr yn neill- duol Credai tod gan wladweiaiaeth Seis nig hawl i'r clod am ddyfeisio y frawddeg seiniol-" dyogelu annibyniaeth a phurdeb yr Y merodraeth Ottomanaidd." (Ch werthin.) Mewn pob anrhydedd a gonestrwydd, yr oeddynt yn rhwym o gydnabod, nad oedd hyny yn policy y Llywodraeth bresenol yn unig (clywch, elywch) oid yr oedd wedi bod yn pôlÙYI pob Llywodraeth yn y wlad hon er oddiar 1853 o leiaf, a mabwys- II iadwyd ef yn benodol fel llywod-ddysg genedlaethol gan fwyafrif dymchweliadol o'r bobl yn y pleidgarwch a roddasant i'r rhyfel yn 1854. Yr oedd cyfrifoldebau aruthrol wedi eu gosod arnom gan y rhyfel hwnw, canys cytunwyd ar amodau, y rhai fyddent i binderfynu y materion mewn dadl rhwng Twrei a Rwsia, heb apelio at y cleddyf; ac oni bai pryder angherddol Lloegr am i annibyniaeth a phurdeb yr STmerodraeth Ottomanaidd i gael ei gadw yn gyfan, ni chymerasai y rhyfel byth Ie. Wedi y rhyfel darfa i Loegr ddwyn i mewn gytundeb heddwch, yr erthygl hynofhynanymwadol hono, trwy yr hon yr oedd y galluoedd arwyddedig yn rhwymo eu hunam, o dan unrnyw esgus neu gynhyrfiad, i beidio ymyraeth rhwng y Sultan a'i ddeiliaid, ac yn eymeryd ymaith oddiwrth Rwsia y nawddogaeth ranol, yr hon a weinyddasai dros ddeiliaid Cristion- ogol y Porte. Mwy na hyn, darfu i'r Llywodraeth Seisnig roi gwarantiad moes- ol, os nid materol, o fedr y Twrc i gyfdr- fod a'i ofynion arianol, a galluogodd ef i ddyfod i'r farchnad i fenthyca miliynau o ¡ arian. Yn 1860, troisom y glust fyddar at I y rhybudd a roddwyd gan lywodraeth Rwsia, gyda golwg ar sefyllfa druenus pethau yn nhalaethau Tyrcaidd Ewrop. ac ymdrechasom gael oddiwrth ein consuliaid ein hunain yn rnhob parth o Twrci adrodd- iadau coginiedig; ac wedi hyny, pan gy- merodd y cigyddiadau le yn Syria, yr oeddym eto yn glynu wrth y syniad, mai ategu Twrci oedd ein hunig ddyledswydd. Dilynwyd y policy yma yn ddidroi yn ol, a phob ystyriaeth arall a wnaed yn is-wein yddol iddo. Mygwyd, cadwyd yn ol, a darniwyd hysbysiaith, mewn trefa i dynu lien dros yr erchyllderau a gyflawnid yn nghanolbarth Twrci, mewn trefn i ddys- tewi gruddfanau y gorthrymedig, fel na byddai iddynt gyrhaedd clust y cyhoedd yn y wlad hon. A phan trwy gyfryngau ereill y daeth gweithredoedd o ysgelerder, y rhai a lanwasant y byd gyda digofaint a dychryn, i'r goleu, gwnaed pob ymgais i esgusodi y gweithredoedd hyny, i gael diheurawdau am danynt, a bron eu cvfiawn- haa. (Clywch). Y mae yn debygol, oherwydd y gyfundraeth hon, pan wnaed y dadguddiadau, fod un man yn ddedwydd anymwybodol, neu mewn annghrediniaeth ystyfnig, a hono oedd y genhadaeth Bryd- einig yn Nghaercystenyn. (Oymeradwy- aetli). Canlyniad truenus hyn oil oedd ein bod wedi planu argyboeddiad gwreidd- iedig yn meddwl Twrci, yr hyn oedd bron yn anmhosibl ei ddileu, fod Lloegr yn fath o was ufudd a ffyddlon, yn barod mewn unrhvw achos a phob cyfleusdra i bleidio ei hachos a chyflawni ei heirchion. Felly, yr oedd ef yn dal fod cyfrifoldeb cenedl- aethol yn gorphwys ar y wlad hoa, a'i bod yn gyfiawnedig i alw y cyfarfod hwnw, yr hwn uwchlaw pob cyfarfod a gynaliwyd erioed jn Lloegr oedd a hawl i ystyried ei hun fel arddangosiad cemedlaethol. Yr oedd ganddynt y dydd hwnw i siarad mewn llais a dreiddiai i Gaercystenyn ac i bob rhan o'r talaethau Tyrcaidd, i roi rhybudd i Twrci fod pobl Lloegr yn ben derfynol o ddwyn y partneriaeth a hi i'r pen. (Cymeradwyaetk). Nid oedd efe am fyned i ryfel yn erbyn Twrci mwy na throsti. Ni chredai ef mewn rhyfel, ac yn enwedigol rhyfel wedi ei gyhoeddi yn mudd- ianau dyngarweh. I ddarostwng neu gosbi annynoliaeth trwy ryfel oedd yn debyg i Beelzebub, penaeth y cythreuliaid, geisio bwrw allan gythreuliaid, ond nid oedd angen fod un rhyfel. Pe llefarai Ewroployla llais unol, ac ni welai ef un rheswm paham na fyddai iddi siarad gyda llais unol, os na fyddai i Loegr, yn cael ei bysgogi gan ei chenfigenau hunanol a thruenus, i gadw ei llais allan o'r cydgor hwnw, buasai Twrci i roi ffordd ar yr achlvsur hwn fel y gwnaeth o'r blaen. Gobeithiai nad ai o'r cyfarfod hwnw un sain anmhenodoi, oad fel yn cyn- rycbioli y syniad a'r ewyllys genedlaethol, ac yn arddadgwiiad o benderfyniad pwyllog yn enw rhyddid, cyfiawnder, dynoliaeth, ac enwogrwydd hynafol Lloegr, fel cyfaill y gorthrymedig, a chyda phob parch a difrif- oldeb yn enw yr Hwn a garai gyfiawnder ac a gasai anwiredd, na fydd i un geiniog o arian Lloegr, un dyferyn o waed Lloegr, i gael ei wastraffu er ategu y barbariaeth trefnyddol hwnw a elwid yr Ymerodraeth Ottomanaidd. (Cymeradwyaeth uchel). Yn y Gynadledd brydnawnol traddodwyd arafth faith, a nodedig o alluog, gan Mr. Gladstone, yn adolygu y cwestiwn yn ei holl arweddion, yn yr hon y rhoddodd ddatt.aniad i'r un syniadau ag a draethodd yn flaenorol; ond gyda llymder, nerth, a miniogrwydd adnewyddol. Gan fod ei araeth yn cymervd i fyny yn agos i bump colofn o'r Daily Ifctos, Llundain, ofer fyddai i ni gynyg rhoddi crynodeb o honi; ond yr ydym yn dra sicr y bydd yn damaid go chwerw i'r Weinyddiaeth, ac y bydd y Prifweinidog yn crafu ei gernau yn enbyd wrth ei darllen. Bydd y Gynadledd hon yn ffaith fawr yn hanesyddiaeth Prydain.
Brawd-laddiad yn Ngogledd…
Brawd-laddiad yn Ngogledd Cymru Dvdd Iau wythnos i ddoe, cynaliwyd trengholiad yn Malltraeth, ger gorsaf Bodorgan, ar gorff John Roberts, gwas i amaethwr, yn ngwasanaeth Mr. Richard Evans, Flaram, Llangristiolus, yr hwn a frathwyd yn farwol gan ei frawd ei hun ar yr heol fawr nos Fawrth. Yr oedd swper wedi bod mewn tafarndy yn y pentref, a chychwynodd y trengedig, a%frawd Robert, a chefnder, a chigydd o'r enw Williams, tua thref gyda'u gilydd am ddeg o'r gloch. Cymerodd cweryl le rhyngddynt yn y pen- tref cyn cychwyn, ac ar y ffordd adnew- yddwyd ef. Ymladdasant a chiciasant y nail! y Hall, a Robert, gan ei fod yn cael y gwaethaf. a waeddodd allan, "Pa le mae fy nghyllell ?" Aeth yn ei ol ychydig gamau, ac yna daeth yn mlaen at John, a chyda ei holl nerth, claddodd ei gyllell yn ei wddf. Ymlusgodd John am lathen neu ddwy, ac yna syrthiodd ar ei luniau, gan waeddu, Arglwydd, cymorth fi, yr wyf wedi fy mrathu!" a bu farw yn union- gyrchol. Gosodwyd ef i eistedd mewn ftos yn ymyl y berth, lie y cafwyd y corff dra- noeth gyda'r wawr. Ni ddarfu i un o'r tri oedd gydag ef roi un hysbysiaeth y nos hono, a boreu dranoeth ceisiasant lunio stori am ymosodiad dychmygol. Darfu i Thomas Roberts wedi hyny gyhuddo Robert Roberts o ladd y trengedig, a dat- guddiodd holl amgylchiadau y cweryl angeuol, gan gynorth wyo hefyd i gael gafael yn y gyllell a ddefnyddiasid. Derbyniwyd y cefnder a'r cigydd fel tystion. Wedi hir ymchwiliad, traddodwyd Robert Roberts i sefyll ei brawf am ddynladdiad.
YR ARSYLLFA. !
YR ARSYLLFA. Yr ydym newydd ddeall fod ein cyd- wladwr o'r America, y PKOFFESWB, PARSON PRICE, nid yn unig yn ddadganwr galluog ac ar- ddeliadol, ond ei fod hefyd yn gyfansodd- wr llwyddianus a thalentog iawn. Canys y mae wedi curo cyfansoddwyr yn America, y rhai ydynt o fri cenedlaethol; ond byddai yn drosedd ar reolau boneddigeiddrwydd a chyfeillgarwch i son am eu henwau. Yr ydym o galon yn ei longyfarch i'r wlad hon yn y cymeriad dyblyg o ddadganwr a chyfansoddwr cerddoriaeth; gan obeithio y ca ymdaith heulog a llwyddianus tra yr erys yn nghylchoedd Gwalia. Y mae yn debyg fod ein hen gyfaill, LLEW LLWYFO, i fod yn Merthyr y Nadolig nesaf. Gwel- som a chlywsom ef yn don of the day cyn yn awr. Yr ydym yn cofio am dano yn 'steddfod Caio yn 1858 a 1864, yn ei ddaniau goreu. Diau fod ei arosiad hir yn America wedi peri i'w genedl ymddy- eithrio oddiwrtho i raddau. Y mae genym I 1) hyder y daw i'r front eto, canys y mae ynddo elfenau gwir boblogaidd, ac adnodd- au barddol tuhwnt i fesur. Mad^eued y cyhoedd mawr am i ni wneyd cyfeiriadau at gymeriadau cyhoedd- us y GENEDL GYMREIG. Y mae yn dda genym bob amser i sylwi ar, ac edmygu y cyfryw oddiar Caractacus, Rhufain, hyd at Garadog y Cor Mawr. Perthyn i'n cenedl ni deithi ae ,arbenig- rwydd neillduol. Yn enw pob cenedlgarweh pa le y mae gweithiau y bardd awenyddol, GLASYNYS, cyhyd heb ddod i oleu dydd? Yr oedd efe yn un o ragorolion yr awen Gymreig, ac hefyd y Seisnigwr o radd uchel. Ac am' ei "Fyfanwy Fechan," er i Ceiriog gael y wobr (a hyny yn gyfiawn), eto yr oed& mwy o glasuriaeth yn "ngherdd Glasynys, so thrueni fod gweithiau bardd o'r fath fri yIll cael eu gadael i lechu dan orchuddlenm dystawrwydd. Yr ydym yn deall fod yr hen feirdds cadeiriol a hir brofiadol, GWALCHMAI A HIRAETHOG, yn parhm o hyd ar dir y byw. Dyma* ddau veteran ag y cofia Cymru am en. henWitU, hyd adeg ebargofiant tragywyddol. Nid peth bychan yw i ddyn allu gosod ei stamp ar ei oes, ac y mae y rhai hyn wedi llwyddo i wneyd hyny yn annileadwy- Dymuuwn o galon hir oes i'r hen frodyr enwog, a gobeithiwn y treuliant eu Nadolig: nesaf yn fwy lion ddyddorus nag erioed. Y mae yn rhy gynar eto i ddymuno N adolig llawen" i neb arall, ond efallai y cawn gyfle i wneyd hyny eto cyn y daw- Clywsom fod MYNYDDOG yn gwneyd busnes ohoni yn America, ae yn eaill peth anfe.-th o greenbacks a'r mighty>> dollar. Wel, deued yn ol a llonaid carpet- bag neu long ohoaynt, nid ydym yn gwybod y bydd neb yn eiddigeddu am ei lwyddiant~-
ALLTWEN.
ALLTWEN. Nos Sadwrn, yr 2il cyfisol, cynaliwyd cyfar- fod llenyddol yn Narllenfa y lie; cyfyngedig; i'r ysgol gan a'r Ysgol Sal. Cafwyd cyfarfod. hynod ddyddorol, y canu a'r adrodd yn hynodf felly, a theimlaf awydd am ei fath eto yn fnan. Beirniaid y canu oeddynt Mri. James James, Co-operative Stores, a James Jonesr Dowlais; yr adroddiadau a'r cyfansoddiadau, Ap Llewelyn. Awd yn mlaen yn y drefn. ganlynoL-Cân gan Mr. J. Jones, Dowlais, Ca.nu Y nefol wlad goreu, Miss Mary Bevan, Tramroad. E. Jones a J. Morgani aeth a'r wobr am y deuawd Tlws yw gwawr y myrad rosynau," a chipiodd D. Anthony y wobr am y ddau benill i'r "Awrlais." Miss- C. Da. vies gafodd y wobr am ganu Paid a'm gadael, a chasglwyd gwobr i'r ail oreu, sef Miss Gwenllian Jones. T. Jones a'i gyfaill, a E. Williams a'i gyfaill oedd yn gydfnddugol ar y ddadl i'r Ysgol Sabothol." E.Jones a'i barti gafodd eu gwobrwyo am y triawdL "Fy angel bach." Adrodd" Bydd yn rhyw- 1-1 y beth goreu, T. Jones. J. Morgan a'i barti oedd y goreu i ganu "Dysglaer wlad yr Hedd." Am y llythyr goreu oddiwrth "Ddysgybl at ly ei athraw," R. Walters aeth a'r wobr. E. Jones enillodd ar yr tmawd Cartref Ded- wydd." J. Morgan a'i barti aeth a'r dorcfo am ganu "Medelwyr y Cynhauaf." Dadl Rhanu'r Deisen," D. J. Williams a'i gyfeill- esau, a T. R. Davies a'i gyfeillésau, yn gyd- fuddugol. Unawd Tyn am y lan ns ddaoth ond un enw i law, yr hon nid oedd. yn bresenol, sef Miss Jennet Evans, yn herwydd amgylchiad gofidus, sef inarwolaetb. ei hanwyl dad, a bu y pwyllgor mor garedig a chyflwyno y wobr iddi, yn nghyd a'r wobr am yr araeth ddifyfyr, am nad oedd neb yn deilwng. Cipiodd Eoaydd yr Allt a'i barti y wbbr am y prif ddarn, sef Clychau Hawdd- fyd." Cafwyd cynulliad campus, y lie yife orlawn, ac amryw Y11 methu dyfod i mewn. [Beirniadaeth Ap Llewelyn yn un o'n rhifynaiv nesaf. -GOL.
[No title]
BREAKICAST — Errs's COCOA. — GRATEFUL AND- By a thorough knowledge of the* natural laws which govern the operations of diges- tion and nutrition, and by a. careful application of the tine properties of well-selected cocoa, Mr. Epps has provided our breakfast tables with a deli- cately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills. It is by the judicious use of such articles of diet that a coustitution may b& gradually built up until strong enough to resist; every tendency to disease. Hundreds of subtle maladies are floating around us ready to attack wherever there is a weak point. We may escape- many a fatal shaft by keeping ourselves well forti- fied with pure blood and a properly nourished frome.Oivil Service Gazette. Made simply with. boiling water or milk. Sold only in packets labelled- —" James Epps and Co., Homoeopathic Chemists.- London." L332 Ni CHEDWIR HWYNI.—Y mae y cyhoedd yn. cael eu rhybuddio yn erbyn peirianau gwnior had- lawn ac o wneuthuriad gwael, y rhai yn fynych argymellir ar y prynwyr oherwydd yr elw mawr Ibo geir, rhagor rhai o wneuthuriad da, am bris rhes- ymol, y rhai ni ched/wir ganddynt, ac yr ydym yi> anog prynwyr i fynu gweled Taylor's Patent, eO. phan na chedwir hwynt, anfoner am y darlunien at. TAYLOR'S PATENT SEWING MACHINE COMPANY, Great Driffield, neu 97, Cheapside London, E. C. 1441. Boneddigesau hyny nad ydynt wedi defnyddio- Starch Glenfield, dymunir ar iddynt wneyd UD. prawf o hono, a bob yn ofalus am ganlyn y cafar- wyddiadau argralfedig ai- bob pacyn. Y mae yet ychydig anhawddach ei wneyd na Starches ereilly, ond pan y deuir dros yr anhawsdra, dywedir feli Golchwraig y Frenhines, mai y Starch goreu a ddefnyddiwyd erioed ydyw. L92 RHYBUDD.—Y mae Mri. Reckitt a'i Feibior. wedi dewis y ffurf pedair-onglog i wneyd eu Paris Blue, a hyny oherwydd fod cymaint o iiwiau gifts- gwael yn cael eu gwneyd yn fodiau, peleni, phow- dwr; ond eto, y maent yn gorfod rhybuddio y cyhoedd yn erbyn ma Jiau gwael o li w glfls sydd. yn cael eu gwneyd o'r un ffurf, yr hwn a werthir- oherwydd yr elw ychwanegol a geir trwy hyny. Gofaler, gan hyny. am gael y Paris Bronc pedair- onglog, yn dwyn onwau 1. RECKITT AT FEIB- ION yn nghyda'r arwyddnod masnachol. 1441. PELENI HOLLOWAY.—YR YSGYFAINT A'R CYLLA. —Y mae tywydd twym a boreLau a phrydnawnau, oerion bob amser yn creu anhwylderau yn rhanau. treuliol y corff, y rhai ddylai gael gofal pi ydlawn. Nid oes dim yn debyg i Beleni Holloway am well»> y treuliad. Maent yn cael eu cydnabod yn gar- trefol a thramor fel y feddyginiaeth sicraf ac effeithiolaf at benau anliwylus, poen yn y cylla. diffyg treuliad, gwynt, chwyddiad, gwrthwyneb- edd, pob math o ryddni. clef yd ygwaed, sychdery croen, a bol-rwymedd. Y mae y Peleni hyn ya amddiffyn y cyfansoddiad rhag y niweidiau am- rywiol sydd yn dilyn eyfnewidiadau y tywydd, ac. felly o werth mawr yn y tymor hwn o'r flwyddyiu Nid ydynt yn ymyraeth dim a gwaith na phleasi,