Y Gwladgarwr

y Rhyddfrydwr holl, ddylanwad y pwlpucl Cymreig yn y dref, ac o blaid Mr. Smith y ceid great guns y blaid arall, a'r naill yn pwnio y llall yn ddiarbed, er mwyn cael llawryf buddug- oliaeth. Er defnyddio y tugelgist yn yr ethol- iadau trefol fel yn y rhai cenedlaethol, mae yn aros eto lawer o lygredigaeth yn nglyn ft'r etholiadau, a llawer o driciau annheihvng yn cael eu cyflawni gan bob ochr, yr hyn sydd yn awgrymu, tebygaf i, y dylai ein Efengylwyr gadw draw ar adegau o'r fath, gan adael helynt- ion byd a masnach yr etholiadau yn hollol yn nwylaw plant y byd, oblegyd mwy na thebyg Das gellir gwella dim ar drefniant pethau cyhyd ag y bydd y teulu dynol mewn sefyllfa o lygred- igaeth, am nad yw dau ddu byth yn debyg o wneyd un gwyn. Ar ddiwedd yr ymgyrch, yr -oedd y pleidleisiau fel y canlyn :-Smith (C.), 7752 Oultorr (R.), 4913; mwyafrif dros y Tori, 2839 PHIOL SIMPSOIN. -Mtte cynyrch y phiol, mewn 56 o ddyddiau, wedi cyrhaedd y swm teilwng o fil, saith plmt, dau swllt, a phedair ceiniog a dimeu, beblaw sypynan mawrion o ddilladau, a ilawer o dunelli mewn ymborth. Mae y phiol wedi ei symud er dydd Sadwrn, ond mwy na thebyg y dygir hi yn ol eto. Yr eiddoclf, CYMRQ GWYLLT.

LLAW-FER G YMREIG. MR.. GOL. ,-Gadewch i mi gorectio eich gohebydd, King Phono :—Nid ydyw Phon- ography Isaac Pitman, Bath, wedi cael ei chyhoeddi ond yn y Saesneg yn unig, gyda'r eithriad o'r ddwy fil copïau o'r cyfaddasiad Cymreig—Phonographia,—y rhai a argrafF- wyd yn 1876. Nid ydyw'r amser hir mae'r <3dwy fil yna wedi bod ar law y cyhoeddtfyr yn Ngwrecsam yn llefaru llawer am 'lwydd- iant.' Y Haw sydd yn ysgrifenu y geiriau hyn sydd wedi cerfio'r oil o Shorthand Instruction Books Pitman, yn gystal a'r cyfaddasiad Cymreig-Phonographia. Mae amryw o haeriadau annghywir yn ysgrif King Phono, ond ni feddaf ar amser i'w cywiro ar hyn o bryd.—Yr eiddoch yn ddidwyll, JOHN SAUNDERS. 8, Paradise-street, Bath.

Dr. Parry ac Undeb Corawl Aberdar. Nid oes, ni a goeliwn, yn mhlith darllen- wyr y GWLADGARWE, neb nad yw yn hysbys o'r anrhydedd enillodd y Proffeswr Parry yn Mhrifysgol Cambridge y Nadolig diweddaf. Y mae genym yn Nghymru lu o ddoctoriaid o bob math ond gresyn dweyd mai cwacs ydyw bagad ohonynt, ac ereill wedi derbyn rhyw fath o honorary degrees o ryw le, na wyr neb ond hwy eu hunain eu gwerth na'u defnyddioldeb. Amcan y cyfryw yw gwneyd arddangosiad mawreddog o wybodaeth nad ydynt yn feddianol arno. Ond am Proffeswr Parry gall ymffrostio mewn teitl uchel wedi ei enill yn anrhydeddus mewn cystadleuaeth yn un o seats of learning penaf y byd. Y mae yn fater i bob gwladgarwr lawenhau o'i blegyd, fod Cymro-a hwnw yn cynrychioli cerddoriaeth yn Mhrifysgol y genedl—wedi gyru heibio i'r mwyafrif o'i gydymgeiswyr, yn Saeson, Ysgotiaid, a Gwyddelod Ymddengys ei fed yn arferiad ar adeg cyf- Iwyniad ffurfiol y gradd o M.D. i ddatganu rhyw gyfansoddiad o eiddo enillydd y teitl. Bydd Dr. Parry yn derbyn ei deitl yn ffurf- iel yn Cambridge, ar y 7fed o Fehefin nesaf, a chyda'r amcan o ddathlu yr amgylchiad mewn drill cenedlaethol a Chymreig, y mae Dr. Parry wedi sicrhau gwasanaeth Cor Mr. Rees Evans, Aberdar, i ddatganu dau waith o'i eiddo yn y seremoni urddol, sef" J eru- salem" (cantata yn cynwys dau gydgan dwbl, hynod o darawiadol, yn nghyd a, gwaith i soloists, am yr hon y dyfarnwyd ei deitl i'r awdwr); ac opera, Gymreig elwir "Blodwen," yr hon sydd yn sicr o ddyfod yn boblogaidd, can gynted ag ei cyhoeddir. Nid yw y cor i rifo ond nifer penodol o leisiau, y rhai ydynt wedi eu dethol yn ofalus. Cynaliwyd y practice cyntaf i'r cor yn y Temperance Hall, Aberdar, nos Fercher di- weddaf, pryd yr ymgynullodd y gwahodded- igion, gydag ychydig o eithriadau. Y mae rheolau caethion wedi eu mabwysiadu gan y pwyllgor, a gweinyddir hwynt heb ofni gwg na chwenych gwen neb "o'r cantorion pwy bynag. Teimla y pwyllgor fcfd hyny yn an- hebgorol, ar gyfrif byrder yr amser, a swm y gwaith sydd gan y cor i'w gyflawni. Cymer- ed yr adranau yn Mountain Ash a Chastell- nedd yr awgrym yn garedig. Cefnogir y mudiad hwn gan holl athrawon y Brifysgol yn Aberystwyth a diamheu y creir yn yr achos hwn 4dyddordeb ail i'r hyn grewyd gan y Cor Mawr bum' mlynedd yn ol. Mae y treuliau yn nglyn a chludo cor o For- ganwg i Cambridge, ac yn ol, yn drwm iawn, a chan mai Dr. Parry sydd yn gyfrifol am y treuliau, y mae yn bwriadu gweithredu ar awgrymiad ei gyd-broffeswyr i berfformio y gweithiau a enwyd yn Nghaerdydd, Cas- newydd, Bryste, a Llundain, gyda yr amcan o gynorthwyo i dalu treuliau y cantorion.- Aberdariad. Hwyrach nad annyddorol fyddai gan eich darllenwyr, hefyd, wybod pa fodd y safai Mr. D. Jenkins (Trecastell) yn yr arholiad, ar yr un adeg a'i athraw, am y gradd o bachelor of music. Yr oedd saith ymgeisydd, a safent yn y drefn ganlynol o ran teilyng- dod :— 1. David Jenkins, Coleg St. loan. 2. J. Dawber, Coleg St. loan. 3. W. Stokes, Coleg St. loan. 4. W. H. Nichols, Coleg y Brenin. 5. A. J. Caldicott, Coleg y Drindod. 6. J. Asquith, Coleg St. loan. 7. G. Benson, Coleg St. loan.

Y MAE y frech wen yn gwneyd difrod enbyd yn Dublin. Y mae yno driugain a deg o gleifion mewn un yspyty. Traddododd Rector Merthyr ddarlith yn Music Hall, Abertawe, yr wythnos ddiweddaf ar Eglwys Loegr. j

NEWYDDION CYMREIG. DOWLAIS. DAELIXH.—Traddodwyd y ddiweddaf o gyfres o ddarlithiau, yn Nghapel y Method- istiaid Seisnig, nos Lun, y 25ain cynfisol. Y darlithydd am y tro hwn oedd Mr. Evans, Hope Chapel, Merthyr, a'r ddarlith yn Seis- nig ar "Rowland Hill." Aeth y gwr parch- edig drwy ei waith yn rhagorol, a chafwyd cyfarfod hynod o ddifyrus ac addysgiadol. Gresyn na chafodd y darlithiau Cymreig y gefnogaeth a haeddent oddiwrth wyr ieuainc ein tref. Nis gellir dweyd fod chwe' cheiniog yn ormod i'w dalu am gyfres o wyth o ddar- lithiau, hyd yn nod yr amserau tlawd yma Ond dyna, y canu sy'n myn'd a hi yma, ac eto, nid oes neb yn gweled o ffrwyth llafur y cantorion. Yr ydym yn credu ac yn gobeithio y bydd i gyfres arall gael ei ffurfio y gauaf dyfodol. Y SOUP KITCHEN. Y mae yma tua phedwar cant o blant yn cael eu porthu yn ddyddiol yn un o ystafelloedd eang Neuadd yr Odyddion. Y mae llawer o-weinidogion a boneddigion y 11% yn gaveithio yn brysur ac yn aberthu llawer o'u hamser yn nglyn a'r gwaith hwn yn ddyddiol. Gallwn enwi y boneddigion canlynol, y rhai sydd i'w gweled yn mysg y plant :-Mri. Rees, Bethania Morgans, Periglor, Dowlais Richards, Peny- wern Williams, Beulah Thomas Jones, grocer; yn nghyd a llawer ereill. Deallwn fod y drysorfa yn ddigon cryf i barhau hyd ddiwedd y mis hwn o leiaf. CYSTADLEUAETH HYNOD.—Y mae yma er ys wythnosau bellach berson sydd yn ym- hyfrydu yn yr enw o Cheap lack, yn tynu lluaws o bobl ato i Dy'r Farchnad drwy gynyg gwobrwyon am ganu, chwareu gwahanol offer* ynau, a saethu, &c. Y mae wedi llwyddo yn dda iawn, ond y peth sydd yn wrthun yn ein golwg pi fel Cymry ydyw cystadlu mewn bwyta.pwdin, neu ddangos y plentyn harddaf. Nos Fawrth, y 26ain cynfisol, bu gan y boneddwr hwn Baby Show, ac yr oedd yno un-ar-ddeg (!) o wragedd, a llawer os nad y rhan fwyaf ohonynt yn Gymry—a'u plant bychain, a phob un yn hyderus am enill y dorch, sef teapot, o liw ariaD. Yr oedd ym- ddygiad y Oheap Jack a'i ddynion yn warthus, a thrueni mawr fod y fath bethan yn cael eu dyoddef. Rhyw Mrs. Jenkins, East-street, aeth a'r teapot.—Gohebydd.

TRESIMWN, GER PONTFAEN. CARTEL.—Bu y darlithydd enwog, a'r cerddor galluog, E. Stephens, Tanymarian, areidro yn traddodi darlith ar "Gerddor- iaeth yn y He uchod, nos Fercher, yr 20fed cynfisol. Yr oedd yn ei hwyliau goreu, ac yn ei dweyd hi yn ddoniol dros ben. Yr oedd pawb yn gwrando am eu bywyd. Pan oedd tro y canu yn dyfod yn mlaen, yr oeddynt fel pe buasent yn canu am y goreu a phan mae dynion yn dyfod i'r nod hwn, y mae canu da rhan fynychaf. Canodd yr hen wr ei "Garlo" yn fendigedig, nes aeth pawb mewn syndod. Ni welais nemawr yn myned i deimlad pobpeth gystal ag y mae ef. Deallodd yn union beth oeddyn ateb chwaeth gwyr y Fro, a chawsant eu boddloni i'r dim. —Moryrugyn o'r Fro.

GWLEDD YN ABERTAWE I MR W WILLIAM^. Ymddangosodd yn eich colofnau dro yn ol fod Mr. Williams, y Worcester Tin-plate Works, Treforis, wedi pwrcasu yr Upper Tin Works, y rhai fuont yn ddiwaith am o ddwy i dair blynedd. Golyga Mr. Williams gych- wyn y gwaith yn ddioed, a bydd arno angen o 600 i 700 o weithwyr. Dyna newydd da 1 yn nghanol yr holl newyddion drwg. Darfu i foneddigion Abertawe a'r gymydo^aeth anrhydeddu Mr. Williams a gwledd ardderch- og, yn y Mackworth Arms Hotel, Aber- tawe, nos Wener diweddaf. Daeth yn nghyd gwmni cyfrifol o tua 100, ac aethpwyd trwy y llwncdestynau arferol. Yr ydym yn dy- muno llongyfarch y Treforisiaid ar y cych- wyniad hwn, ac yn gobeithio y coronir antur- iaeth Mr. Williams a Ilwyddiant mawr. Rhagor eto o newyddion o fath yr uchod a rydd galon newydd yn y byd gweithfaol.— Alcanfab.

ANGLADD DR. GRIFFITHS, LLAN- DILO. Dydd Gwener diweddaf daearwyd yr hyn oedd farwol o'r enwog Griffiths, Llandilo, marwolaeth yr hwn gofnodwyd yn ein rhifyn diweddaf. Daeth yn nghyd dorf aruthrol o bob enwad i'w hebrwng i'w argel wely, yr hyn oedd yn eglur arddangos y parch fynwesid tuag ato. Yr oedd arwyddion galar trwy y dref er dydd ei farwolaeth, ac am naw o'r gloch dechreuodd y gloch gnulio ei angladd- gan. Daeth y Gwirfoddolwyr, ac amryw Gymdeithasau Cyfeillgar yn nghyd yn llu mawr, yn nghyd a phlant yr ysgolion Saboth- ol a dyddiol. Aethpwyd trwy wasanaeth y claddu gan Esgob Tyddewi, a chanwyd yr emynau can- lynol Ymado wnaf a'r babell, 'Rwy'n trigo ynddi'n awr, Colofnau'r ty ddatodir, Fe'u cwj-mpir oil i lawr; Aiff pob gwahanglwyf ymaith, ) G-lan fuddugoliaeth mwy; 'Iiwy n canu wrth gofio'r boreu Na welir arna i glwy'. Os gwelir fi, bechadurH liyw ddydd ar ben fy nhaitli, Rhyfeddol fydd y canu, A newydd fydd y iaith Yn seinio buddugoliaeth Am iachawdwriaeth lawn, Heb ofni colli'r frwydr Y boreu na'r prydnawn. Yr oedd yn bresenol Archddeaconiaid Llan- daf a Chaerfyrddin, a llu mawr o offeiriaid a boneddigion. Dyna y "Golden tongued Vicar" yn ei fedd. Ryw bedair blynedd yn ol cawsom ymgom ag ef ar yr heol yn Aberdar. Yr oedd yn amlwg y pryd hwnw fod pwys blynyddau yn effeithio arno. Bydd genym adgof am un o'i areithiau yn y rhifyn nesaf, yr hon a draddododd fwy nag ugain mlynedd yn ol, sef yn Eisteddfod Cwmaman, Calan, 1858, pan yr oedd Tafalaw yn beirniadu, Llew Llwyfo yn arweinydd Teilo a Llawdden ar y farddoniaeth, &c., a D. Pugh, Ysw., A.S., yn llywydd.

LLANDYBIE. CYFARFOD LLENYDDOL.—Cynaliwyd y cyf- arfod hwn yn nghapel y Wesleyaid, nos Gwyl Dewi Sant, o dan lywyddiaeth y Parch. R. Evans, Cross Inn. Beirniaid y traethawd a r adroddiadau oedd y Parch. Rice Owen Llandilo y farddoniaeth, Mr. Job Davies (Rhydderch Farfgocli); a'r canu, Mr. R. F. Matthews, Llandybie. I ddechreu y cyfar- fod cafwyd araeth gan y llywydd, ac anerch- iadau gan y beirdd. Enillwyd ar y testynau cystadleuol gan y personau a ganlyn :-Ad- rodd y Psalm 53, Mary Lloyd a Jane Lloyd, Llandybie canu Can mewn gofid," Mary Lloyd, Llandybie; darllen ar y pryd William Richards, Penygroes adrodd Yr afr," John Jones, Cross Inn deuawd, "Hen wr y cwm," T. Jones, Cwmllunen, a Miss Jane Davies, Maesyffynon araeth ar "Y rhyfel rhwng Rwsia a Thwrci," Evan Morgan, Llandybie; penillion i'r "Ddinas (ger Llan- dybie)," Evan Morgan, Llandybie, a David Evans, Bettws traethawd, "Ffyddlondeb," Thomas Bevan, Saron canu "Morfa Rhudd- w,n, John Williams, Llandybie, a David Bevan, Saron "Dysglaer wlad yr hedd," cor plant Llandybie; "Beth sy'n hardd," Lewis Jones, Llandybie, a'i gyfeillesau; "Wyres fach Ned PllW," Anne Gabriel, Mount Pleasant; araeth ddifyfyr, David Jones, Capel Hendre a chanu Glan Rhondda," cor Llandybie, o dan arweiniad John Williams. Yna, aeth pawb gartref wadi 11 wY,r foddloni. A P Tybie.

LLOEGR A'R RHYFEL. ARFOGIAD LLONGAU MARSIANDOL. Pruddhau a chaddugeiddio bob dydd y mae cwmwl rhyfel, ac nid oes dyn na dewin a wyr pa bryd y rhwygir ef gan bylor a dur-belau." Dywedir fod 60,000 o filwyr Prydain yn barod ar fyr rybudd i fyned allan i faes yr ymgyrch a thua ddiwedd yr wythnos ddiweddaf yr oedd hysbysiadau yn y newyddiaduron fod Arglwydd Napier o. Magdala, a Syr Garnet Wolseley wedi eu hapwyntio yn brif faes-lywyddion. Y mae hyn wedi creu cyffro rhyfeddolyn St. Peters- burg, a chredir yno fod bwriad rhyfelgar gan Brydain. Dywedir fod Rwsia wedi rhoddi fyny ei gofyniad am longau rhyfel Twrci; os felly diau y bydd hyny yn rhwyddhau y ffordd i adsefydlu heddwch. Gwyr llawer o'n darllenwyr fod gan Brydain amddiffynfa gref yn Malta, neu yr hen Melita, lie y llongddrylliwyd Paul ar ei fordaith i Rufain, ac yn ol yr awdurdodau milwrol ymddengys fod' pob parotoadau wedi eu gwneyd ag sydd yn angenrheidiol i fyned i ryfel ar unwaith. Deallwn na fydd y Dug Cambridge i fyned gyda'r fyddin i ryfel, gan fod angen ei bre- senoldeb yn Swyddfa y Rhyfel. Ysgrifenai swyddog oddiar fwrdd y Sultan Chwefror 22ain, fod yr 'Alexandra, yr Achilles, y Sultan, a'r Temeraire yn angori ger Puzla, pentref bychan tua 22 milltir o Gaercystenyn. Y mae Arglwydd Derby a Mr. Gladstone ar hyn o bryd yn anmhoblogaidd iawn gan y werin Brydeinig y rhai sydd yn wyllt am ryfel yn condemnio y ddau, a darfu i haid o ffyliaid y dydd arall fyned o flaen ty Mr. Gladstone, a thorwyd un ffenestr. Nid oes fesur ar ynfydrwydd rhai pobl. Pe buasai y gwyr hyn yn cael eu gyru yn gyntaf o flaen tan y Rwsiaid, digon tebyg y byddai yn hawddach siarad a hwy. Arolygwyd y catrodau yn Aldershot dydd Gwener gan y Dug Cambridge. Y mae parotoadau yn awr yn cael eu gwneyd i arfogi Ilongau marsiandoi 4 gynau Hi, 64 pwys, y rhai fyddant yn dra gwasanaeth- gar os tyr rhyfel allan. Y mae Arglwydd Napier yn awr yn 68 mlwydd oed, ac felly yn ymylu ar ffin olaf einioes ond dywedir ei fod yn dra bywiog, ac yn meddiant ei holl bwerau. Y mae wedi cael profiad helaeth ar faes rhyfel yn India, China, ond yn nglyn ag Abyssinia y daeth ei enw mor gyhoeddus ag ydyw yn bresenol. Y mae Syr Garnet Wolseley wedi enwogi ei hun yn nglyn a'r rhyfelgyrph Ashantee, fel y mae y ddau yn wyr o brofiad helaeth. Er eu bod wedi cael eu henwi fel cadfridogion, eto gobeithiwn na fydd angen am eu gwasanaeth, er fod lie cryf i ofni i'r gwrthwyneb. Y mae swyddogion ddigon i lywyddu byddin o 100,000 wedi cynyg eu gwasanaeth. Pellebryn yn y Times o Gallipoli a ddywed fod archiad wedi ei roddi o'r Serasklerate i lywydd milwrol y Dardanelles, i atal pasiad llongau rhyfel, pa un bynag fyddent Bryd- einig, Ffrengig, neu Awstriaidd, i For Marmora. ,J? £ ^dir Jod y Czar wedi Salw alku 400,000 o filwyr yn ychwanegol, ac wrth hyn nis gall neb lai nasawri pylor yn gryf. Nid oes un cadarnhad i'r adroddiad wedi cyrhaedd y wlad hon fod y Porte wedi anfon eirchion i Iywydd Gallipoli i wrthod caniatad i longau rhyfel basio y Dardanelles: Llythyr o Vienna a ddywed fod discwyliad y byddai i rai o filwyr Rwsia fyned i mewn i Gaercystenyn cyn hir. Yn y cyfamser dygir yn mlaen yn Lloegr bob parotoadau rhyfelgar yn y gwahanol ryfel ddociau perthynol i'r Llywodraeth. Dydd Sadwrn diweddaf talodd Llefarydd Ty y Cyffredin, yn nghyd a thua 90 o aelodau oeneddol, ymweliad a Portsmouth, a bnont yn arolygu llongau rhyfel yno. Mewn araeth dydd Sadwrn, dywedai Mr W. H. Smith, Arglwydd blaenaf y Morlys, mewn effaith fod byddin a IIynges Prydain yn awr yn gadarnach nag erioed, ac er mwyn i genedl gyflawni ei dyledawyddau yn briodol bod rhaid iddi fod yn gadarn. Y mae amryw awdurdodau uchel ereill yn tystio fod Prydain heddyw yn ei gallu milwr- ol yn fwy cryf nag erioed. AMODAU HEDDWCH WEDI EU HAR WYDDO. o Gaercystenyn, dydd LIun, daeth yr liys- bysiad mai y prif amodau ydynt iawn rhyfel, 0 r hyn y mae tair rhan o bedair wedi ei dalu trwy roddiad Batoum, Kars, Ardahan, a Bayazid, tra y bydd Erzeroum, ar y llaw arall, gael ei hadfer i'r Tyrciaid. # Y mae cwestiwn y Straits yn cael ei gadw i ystyriaeth ddyfodol. Cwestiwn mordwyaeth y Danube i aros fel y mae. Bydd Twrci i gadw Adrianople a Salonica, ond fod Alarna a Kustendje i berthyn i Bul- garia. Y Dobrudscha a Delta y Danube i gael eu rhoddi i Rwsia, gyda'r amcan iddynt yn y diwedd gael eu cyfaewid am Bessarabia. ^Bydd^rcylch"diri0°aeth 1 Sael ei gadael rhwng Montenegro a Servia, i alluogi y Porte i gadw i fyny rliwng-ohebiaeth a Bosnia a Herzegovina. 11 Dim un long ryfel o eiddo Twrci i gael ei rhoddi i Rwsia. Dyna yn fyr yr amodau a arwyddwyd, am ba Jlai y gyrodd yr Uchel Ddug Nicholas i'r Ymerawdwr y pellebryn a ganlyn o San Stefano, dyddiedig dydd Sul, am dri y pryd- nawn :— "Yr wyf yn gwneyd i mi fy hun yr anrhydedd o longyfarch eich Mawrhydi ar ddygiad heddwch oddiamgylch. Y mae Duw wedi caniatau i ni y dedwyddwch o gwblhau y gwaith sanctaidd a ddechreuwyd gan eich Mawrhydi; ac ar gylchwyl rhyddhad y caethion (Serfs), y mae eich Mawrhydi wedi gwaredu y Cristionogion oddiwrth iau y Mussulman." Wedi i'r newydd gyrhaedd St. Petersburg, llanwyd yr heolydd gan dyrfaoedd anferth, y rhai a aethant tua'r palas ymerodrol gyda bloeddiadau llongyf- archol i'r Yineuawdwr. Ymddangosodd ei Fawrhydi ar y balcony i gydnabod teimladau brwdfrydig y dorf, yna canwyd yr anthem genedlaethol gan y lluaws wedi dadorchuddio eu penau. Hysbysir fod yr iawn arianol o ddeugain miliwn o bunau a ofynid wedi ei ostwng i ddeuddeg miliwn. ° Dysgwylir y bydd i adran o fyddin Rwsia fyned i Gaercystenyn, ac ymdeithio drwy rai o'i heolydd, yna d'od allan.

Pentre, Ystrad Rhondda. BYDDED hysbys y cynelir GWYL GERDD- 0R9L YN JULLE "CHOD' DRDD LLUN PASG, 1878, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddu^ol ar amrywiol ddarnau. ° Llywydd y Dydd-G. WILLIAMS, Ysw. Y.R., Miskin. Arweinydd—NATHAN WYN. Beirniad—Mr. EEES EVANS, Aberdar. Prif Ddarnau Corawl: 1. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 50 o rif, a gano yn oreu Datod mae rhwymau caeth- iwed" (John Thomas; gwobr, 10p» 2. I'r cor o'r un gynuUeidfa, heb fod dan 30 o rif (na enillodd dros 8p. yn fiaenorol), a ffano vn oreu Pebyll yr Arglwydd," gan 'j. Parr^ gwobr, 5p.. 3. I'r c6r o'r un gynulleidfa, ddim dan 30 o rif a gano yn oreu Clyw, O Dduw, fy Uefain (D' Jenkins); gwobr, 4p. v 4. I'r c6r o blant, ddim dan 30 o rif, a gano vn oreu Ymadawiad y Cenadwr" (Rhif. 33, Cerddor Sol-fa); gwobr, lp. 10s. Caniateir i 8 mewn oed i'w cynorthwyo. Bydd y programme, yn cynwys y gweddill o'r testynau, yn nghyd ag enwau swyddogion y dydd, yn barod erbyn Chwefror y laf; i'w gael, am y pris arferol oddiwrth yr Ysgrifenydd. Dros y pwyllgor, DANIEL RODERICK, Ysg., 1801 Green Hill, ITstrad, Pontypridd. -A

"Goreu arf a darf derfyag, I wr f'o doeth yw arf dysg." YS. Nawfed Eisteddfod Flynyddol Carmel, Treherbert. PJYNELIRyr EISTEDDFOD FLYNYDDOL- rKcA r-NEUADD GYHOEDDUS, dydd Mercher (Nadolig), Rhag. 25ain, 1878, pryd y gwobrw^r om-ISriSfvr7 lU • fk1 n6W-n ?hyddi»eth, Bardd- Adrodd. Cerddonaeth' Caniadaeth, Areithio, .ac BEIBNIAID Y Rhyddiáeth a'r Fanldoniaeth. Parch.. B, 'VILLIAMS (Hwfa Môn), 10, Claylands ¡:toad,. South Lambeth, London. IttT1 Pat,d- Accompanist, Miss BELL MORGAN, Treherbert; Rhan o'r Testynau, d-c.—Traethodau 1. Y Cymry ddyrchafasant ein hunain dan an- fanteision yn ystod y ddeunawfed ganrifgtfbVr, lop. X. prip^oldeb neu yr anmhriodo'deb o vs- gnfenu i r Wasg o dan ffugenwgwobr, 3p. Ss. Bardd(sn iaeth ;— 1. Pryddest ar "Samson;" gwobr, 5p. 5s, Z. Y Casghad goreu o linellau cynghaneddol allan o r Deibl; gwobr, 2p. 2s. 3. Hir a Thoddaid er coffawdwriaeth am y di- weddar David Ihomas, Treherbi»rt; gwobr, 10a €e hettbr'im i,r Cerddoriaeth :— 1-.A™ y Cantata goreu ar y geiriau buddugol yn ein Heisteddfod ddiweddaf, at wasanaeth Cferau- Plant; gwobr, ]0p. (Y geiriau i'w gweled yn y Gerddorfa am Ionawr a Chwefror, neu i'w cael oddiwrth yr Ysgrifenydd am geiniog; trwy y post, ceiniog a dimai). J J Amodau:— Ni wobrwyir oni fydd teilyngdod cedwir pris tocyn blaensedd o r wobr, os na fydd y buddugol yn bresenol. 2. Y Cyfansoddiadau i fod yn llaw LfYsms ffugemvau yn unig, erbyn Taeh. j'j. I a,c y?dl ta,lu eu cludiad. 3. Y Cvfan- soddiadau buddugol 1 fod yn eiddo'r pwyllgor. Bydd programmes, yn cynwys y gweddill o'r- testynau a phob manylion pellach, yn barod efbvn y laf o Awst nesaf. Yn y Wa.<[J, yn un flufr, pris Ce. trwy y post, Ole. 2 AWDL"YNEFOEDD," gan Islwyn, a'r XX Iraethawd ar BRIODAS,' gan Alaw cyfansoddiadau buddugol ein Heis- teddfod ddiweddaf. Gan nad yw y Pwyil°"or vn argraffu ond nifer benodol, a chynifer yn°barod wedi rhoddi eu henwau am danynt, dymunir ar tx r aj an ei ,1 an^°n am dano ar unwaith. • ychydig o goplau o "Gyfansodd- ladau Buddugol ein Heisteddfodau cjntaf » kr Jaw heb eu gwerthu. Gellir eu cael am 6c. ttwyy post, 6.1c.-Ar ran y Pwyllgor, i RËES T. WILLIANIS. Abertonllwyd Row, 1842 Treherbert, Pontypridd.

Y lIIAE Miss LIZZIE WILLIAMS, RAM, (Llinos y De) YN agored i dderbyn Engagements i ganu mewn. rf-, Eijteddfodau, Cyngherddau, Oratorios, &c. Cyfeiriad Miss L. WILLIAMS, Care of Thomas- Brandon, E,q., Regent Villa, Stonehouse, Glou- cester. 1756

Merthyr Tydfil Union. Contract for Supplies for the Workhouse Merthyr, and the Aberdare Industrial School' THE Guardians desire TENDERS for the supply of Sides of Beef, and Legs cut close to the rump. Mutton, Bacon, Australian Meat, Bread, Flour, (plain tie), Oatmeal (Irish), and pea,a. .Groceries. Drapery, Hosiery, and Clothing. Boots, Shoes, and Clogs. p Potatoes and Greengrocery. Ironmongery and Earthenware. Straw, Coal, Coke, and Firewood Beer, Porter, Wine, and Spirits--by imperial measure. Butter, Cheese, and Milk. Printing, Books, and Stationery. Hair Cutting, per dozen. Shaving ditto.. Glazing. Best Howard's Quinine in sealed bottles, and Cod Liver Oil. Coffins and Funerals. Descriptions and Specifiation of the Coffins to be had at the Aberdare Industrial School and the Merthyn W orkhouse. AberdXarethe AmbulanGe afc Merthyr and at Out-door Supplies at Merthyr, Dowlais, Hirwaun, Aberdare, and Mountain Ash. Beef and Mutton. Beer and po ter—by imperial measure. Wine and Spirits ditto. Best Howard's Quinine in sealed bottles. and Cod Liver Oil. The Tenders for Bread, Meat, Australian Meat, Bacon, Better, Cheese Flour, Oatmeal, Milk, Potatoes, Coal, and Coke. to be for Three Months ?«•&' ,vi!i' f.r'T ^arck 3°fch, 1878, to June 28th, 1878, both inclusive the remainder for Twelve months, viz., from March 30th, 1878, to March 29th, 1879, both inclusive. Sureties to be named in Tender. Samples where practicable. j-i, If01?] ^°t j delivered at the workhouse or at the Aberdare Industrial School, and the Contract- ors to state i. their Tenders whether they are pre- pared to deliver the Goods at either or both places Payments quarterly, but Bakers, Butchers and Grocers, may draw on account once in the middle of the quarter. Tenders to be sent in on or before SATTTRr> A V- March 16th 1878, in Forms to be had on appliS' tion to the Master of the Workhouse or- who win'furnish aU By Order. FRANK JAMES, Clerk. High-street, March 2nd, 1878. No goods to be supplied, or work done for the, Workhouse or the Industrial School without a Written Order, signed by the Clerk. All accounts for the March nuar'fpr ■, up to the 26th March, 1878, 2nd s £ t in ff?? Master by that day. Sent 111

Notice. TU' -;T out, the First Part of the Grand New PJ Work, the" GALLERY THE BRITISH ARTISTS," illustrated with npwards of 100 STEEL Sssnr Jr WAKT^IF1 RLSS?A AND TURKEY. WAN1LD, energetic men, of good address tn. solicit orders forthe above. Apply to R TJAr^i^r Rutland Street, Swansea, 1844