Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Masnach yr Haiarn a'r Glo.
Masnach yr Haiarn a'r Glo. ABWTDDWYD y cadoediad. Croesaw-wyd y newydd gan Ewrop law-weithyddol a masnachol. Y llesiant deilliedig i lofeydd Prydain Fawr fydd allforiad dioed o agerlo i Odessa, oblegyd mae arwyddo y cadoed- iad yn golygu symud ymaith y gwarchae oedd ar borthladdoedd y Mor Du. Mae Odessa yn hollol brin am lo. Nid oes gan y preswylwyr ddim mwy er's amser, bell- ach; ac nis gall sgerlo yn unig gael ei anfon yno yn ddioed. Gwybyddwn, drwy yr hanesion a ddarllenasom, fod y trigolion hefyd yn dyoddef o eisieu tanwydd, ac nad oes gan y Llywodraeth yr un ystor ar law i'w cynorthwyo, oblegyd ei fod yntau yn brin arno. Gan hyny, bydd glo at wasan- aeth tai a glo llaw-weithfaol gael ei anfon yno yn ddioed. Da genym feddwl fod meistri glo y deyrnas, ac yn enwedig Deheudir Cymru, yn ymawyddu am anfon tanwydd yn fuan i Odessa yn gyfaddas i wasanaeth teuluol, Ilaw-weithyddol, a mor- ol. Derbyniwyd y newyddion gwifrfyneg- ol hyn yn eu swyddfeydd:—"Cadoediad wedi ei arwyddo. Mordwyaeth yn agored hur longau am lwythiad dioed yn 40s. Yr arwyddion yn rhagorol dda." Y mae yn hawdd deall fod y fath newyddion wedi achosi cryn fywiogrwydd yn y gwahanol borthladdoedd. Gofidia y Saeson y gwna y sefyll allan yn Northumberland daflu llawer o'r fasnacb i Ddeheudir Cymru. Y rhyfel difaol! ie, gwir ddifaol. Pa un bynag ai rhyfel rhwng gwahanol deyrn- asoedd neu rhwng cyfalaf a llafur. dinystr- iol vw. Rhaid i mi fod yn fyr gyda rhag- draeth, a gosod y sefyllfa fasnachol o flaen eich darllenwyr. Mae masnach yr haiarn yn NGOGLEDD LLOEGR yn farwaidd. Nid yw gwneuthurwyr haiarn yn ymollwng yn y pris, ac y mae prynwyr yn cadw draw, ond yn unig yn brin prynu yr hyn sydd arnynt eisieu. Mae rhyw ychydig o welliant yn y cais am lo at was- anaeth tai yn rhanbarth ogleddol SIR GAERWERYDD; ond y mae masnach yn gyffredinol, drwy y rhanbarth, yn dra marwaidd, a'r farchnad wedi ei gorlwytho a phob math o danwydd. Yn masnach leol yr haiarn, mae y cynyrch- -wyr yn dal at y prisoedd a ofynant; ond nid ydynt heb fod yn cael eu hamddifadu dan eu trwynau y tuallan iddynt, ac y mae llawer o'u masnach, yn bresenol, yn cael ei chymeryd ymaith i fasnachdai siroedd Derby a Lincoln. Yn NGHASNEWYDD-AB-WYSG, mae y cyfleusderau a roddir gan Dock Alexandra yn effeithio i gael yma gynydd yn nyfodiad llongau mawrion, mwy nag a welwyd erioed o'r blaen. Bu y Nankin o Lundain yma yn llwytho tair mil o dunelli o lo i'w gludo i Malta. Llwythwyd yma, yr wythnos ddiweddaf, 15,522 o dunelli o lo, a 2,588 o dunelli o haiarn a dur. O'r nwyddau olaf, aeth 1,033 o dunelli i Aspinwall, canolbarth America, 925 o dunelli i Valencia, a 600 o dunelli i San- tander. Rhaid cyfaddef fod masnach yr haiarn yn hynod farwaidd, ae nid oes gobaith iddi ddyfod yn well nes y llwyr benderfynir yr ymrafael Dwyreiniol: pryd hyny y gobeithir am welliant. Mae ychydig o gais yn awr am reiliau haiarn; ond y prif nwydd yw y dur ag y mae y cais am dano yn bresenol. Mae masnach yr alcan yn parhau i ddangos ychydig mwy o fywiogrwydd. Mae llwytho glo wedi cynyddu yn ystod yr wythnos, ond nid oes yr un cyfnewidiad yn y prisoedd. Nid yn eithaf rheolaidd y mae y pyllau glo yn gweithio. Mae yn ddywenydd genyf hysbysu eich darllenwyr sydd yn rhan- feddianwyr mewn llongau, fod huriau y llongau yma ychydig yn well. Yn RHYMNI a'r cylcboedd, nid oes genyf hanesion er gwell i'w hadrodd. Mae tipyn o annghyd- welediad ac anesmwythder wedi bod tua 'Pengam yn mherthynas i'r gostyngiad di- weddar yn y cyflogau. Yn uwch i fyny, yn mhwll y Dytfryn, New Tredegar, a'r lie y mae y nifer fwyaf o weithwyr yn gweithio yn nosbarth yr agerlo, nid oes yma ddim gwaith wedi cael ei wneyd er's wythnos, lie yr oedd dros 500 yn gweithio yn rheolaidd; mae hyn wedi cymeryd lie oherwydd yr annghydwelediad rhwng y gweithwyr a'r perchenogion, yr hyn, er gofid, a derfypodd yn atdaliad haner y gwaith i weithio. Cafodd dirprwyaeth o'r gweithwyr eu penodi i fyned at Mr. G. Wilkinson, Cwmpennar, a Syr G. Elliott, un o'r cyfarwyddwyr, i ymddyddan ar y pwnc, y rhai a dderbyniwyd yn roesawgar yn y swyddfa, ac hysbyswyd hwynt gan fod gweithio yn y pwll yn hollol ddielw, fod y cwmni wedi penderfynu cau un haner o'r gwaith, fel ag i gvfarfod a'r marweidd- dra masnachol presenol, ac y buasai gor- chymyn yn cael ei roddi i'r gweithwyr i gymeryd allan eu hofferynau gwaith, a pha ochr bynag o'r gwaith y buasid yn dewis ei weithio y buasai y meistri yn dethol nifer o'r gweithwyr yn y gwaith. Der- byniwyd y newydd gan y gweithwyr oddi- -wrth y cenadon gyda phryder difrifol, ac wedi cryn siarad, penderfynwyd i dderbyn y peth, ac adymaflyd yn y gwaith wrth ewyllys, dydoliad, a thelerau y meistri; bydd yma o 200 i 250 yn cael eu troi ymaith. Am gylchoedd Rymni, y mae sefyllfa pethau yn myned yn fwy tywyll yn barhaus, ac yn arswydus i'w hadrodd, yn gymaint a bod eto un ffwrnes flast wedi ei chwythu allan, ac i'w hatal yn hollol, a dwy ffwrnes bydlo wedi eu diffodd, fel nad oedd dim llai na 400 o weithwyr yn ystod yr wythnos ddiweddaf wedi eu taflu allan o waith, at y nifer fawr sydd yn barod yn yr un sefyllfa. Mae arddrych y dyfodol yma yn ddu dros ben. Yn nghylchoedd HERTHYR A DOWLAIS nid yw yn gymhwys fel yn Rhymni. Tor- odd rhaff un o brif byllau y Gyfarthfa yr wythnos ddiweddaf, a bydd am ryw amser cyn y gellir ei hadnewyddu. Mae hyn yn anffawd blin, gan fod amryw ddiwrnodau wedi eu colli eisoes. Mae gwell cais am lo yn y Gyfarthfa, Plymouth, a Dowlais yn ddiweddar, a symiau anferthol wedi eu gyru i ffwrdd. Mae y Gyfarthfa yn anfon stoc fawr i Lundain o'r glo goreu; ac y mae goruchwylwyr o Ogledd Lloegr a Gog- ledd Cymru yn llafurio yn galed i gael gan dorwyr glo galluog i symud yno yn y ddwy wythnos ddiweddaf. Yr hyn a gynygir yw cyflogau da, a thai cysurus i fyw yn- ddynt. Mae gweithfeydd Dowlais yn gweith- io yn fywiog, ond y gwaith dur yw y goreu. Mae yma ryw sibrwd, a gobeithiwn ei fod yn wirionedd, mewn perthynas i'r pender- fyniad hir-ddysgwvliedig am weithfeydd glo a haiarn Plymouth, Abernant, a Llwyd- coed, eu bod yn fuan i'w gosod mewn gwaith 1 rheolaidd, a'r argraff yw nad yw hyny yn awr yn nepell. Deallais yn MOUNTAIN ASH, y dydd arall, fod mwy na dwsin o deulu- oedd wedi myned oddiyno i Bagillt, sir Fflint, er myned i weithio yn Nglofa Bettis- field yn y lie uchod. Yr oedd holl dreuliau yn symud y teuluoedd a'u dodrefn yn cael eu dwyn gan Arglwyddes Aberdar, yr hon, yn nghyd ag Arglwydd Aberdar, ac ereill, oeddent yn personoli eu hunain yn yr orsaf pan yr oeddynt yn cychwyn i'w taith. Deallwyf fod caredigrwydd teulu y Dyffryn yn ddiareb yn y lie. Yn rhanbarth CAEBDYDB y mae masnach yn fwy bywiog, gan fod mwy o longau yn cael eu llwytho yn wyth- nosol, yn enwedig yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd Iarll Grey yn ddiweddar yn ysgrif- enu i newyddiadur, ae yn nodi allan y gallesid cael glo yn is o tua Is. 60. y dunell yma nag ar y Tyne, a bod deg tunell o lo Deheudir Cymru yn gyfartal mewn gwerth ag un dunell ar ddeg ar y Tyge. Dyma brawf arall o werthfawrogrwydd y glo Cymreig. Nid yw y prisoedd yn dal eu tir yn dda, ond y mae eyflogau llongau hytrach yn well. Allforiwyd oddiyma yr wythnos ddiweddaf 82,914 o dunelli o lo; 4,175 o dunelli o haiarn, a 1,500 o patent fuel. Mae gweithfeydd alean y rhanbarth yn arddangos mwy o fywiogrwydd, ac arwyddion gobeithiol am y dyfodol. ABERTA.WE. Mae yn hyfrydwch adrodd fod arwyddion mwy iachus (er iseled yw pethau), ac ad- fywiad graddol yn y rhanbarth hwn. Mae y gweithfeydd alcan yn helaethu eu gweith- rediadau i helaethder mawr, nid yn unig yn nghymydogaeth Abertawe, ond mewn rhanau ereill o Ddeheudir Cymru, a dywedir y daw Abertawe yn brif ganolfan gweithio y nwydd pwysig hwn. Allforiwyd oddi- yma yr wythnos ddiweddaf 11,487 o dunelli o lo, a 3,480 o dunelli o patent fuel. Rhaid tewi eto am yr wythnos hon, a chyn y caf gyfleusdra i ysgrifenu nemawr eto, gobeithio y bydd pob peth du yn ei gysylltiad a'r ymdrafodaeth Ddwyreiniol wedi ei symud, a neddwch, ac nid y cledd yn tteyrnasu. MASNACHDEITHIWR.
LLWYDCOED.
LLWYDCOED. H 0 R E B. Cyfarfod Adroddiadol.—Cynal- iwyd cyfarfod o'r natur a enwyd yn y lie uchod nos Fawrth, y 5ed cyfisol. Adrodd- wyd a chanwyd yn rhagorol iawn. Ni chaniatsi y gofod a roddir i ni, ac nid ydym am flino y darllenydd ag enwau yr holl ad- roddwyr ond gallwn sicrhau i ni gael gwledd feddyliol wrth wrandaw y pethau canlynol "Hanes hynod cartref y meddwyn," dadl ddirwestol, "Ymddyddan rhwng gwraig y meddwyn a gwraig y cybydd, "Y ddaear- gryn," Yr ystorm," "Llongyn yr ystorm," dadl gan bedwar o'r Ysgribin a'r Dadleuvrr, gan J. R., o'r Pwll-tro. Yr oedd y canu yn bobpeth a allesid ddymuno. Llywydd- wyd y cyfarfod gan y Parch. W. S. Davies, gweinidog y lie. Wedi myned trwy seremoni- au arferol, dybenodd un o'r cyfarfodydd adroddiadol goreu fum ynddo erioed. Hwn ydoedd yr ail o gyfres o gyfarfodydd o'r natur a gynelir gan Ysgol Sabothol Horeb.- Gohebydd.
Advertising
Y MAE Miss LIZZIE WILLIAMS, R.A.M., (Llinos y De) YN agored i dderbyn Engagements i ganu mewn JL Eisteddfodau, Cyngherddau, Oratorios, &c. Cyfeiriad—Miss WILLIAMS, Care of Profes-or Fricker, Academy of Music, Waltews' Road, Swansea. 17S6
LLYTHYR LLUNDAIN.I
LLYTHYR LLUNDAIN. I YDYM yn anadlu unwaith eto. Y mae y pryder mawr a'r teimlad cyffrous a gynyrchwyd yn mhob cwr o'r deyrnas yn ystod yr wythnos ddiweddaf, bellach, wedi tawelu. Y mae y niwl a wnaeth weithrediadau diweddar y Rwsiaid yn nghymydogaeth Caercystenyfi. yn an- eglur, nes creu drwgdybiaeth cryf a dwfn yn y wlad hon, bellach wedi ei ymlid i ffwrdd, ac ydym yn gallu canfod nad yw pethau yn gwbl cynddrwg a dybiasid eu bod. Pe buasai Rwsia yn hysbys o ddinodedd y cynhyrfwyr bloedd gar sydd yn y wlad hon, ac yn gallu gwerthfawrogi eu Laldordd ynfyd yn ol ei wir deilyngdod; a phe buasai hithau ei hun heb fod yn gwbl mor ddirgelaidd parth ei bwriad a'i gweithrediadau di- weddar, ni ddygwyddasai y "bwgan" a fu yn agos a dychrynu y cyhoedcl Pryd- einig allan o'u synwyrau yr wythnos ddiweddaf. Trueni mawr na fyddai y gwahanol genedloedd yn adnabod ac yn deall eu gilydd yn well; diau yr arbedai hyny y byd o drafferth a drwgdybiaeth, pan fyddent yn ceisio dyfod i gytundeb o barthed i ryw bwnc pwysig. Wedi'r cwbl, y mae y teimlad cynhyrfus a achos- wyd gan y brys-genadau cytfrous o Graer- cystenyn, yr wythnos ddiweddaf, wedi amlygu un peth nas gall lai na rhoddi boddlonrwydd cyffredinol i'r wlad. Y mae wedi dangos, er mor groes yw y ddwy blaid fawr yn y Senedd o ran eu golygiadau, y medrant suddo eu hym- rafaelion gwleidyddol, a bod yn unfrydol pan welont amgylchiadau yn tueddu i beryglu buddianau neu anrhydedd y deyrnas. WEL, y mae un benod yn hanes y Pwnc Dwyreiniol wedi diweddu, ac y mae penod arall, a nyni a hyderwn, un urddasolach a mwy heddychol wedi I dechreu. Y mae y cadoediad wedi ei ] setlo, y chwe' miliwn punau wedi eu caniatau, y mae ein llynges erbyn hyn wedi angori gyferbyn a Chaercystenyn, ZD ac y mae y policy sydd wedi ei fabwys- iadu gan y Weinyddiaeth, ar y cyfan, yn gymeradwy gan yr Wrthblaid. Y Gynadledd yw y pwnc nesaf. Odid na cheir clywed, heb fod yn hir, pa bryd ac yn mha le y cynelir y Gynadledd. Pa bryd bynag y cyferfydd, diau y bydd yno ddadleu brwd, gan nad sut y try pethau allan. Bydd cynrychiolwyr y Galluoedd Mawrion yn cyfarfod i ystyried y Pwnc Dwyreiniol, y waith hon, o dan amgylch- iadau gwahanol iawn i unrhyw dro o'r blaen. Y mae yr Ymerodraeth Otto- manaidd wedi ei llwyr orchfygu, a'i llywodraeth yn Ewrop wedi darfod; y mae y gwahanol genedloedd wedi cyf- newid eu golygiadau i raddau pell iawn er pan gynaliwyd y Gynadledd yn Nghaercystenyn flwyddyn yn ol; a gall- wn fod yn sicr o hyn, fod y gwahanol genedloedcl wedi hen flino ar y pwnc an- ffodus hwn sydd wedi bod yn fath o asgwrn cynen rhyngddynt, ac wedi af lonyddu Ewrop am gynifer o oesoedd; ac y bydd iddynt y waith hon wneyd eu goreu glas i benderfynu y pwnc am dymor maith, os nad am byth. Y mae rhai pobl eisoes yn hynod hyderus, a darogan- ant yn uchel y bydd i'r Gynadledd sicr- hau heddwch parhaus. Wel, nyni a obeithiwn hyny; ond efallai rnai gwell yw i ni beidio a "bloeddio," gan nad ydym eto yn hollol allan o'r good wig." 0 YMDDENGYS fod Mr. Carter a'i gor enwog yn bwriadu cynal cyngherdd Cymreig yn y Royal Albert Hall, ar ddydd Gwyl Dewi. Sant nesaf. Y prif soloists ar yr achlysur fycldant. Madame Edith Wynne, Madame Patey, Mri. W. Shakespeare, Eos Morlais, Ap Herbert, a Wadmore. Bydd Pencerdd Gwalia a'i delyn, a Seindorf y Grenadier Guards, hefyd, yn cymeryd rhan yn y cyngherdd. Gan y bwriadwn fod yn bresenol ar yr achlysur, cawn draethu ein lien ar y cyngherdd wedi yr elo heibio. YN mha ran o'r deyrnas, yn enw dyn byw, y mae Llangiwc pa sawl miliwn o drigolion sydd yn y He; pa nifer o aelodau sydd ar y Bwrdd Ysgol yno a pha sawl cant o ysgolion sydd o dan lywodraeth y Bwrdd ? Y mae yn rhaid ei fod yn rhyw le aruthrol o fawr a phwysig, oblegyd y mae y bob] yno yn gwneyd mwy o ffwdan yn nghylch eu Bwrdd Ysgol na holl Eyrddau Ysgol y deyrnas gyda'u gilydd. Y mae yn y Brifddinas yn agos i bedair miliwn o drigolion, ond nid oes gan y Bwrdd Ysgol yma y filfed ran o'r ffwdan sydd yn Llangiwc. Yn enw'r nefoad(I wen paham na chadwai gwyr Llangiwc yr ymrafael yn nghylch y Bwrdd Ysgol iddynt eu hunain yn lIe poenu y cyhoedd a hyny. Y MAE yn dda gan ein calon i weled fod Gohebydd L'erpwl yr ochr hon i'r Iorddonen; a theimlwn yn ddyledus i golofnau y GWLADGARWR amein bendithio a gwybodaeth o ffaith mor ddymunol. 1 Wel, cofion cynhes at y brawd er ei holl ddifaterwch anesboniadwy.
Amrywion Americanaidd. l
Amrywion Americanaidd. l GAN J. J. DAVIES (IEUAN DDU). | Provo City, Utah, Ionawr 10, 1878. Gan fod ein gwyliau Americanaidd heb ( fyned drosodd, achubaf y cyfle i ysgriblo j llith o "Amrywion Americanaidd" i'r GWLAD'WB bach. Y mae gwyr Provo wedi ■ mwynhau eu hunain yn dda yn ystod y gwyl- iau trwy gyfres o gyngherddau, dramatic plays, a dawns-wleddoedd, pa rai a ddygir yn mlaen gyda'r ddysgyblaeth fanylaf, a'r gofal mwyaf am sobrwydd a gweddeidd-dra. Y mae yr Americaniaid, yn gyffredinol, fel y .Y Germaniaid yn y Fatherland, yn ddiarebol am eu hoffder o gyngherddau a dawns- wleddoedd. Nid yn unig yn ystod y gwyl- iau y mae Jonathan yn mwynhau ei hun gyda'i gariadwleddoedd a'i ddawnsfeydd cy- ngherddol, ond cedwir hwy braidd bob wythnos o'r flwyddyn, ac yn neillduol felly yn ystod tymor diwaith y gauaf. Bachgen tyn yw Ianci am amusements. Byddai rhoi desgrifiad o fywyd adlonol y miners yn ystod eu dyddiau hamddenol, o fewn prif drefydd California, Nevada, Colorado, a Wyoming, yn sicr o daraw y byd a syndod. Nid wyf fi yn un o'r cyfryw ag sydd yn ceisio gwahardd pob difyrweh adloniadol i'r gweithwyr, tra yn cyfiawnhau pob pen-rhyddid mewn gwledd- oedd a dawnsfeydd i'r "upper ten." Cred- wyf y dylai hoftVyr y dawns-wleddoedd efelychu pobl Utah yn eu hymgais o gau allan y cwpan meddwl o bob cynulliad adlon- iadol. Y mae y syniad hwnw o eiddo y lluaws, nas gellir mwynhau gwir adloniant heb gwmni "merch Sion Heiddyn," yn hollol gyfeiliornus. Yn wir, ddarllenyd* y cwpan meddwol yw melldith pobl America. Da genyf fod Cymry yr Unol Dalaethau heb annghofio hen arferion daionus eu tadau yn Nghymru o dreulio y Nadolig a Chalan mewn adloniant eisteddfodol. Y mae YR EISTEDDFODAU AMERICANAIDD wedi dyfod yn lluosog a phoblogaidd. Mwyn- haodd Cymry America eu hunain yn dda yn eu heisteddfodau y gwyliau presenol. Yn wir, yr oedd y cynulliadau mewn rhai ohonynt yn curo eiddo yr Hen Wlad. EISTEDDFOD GENEDLAETHOL OHIO. Cynaliwyd yr eisteddfod hon yn ninas Columbus y Nadolig diweddaf, pryd yr oedd dros ddwy fil o bobl yn bresenol. Yr oedd y neuadd wedi cael ei haddurno gydag arwydd- eiriau Cymreig, megys Y ddraig goch a ddyry gychwyn." Llywydd yr eisteddfod oedd y Barnwr Pughe, ac Ap Madoc oedd beirniad y canu. Yr oedd pump neu chwech o gorau yn cystadlu. Coi&u Cincinnati a Vanwert oeddynt yn gydfuddugol ar Ganig y clychau," yr ail ddarn cerddorol. Bu y brif gystadleuaeth gorawl, The many rend the skies," yn y cyngherdd, pryd yr enillwyd y can' doler gan gor Cincinnati, o dan ar- weiniad Mr. E. Bowen. Yr oedd pump cor yn tynu am y dorch. Yr oedd amryw dest- ynau barddonol a thraethodol yn yr eistedd- fod, ond ataliwyd y pres ar amryw ohonynt, oherwydd annheilyngdod, yn ol tystiolaeth y beirniad. Yr oedd yr eisteddfod yn llwydd- iant perffaith, a chafwyd dros 500 o ddoleri o elw. Eisteddfod lewyrchus arall a gynaliwyd y Nadolig oedd EISTEDDFOD WISCONSIN, yr hon a gynelid yn Racine. Llywyddid gan y Parch. W. R. Jones, a Bardd yr Hendref oedd yn arweinydd. Eos Glan Twrch oedd yn clorianu y beirdd, a Tavalaw y cerddor- ion. Cafwyd gystadleuaeth luosog ar y canu. ,,y Cor Racine oedd y buddugol ar yr anthem. Ataliwyd y wobr o haner can' doler am y bryddest goffawdwriaethol oherwydd an- nheilyngdod. Ni bu Iforiaid America yn ol am eu hoffder o'r sefydliad eisteddfodol. Bu ganddynt eisteddfod dda y Nadolig. EISTEDDFOD IFORAIDD BANGOR y gelwid hi, a chafodd ei chynal yn nhref Gymreig Bangor, Pennsylvania. Y gwahan- ol feirniaid oeddynt Cynonfardd, G. G. Evans, R. M. Jones, E. Foulkes Thomas, G. Jones, a Richard Williams. Cafwyd cystad- leuaeth dda ar y gwahanol destynau barddon- ol, traethodol, a datganol. Yr oedd yr eis- teddfod mor llwyddianus, fel y penderfynodd y pwyllgor Iforaidd gynal eisteddfod arall y Nadolig nesaf. Dymunwyf lwyddiant mawr i'r frawdoliaeth Iforaidd yn Bangor, Penn- sylvania, gyda'u mudiad eisteddfodol. Yn nesaf, sylwaf ar EISTEDDFOD UTICA, o fewn Talaeth Efrog Newydd, yr hon a gynaliwyd dydd Calan. Yr oedd hon yn eisteddfod urddasol, yn cael ei noddi gan amryw o fonedd y genedl Gymreig o fewn amgylchoedd lie ei chynaliad. Llywyddid yn y boreu gan y Parch. E. W. Jones, ac yn y prydnawn gan yr Anrhydeddus L. W. Pughe, o Scranton. Iorwerth Callestr oedd yr ar- weinydd, ac Eos Glan Twrch oedd bardd yr eisteddfod. Beirniadid y traethodau gan Richard H. Jones, o Rome, a B. F. Lewis, Utica a'r farddoniaeth gan Ionoron Glan Dwyryd, Hidville. Nid oedd y gystadleu- aeth gerddorol yn lluosog, ond yr oedd lluaws o gyfansoddiadau i mewn ar amryw o'r testynau barddonol a thraethodol. Enillwyd ar y prif draethawd gan Eos Glan Twrch. Cyhoeddodd Ionoron y cystadleuwyr ar gywydd "Yr ymfudwr" yn annheilwng o'r pymtheg doler a'r un modd y 15 bardd oedd yn cystadlu ar y ddigrifgan am y pum' doler. Tebyg fod gan y bardd-feirniad, Ionoron Glan Dwyryd, safon ddigrifol o eiddo ei hun, gwahanol i feirdd American- aidd ereill. Gellid meddwl, wrth ymddyg- iad y beirniad hwn, fod beirdd Cymreig America yn druenus o wael cyn y methai y fath luaws ohonynt tyglyddu y swm distadl o bum' doler am ddigrifgan, pan oedd pob un ft hawl i ddewis ei destyn Wonders will never cease." Qwilym Eryri, Milwaukee, oedd y buddugol ar gan Machludiad yr £ lvVJirLUi- haul," a David R. Lloyd, penill i'r "Amaethwr." vr IT.) goffawdwriaethol Ieuan Gwyll £ gan gur yr eisteddfod, o dan arweiniad Rees Thomas,, mewn dull chwaethus a meistrolgar. Y mae- Cymreigyddion Utica yn deilwng o ganmol- iaeth uchel am bleidio llenyddiaeth Gymreig, ac arferion "Hen Wlad eu tadau." Y mae Utica yn hen sefydliad Cymreig poblogaidd- Yma y cyhoeddir Y DRYCH AMERICANAIDD, prif newyddiadur Cymry America. Y mae- hwn yn bapyr cenedlaethol, heb fod yn perth- yn i enwadaeth. Cynwysa erthyglau golyg- yddol da ar brif bynciau y dydd, gyda ysgrif- au hanesyddol, athronyddol, a gwyddonol, gyda gohebiaethau oddiwrth brif lenorion Cymreig America. Y mae y Drych bellach yn myned ar ei wyth ar ugain oed ac y mae megys yr eryr yn ymadnewyddu yn ei nerth fel yr a rhagddo yn ei yrfa. Mr. T. J. Griffiths yw y cyhoeddwr, a Mri. J. C. Roberts a J. Jones ydynt ei olygwyr medrus- a dysgedig. Byddai yn werth i Gymry yr Hen Wlad geisio gan eu cyfeillion a'u perth- ynasau yn America eu anrhegu yn achlysurol a'r Drych llewyrchus hwn, nid yw pris ei gludiad ond dwy cent, sef un geiniog. Y mae newyddiadur Cymreig parchus arall yn cael ei gyhoeddi yn America, ei enw yw Y Wasg ond nid wyf yn gydnabyddus ag ef fel a'r Drych. GWEDDILLION Y "MAYFLOWER." Darf ii i'r Tadau Pererinol (Pilgrim Fathers) adael gororau Lloegr yn y llong Mayflower, a thirio yn Plymouth, America, Rhagfyr 22ain, 1620 hwynthwy oeddynt yr hen Buritan- iaid a adawsant eu gwlad er mwyn cael mwynhau rhyddid crefyddol ar y Cyfandir Americanaidd. Yr oedd gwraig o'r enw Hannah Grover, o Nephi City, Utah, a, chanddi felin bybyr (pepper mill) a ddygwyd. drosodd gan y Tadau Puritanaidd yn y May- flower, ac a berthynai i un o'i henafiaid hi.- Y mae y ddynes garedig hon wedi anrhegu y Deseret Museum, yn Salt Lake City, a'r hen grair (itlic) gwerthfawr hwn, lie y mae- eisoes gasgliad mawr o gywreinion henafol. Gwelais sylw yn y Drych, yn ddiweddary sef fod ESGYRN COLUMBUS wedi cael eu darganfod o fewn i Eglwys. Gadeiriol Santo Domingo. Bu cynhwrf an- arferol mewn canlyniad i'w darganfyddiad yn mysg trigolion y ddinas. Cofus gan y dar- llenydd mai y Columbus hwn oedd dargan- fyddwr America yn y flwyddyn 1492 bu farw yn Ysbaen yn y flwyddyn 1500, a chladdwyd ef yn Mynachdy St. Francis; codwyd ei wedd- illion oddiyno yn 1513, ac anfonwyd hwynt i Fynachdy Las Cuenas codwyd hwynt dra- chefn gan eu hanfon i Santo Domingo, yn; Neheubarth America, lie y claddwyd hwynt yn 1536. Yn 1796 codwyd ei esgyrn, fel y tybid, a chladdwyd hwynt gyda rhwysg mawr yn Eglwys Gadeiriol Havana. Fel yr oedd rhyw weithwyr yn ddiweddar yn codi y llawr oddiamgylch i bwlpud Eglwys Santo- Domingo, darfu iddynt ddyfod ar draws coffr plwm bychan, ac yn ol yr arysgrifen oedd ar y clawr, cynwysai esgyrn yr enwog Columbus. Ar y pryd dodwyd y coffr yn ol, ond dad- orchuddiwyd ef ar y lOfed o Fedi diweddaf gyda rhwysg mawr, yn ngwydd y llywodr- aethwr, trafnoddwyr, a swyddogion urddasol ereill ac ar ol ei archwilio, claddwyd y coffr a'r esgyrn yn Eglwys Regina Angelbrium. Tebyg fod hen gofnodion Eglwys Santo' Domingo wedi cael eu dinystrio, fel nas gellid cael y ffeithiau o barthed symudiad tybiedig yr esgyrn hyn i Havana. Credir fod yr Ysbaeniaid wedi cael eu twyllo gan y mynachod trwy roddi iddynt weddillion rhyw berson arall. Cofion caredig at fy hen gyfeillion yn nghylchoedd yr Alltwen a Phontardawe. Pa fodd y mae fy chwaer o Dreforis cyhyd. heb ateb fy llythyr ?
Marwolaeth y Pab. I
Marwolaeth y Pab. I Dyma Pio Nono o'r diwedd wedi huno yn yr angeu. Hen Bab gwydn fu efe, a chadw- odd ei sedd yn hwy na neb fu o'i flaen. Bu farw 47 mynyd i chwech dydd Iau, Chwefror 7fed. Digwyddiadau pur ryfedd oeddynt fod y Pab a Victor Emmanuel yn marw mor agos i'w gilydd. Bu y Pab farw yn y Vatican wedi hir a graddol ddadfeiliad. Gwaethygodd yn ddi- ysymwth dydd Mercher, a boreu dydd Iau galwyd ato ei holl feddygon, a gwysiwyd y Cardinaliaid tramor i Rufain trwy gyfrwng y pellebyr. O bob Pabau, efe fu yr hvfyaf yn j eistedd ar y sedd babyddol. Bu farw yn 86 mlwydd oed. Etholwyd ef yn Bab i ddilyn Gregory yr XVI, yn 1846. Ei enw priodol oedd Mastai Ferretti; ganwydefynSinigaglia, ger Ancona, ar y 13eg o Fai, 1792 ac yr oedd yn fab i deulu urddasol, ac arweiniodd. fywyd ellir alw yn foesol a dichlynaidd. Yr oedd yn ddarostyngedig i lewygon o'i fabandod. Yr oedd ganddo dueddiadau er yn foreu at yr offeiriadaeth. Yr oedd yn bresenol yn y Mass cyntaf y Pasc, 1819. Daeth ar unwaith yn un o'r offeiriaid mwyaf difrifol ac ymrodd- awl a feddai yr Eglwys Babaidd. Yn 1823 anfonwyd ef ar genhadaeth i Chili; yn 1825 ar ei ddychweliad i Rufain, gosodwyd ef gan y Pab i ofalu am ysbyty St. Michael, ac yn mhen ychydig gwnaed ef yn Archesgob Spoleto. Yn 1836 anfonwyd ef fel Apostol i Naples, ac, enillodd enwogrwydd mawr yno trwy ym- weled a'r cleifion yn ystod y cholera. Ar y 14eg o Ragfyr, 1840, gwnaed ef yn gardinal. Yn nechreu Mehefin 1846 bu farw Gregory XVI. Cyrhaeddodd Cardinal Ferretti i Rufain ar y 12fed o Fehefin, ac yn mhen pedwar diwrnod ar ol hyny etholwyd ef yn Bab, gan gynadledd a barhaodd 48 awr. Dywedir pan wybyddodd iddo gael yr an- rhydedd hwnw iddo lewygu. Dyna Pio Nono wedi myned i dderbyn el wobr.