Y Gwladgarwr

ALEOGRAPHIA VERSUS PHONO- GRAPHIA. MR. GOL.Yn y GWLADGARWR am gynifer o wythnosau, y mae ymddyddan rhwng gwahanol ddysgyblion y ddwy gytrefnau (systems) uchod o law-fer. Haera rhai mai Phonographia sydd deilyngaf o gefnogaeth, ac ereill mai Aleographia; ond feallai y goddefwch i minau ddywedyd gair o'm barn. Ni fuaswn byth yn eich trafferthu gyda'r llith hwn oni b'ai fy mod yn teimlo fod ieuenctyd fy ngwlad yn cael eu camarwain. trwy yr ysgrifau uchod. Dywedir mai patchivork ydyw Aleographia. Nage, meddwn ninau, ond cytrefn ivreiddiol wedi ei seilio ar deithi yr iaith. Nid oes ynddi yr un iot o ladrad oddiwrth Taylor; ac yn sicr, nid oes ynddi yr un efelychiad o Phonographia. Phonographia ydyw y patchwork yn mhob ystyr o'r gair. Mae Mr. Morgan eiJnm yn ei galw yn gyfaddasiad." Cyfaddasiad o beth ? O'r Saesneg, bid siwr. Nid peth gwreiddiol yw cyfaddasiad. Ac i ddangos mor anmherffaith ydyw y patchwork hwn, nid oes eisieu dywedyd dim ond yn unig grybwyll yma farn yr awdwr ei hun am ei waith :—"Cyfaddasiad at yr iaith Gymraeg yw y llyfr. hwn o'r Ilaw-fer Saesneg a elwir Phonography. Anmherffaith ydyw pob cyfaddasiad ar y goreu, am mai cymhwys- iad ydyw o beth a wnaad i ateb dyben arall, ac nid yw y llyfr hwn yn un eitbriad i'r rheol." Wel, gofynwn ninau, gan fod Phonographia, yn ol barn yr awdwr ei hun, yn anmherffaith, pa reswm oedd dros ei chynyg i'r genedl o gwbl ? Ac at hyny, a ydyw teithi y ddwy iaith yr un, fel y gellir cael cyfaddasiad o'r Saesneg i'r Gymraeg ? Onid oes gagendor fawr rhwng y ddwy iaith ? Oes. Un yn iaith o gydseiniau, a'r llall o lafariaid. Edrychodd Morgan dros hyn, a gadawodd ef heb ddarpariaeth gyfaddas. Nid yw Phonographia yn gwahaniaethu rhwng seiniau oe ac c't: ac ni wneir sylw o'r triseiniaid fel llafariaid; ond rhaid gosod cydsain yr w a'r i o'u blaen cyn y gellir eu dynodi. A rhyfedd y fath lythyren drom ac anhawdd ei hyegrifenu sydd -am Tl. ¥ mac yn rhwyddach troi y llythyren brintedig Am yr adolygiad wnaed ar Aleographia yn y Phonetic Journal, onid oedd Haw gan Morgan yn hwnw ? Onid efe a'i gwnaeth ? Pa syndod ei fod ef yn ceisio ei diraddio 1 Pa ryfedd fod y fath glybyn afiach a'r Jowmai yn ceisio llychwino gwyneb liaw-fer Gymreig yn ol Aleographia ? Yr oedd Aleo- graphia yn tori tir newydd. Llidiodd y Journal am hyny. Ond paham yr achwynir cymaint am fod Mr. Williams wedi eyhoeddi barn bwyllog dynion o ymddiried a safleoedd uchel I Onid ydyw Mr. Morgan wedi gwneyd yr un peth? Y dyw siwr; y mae wpdi cyhoeddi hyd yn nod puffing advertisement Morien, yr hwn sydd yn hollol amddifad o unrhyw brofiad ymarferol mewn Ilaw-fer Gyda golwg ar wreiddiau Aleographia, y mae yr awdwr yn ein hysbysu ei fod wedi eymeryd y gair oddiwrth alethesa grapho; gadaw-wyd th allan er mwyn y sain yn unig. Nid oes amheuaeth yn nghylch ystyr y gair fel yr arferir ef gan yr awdwr. Y ffordd iawn i ysgrifenu yw yr ystyr y cymera ef y gair ac yn sicr, nid yw yn gyfrifol am ddychymygion iselwael y gwr a'r teitlau. Mae Williams yn deall yr iaith Roeg gystal ag ef un niwrnod-dyna oedd ei gymeriad yn yr athrofa, beth bynag. Mae gelynion Aleographia yn ceisio gwneyd eu hachos yn dda trwy ddiraddio Haw-fer • Gymreig, am eu bod wedi cael gan fachgen ieuanc, heb fawr addysg, addef nad allai ef reportio ar ol astudio Aleographia am ddau fis. Ond syndod. Beth sydd a wnelo anallu efrydwyr ieuainc a gwerth y cytrefn ? Os bernir Phonographia yn ol y safon hwn, yna yr ydym i gredu mai hi yw y cytrefn waelaf o'r oil a ymddangosodd yn y byd. Mae mwy o efrydwyr wedi methu reportio yn Phono- graphia nag yn un cytrefn arall. Mae can- oedd lawer wedi methu cyrhaedd y safle hwn. A beth dybiai y byd pe clywid, rhyw ddydd, fod hyd yn nod Pitman ei hun a'i glerc (John Saunders) wedi methu reportio ? Fe ddaw y secret yna allan cyn hir. Ond paham yr ymosodir mcr rhagfarnllyd ar Aleographia ? Ai gwir yw fod artibell reporter bach yn ofni y bydd i boblogrwydd Aleographia wneyd Ilaw-fer yn beth cyffredin 1 A oes ofn ar 'ambell bregethwr y bydd ei bregeth yn cael ei chymeryd i lawr ? Neu feallai fod y gwr a'r teitlau yn ofni nad oes un gobaith am werthiad Phonographia, oddi- gerth i boblogrwydd Aleographia gael ei ladd Yn sicr, nid lies ieuenctyd Cymru sydd mown golwg, onide gadewid hwynt yn lloriydd i feistroli cytrefn ag y maent yn gallu ei dysgu yn rhwydd. Ond nid rhyfedd yw fod dysgyblioil y patchwork yn gwingo wrth farw, oblegyd gwelant mai marw sydd raid i'w cytrefn, oddigerth iddynt lwyddo i rwystro Hwyddiant annghydmarol Aleo- graphia. Ond pa beth a wnant pan gyhoedd- ir yr orlen (chart) mawr, a'r "crynodeb," pan y bydd ei hathrawon yn mhobewr yn medru dysgu llaw-fer Gymreig i'r miloedd allan o lyfr dicy geiniog ? Y mae yn llawn bryd i ddysgyblion Mab Hengist i ymwylltio yn wir yn erbyn Aleographia ond y mae yn rhy ddiweddar arnynt. Mae'r cytrefn wedi gwreiddio yn Ngwlad y Gan, a'r awdwr, yn ol ei allu arferol, wrth y llyw. Ond teg ydyw ymhoH pwy ydyw y dynion yma sydd o dan ffugenwau yn tall a llwch i lygaid ein hieuenctyd ? Deuent allan fel dynion gonest. Maent yn siarad yn eu han- wybodaeth am egwyddorion Aleographia. Clywsom am un o'r rhai hyn, ychydig yn ol, yn methu enill ysgrif-dyst fel athraw. Poor fellows! Trueni am danynt! Clywsom, er's tipyn yn ol, mai dim ond 2,000 o gopïau a gyhoeddodd Morgan o patchivork Pitman yn 1876. Ond nid ydynt wedi eu gwerthu eto. Nid oes son am ail-argraffiad. Nid yw yn un golled ychwaith, gan ei bod yn an- mherffaith, yn ol barn Mr. Morgan ei hun. Ac efe a wyr oreu. Ond y mae dros 3,000 o law-fer yn ol Aleographia wedi eu gwerthu yn llwyr, ac ail-argraffiad helaethedig i 40 tudalen allan o'r wasg. Saith mis sydd er pan ddaeth y cytrefn allan gyntaf. Ac er gwaethaf rhagfarn y gelynion, y mae ei llwyddiant yn y dyfodol yn sicr. I weled y fath patchwork ydyw Phono- graphia, darllener adranau 18, 19, a 20. Yma, yn groes i bob rheswm cyffredin, gwelir fod y llythyrenau R, T, W, a ddar- llenir yn olaf i'w hysgrifenu yn gyntaf. Mor debyg y mae clwm yn d'od i civm, yn ol y drefn ryfedd hon Wedi'r cwbl, fe wel y darllenydd mai haeriadau ac nid profion sydd gan ddysgybl- .Y ion Pitman yn erbyn Aleographia. A chof- ier mai hwy sydd wedi dechreu ymosod-- hwy sydd yn ceisio diraddio. Hawdd yw haern, peth arall yw ptoji. Wel, at y prawf ynte. Gofynwn pa le mae'r prawf fod Phonographia yn fyrach nag Aleographia ? Rhoddwn yma ychydig o eiriau wedi eu hysgrifenu yn ol trefn Aleographia. A fedr Mr. Morgan eu hysgrifenu yn fyrach ac yn eglurach yr un arddull? Os gall, rhodded brawf ar hyny trwy eu gosod yn y papyr hwn. Os nad all, tawed a son am patchioork o'r Saesneg:— Engreifftiau o Law-Fer "Aleographia." (Allan ol)- Ail Argraffiad.J 1 I tan, c- ton, y tonnau, ý taenu, v wyt, A ydyw, nwyd, t cwrt. 2 y Ih/wodracth, J ystifnigricydd, dig- Uonncydd, ^dystrywio, î. deehreuad. 3 lluviau, oJ? briwiau, ciniawa, :V-- cywion, jJ duwiau, annuwid. Am yr adlawiaid y sonir am danynt, maent yn ddefnyddiol iawn er sicrhau amrywiaeth darlleniadau. Carem wybod sut yr ysgrifenai Mr. Morgan y geiriau pobpeth—ei chyllell— pabell ? Onid elai y geiriau trwy y llinell 1 Beth ydyw pwysau barnau dynion rhag- fa,pnllyd, oofigft»lly<3, #o anwylvoduo am Aleo graphia yn ymyl barnau y boneddigion sydd wedi anfon eu cymeradwyaeth ddihoced ohoni ? Dywedir nad oes digon o wahaniaeth rhwng A, E, a I yn Aleographia. Oes, meddwn, lawn digon. Byr linellau ydynt mewn gwa- hanol gyfeiriadau. Beth, ynte, am y rhai hyn yn Phonographia ? Nid oes ond un dot fechan am y tair llythyren uchod. Dyma sydd yn gwneyd Phonographia mor aneglur. Wel, i brofi rhagoriaeth Aleographia ar Phonographia, rhoddwn challenge yma i bleidwyr yr olaf i ysgrifenu i'r papyr hwn englyn « Y prif gopyn ac fe ysgrifenaf finau yr un englyn, fel y caffo y darllenwyr farnu pa un sydd oreu. Dyna brawf teg, onide ? Gan ddymuno llwyddiant ieuenctyd fy ngwlad, y gorphwysaf, yr eiddoch, yn bur, T. P. EDWARDS (Caerwyson). Llanddulas. Mr. GOL.Deallwyf fod eich colofnau yn agored i ysgrifau ar y mater uchod. Yr wyf wedi gweled amtyw ysgrifau yn barod wedi ymddangos gan wahanol bersonau, rhai gwych a rhai gwael, rhai byrion a rhai hirion, rhai ffafriol, ac ereill yn anffafriol iawn i Aleographia. Ysgrif fach fer ydyw yr eiddof finau i fod, gan ddymuno eich caniatad iddi gael ymddangos yn ngholofnau y GWLAD- GARWR. Fy amcan yn hyn o ysgrif yw rhoddi gair o gynghor i'r cyfeillion hyny sydd wedi bod yn ysgrifenu yn anffafriol i Aleographia, a cheisio gwneyd eu goreu i niweidio lledaeniad y gyfundrefn. Darllenais ysgrif yn ddiweddar yn eieh papyr gan un a eilw ei hun yn King Phono. Mae yn debyg mai efe ydyw brenin y gyfundrefn a elwir Phonographia, ac mai wrth ei orchymyn ef mae y gyfundrefn hono yn cael ei dwyn yn mlaen. Ond er mai .brenin ydyw mae yn deilwng o gynghor, os nid o gerydd a gobeithio ei fod yn agored i dderbyn a dyoddef gair o gynghor. Yn awr, 0 frenin, os ydych am godi Phonographia fel cyfundrefn, ac am i'r Cymry ei chymeryd i fyny a'i dysgu, cofi wch mai nid wrth geisio darostwng Aleographia, na'r un gyfundrefn arall, mae i chwi wneyd hyny; arwydd o wendid ynoch chwi, ae o ddiffyg yi Phono- graphia, yw fod yn rhaid wrth geisio ei chodi i sylw darostwng Aleographia. Mae pob cyfundrefn deilwng yn canmol ac yn codi ei hun, ac fe wna Phoiaographia hyny hefyd os oes teilyngdod ynddi, heb eich cymhorth an- nheg chwi. Cofiwch hyn, hefyd, os erlidiwch berson neu gyfundrefn, mae y person hwnw yn sicr o gael cydymdeimlad y lluaws, ac y mae y gyfundrefn yn sicr o ledaenu. Mae darllen hanes yr erlidigaethau sydd wedi bod ar eglwys Dduw yn profi hyny yn ddigon eglur. A chymerwch fy ngair i, os gwnewch barhau i erlid a. cheisio darostwng Aleo- graphia, na wna hyny ond hyrwyddo ei lled- aeniad hi; a dda genyf ddeall ei bod wedi dyfod i'r fath sylw yn ein gwlad. Byddai yn dda i chwi hefyd, 0 frenin, i son cyn lleied ag y medroch am wreiddioldeb Phonographia, rhag ofn y daw rhywun allan sydd yn gwybod mwy am dani na chwi, er eich bod yn frenin, a phrofi nad oes yna ddim gwreiddioldeb yn perthyn iddi. Felly, tewch a son, a gwnewch eich goreu o'i phlaid yn ddystaw bach, os ydyw mor anwyl yn eich golwg. Gwnaf finau ac ere ill ein goren o blaid Aleopraphia yn ein ffordd fach ninau. Da iawn oedd genyf ddeall, wrth ddarllen Oyfrcs Aelodau Cymdeithas Aleographia, eu bod mor lluosog, a'r gyfundrefn wedi ymledu fel y mae mewn cyn lleied o amser. Mae hyn yn myned yn mhell iawn i brofi teilyngdod Aleographia a'm dymuniad yw iddi ymledu dros holl Gymru. Bydded i bob brawd sydd wedi cael y teacher's certificate i ddechren dosbarth Ilaw-fer yn yr ardal y mae yn byw ynddi. Ni byddai dim yn fwy o foddhad ac o dal i feddwl y Parch. J. Williams, Ponty- pridd, na chlywed fod dosbarth i ddysgu Aleographia wedi ei sefydlu yn mhob tref a phentref trwy Gymru. Cofion serchog at y brodyr Aleographaidd trwy Gymru. Dowlais. W. J. RICHARDS.

CEINION GLAN G WENLAIS." MR. GO-U. ,«Yr wyf wedi gwneyd ymholiad a phrif lyfrwerthwyr Cymreig Deheudir Cymru am weithiau barddonol y diweddar Ifor Cwm- gwys, sef Ceinion Glan Gioenlais, ond nid wyf wedi llwyddo i'w gael hyd yn hyn. Os oes un o ddarllenwyr y GWLAD JARWR a'r Cemion ganddo ar werth, bydd gair yn fuan oddi- wrtho yn wir dderbyniol genyf. Cyfeirer fel y canlyn :— WitTYDYN, Llanwrtyd Wells.

AT BWYLLGOR EISTEDDFOD Y PENTRE, CWM RHONDDA. FONEDDIGION,—Gwelwn wrth yr hysbysiad yn y GWLADGAKWR eich bod wedi newid y prif ddarn yn eich Heisteddfod y Pasg pesaf. Ystyriwn chwi yn ddoeth iawn yn hyn, a phe byddech gystal a'i roddi yn rhydd i gor undebol yn lie ei gyfyngu i gor o'r un gynull- eidfa, byddech yn ddoethach eto. Y mae yn yr ardal hon gor undebol yn rhifo tua 70 yn dysgu y darn hwn yn awr, a byddem yn falch o gael rhyddid genych i ddyfod i'r ym- drechfa. Mewn gobaith y gwelwch yn ddoeth i wneyd hyn er ein mwyn, ac y cawn atebiad boddhaol yr wythnos nesaf, gorphwyswn CANTORION GLAN TAF.

YMOSOD AR GYMERIADAU. MR. GOL.Mae un peth ar fy meddwl ag y carwn gael congl o'ch gofod i wneyd sylw arno. Y dydd o'r blaen, rhedai rhy wun ataf ar y ffordd ger gorsaf Port Talbot, a dywedai yn hyderus "B awyr bach Mr. aglyws- och neu a welsoch chwi ryw Drioedd' neu ry wbeth yn y Darian yna yn awr ?" Naddo wir, mcddnm i, Udi- noillduuL Beth oedd am danynt ?" Wel, fe glywais i un yn sylwi neithiwr am ryw Drioedd o'r Pandy,' ac mai rhywbeth yn nghylch capel—h.y., achos crefyddol, neu am y gweinidog, neu ei wraig, neu ei blant oedd diwedd y stori yn mhob un o'r 'Trioedd' hwnw." "Wel," meddwn, "'does genyf fi ddim i wneyd ac, ef; rhyngddynt hwy a'u busnes hyd nes y deuant i wrthdarawiad a mi yn bersonol a'r lie, yna byddai yn rhaid cymeryd y peth i ystyriaeth." "Ond," meddaiyntau, "trueni ofnadwy, syr, fod Tarian y Gweithiwr yn cael ei oddef a'i gymeryd yn ddryll i ergydiau at ein gweinidogion a'u teuluoedd, pe byddai achos felly mewn cysylltiad a, hwy a'n bod yn galw am sylw na ddylai neb geisio exposo dynion parchus a chyhceddus f el yna o flaen y byd. Synwn i ddim nad rhyw genfigen rhyw greadur cas oedd yr achos ohono. Fe glywais i amryw yn dweyd eu bod yn teimlo na fyddai gan rai cymeriadau fel hyn rywbeth arall i'w wneyd ond ceisio dynoethi beiau, a'u codi i'r gwynt fel hyna am yr un gwein- idog—dynion, feallai, gwell o'r haner na'r neb sydd yn beio. Y mwyaf ei fa.i/ meddai un ddiareb, feia fwyaf dichon mai felly mae hi yma. Dyna fe yn son am y wraig. Feallai mai un boreu y bu, druan, ychydig ar ol, ac nis gallant hwy bob amser gyrhaedd mewn pryd." "Wel," meddwn, "pwy a'u hysgrifenodd ? ac a ydyw pawb yn teimlo fel chwi ?" Wn i ddim, wir, ond fe wn fod rhai." ic Wel, gadewch iddo." Na, na; mae eisieu rhoi taw, syr, am y sort yna a phe buaswn i yn dipyn o 'sgolar i ysgrifenu i'r papyr yna, fe gawsai Ap Llwynog yna hi hefyd-fe ysgrifenodd ef." Mynais weled yr yr uchod, a chawn fod Ap Llwynog, fel pob llwynog arall, yn cnoi yn gas ar rywun ac er fod rhai yn beio y Darian, eto gAvyr pawb nad yw y Darian, mwy na phapyr arall, yn gyfrifol am syniadau y gohebwyr, pan yn nodi pethau mor ergydiol a llawn o ysbryd ac amcan heb fod y goreu. Nodir rhai pethau cyffredinol yn y Trioedd a fydd yn Iles i wneyd hyny; ond etc, mae gwein- idog a'i wraig, &c., yn ddynion ar eu len eu hunain, fel mae yn hawdd gwybod at bwy mae yn cyfeirio, ac felly i fagu teimladau dygasog a Hid rhwng personau a'u gilydd, heb effeithio dim cyfnewidiad er daioni, ond drwg i'r cyhoeddiad, drwg i'r eglwys, a drwg i'r gweinidog, pwy bynag yw. Hefyd, y mae yn ddiystyr, ac yn annghofio am an- hawsderau teuluol, ac yn tatiu diystyrwch arno ei hunan, thvy fod mor ddi barch a pheri y fath flinder i'w theimladau fel menyw —menyw, o bosibl, wedi cael dygiad i fyny da mewn addysg, a phobpeth angenrhcidiol i bob merch barchus yn yr oes hon. Dylid bod yn ofalus ac yn dyner iawn wrth geisio cyffwrdd trwy gyfrwng cyhoeddus a chymer- iadau neb. Byddai yn dda i ddynion i gofio y geiriau hyn, Meindia dy fusnes dy hun a beth bynag all fod ffaeleddau ereill, Taw pia hi boys" hyd nes y byddwch eich hunain yn ddibechod. Dyna beth arall, Mr. Gol., y sylwai y person hyny am dano, am ryw Drioedd o Gwmafon, gan Afanfar. Welsoch chwi fath beth," meddai, "mae y dynion yn ceisio taflu sarhad ar enwadau crefyddol heblaw en gweinidogion. Mae rfhw yn dweyd rhywbeth yn gas iawn am wyr Gibeon, sef Annibynwyr Taibach, ac yn taflu wipe i'r Bedyddwyr hefyd." Ho, ho, meddwn, wyddwniddim am hyny. Mynais weled hwnw hefyd, ae nid oeddwn yn canfod llawer o niwaid yri yr hyn ddywed Afanfar. Gwna ei oreu i bigo allan rhyw strings o feiau mewn gwahanol bethau, a doda hwy yn fwndel gyda'u gilydd fel string, o onions yn y ffair. Dywed fod eisieu i bobl Gibeon fod yn fwy ffyddlon gyda'r ysgol ganu undebol, &c., ac am i'r Bedyddwyr i gyfranu mwy at achosion crefyddol, a dadleu llai ar fedydd, &c. Mae hen air yn y Gogledd, mai edliwiad gelyn i ni o'n beiau yw y fendith fwyaf yn ami, er mwyn i ni gael gwybod ein ffaeliadau, ac i ddiwygio o hyny allan." Felly yma, er y gallwn ymffrostio yn ein haelfrydedd fel Bedyddwyr, ac yn ein ffyddlondeb fel Anni- bynwyr, eto feallai fod lie i wella. Diolch am yr edliwiad, i'n deffroi o'n cwsg. Rhaid i ni addef fod y Methodistiaid Calfinaidd tu- hwnt i ni ein dau am eu ffyddlondeb a"11 haelfrydedd hefyd tuag at en gweinidogion & phethau ereill. Nid wyf mor ddig wrth Afanfar am yr edliwiad yma ag oedd y dyn yna wrth Ap Llwynog am ei "drioedd" pigog ef. Modd bynag, hyderwn os yw y cap yn ffitio, y bydd i'r Bedyddwyr oil ym- ddadebru o'u cwsg difater yn y cyfeiriad yma, ac fe allwn i wneyd hyny hefyd, os byddwn yn dewis. Gobeithio mai felly y bydd, a, gobeithio hefyd gael clywed am Afanfar yn rhoi esiampl deilwng o'u blaen mewn haelioni crefyddol. A gwylia di, Afanfar, rhag tynu y Bedyddwyr ar dy ben yn y cyfeiriad hwnw, medd- GWILYM TUDNO.

I BLAENAFON. Mr. GOL. Nid gwir pob chwedl a glywir," a dywedaf finau nid gwirionedd yw llithiau Afonydd am Parvo, ac am y rhes-wm hyny yr wyf yn anfon y nodyn bach hwn, i ddarllenwyr y GWLADGARWR gael gwybol hyny. Os nad wyf yn camsynied, y mae eymeriad Parvo lawn cyfuwch ag yw cymeriad Afonydd. Yr wyf yn caru cysondeb bob amser, ond y mae rhyw annghysondeb wrth ddweyd- H Onid yw gwteri ein heolydd wedi bod yn orweddfa i chwi ganwaith cyn hyn, ac yn parhau i fod felly." A dyweyd mewiik. llythyr arall ei fod yn talu ugain swllt yn y bunt i bawb, a'i fod yn gwisgo guard aur. Felly y mae pawb ac sydd yn adwain Parvo yn gwybod nad yw y dywediad cyntaf yn wirionedd, oblegyd mai gweithiwr, a gweith- iwr caled, yw Parvo wedi bod, ac wedi enill parch, a chymeriad, a chyfoeth iddo ei hun. Nid wyf yr, caru dyweyd dim am dduwioldeb neb, nac yn gallu darllen y galon na'r pen gadawaf hyny i Afonydd, neu i rywun sydd yn uwoh. Cymerwch gynghor genyf fi! o» ydych am ddangos eich galluoedd meddyHol deuwch allan & rhywbeth o werth i'r cyhoedd i'w ddarllen, acnidtreio pardduo cymeriadat* dynion da ac sydd yn addurn i gymdeithas. Cymerwch yr hint yna yn gare iig oddiwrth- RAGAN.

"LIENOR TRWYADL" A CUNLLO GRIFFITHS. Mr. GOL.Yn y Darian, er's ychydig yn oJ, ymddangosodd nodyn gan "LIenor Trwyadl," yn gwneyd cyfeiriadau at Cunlla Griffiths yn ei berthynas a'i deitl o F.R.A.S. Y mae y boneddwr diweddaf yn fy nghyhuddo i o fod yn awdwr y nodyn crybwylledig. Yr wyf wedi anfon dau lythyr at Olygydd v Darian yn ceisio ganddo fy rhyddhau, oni oherwydd rhyw resymau nid yw wedi gweled yn dda i ganiatau hyn o degwch i mi. Byddaf yn dra diolchgar i chwi os caniatewch i mi i ddyweyd, drwy gyfrwng y GWLADGARWR, nad oes a fynwyf a llythyr "LIenor Trwyadl," nag ychwaith un o lythyrau ymosodol y Darian. B. THOMAS (Alaw Dulais).

GAIR 0 L'ERPWL. AWGRYMAIS yn fy llythyr yr wythnos o'r blaen fod cyngherdd I w gynal yn yr Albeit Hall Scotland Road, nos Fawrth, -Chwefror lOe/ Bellach mae y cyngherdd hwmv drosodd fel v gellir weithian ddweyd gair am dano yn'feirn. ladol ac hanesyddol. Fe ddywed pob dyn syn- wyrol fod yr amcan yn dda, sef cynorthwyo y dyoddefwyr yn y De. Mae y pwyllgor yn deil- wng o glod uchel am ymgymeryd a'r gorchwvt o gar 10 allan y gweithrediadau mor drefnus a boddhaol. Lie byddo bech(*yn iawn ar v nwvll gor, nid oes un perygl na fydd llwyddiant yn dilyn atdaliad am weithgarwch a diwydrwydd. Fel y dywedais o'r blaen fod y cyngherdd odait nawdd rhai o brif foneddwyr y dref, a William Simpson, Ysw., yn gadeirydd, enw yr hwn nid annghofar yn y De gan neb sydd yn fyw heddyw am ei ttyddlondeo ai ymdrechion yn y cvfvnff der prcsenol. Cafwyd araeth danllyd eandrlo arGymry I/erpwl yn eu cysylltiad A'r caled i presenol ag yn wir nis; gallaf lai na dweyd ei fod yn llygad el Ie, er fod rhai pobl braidd yn v barod l chwyrni am iddo siarad dipyn vn Y gwir am dani ydyw hyn, pe buasai mSoedd Cymry L erpwl wedi cyfranu holl gynwys phiol Mr. Simpson ar y laufa, ni fuasai y SWill ya llawer rliwng cynifer, heb gymeryd sykv o'r tywysogion hyny sydd yn ytndroi mewn cyfoc^J a moefchau. 'Cafodd Bwrdd Gwarcheidiol y tri phlwyf crgyd domol ganddo yn ei araeth a mwy na hyny mae pwyligor penodol wedi galw sylw Mr. llathbore A.S., at yr eagenlusdod I sicr ydyw y bydd rliywrai deimlo pan dde'o v dirpi wywyr yr a i wneyd ymchwiliadan t synwn ni dduu na fydd Cadeirydd y Bwrdd, k ei tod wedi taflu allan ei syniadau yn vnewvdd laduron Seism- am y dosbarth gweithiol y rhai sydd erbyn heddyw wedi eu troi yU ol fel an. wiredd, trwy ffyddlondeb a gweithgarwch Mr Simpson. Peidied y darllenydd a meddwl am rhyw nodiadau arbenig am y cyngherdd oblegyd nid oes genyf un meddwl am wneyd! Cyfarwyddwr y cyngherddydoedd Mr. Llewelyn