Y Gwladgarwr

Y GWLADGARWR YN UGAIN OED. HYNAWS OLYGYDD,-Caniatewch i mi ofod -fechaii i wneyd sylw neu ddau ar y GWLAD- .GARWR pan yn agos mewn cyflawn oed. Pan ygwelflwydd eto, bydd yn rhydd oddiwrth .e1 ymddiriedolwyr-oddiwrth ei ymgeledd- wyr. Yn mhen yr amser yna, caiff fedydd .esgob, fel y byddo yn rhydd oddiwrth ei rieni. Wel, fel y ddoe y mae yn gofus genym ei eni, a llawenydd i'n calon yw ei weled wedi tyfu a magu cnawd a giau, fel y mae yn ym- ddangos yn wr o gyhyrau cryfion a gwydn. Diau fod y gwr wedi bod yn gyfrwng i dynu allan lawer o dalent meibion dewrion y Cymry. Heb gyfryngau, ni fyddai yn bosibl gwneyd fawr ohoni. Buasai llawer un sydd heddyw yn dderwen gauadfrig, ie, yn frenin- bren yn ein bro heb ddyfod i'r golwg o gwbl -oni b'ai am ryw gyfrwng neu gilydd i'w ddad- blygu-i'w ddwyn i'r golwg, a'i wneyd yn gyhoeddus gerbron y byd. Pa sawl gwr yr ymaflodd y GWLADGARWR yn eu llaw ugain mlynedd i yn awr, ac a'u tywysodd gerfydd eu deheulaw, ac a'u hymgeleddodd, fel o dipyn i beth y daethant i wneyd son am eu pen. Pa le y mae Dafydd Morgan wg sydd heddyw yn wr o fri ac addurn yn mysg ein cenedl 1 Da gan fy nghalon weled y gwr parchus yn gwneyd ei flordd yn mysgllwyth- au Israel; ond ugain mlynedd yn ol, nid ydoedd efe ond hogyn bychan mewn cyd- mariaeth i'r hyn ydyw yn awr. Gwir fod ynddo elfenau gwr mawr pan yn blentyn, ,ond trwy gyfryngdod y GWLADGARWR a'i gyfFelyb y daeth allan yn fawr yn mysg ei frodyr. Bydded Dafydd fyw byth, a bydded ei hiliogaeth yn arwyr am fil o genedlaethau. Pa le y mae Rhvdderch ab Morgan-gwr a welais cyn yma yn cario ei fasged ?" ond daeth ef o dipyn i beth i roddi y fasged heibio, a daeth i gadw maelfa lawn o'r nwydd- au goreu eu rhyw Da genyf ei weled y tu cefn i'r counter yn cymhell ei nwyddau ar rai a'u gwir angen. Y mae ei gwsmeriaid yn "rhai gwir dlawd. ac yn wir angenus, ond y mae ei nwyddau ef yn abl i wneyd y tlawd yn gyfoethog, a'r newynog uwchben ei dra- gywyddol ddigon Pa le y mae'r Hen Bac- mau doniol a ffraeth ? Os nad wyf yn cam- ;synied, y mae ef a'i bac wedi croesi'r Werydd i fyd arall, ac yno yn cymhell ei nwyddau ar y brodorion. Nid wyf yn gwybod nemawr am fhelynt yr "hen staff" a welais yn yr amser gynt ar faes y GWLADGARWR gwrol a gonest. Hwyrach nad yw amryw ohonynt yn y rhych, ac amryw wedi ymgodi i sylw ac urddas heblaw yr ychydig a nodasom. Difyr yw yr adgof am lawer ffrwgwd ddiniwed a ,gafwyd, a llawer ymgom felus a fwynhawyd pan oeddym yn nyddiau ein mebyd llenyddol. Dymunwn i ti, 0 WLADGARWR! hir oes -eto i wasanaethu dy genedl; a bydded Llwyd a'i briod hoff fyw yn hir, a byw yn ddedwydd tra yma, a byw yn wqH wedi gadael. Na ddeued yr un corwynt i chwythu arnynt, na'r un ddalen sur i'w cwpbwrdd, na'r un helbul i'w cyfarfod. Boed i lenorion y GWLADGARWR dywydd teg, a bywyd ham- ddenol a hapus i lanw colofnau eu hoft gyf- rwng lien a boed ei dderbynwyr yn lluosogi yw dymuniad HEN WR.

NODION 0 LANAU'R OGWY. MR. GOL. ,-Gwnes addewid yn fy llythyr diweddaf i anrhegu eich darilenwyr a thipyn ohanes y swyddfa a'r siop, ac i fod i fyny a'm haddewid, amcanaf wneyd hyny yn fyr ac i bwrpas. Y mae y gwahanol weithiau ar lanau'r afon yma wedi cael eu cario yn mlaen mor gyson a nemawr i Ie, 'rwy'n meddwl, oddiar y mae masnach ein gwlad wedi ym- guddio dan gwmwl dudew, pa un sydd wedi crogi uwch ein penau am gryn amser, bellach; ond y pwnc mawr ar ol gweithio yw cael gafaei ar y pres ac er fod y gweithiau wedi cael eu cadw yn agored, y mae arian wedi bod yn brin iawn. Gwn am amryw yma yn gosod eu "draws" yn y swyddfa, dan erfyn, wrth gwrs, cael allan yn agos i'r hyn oedd yn ddyledus iddynt, ond anaml iawn y buasai yr haner yn dyfod allan, a'r gweithiwr, druan, yn debycach o gael y fraint o rifo y drydedd tan na dim arall; ac os dygwydda un ohonynt gwyno yr oedd yr ateb wrth law bob amser You can go to the shop and get what you Want." Y mae llawer o breswyiwyr glan yr ^fon yma yn hollol gredu mai nid prinder ?*ian oedd y cwbl, ond mai clic gwyr y cot- Ilau duon oedd llawer o'r achos, neu'ynte gynllun newydd o orfodi dynion i brynu ymborth mewn sefydliad ag sydd yn groes i'w hegwyddorion. Wel. gan fod gellyf beth o bwysïch hysbysu y tro hwn, a rhag ofn i'm liitli fyned yn faith, gadawaf y tylwvth y z, fan lie y maent yn awr, gan obeithio na fydd rhaid eu dysgyblu yn fwy trwsgl rywbryd eto cewch glywed genyf os na ddaw ym- wared yn fuan. Credwyf fod pethau wedi cyrhaedd y low water mark yn bresenol, a bod gwawr ar dori. Y mae y Llynvi, Tondu, and Ogmore Coal & Iron Co., Limited, wedi "dilyn y ffasiwn," ys dywed yr hen wraig er's llawer dydd, trwy roddi ei enw yn y Court of Liquidation a barn doethion glan- au'r Ogwy yw y bydd gwelliant mawr yn dilyn-amser yn unig a ddengys. Dywedai un wrthyf yn ddiweddar fod Mr. Brogden, A.S., wedi datgan ei broffwydoliaeth am farweidd-dra presenol masnach er's blynydd. au, a'i fod wedi rhoddi rhes o gynghorion buddiol i'r gweithwyr yr adeg hono, gan ddangos iddynt yr angenrheidrwydd i bob dyn, yn feistr a gweithiwr, i ddilyn esiampl y morgrugyn. Mae enw y boneddwr uchod yn anwyl gan ganoedd o lowyr Cymru oddiar yr adeg y trodd ei gefn ar y meistri yn Nghaerdydd, er cael rhyddid i sefydlu hedd- wch cydwybodol a'i weithwyr wedi brwydr fawr 1872-3. Yr oedd y weithred hono o'i eiddo yn deilwng o ganmoliaeth ac yn wir, y mae llawer o'r hen lowyr oedd yma y pryd hwnw a'u ffydd yn ansigledig ynddo, ac y bydd iddo benderfynu y materion hyn eto yn anrhydeddus; Y mae'r gweithfeydd yn myned rhagddynt fel arfer, a'r gweithwyr yn teimlo yn sicr y cant yr hyn a enillant. Gallaf dystio un peth, a hyny yw fod y "draws" wedi gwella oddiar y mae hyn wedi cymeryd lie. Cewch glywed yn y dyfodol, os arbedir y BritliylJ, sut bydd pethau'n troi.—Yr eiddoch, fel arfer, BRITHYLL OGWY.

DYFAIS C YFAN SO DDIV YR I WNEYD ARIAN. MR. GOL.—Mae yn ddiddadl fod lluaws o ddarllenwyr y GWLADGARWE wedi sylwi ar y ffordd neu y cynllun newydd mae ein prif gyfansoddwyr wedi fabwysiadu yn ddiweddar er trymhau eu llogellau, a chwyddo eu cyfalaf. Pan ddygant gyfansoddiad newydd .Y allan o'r wasg, megys y lluaws ganeuon, requiems, anthemau, &c., a ymddangosasant yn ddiweddar, gofalant fod y ddau nodiant ar yr un copi, ac wrth hyny yn rhwymo y sawl fydd yn pwrcasu y cyfryw i dalu tri neu bedwar cymaint a fyddai yn angenrheidiol pe buasai pob nodiant ar wahan. Fe allesid cael y cynyrchion hyn yn y dull hyny am oddeutu ceiniog yr un yn y sol-ffa, ac o ddwy i dair ceiniog yn yr hen nodiant, yn ol fel y byddant yn arferol o gael eu gwerthu. Ond yn awr, gofynir i chwi dalu o bedair i chwe' cheiniog neu ychwaneg yr un am danynt Onid yw hyn yn afresymol, meddwch chwi 1 Llawer o son sydd y dyddiau hyn am wyliau coffawdwriaetbol, &c., a llawer yw y dyddor- deb a deimlir yn y cyfryw ond y mae yn drueni meddwl fod ugeiniau, os nad canoedd, yn cael eu hamddifadu o gopiau o'r prif ddarnau a ddatgenir ynddynt, oherwydd y crogbris ofnadwy hyn a godir am danynt, a thrwy hyny yn taflu dwbl waith hefyd, o angenrheidrwydd, ar yr arweinyddion. Mae lie i ofni mai hunanles yw prif amcan ein cyfansoddwyr, ac nid mantais a budd y werin bobl, nac ychwaith gwir deimlad ar ol y rhai hyny fuont yn achos i'r cyfryw gyfan- soddiadau gael bodolaeth. Diwygiad buan yn hyn yw gwir ddymuniad llawer heblaw SOL-FFAWR.

AT GERDDORION LLANSAMLET. ANWYL GYFJSILLION,—Ar ol y cymhelliad- au taer trwy gyfrwng y GWLADGARWR yn yr wythnosau diweddaf, hyderwyf y bydd i chwi ddyfod i ryw benderfyniad ar unwaith. Deuwch allan fel un gwr heb oedi dim, onide, bydded i ni wneyd penderfyniad i gladdu'r cor, fel na fydd son am dano mwy- ach. Mae yn wir fod masnach wedi myned yn isel iawn yn ein gwlad, eto, nid yw mor isel arnom ni yn y cylch hwn ag mewn llawer o fanau ereill; am'hyny, gyfeillion, peidiwch gwangaloni, mae amser gwell i ddyfod, a hyny yn fuan iawn. Wel, yn awr, nid oes achos i mi ddweyd wrthych beth fydd ein gwaith—hyny yw, os deuir i benderfyniad i ymaflyd ynddo. Gwyddoch am eisteddfod Castellnedd y Groglith. Gwir nad yw y wobr yn tynu rhyw sylw mawr yn y dyddiau hyn ond hyn sydd yn dda yn y pwyllgor, pwy bynag fydd arweinydd y cor buddugol, maent yn sicrhau y bydd iddo gael cadair yn deilwng o enw cadair," ac nid rhyw gadair gwerth tua 15s., fel y siomir ni yn ami. Bydded i bwyllgorau, o hyn allan, gymeryd yr awgrym; os enw o "gadair," bydded i chwi roddi cadair i'w chadw ac nid i'w darnio, fel y gwnaethpwyd cyn hyn. Eto, ar yr un dydd, dyna eisteddfod Caerdydd ond waeth ei enwi na pheidio, ni chaiff y G. W. R. wneyd y tlawd yn dylotach y dydd hwnw fodd bynag. Dydd Llun y Sulgwyn, gwelir fod eisteddfod yn Abertawe-eisteddfod fawr- eddog, fel y gwelir yr hysbysiad. Gwobr yn deilwng o eisteddfod y Music Hall. Am y beirniaid yn y ddwy eisteddfod, nid oes achos fod un petrusder am eu gonestrwydd felly, gyfeillion, gan fod y ddwy eisteddfod yn agoshau, a'r un darn yn y ddwy, bydded i ni, fel rhai perthynol i'r cor, ddeffro o'n cysgadrwydd. Am ein harweinydd, nid oes achos ei gymhell mae ef, bob amser, yn barod at ein gwasanaeth.—Yr eiddoch, ar goll, CRWYDRYN O'R COR.

BLAENAFON. —EIOH GOHEBYDD, PARVO. MR. GOL.,—Gan fod Parvo wedi ymgy- meryd a'r gorchwyl beiddgar o ymosod ar eglwys nad oes ganddo un cysylltiad a hi, ac yn amcanu diraddio ei haelodau, pa rai na roddasant un math o dramgwydd iddo yn y modd lleiaf ac yn awr yn gwrthod ateb y gofyniadau rhesymol a theg trwy golofnau y UWLADGARWR, ie, a hyny pan y mae wedi cael ei lietio yn y modd mwyaf teg a di- fioesgni. Ddarllenydd, oni fuasai unrhyiv ddyu o gymeriad diamheus a dihvgr yn der- 11 y byn y challenge gyda gwroldeb er anrhydedd ei gymeriad, ac yn neidio o flaen y cyhoedd ae yn dychwelyd yr her gyda beiddgar well dyn gonest pan yn gweled ei gymeriad mewn perygl Dyma fi, meiddiweh ddywedyd fy mod yn euog o'r cyhuddiadau hyll, anfoesol, annynol, ie, fy ngosod yn is na'r anifail!" Yn awr, deuwch at y maen prawf, sefwch i fyny dros eich cymeriad pa syrthiai y nef- oedd i lawr. Na, na, Mr. Afonydd, peid- iwch a gwasgu mor galed, rhoddwch i mi gwd a chregin, ychydig o bills a gwynt, fe allaf fi prneyd tipyn o dwrw gyda phethau o'r fath yna Ond am y maen prawf, mae yr hen gwterydd, &c., yn peri i iasau trwy fy- Fel fflamawg eifr miniawg yn ymwanu Ei ddiriaid enaid, gan ei ddirdynu. Na, na, gwell i mi fyned at Mr. mae ef yn weinidog yr efengyl, ac os caniata ef i mi, wneyd defnydd o'i enw gyda enw hwn a hwn, ac yna ei anfon i'r Gol., pobpeth yn all right ac wedi hyny gallaf roddi her i bawb yn Blaenafon a phob Blaen arall. Ddarllenydd, a welaist ti neu a glywaist am unrhyw ddyhiryn nad allasai gael gan rhywun ddweyd gair yn ffafriol iddo Onid oes genym lawer o engreifftiau yn ddiweddar o hyny l Dyna y dyhiryn mileinig, ellyllawl, Wainwright, Ilofrudd a darniwr poor Harriet Lane, yr hon oedd fil gwell nag ef, ond er gwarth a chywilydd yr oedd gan Wainwright ei edmygwyr Nid wyf yn meddwl dweyd fod Parvo yn llofrudd naturiol fel Wain- wright, ond y mae wedi amcanu llofruddio eglwys, a darnio cymeriadau ei haelodau sydd fil uwch na'r eiddo ei hunan. Yn awr, gan fod Parvo yn meddwl chwareu y fion ddwybig, gan dybied nad ydym yn gwybod pwy ydyw, tegwch a ni fydd cael rhoddi darluniad cywir ohono i ddarllenwyr eich newyddiadur, oherwydd bydd genym lawer i wneyd a'r gwrr coeth ar ol y nodyn hwn. Dyn tenau, tal, yw Parvo, pum' troedfedd a naw modfedd o daldra, mae yn syth fel brwynen, ac yn pwyso tua saith ugain a thri-ar-ddeg felly nid yw yn cario llawer o gnawd. Llygaid llwydaidd (nis gall edrych neb yn ei wyneb), yr amrantau yn flat, ac yn codi i fyny fel bwa nes gwneyd ei olwg yn wamal. Gwallt coch goleu, a blew ei gernau yn gochion, ond y maent yn deneuach dan y trwyn ac ar y foch nag ydynt dan yr en. Pan yn cerdded allan ar yr heol, botyma fotwm uwchaf ei got, a bydd ei law bob amser yn mhoced ddeheu ei lodrau er mwyn cadw ei got yn ol i ddangos ei guard aur a phaham nad all wneyd hyny, oher- wydd mae wedi talu ugain swllt y bunt (?). Wel, dyna i ti yn awr, ddarllenydd, ryw fras ddarlun o Parvo, ac yn y rhifyn nesaf rhoddaf ddadansoddiad o'i benglog—y rhan- au menyddawl, sef yr organs, fel y gall mil- oedd darllenwyr y GWLADGARWR gael cyfle i adnabod Parvo, brenin y carnolion, athron- ydd y cregin, y pills, a'r gwynt! Ac yn wir, tipyn o beth fydd ymwneyd a'i fenydd, oher- wydd The mind manifests itself through the brain, and particular powers of the mind are manifested through particular portion of the brain, called organs." Felly, penglog Parvo fydd dan sylw genyf yn y nesaf. Ym- gedwais yn fy nodyn diweddaf rhag crybwyll am ddwylaw blewog Parvo, oherwydd yr oedd genyf reswm neillduol dros beidio gwneyd ond yn awr, mae yn wir dda genyf dderbyn ei dystiolaeth ef ei hunan, ei fod wedi bwrw ei flew oddiar ei ddwylaw, a gobeithio, er mwyn Parvo ei hunan ac ereill hefyd, na welir blew ond hyny ar ei ddwylaw mwy, a dyweded yr holl bobl sydd yn preswylio yn y Wainfield, Amen. AFONYDD.

oy- T"'Y" Y GLOWYR A'R PUMP Y CANT ( G08TYNGIAD. ( MR. GOL.Nid oes angen cynorthwy ] rhesymeg i brofi bodolaeth unrhyw beth yr ] pdym yn gorfod ei deimlo bob dydd. Y mae ] pawb ohonom yn gorfod teimlo fod y gweith- ] Lwr mewn sefyllfa dlawd a diamddiffyn. Nid yw y mwyafrif ohonom yn cael yr hyn ddylem ar cadw corff ac enaid yn nghyd. Ymae y meistri, o'r tu arall, yn byw mewn "byd da h.elaethwych beunydd." Nid ydynt yn gwy- bod yn iawn beth i'w wneyd a'u cyfoeth. Yn ddiweddar, y maent wedi myned i werthu eu glo am yr iselaf-pob un yn ceisio gwneyd ei gymydog yn fethdalwr. Pwy sydd yn gorfod dyoddef o achos hyn ? ai hwy eu hunain ? 0, nage ond y gweithwyr Y meistri sydd wedi achosi y rhyfel, ac yn rhyfela, ond y gweithwyr yn gorfod talu y treuliau. Darfu i'r bobl gyfoethog hyn, yn ddiweddar, ofyn benthyg pum' punt y cant am dri mis i bobl ar newynu, er mwyn iddynt hwy gael mwy o scope i ryfela. Wedi iddynt gael bias arno, y maent am ei gadw tra y parhao masnach yn ei sefyllfa bresenol, neu tra byddant hwy yn parhau i ryfela A'ti gilydd. A oes rhith o gyfiawnder mewn peth felly ? Oes, medd ein cynrychiolwyr; y maent yn cydsynio a'r meistri ar y pwnc, ac wedi addaw defnyddio eu dylanwad er cael gan y gweithwyr i ganiatau hyny iddynt. Cafwyd rhesymau ganddynt nas gellir eu troi yn ol," medd- ant hwy, dros yr hyn a geisiant. Y rhai canlynol ydyw y mwyaf cadarn ohonynt 1. Os oedd sefyllfa masnach y fath ag i ganiatau y pump y cant ar ddechreu y tri mis presenol, fod yr un rheswm eto dros hyny, dan yr un amgylchiadau, ar ddiwedd y tri mis. Nid oedd sefyllfa masnach y pryd hwnw yn ei gyfiawnhau. Cafodd ei ganiatau yn groes i deimlad y mwyafrif o'r gweithwyr, pe buasent yn cael gwybod am y cynygiad mewn pryd, i ystyried y pwnc. Ond ni chawsant chwareuteg o gwbl i'w ystyried. Yr oedd miloedd ohonynt yn myned at eu gwaith o weithio ar y gostyngiad cyn eu bod yn gwybod dim am dano. Yr oeddynt yn gadarn eu ineddyliau fod y safon oedd ganddynt yn eu hamddifiyn rhag cael eu gostwng yn is; ond yn bresenol, y mae amcan y safon wedi ei golli. Rhoddweh gyfieusdra i bob gweithiwr i ystyried yr am- gylchiadau cyn penderfynu pwnc mor bwysig wedi hyny, bydd genych fara gywir y gweith- wyr i'w gosod gerbron y meistri. Nid oedd y rheswm uchod ond sham ar y dechreu. 2. Am fod telerau yr ad-daliad mor ffafriol i'r gweithwyr. Dyma'r telerau :—Y mae y meistri i gadw benthyg y pump y cant tra y parhao masnach yn ei chyflwr presenol; a phan ddaw pris y glo i fyny i'r safon, yr ydym i'w gael yn ol a phan ddaw ei bris i 12s., a thra y parhao rhwng hyny a 13s., yr ydym i dderbyn y pump y cant o ad-daliad. Yn awr, dymunwn i bob darllenydd i chwilio yn fanwl a yw y telerau uchod yn fanteisiol i'r gweithwyr. Caniataer fod pris y glo yn aros dan y safon am flwyddyn (nid yw hyny ] yn anmhosibl, nac yn annhebyg ychwaith), i bydd y meistri wedi cael benthyg y pump y f cant genym ninau dros yr amser hyny. Tra y parhao pris y glo rhwng y safon hyny a'r ( deuddeg swllt, bydd pris y glo yr hyn ddylai ( fod yn unol a'r cytundeb. Ond sylwch ar y frawddeg ddiweddaf, "tra y parhao pris y i glo rhwng 12s. a 13s. byddwn yn cael pump r y cant yn fwy na'n hawliau, yn unol a'r cyt- r undeb, yn ad-daliad am ei ganiatau pan oedd t y pris o dan y safon. Yn awr, gan ei fod yn t ffaith fod llywodraethu pris y glo yn y farch- I nad, i raddau helaeth, yn nwylaw y meistri, j efallai mai mis o bellaf y saif pris y glo rhwng c 12s. a 13s.; felly, gwelwch, dyna'r gweith- c wyr wedi cael pump y cant am ns yn ad-daliad c am ei fenthyg am flwyddyn. c Dyna'r ddau reswm cryfaf sydd gan ein t cynrychiolwyr i adeiladu eu hareithiau g arnynt er perswadio y gweithwyr i dderbyn a pump y cant am amser anmhenodol. Efallai j y sylwn ar eu rhesymau ereill y tro nesaf. £ Gobeithio y bydd i bob glofa anfon cynrych- i iolydd i Aberdar dydd Llun, y 18fed cyfisol. a Cofiwch anfon dyn a wna gynrychioli y f gwaith, ac nid ei hunan. Peidiwch anfon c neb a fydd yn agored i gael ei ddylanwadu r gan brilliancy of speech neb. g Nelson. D. E. DAVIES. I

I CYFARFOD CYNRYCHIOLWYR ABERDAR. MR. GOL.Nis gallaf ymatal rhag gwneyd I sylw neu ddau ar report y cyfarfod uchod yn i eich rhifyn diweddaf, oblegyd y mae o bwys i i bob peth gael ei osod allan yn ei liw a'i lun E priodol. Cynwysa y report i ryw raddau y i penderfyniad wnaed rhwng cynrychiolwyr y c gweithwyr a chynrychiolwyr y meistri yn r Nghaerdydd ar y 28ain o Ragfyr diweddaf, i ond nid yn hollol fel y dylasai fod. Y mae E tuedd ynddo, heb ei uniawni, i arwain y bobl i dynu cam-gasgliadau. Mae Ilawer o'r bai a am yr amryfusedd hwn ar ysgwyddau ysgrif- c enydd y Bwrdd, am nad oedd wedi anfon y o document cytundebol i'w gyhoeddi yn y pap- yrau Cymreig, fel y gorchymynwyd iddo yn bendant yn y cyfarfod dan sylw. Y pender- fyniad ffurfiol wnaed yn Nghaerdydd ar yr 28ain cynfisol sydd fel hyn :-Fod y meistri 1 yn cael cadw y swllt y bunt gostyngiad hyd 3 oni ddel y glo yn ol i'r prisoedd y cafwyd ef i gan yr accountants y tro ymchwiliadol diwedd- c af, sef Group 1, glo ager, 9s. 5 "05c. y dunell a Group 2, Mynyddislwyn, 9s.3'56c. Group 3, t Rhondda, 8s. ll'S06c. y dunell; ac yna fod y 1: i'w osod yn ol; a phan ddelo pris y glo o fewn i swllt i'r safon wreiddiol, yn ol pa un y mae g gan y gweithwyr yn awr hawl i godiad, fod y c meistri i roddi swllt o godiad y pryd hwnw, er ad-dalu y swllt gostyngiad presenol. s Yn awr, dalier y sylw manylaf, nid yw y d penderfyniad uchod hyd yn hyn ond un s ffurfiol, ond gofynir llais pob gwaith yn f, nghyfarfod nesaf Aberdar (y 18fed cyfisol) ar c ba un a gydsynir neu wrthodir cadarnhau y cyfryw yn ddeddf. Yn lie dweyd Y mae a cynllun gan y meistri i ad-dalu yn ol (y pump 11 y cant) mor gynted ag y bydd i'r fasnach fyw- 0 iocau y mae y cynygiad uchod yn gosod i I lawr y telerau o ad-daliad, yr hwn sydd ddull a Ilawer mwy manteisiol i'r werin bobl ffurfio g barn am dano, na'r dull y gosodwyd ef allan g yn eich rhifyn diweddaf. Hefyd, gwelir oddi- o wrth eiriad y cynygiad nad gwir ein bod i 5 gael ad-daliad yn ol mor gynted ag y bydd i'r a ,=,Y fasnach fywiocau, eithr bydd yn ofynol yn ol ? y cynygiad i'r glo ager godi ar gyfartaledd t dros 2s. 6c. y dunell yn y farchnad, a'r glo ] tai tua 2s. y dunell cyn dyfod o hyd i hawl j yr ad-daliad cynygiedig. Rhaid cofio fod yn t ofynol i'r prisoedd godi y graddau a nodwyd oddiar brisoedd y cyfrif-ymchwiliad diwedd- f af, ac nid oddiar brisoedd y farchnad heddyw, oblegyd y mae y rhai hyny lawer yn is nag I oeddynt yn yr ymchwiliad diweddaf felly y 1 mae yn rhaid i'r prisoedd godi cymaint a 2 hyny yn ychwaneg at y ffigyrau uchod cyn I cyrhaedd y claim. Pa faint o amser, yn ol y 1 rhagolygon pi esenol, a heibio cyn cymer hyn J le frodyr ? Nid wyf yn honi fy hun yn broffwyd felly, gadawaf y cwestiwn yn agor- ( ed i farn y cyhoedd. Wel, gan fy mod wedi cydio yn fy ysgrifell i wneyd y sylwadau uchod, ymdriniaf bellach a rhesymau cy- nrychiolwyr y gweithwyr dros y cwrs y maent hwy wedi barnu yn ddoeth fabwysiadu yn nglyn a'r pwnc. Yn gyntaf, dywed un o honynt fod y pump y cant o ad-daliad yn equivalent (cydwerth) i'r pump y cant ofynir oddiarnom yn awr felly ystyria nad oes yma un aberth yn cael ei ofyn. I ddynoethi gwehdid y rhesymeg hwn, nid oes eisieu ond gofyn, A ydyw yn debyg (chwaethach sicrhau hyny) y bydd i'r prisoedd pan ddeuant i fyny i'r ffigyrau o ad-daliad sefyll yn y fan hono cyhyd ag y mae y pris- oedd presenol yn debyg o fodoli ? Os na cheir medi y pump y cant ad-daliad am yr un ysbaid o amser ag y gweithir ar y pump y cant gostyngiad, ai tybed nad oes yna aberth- i iad ? Nid oes "os" am dano, sicr y tnae. 1 Ffug-ymresymiad ydyw dweyd fod pump yn L bump gwyddom hyny; ond a ydyw cael I gweithio am fis neu ddau feallai ar y pmnpy g" cant ad-daliad, yn gydwerth a gweithio am flwyddyn neu ddwy ar y pump y cant gos- wy tyngiad I Eto, i ymresymu y pwuc o'r ochr arall: A chaniatau y gellid trefnu i'r ddau barhau am yr un ysbaid o amser, b'le mae y guarantee y saif Cymdeithas Undebol y Meistri at y trefniadau ? A ddarfu iddynt lynu wrth y Bwrdd Cymodol, a chadw at y safon a gytunwyd gan y ddwy blaid ? Do, cyhyd ag oedd y cyfryw yn eu flair hwy, und pan aeth pethau yn annymunol, rhaid oedd tori twll trwyddo i ollwng y pwn ar gefn y llafurwr. Y mae y cytundebau sydd weal eu gwneyd hyd yn hyn, beth bynag, mor dyllog nes y mae lIe gan y meistri osgoi y tryw mewn amryw ffyrdd. Mae eu hymddygiad yn y fusnes hon wedi profi y myn y meistri wthio ea dyrnau drwy bob cytundeb fyddo yn caethiwo eu rhyddid hwy, serch drygu en hunain a sathru eu cydgreaduriaid. Dyma'r modd y mae pethau yn cymeryd lie, yn bre- senol, o leiaf. Argument arall a ddygir yn mlaen gan un o'n cynrychiolwyr mewn aniddiffyniad i'r cwrs ddarfu iddynt benderfynu gyrneryd yw Os oedd yn deg i ganiatau y pmnp y cant i'r meistri am y tri mis hwn, oblegyd fod masnach mor annghyflredin o farwaidd, y mae hefyd yn deg i ganiatau ei ymestyniad tra y parhao sefyllfa pethau yr un." Yn ddiau, os mai o dan yr ystyriaeth hyna y penderfynwyd ei ganiatau am y tri mis hwn, y mae yr argument yn un cadarn. Ond y ewestiwn yw ai o dan yr ystyriaeth ei fod yn deg i ni gymeryd pump y cant o ostyngiad y darfu i ni ei gymeryd? Y mae y ffcâth na chytunwyd arno ond am dri mis yn profi tuhwnt i bob amheuaeth mai nage, oblegyd gwyddai pawb yn eithaf, pan y gosodwyd yr amseriad, mai nid am dri mis oedd masnach yn debyg o barhau yn y cyflwr presenol. Syrth yr amddiffyniad hwn, felly, i'r Uawr. A ydym i gredu fod gweithwyr Cymru mor annghyson a'u hunain a myned i'r draul a'r nwdan i gael safon wedi ei gosod ar ein cyflogau, er. rhoddi chwareuteg i ni fyw mewn amserau o fath y presenol ? ac er hyny gyd, pan y daw yr amserau annymunol hyn, boddloni cymeryd ein gostwng bump y cant o dan y safon ? Ni fyddai ymddygiad felly ond chwareu plant Dywedaf yn eofn, os felly y penderfynir fyned yn mlaen, ynfyd- rwydd ydyw dal i fyny y Bwrdd oblegyd os .Y nad ellir godro yr ychydig dda sydd ynddo ar amserau gwasgfeuol, yr wyf yn berffaith argyhoeddedig y gellid sicrhau gwell cyflogau 11 y mewn adeg o lwyddiant na'r hyn fydd yn deillio i ni oddiar trefniadau y Bwrdd. Os mai Bwrdd mynir, myner trefniadau y cyfryw i ateb dyben ei fodolaeth ac onite, beth yw ei werth ? Coded y wlad fel un gwr o dan faner undeb a brawdgarwch, ac yna fe ddaw gobaith am doriad gwawr ar amgylchiadau torcalonus Ily gweithwyr tanddaearol Cymru. Chwefror y 9fed. J. L.

GAIR 0 L'ERPWL. NODWEDDIR ein byd gan ryw gymysgedd o aflwydd ac ansefydlogrwydd, yn cael eu hachosi yn benaf gan farweidd-dra yn nghylchoedd masnachol gwahanol wledydd. Gellid yn hawdd olrhain yr achos o'r cyminedd hwn, ond hwyr- ach mai gwell gadael y mater yn llonydd, rhag tynu ar fy mhen felldithion brwmstanaidd ym° honwyr cegog, a rhegfeydd gorphwyllog ynfyd- ion sydd bob amser yn rhuthro yn anystyriol i ganol y trobwll, heb synied am fynud awr y canlyniadau. honwyr cegog, a rhegfeydd gorphwyllog ynfyd- ion sydd bob amser yn rhuthro yn anystyriol i ganol y trobwll, heb synied am fynud awr y canlyniadau. Odid na fydd gan y werin ddigon o amser synfyfyrio ar chwyldroadau y gorphenol, gan ddysgu gwers erbyn y dyfodol er gochel cam- syniadau tebyg i rai oddiweddodd ein gwlad o fewn cylch y deg mlynedd diweddaf. Mae y caledi a fodola, a'r chwyldroad sydd yn hongian. uwchben y byd, yn anhawdd ei ddal; ond pan. byddo gorfodaeth yn dal awenau y Llywodr- aeth rhaid ymostwng yn dawel, gan edrych yn mlaen am amser gwell pan gliria yr awyrgylch 0 dan ddylanwad pelydr haulwen llwyddiant. Diystyrwyd cynghoriou dynion pwy]log, a barn aeddfed, a dygwyd ar y byd dribynu fel corwynt gauaf; ondgannasgellirgalw y ddoeynol, nidoes gan y bobl a hud-ddenwyd yn awr ddim i wneyd ond aros am doriad gwawr newydd, a gofalu yn y dyfodol i ddarparu ar gyfer dydd blin, fel ag sydd wedi goddiweddid y wlad pan yn hollol anmharod i gyfarfod y cyfyngder. Ffaith bwysig 1 broil fod llawer o ddiystyrwch yn cael ei bentyru ar y werin yn ymddygiad Arglwydd Faer Llundain yn gwrthod agor Tryrsorfa y Maenordy er cynorthwyo Oymry; ond pan ddaeth galwad o wlad y Tvvrc, dyma y blweh yn agored. Dylai pethau fel hyn gael eu har- graffu ar y cof, fel y bydd i'r werin gofio pwy ydyw eu caredigion yn nyddiau cyfyngder. Mae peth fel hyn yn siarad cyfrolau, a d/lai y bobl gofio, oblegyd, er fod y tlodi presenol yn cadw y werin ar y llawr, fe ddaw tro ar fyd pan y bydd y dosbarth gweithiol yn cael eu teimlo yn alia yn y Llywodraeth, dim ond cael undeb a chydweithrediad, a chyfeirio y gallu yn y cwrs priodol, fel y byddo yn tueddbeni tuag at ddyrchafu y gweithwyr. Mae uigon i'w ddweyd yn y cyfeiriad hwn, fel nad oes angen am gael athronydd i drin y pwnc, am fod pob peth mor eglur ond nid gwell ymatal rhag cynhyrfu y twmpath, neu, fel y dywed y beirdd cicio nyth y cacwn, oblegyd rhai pigo?, fel y gwyddoch, ydyw cacwn, yn neillduol felly cacwn gwledig a thramor, am fod y cyfryw o rywogaeth mwy na'r rhai cyffredin. Mae y newyddiaduron, darluniadol a di<mfol yn gwneyd llawer o ddigiifwch o sefyllfa bre- senol y byd Ewropaidd a braidd nad oes rhai yn ymwneyd a'r pwnc dipyn yn ysgafn, tra mae ereill yn ddifrifol iawn, ac yn barod i f'a bre- senol y byd Ewropaidd a braidd nad oes rhai yn ymwneyd a'r pwnc dipyn yn ysgafn, tra mae ereill yn ddifrifol iawn, ac yn barod i broffwydo pethau mawr i ddyfod. Hyn sydd sicr, os ydyw John Bull am gadw ei safle rhaid iddo fod yn effro i wylied symudiadau cyfrwys- gall yr Arth, oblegyd mae yn eithaf hysbys ei fod yn ddigon dichellgar, a'i fod yn orawyddus am helaethu terfynau ei Ymerodraeth. Gan fod cyfran helaeth o feddianau Prydeinig yn