Y Gwladgarwr

Miss Mary Davies. Bydd yn dda gan y genedl Gymreig -wybod i Miss Mary Davies (y foneddiges fydd yn personoli Dalila yn nghyngherdd- au "Samson" yn Aberdar) dderbyn gwys, dydd Llun diweddaf, i ganu o flaen ei Mawrliydi y Frenines, yn Windsor Castle, dydd Mawrth nesaf, ond oherwydd ei engagement yn Aberdar gwrthododd Miss Davies yr anrhydedd. Mae gweith- red genedlgarol o fath hon yn deilwng o bob canmoliaeth. Yn sicr, ni fydd i'r tyrfaoedd ddylifant i'r Neuadd Ddirwest- Llun a Mawrth. nesaf, annghofio rlioddi "three cheers" i ferch dalentog Mynorydd, yr hon ni fynai anrhydedd ar j draul o siomi ei eliydwladwyr.

JPARUAD O'M BEBDAITR YN NGIIYM- I- OEDD TAWE A TRW ECII. Aeth Glan Carnant a mi oddiwrtli yr Eos i weled Ap Llewelyn ac Alltwenydd, ac ar y ffordd tuag yno galwasom gyda Mrs. Gibbs, gweddw y cyfaill anwyl, Cam Alun. Dangos- odd ei ddarlun i mi mewn group, a choliais yn y fan i mi gael y pleser o'i weled yn Eisteddfod Tonypandy flynyddau yn ol, a chenym yno y bedyddiwyd ef ac Alltwenydd -Wu llenenwau. Man of business yw Alltwen- ydd, oblegyd efe yw ysgrifenydd y Co-opera- tive Stores yh y lie, ac y mae y dyn iawn yn yr iawn fan a chan fod Rhagluniaeth wedi ei ffafru a chryn dipyn o dda y byd hwn, a theulu Iluoseg ganddo i ddarpar ar eu cyfer, aid rhyfedd ei fod yn troi hufen ei ymenydd at y pethau hyn yn hytrach na dilyn yn dyn at lenyddiaeth. Am y bardd Ap Llewelyn, un o deulu awenyddol yr hen lanciau yw efe a chan ei fod ef ac Alltwenydd yn byw gyda'u gilydd, y mae haiarn yn hogi haiarn a chan i mi fod yn lletya noswaith gyda'r teulu car- edig, a Mrs. Alltwenydd fel chwaer dyner yn gweini arnaf, cefais fantais i adnabod prif -deithi meddyliol y ddau frawd ac er eu bod yn gwahaniaethu, "they differed to agree." Yr oedd gan Alltwenydd ei dandy horse ac Ap ei delyn, a bu yr awen ar ei goreu ac yn ei llawn hwyliau rhyngom, ac un penill a gofiaf yw,— Pair hon i roi melodedd Main fiwsig rhwng ei fysedd Nid mymryn ydyw ei ystor, Mae ynddo for o fawredd. Cefais gryn hyfryd weh gyda'r teulu, a chlywed llawer gan Ab Llewelyn am y Yankeeland, gan ei fod ef ei hun wedi bod yno flynyddau yn ol. Cefais gipdrem hefyd ar anedd wag y brawd-fardd leuan Ddu, a chodai hiraeth arnaf na buasai yno er cael ymgom ag ef unwaith mewn oes; ond marchogai ef yn iach ei fron ar gefn tonau heilltion, tra yr oeddwn inau yn brudd fy mron a chwant ei gwmni gwiwlon. Parchus goffa hefyd am Mr. a Mrs. Morgans, Cross Hands, a Mrs. Thomas, lanälady Eos Wyn y maent hwythau yn gyfeillion ciilon i mi ac i'r GWLADGARWR. Un o'r hen stamp Gymreig yw Mr. Morgan, a sirioldeb yn dawn si o ar ei wedd, a charedigrwydd lon'd ei galon, ac y mae 3 n dribanwr a chantwr gwych o'r hen style. Y mae Pontardawe yn rhanu a&wng y ddau Ie, sef yr Alltwen ag yntau. 0 Yn y Pontardawe Inn y cyfarfyddais a'r ( doniol Hen Domos. un o ohebwyrffycldlon y < OWLADGARWR. Flynyddau yn ol, bu ef a'i chwaer yn cadw ty yma, ond y mae hi wedi newid byd, ac yn cadw y Cross Inn a chan mai gweddw barchus sydd yn cadw y Pont- ardawe Inn, byddai yn fwy o ryfeddod gwelecl y bont yn ymyl yn cael ei chymeryd gyda'r lli, na gweled Hen Domos, er yn 45 oed, yn wr y ty yma eto y mae wit and humour ddigon yn y brawd hwn. Cefais y cyfleusdra o gael W. Griffiths, Ysw., Glanyrafon, yn gyfaill serchog i mi, a chafwyd cryn adeilad- aeth wrth fyned dros lawer aeth heblaw barddoniaetli. Y mae yma hefyd lawer o gerddorion a rhai beirdd na chefais y pleser I o'u gweled; a chan fod masnach yn bur araf yno ar y pryd yr ymwelais a r lie, nid oedd mantais i weled pawb a ewyllysiwn, ond cef- ais lawn dal i'm meddwl a boddineb i'm calon yn fy ymweliad ac os gwel y brodyr yn dda i wneyd yr un gymwynas a mi ag a wna manau ereill, credaf nad edifarhant, ac efallai y cant Alltwenydd ac Ap Llewelyn i flaenori y fintai, gan fod y biaenaf o'r ddau, fel y sylwais, yn man of business, a gwnai fy nghyfaill Eos Wyn gommander-in-chief yn y fyddin. MABONWYSON.

GOREBIAETH 0 L'ERPWL. Mae doethineb a phwyll Ardalydd Salisbury yn debyg o ragflaenu y trychineb a fawr ofnid fuasai yn gorddiwes y wlad. Mae y dull pen- derfynol a gymer i ymdrin a'i genadaeth i Gaercystenyn yn tynu sylw arbenig, ac yn derbyn cymeradwyaeth mwyaf trylwyr y Cadfridog Ignateiff, fel y gellir, gyda sicrwydd, goleddu y grediniaeth na cheir urf rhyfel, a tlirwy hyny fe siomir dysgwyliadau y cyfryw sydd yn hoff o ryfel a thywallt gwaed. Mae pwys neillduol yn cael ei osod gan lawer ar arbenigrwydd plaid, ac os na fydd yn perthyn i'r blaid hon neu y blaid arall, ni fydd o un gwerth, pan, mewn gwirionedd, fod hyny yn ynfydrwydcl eithafol. Beth waeth i ba blaid y perthyna dyn os bydd yr egwyddorion a goledda yn gyson a gwirionedd a chyfiawnder. Nid oes unrhyw blaid yn bodoli heb fod yn ddiffygiol mewn amryw bethau, fel nas gellir yn gydwybodol edrych ar un blaid mwy na'r Hall i fod yn ddifai yn eu symudiadau cy- hoeddus. Cymerwch yr upper ten yn y crynswth o honynt, ni cheir ond ychydig o wahaniaeth cydrhyngddynt yn eu cysylltiad a'r werin bobl. Cymerwch y Rhyddfrydwr fel y Ceidwadwr i sylw, a chawn y ddau yn edrych i lawr ar y gweithwyr fel creaduriaid israddol a dirmygedig. Ceir profion amlwg o hyn bob mynud awr o ddyddiau yr wythnos. GWyddom am lawer o'r aristocracy ag sydd wedi cyrhaedd cyfoeth yn nghof 11awer sydd yn fyw, a chawn y cyfryw yn mlaenllaw yn y gorchwyl o orthrymu y tlawd, a gwnant hyny gyda chyfrwysder neillduol. Nid oes achos myned yn mhell o swyddfa y GWLADGARWR i gadarnhau y gosodiad a osodir 0 flaen y dar- llenydd. Y dyn a astudia les a llwyddiant y bobl ydyw y dyn i ddal awenau Llywodraeth y wlad. Mae egwyddorion rhyddfreinwyr yn fwy o werth i'r byd na dim a welais hyd yma gan y pleidiau mympwyol sydd ar hyd ein gwlad yn pardduo a traflyncu naill y llall. Pan fyddo dyn yn ymollwng yn eithafol gyda phlaid, mae yn colli golwg ar y prif fater, sef gwneyd daioni i'w gyd-ddynion yn dymorol a chymdeithasol, fel nad yw yn ateb dyben ei fodolaeth yn y byd. Er fod y gweithwyr yn Nghymru wedi bod a llaw yn etholiad ami i Seneddwr, gan dybio y buasai y cyfryw yn eu cynrychioli yn deg yn Sant Stephen ond mae yn anmheus genyf a ydynt yn cynrych- ioli y dosbarth gweithiol ai peidio, yn ol yr addewid a gafwyd oddiar y banlawr ddydd yr etholiad. Mae gan bob dyn hawl i feddwl a barnu drosto ei hun ond pan fyddo yn ym- gymeryd a'r gorchwyl o gynrychioli y miloedd, ac yn addaw astudio lies a llwyddiant y cyf- ryw, mae yn ddigon amlwg nad yw ond gwas i'r cyhoedd, a chan y werin hawl i'w alw i gyfrif am ei lafur gweinidogaethol. Cyn y gall y cyfryw gael cyfiawnder a gwirionedd i'w ddal i fyny, rhaid iddo gynrychioli syn- iadau y bobl, ac os bydd ei farn bersonol ef yn groes i eiddo y werin, byddai yn well iddo ymddiswyddo cynted y gallo, am nad yw yn gwneyd dim yn amgen na bradychu y miloedd fu yn ei gefnogi i gael yr anrhydedd o eistedd yn Senedd y wlad. Coleddir gobeithion cryf y bydd i'r cenadwr dros Brydain i brif ddinas y Twrc wneyd ei waith yn iawn, a chwbl deilwng 0 urddas a mawredd ein Llywodraeth yn mhlith Llywodraethau y gwledydd. Un- rhyw beth yn llai na chyflawniad trylwyr o'i ddyledsvyyddau wna ei DOndeninio yn gyfan- gwbl, a'i ddifreinio o ymddiriedaeth pobl ei wlad. Pawb ei farn ar hyn eto a fy marn ber- sonol i ydyw, nas gallesid taro ar well dyn a phan ddelo pethau oddiamgylch, ni gawn gadarnhad fod fy syniadaeth yn gywir am Salisbury fel cenad hedd at y teulu hwnw lie nad oes fawr parch i rinwedd a moesoldeb. Os rhaid wrth y bidoga'r magnel, tebyg ydyw fod John Bull yn lied barod i waith ond yn gymaint ag iddo daro ar ddyn cymhwys fel cenadwr i Gaercystenyn, mae genym le i goleddu y gobeithion cryfaf am heddwch a chymydogaeth dda a chredwyf fod pawb yn dymuno hyn, ac yn barod i waeddi, parhaed brawdgarwch yn mhlith cenedloedd y gwled- ydd. Mae y dref mewn ystyr fasnachol yn farw a difywyd. Adeg dawel bob amser ydyw cyfnod y Naiolig, am fod yr hen gytundebau ya myned allan, a'r newydd heb eu cadarn- hau. Nid oes unrhyw obeithion llewyrchus am adfywiad ar droad blwyddyn, er fod masnach rheolaidd cydrhyngom a'r India a China yn myned yn mlaen fel arfer. Y mae yr agerlongau sydd yn mordwyo trwy Gamlas y Suez yn dal i hwylio yn rheolaidd, gan ddwyn yn ol lwythi gwerthfawr o de a chynyrchion tramoraidd ereill, fel cyflenwad i'r marchnadoedd Prydeinig. Mae llawer o dwrw yn cael ei gadw am y codiad yn mhris y siwgr, a'r bai o hyny yn ) cael ei gamleoli. Goddefwch i mi grybwyll nad y siopwyr bychain yn y wlad sydd yn elwa oddiwrth y codiad, ond y masnachwyr mawrion sydd yn derbyn i mewn y cyflenwad o ganoedd a miloedd o dunelli yn flynyddol. Pan ddaeth y newydd o fethiant y melged (beet root) ar y Cyfandir, fe godwyd y farch- nad ar unwaith o byiutlieg svvilt y cant i bump swllt ar hugain. Gosododdhyn y sawl oedd yn feddianol ar gyflenwad helaeth yn yr ystordai o fewn cyrhaedd ehv aruthrol. Dyma elw o ddeg punt y dunell, neu fil o bunau ar bob can' tunell. Gwnaeth un o farsiandwyr enwog L'erpwl y swm taclus o driugain a deg o filoedd o bunau mewn awr o amser. Gall y bydd i'r nodiad hwn fod yn foddion i egluro y pwnc o godiad yn march- nad y siwgr. Dyna y ffaith noeth fel y cefais hi oddiar y Gyfnewidfa gan gyfaill ag sydd yn gwbl gydnabyddus a masnach y porthladd yn mhob cangen ohcni, a bydded i'r cyfryw ffaith fod o wasanaeth i filoedd darllenwyr y GWLADGARWR. Mae cymeriadau hynod i'w cael yn y byd, ac un o'r cyfryw ydoedd brodor o swydd Caer- hirfryn, a thra adnabyddus fel herw-heliwr (poacher). Enw y dyn hynod hwn oedd John Turner, a bu farw yn yr oedran mawr o 77 mlwydd. Ganwyd ef mewn lie o'r enw Barton, yn ymyl Preston. Dechreuodd ar ei yrfa herwyddol pan nad oedd ond 15 mlwydd oed. Carcharwyd ef unwaith am bob blwydd o'i oedran; ac allan o hyny, ciniawodd saith ar ugain o weithiau yn y carchar ar ddydd Nadolig. Pan yn y carchar un tro, ar dywydd caled, disgynodd dau aderyn ar dwr o lo rhwng y muriau, a chan- fyddwyd hwynt gan John, yr hwn a lwydd- odd i ddal un ohonynt, a phan yn ei gyflwyno i geidwad y carchar, gwnaeth yr awgryrn a ganlyn: Os codwir fi oddiwrthynt, mae yn rhaid iddynt i ddyfod i edrych am danaf hyd yn nod o fewn muriau y carchar." Dilynodd ar y gwaith o herwhela hyd ei ddyddiau olaf, ac nid oedd ond yehydig er pan daeth allan, wedi treulio dau fiso gaethiwed. Pan awgrym- wyd iddo y priodoldeb o adael y fath waith, atebai y buasai yn dilyn yn mlaen tra byddai yn alluog i neidio dros y ffos. Cymaint a 1 hyna am John Turner. ) Mae cyfnewidiad i gymeryd lie yn nghlud- iad y llythyrgodau Prydeinig ar ddechreu y flwyddyn nesaf. Llinell y Guion sydd i gario y llythyrau am y mis cyntaf o'r flwydd- yn newydd. Hwyrach y bydd genyf air yn mhellach ar hyn yn fuan. Bydd cyfnewid- iadau arbenig i gymeryd lie yn y drafnidiaeth agerawl rhyngom a gwlad fawr y gorllewin. Bydd a mi ofalu cofnodi y pethau hyn am fod y cyfryw yn dal perthynas agos a fy mhara chaws, er's dywed Morien wladgarol y Mail. Yn nhref Preston, cawn fod direidi ar yr eithafion. Flynyddoedd yn ol, gwnaed casgl- iad yn yr ardal i gael cerflun o fynor o'r diweddar Arglwydd Derby. Yr wythnos ddiweddaf, cyflawnodd rhyw ddihyrod yr anfadwaith o ddinystrio y cerflun mewn dull annheilwng, pan ystyriom fod y cerflun yn arwyddo parch i'r ymadawedig, trwy fod y gwaith wedi ei gyflawni gan geiniogau y werin. Prawf arall o iselder a barbareiddiwch yn Mhrydain, er gosod cwmwl ar goffadwriaeth un o'r pendefigion goreu a anadlodd awyr o fewn terfynau y sir. Nid yw o un pwys i ba blaid y perthynai y dyn, gan fod y cyhoedd wedi gweled yn werth i anfarwoli ei goffadwr- iaeth gyda cherflun. Ceiniogau y werin dalodd am y cerflun, ac y mae pwy bynag a gyflawnodd y direidwaith yn euog o bentyru gwarth a gwaradwydd ar y werin bobl. Heb fyned yn mhellach, nid wyf yn meddwl fod urddasolach teulu yn Mhrydain na theulu y Knowesley Hall.—Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.

Y Marchnadoedd. LLUNDAIN. Yr oedd marchnad yr yd yno yn sefydlog, ddiwedd yr wythnos, yn y gwenith Prydeinig yn ogystal a thramor, ac yn cael ei werthu .Y yr un bris a dechreu yr wythnos. Blawd gwenith yn sefydlog am y prisoedd blaenorol, ond yehydig o fasnach a wnaed. Dim yn newydd yn yr haidd. Ceirch yn dawel am y prisoedd blaenorol. Y siwgr yn aros yr un. Ffa a phys yn sefydlog. L'ERPWL. Agorodd y farchnad yn sefydlog a thawel am y gwenith, ond cyn y diwedd, gostyngodd y y pris 1c. y cental, a dim ond ychydig o fas- nach a wnaed. Blawd gwenith yn farwaidd, heb yr un newidiad yn y pris. Ffa 3c. y chwarter o ostyngiad, a'r pys hefyd yn ffafr y prynwyr. Yr oedd marchnad y siwgr dydd Gwener yn sefydlog ar y prisoedd blaenorol. Rice yn sefydlog. Galw rhesymol am yd India, a'r pris yn gyffelyb i'r marchnadoedd .Y blaenorol. CAERLOEW. Yr oedd marchnad yr yd yma dydd Sad- wrn a mwy o gyflawnder o wenith ynddi l\a'r marchnadoedd blaenorol, a'r fasnach yn far- waidd am lai o bris. Gwenith tramor yr un modd. Haidd at falu yn sefydlog. Gwenith India 6c. y chwarter yn llai o bris. CAERDYDD. Yr oedd y fasnach mewn yd dydd Sadwrn yn farwedd, yr ychydig werthiad a gymer- odd le wedi cael ei wneyd ar ostyngiad ar y pris yn y farchnad flaenorol. Blawd gwenith, y plain tie,, sef y peth a elwir household flour, 39s. 6c. y sach. Ceirch du; 23s. i 24s. y chwarter. CARFYRDDIN. Dydd Sadwrn, gwerthid y gwenith am 5s. 10c. i 6s. y bwsiel. Haidd, 4s,. 6c. i 4s. 9c. y bwsiel. Yr oedd yno gyflawnder o ymenyn am o Is. 3c. i Is. 4c. y pwys, sef yr ymenyn hallt mewn fircins. Cig eidion o 7c. i 7|c. y pwys. Cig defaid, 7ic. i 8e. y pwys. Cig 116 yn brin am 9c. i 9|c. y pwys. Caws, 27s. i 28s. y cant, sef 112 pwys. .d TREFYNWY. Yr oedd y farchnad yma ddiwedd yr wythnos yn fychan oherwydd ansawdd yrhin, ac agos- rwydd marehnadoedd y Nadolig, y rhai a gynelir ar y Mercher a'r Sadwrn nesaf. Yr oedd y prisiau fel y caulyn :—Ymenyn fres, Is. 7c. y pwys; lard, 9c. y pwys; chwiaid, 5s. 6c. i 63. y cwpl; gwyddau, 6s. i 7s. yr un, neu 10c. y pwys; turkeys, Is. y pwys; ieir, 9ic. y pwys; wyau, 10 am Is. Cread- uriaid pluog byw :—Ieir, 2s. 6c. i 5s. y cwpl; gwyddau, 5s. 6c. 1 6s. yr un chwiaid, 5s. 6c. i 6a. 6e. y cwpl. FxrwythauAfal- au, 8c. i 9c. y galwyn; wynwyn, Is. y galwyn; tatws, 8c. i 9c. y cwart. Ci, moch —Spareribs, &c., 8e. i 8^c. y pwys.

NEWYDD PWYSIG pAHAM y dyoddefir oddiwrth glefydau c bob math? Am y rheswm nad YT', Bobl yn cymeryd y Feddygin.is.eth bwrpasol at 3 Doluriau hyny ag y mae y corff yn dyoddef oddi wrthynt. Felly, dalier sylw,-Pawb sydd yn dy. oddef ocldiwrth y Dropsy, yr hyn sydd yn arwyddo crynodeb o ddwfr a gwynt yn ngwahanol bibellau y corff dynol, yr hyn sydd yn gwenwyno y gwaed, a thrwy hyny yn efteitliio ar yr Ymenydd, yr Afu, yr Ysgyfaint, y Cylla, y Galon, yr Arenau, a'r Nerves, i'r fath raddau fel ag i achosi Poen yn y Cefn, yn yr Arenau a'r Perfedd, Diffyg Dwfr, yr hwn sydd yn dew a chymysglyd, Gwynt yn y cylla a'r perfedd, cramp,' cwsg a phoen yn y clun- iau a'r traed, chwydd yn y traed, y cluniau, yr ymysgaroedd, a'r cylla, curiad y galon, diffyg anadl, peswch, syched, corff-rwymedd, poen yn y pen, gloesiadau, penysgafnder, gwendid, diffyg archwaeth, oerfel, traed oer, asthma, nerves egwan at yr anhwylderau hyn y mae PATENT Rhag y Gwynt, y Dwfr, a'r Grafel, yn anffaeledig, Ac os cymerir hwynt mewn pryd, fe gynyrch- ant wellhad uniongyrchol. Pan fydd y clefyd o hir barhad dilyner arnynt am beth amser. Canoedd allant dystiolaethu i effaith neilldu- ol y Peleni rhyfedd hyn. Rhai ohonynt a ddodir yma :— Claf o Maes Iago, Pontardawe, a ddywed :— Derbyniais flychaid o'ch Pills hynod, 'Hughes's Patent Dropsy Pills' dydd Llun diweddaf. ac yr wyf yn eu cymeryd oddiar hyny hyd yn awr (dydd Sadwrn) ac y maent yn gwneuthur lies mawr i mi mewn cyn lleied o amser.-Rhoddes haner dwsin i fy nhad, ac y mae ar yr ychydig hyny yn teimlo llawer oles. Yroeddwnynachwynoddiwrthboen yn pen ac yn y cefn, gwynt yn y cylla, dim ar chwaeth, ac yn ami ddiffyg dwfr." Mr, Phillips, Glanmor, Llanelli, wedi bod rhwng pedair a phum mlynedd yn methu cerdded obl&gyd y dropsy, chwydd mawr iawn dros yr holl gorff, diffyg mawr ar y dwfr ac ar yr anadl, y galon yn euro yn enbyd, yn awr, wedi cymeryd tua thri blychaid 0 Hughes's Patent Dropsy Pills" tuag at y gwynt, y dwfr. a'r gravel, yn gallu myned oddi amgylch y dref—y chwydd yn llawer llai, yr anadl yn llawer gwell, ac wedi teimlo mwy o les oddiwrth yr ychydig nyn na holl foddion y doctor- iaid a gymerais am yr amser maith yr wyf wedi bod yn glaf. Yr wyf yn gobeithio y caiff y byd wybod am danynt. Grwellliad hynod SYR,—Yr wyf yn awyddus eich hysbysu fy mod wedi cael IIWJT iachad wrth gymeryd eich Pills rliagorol chwi o'r enw Hughes's Patent Dropsy Pills." Yr oeddem er's amser bellach yn cael fy mlino gan Chwydd yn y Cluniau a'r Ymysgaroedd; Diffyg Dwfr, ac ar yr Anadl, Poen yn y Cefn ac yn y Pen, y Galon yn Ouro yn enbyd rhai gweith- iau, Diffyg Treuliad, a'r gwynt yn fy mlino yn ami, ac er mawr syndod y maent hyd yn hyn wedi. symud ymaith Fits neu Heintiau, y rhai sydd wedi fy mlino er's blynyddau. Yr oeddym yn eu cael weithiau yn bur ami.—Yn dra diochgar, ydwyfy A. E. JONES, William St., Llanelli. Registered Trade Mark—" Dropsy Pills." Y mae'r Pelenau hyn wedi eu llcf/Utro ac yn Patent. Cospir pob dynwarediad. Gofaler cael enw "JACOB HUGHES ar Stamps y Llywodraeth. Ar werth mewn Bhjchau gan holl Chemists y deyrnas mn ls. lie., 23. 9c.. a Is. 6c., gyda'r Post ls. 2c., 2s. lle" a 4s. 9c., gan y Patentee- Jacob Hughes, Apothecaries' Hall, Llanelly. London Agents—Barclay & Sons, Sutton, & Co., Sanger, Hovendon, Newbury, Herron, Squire, and Francis; Bristol: Pearce & Co., Warren & Co.; Liverpool: Evans & Co., Raimes & Co., and John Thompson. 1461 Eisteddfod y Crwys. IONAWR 25AIN, 1877. Prif Destynan. I'r Cor, heb fod dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu "Rhyfelgan Gwalia," o'r Gerddorfa; 8p. I'r 30 a gano yn oreu "Mai," gan Mr. John Thomas, Blaenanerch; 2p. I'r Cor a gano yn oreu "Leoni," o lyfr Stephens a Jones; 1 p. Traethawd ar "Hanes y Crwys am y Can' mlynedd diweddaf; Ip. Marwnad i'r diweddar "Mr. Tom Wedros Evans; 10s. Betrniaid Y Canu—MR. D. FRANCIS, Treforris. Y Farddoniaeth—WATCYN WYN. Programmes i'w cael gan Mr. FREDERICK EVANS, Three Crosses, Penclawdd, Swansea. 1442 Just published, post free 3td. NERVOUS DEBILITY, and HOW TO CURE IT, WITHOUT EXPENSIVE CONSUL- TATIONS and EXORBITANT MEDICAL FEES. Showing the nefarious system of terrorism and extortion practised on real or imaginary suffer- ers from nervous and other disorders by a certain class of medical practitioners. This pamphlet is not an advertisement or preface to expensive con- sultations and high medical fees, but is designed as a warning and a caution to those who suffer from nervous debility, at the same time pointing out the means of self-treatment (which can be followed without reference to the author), and containing the necessary prescriptions and dietetic rules to be observed during the treatment; by one who has suffered from misplaced confidence in medical im- position and quackery. London: H. BROMLEY, 15, Edith Villas, North End, S. W. 1293 D A V I D P J I L L I P S, Photographer, 33, COMMERCIAL STREET, ABERDAR, ADDYMUM hysbysu y cyhoedd ei fod yn. GWLH. L'ilU ALL AN yr oil o'i 'Stock, sef TOYS ac OF-Ptl,-PYN.A.U perthynol i PHOTO- GRAPHY. Y Toys wrth y dwsin, ar delerau i'w gwerthu drachefn. DAVID PHILLIPS, PHOTOGBAPHER, 1472 33, Commercial. Street, Aberdar. EISTEDDFOD MERTHYR. CYNELI Cylchwyl Flynyddol Cymrodorion Dirwestol Merihyr; yn y NEUADD DDIR- WESTOL, DYDD NADOLIG, 1876. LLYWYDD MR. W. L. DANIEL. BEIBNEAD: LLEW LLWYFO. DATGANWR: HUW PERIS (TENORE ROBUSTO)" O'r Bryn Coch "-y ty uchaf ar yr Wyddfa. Y prif destynau a'r gwobrwyon :— 1. Am y Bryddest Goffadwriaethol oreu i'r diweddar Mr. Rosser Leynoa (Asaph Glan Taf), a'r Parch. D. T. Williams (Tydfylyn); dim dros- 300 llinall; gwobr, 3p. 2. I unrhyw Gõr, heb fod dan 80 o rif, a gano yn oreu Bendigedig," gan John Thomas (ac nid Y Glowr," fel yr hysbysir ar y Programme); gwobr, 2op. f 3. I'r C6r o'r un Gynulleidfa. heb fod dan' 40 o rif, nad enillasant dros Ddeg Punt o'r blaen, a gano yn oreu Mor hawddgar yw dy bebyil," gwel Chwech 0 Anthemau, gan Proffeswr Party; gwobr, 8p. 4. I'r C6r o Blant, heb fod dan 30 o rif, a gano yu oreu "Hobyn Goch," gwel Cantata',l' Plant, gan Proffedwr Parry gwobr, 3p. I'r Cor ail oreu gwobr, Ip. Am y gweddill o'r testynau, amodau, &c., gwel y Programme, i'w gael drwy y Post gan yr Ysgrif- enydd ar dderbyniad tri llythyrnod dimai. Anfoner y Pryddestati i Llew Llwyfo, Camar- von, North Wales, erbyn Rhagfyr laf, 1876, gyda. ffugenwau yn unig wrthynt, a'r enwau priodol dan sel i'r Ysgrifenydd, erbyn dydd yr Eisteddfod. Y' cyfansoddiad bu^dugol i fod yn eiddo'r Pwyllgor. JOSEPH WILLIAMS, Ysgrifenydd, 1435 21 & 22, Glebeland-street, Merthyr. "Tra mor tra Brython." "Oes y byd i'r iaith- Gymraeg." Eisteddfod Iforaidd Treherbert. BYDDED hysbys i bawb drwy Gymru ben- baladr y cynelir yr Eisteddfod uchod yn y PUBLIC HALL, TREHERBERT, ar DDYDD GWYL. DEWI SANT, 1877, o dan nawdd Adran Ystrad Rhondda. Beirmad y Oerddoriaeth: MR. J. W. PARSON PRICE. Beirniad y Farddoniaeth—ISIWYN. Beirniad yr Adroddiffdwu-Mr. T. LODWICK, Treherbert. CANIADAETH. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu y Chorus blaenaf-o- "Weddi Habacuc," gan J. A. Lloyd; gwobr, 18p., a 2p. i'r Arweinydd. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu "Pebyll yr Arglwydd, gan Pencerdd America; gwobr, 10p., a lp. i'r Arweinydd. Ni chaniateir i gOr a. enillodd dros. 15p. o'r blaen i gystadlu. I'r cor o blaut, heb fod dan 30 mewn nifer, na thros 15 oed, a gano yn oreu "Cymru Fad;" gwobr, 5p. Cauiateir i wyth mewn oed eu cy- northwyo. BARDDONIAETH. Am y Bryddest Fywgraffyddol oreu i'r di- weddar wladgarwr Canon Jenkins, heb fod dan-, 400 llinell; gw(,br, 5p. Am y gan o glod oreu i Gwilym Williams, Ysw., Miskin, fel noddwr cymdeithasau. "Toriad y Dydd;" gwobr, lp. 10s. CERDDORIAETH. Am yr Anthem oreu ar y ddwy adnod—gwel Esaiah Iv. penod, a'r 11 a 12 adnodau; gwobr, 4p. 4s. Bydd yr holl fanylion i'w cael ar y programme, yr hwn ellir gael am y pris arferol gan yr Ys- grifenydd,— THOMAS WILLIAMS, Oak Cottage, Penyrenglyn, Treherbert, 1459 Pontypridd. Siloh, Pentre, Rhondda. BYDDED hysbys i bawb y cynelir EIS- JL3 TEDDFOD yn y lie uchod DYDD LLUN Y PASG, EBRILL laf, 1877, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mown Caniadaeth, Bardd- oniaeth, &c. 1. I'r COr o'r un Gynulleidfa, heb fod dan 50 mewn rhif, a gano yn orsu, And the glory of the Lord," o'r Messiah gwobr, 12p. 2. I'r COr o'r un Gynulleidfa, heb fod dan 30 mewn rhif, ac na enillodd dros lOp. o'r blaen, a gano yn oreu Pebyll yr Arglwydd" (Pencerdd America); gwobr, 5p. Bydd y gwedclill o'r prif destynau yn barod' yr wythnos nesaf, yn nghyd ag enw y beirniad. -Dros y Pwyllgor, 1468 D. THOMAS, Grocer, Pentre. Philadelphia, Hafod, ger Abertawe. CYNELIR EISTEDDFOD yn y capel uchod prydnawn dydd SADWRN, CHWEEROR 17, 1877, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn canu, adrodd, cyfansoddi, &c. Prif Ddarnaic Cerddvrol. 1. I'r cor, heb fod dan 30 mewn nifer, a ddad- gano.yn oreu Nant y Mynydd," gan John Thomas gwobr, 3p. 2. I'r qÔr o'r un nifer a ddadgano yn oreu Darwell," o Lyfr Canu Cynulleidfaol Harries, Jones, a Howell gwobr, Ip. Bydd y gweddill o'r testynau ac enwau y beirn- iaid, &c i w cael yn y programme, yr hwn a fydd yn barod lonawr laf, 1877, ac i'w gael am y pris arferol gan yr ysgrifenydd,— BENJAMIN MORGAN. Near Pentre Gate, Swansea. 1467 Yn y wasg, i'w gyhoeddi can yynted ag y ceir- 1000 o enwau, mewn pedair new bump o Ranau Gc. yr un gyda'r Post, Glc. 2 "Llawlyfr y Glowr," YN dangos ei beryglon, a'r moddion goreu i'w -JL hysgoi. Gan D. WEEKS (Honddu), Tre- herbert. Bwriedir cyhoeddi Rhan bob chwech wythnos. Gan na argreffir ond y nifer gofynol, byddwn yn ddiolchgar i bawb am anfon eu henwau yn ddioed at y Cyhoedd wr,—D. DAVIES, Printer, Treorky, Rhondda. Gellir cael Taflen o'r Cynwysiad drwy anfon stamp at y Cyhoeddwr. 1466