Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
BLODWEN in ii. t t £ a. FOUR GRAND PERFORMANCES Of the above Opera, will be given at the MUSIC HALL, SWANSEA, Monday, February 9th.' PHILHARMONIC HALL, CARDIFF, Tuesday & Wednesday, Feb. 10 & 11. VICTORIA HALL, NEWPORT, Thurs- day, February 13th. ART I S T E S- BLODWEN-LLINOS RHONDDA. LADY MAFLOR-AIISS LIZZIE EVANS, R.A.M., London. ELLEN—MISS H. L. HARRIES. STR HYWEL I>DU—E OS MORLAIS. ARTHUR—MR. B. THOMAS. IOLO (BARD)-MR. D. PHILLIPS. MONK—MR, E. JONES. RHYS GWYN-MR. WM. EYANS. MESSENGERS—MESSRS.-W. THOMAS < £ J. JOHN. CHORUS-ABERD ARE CHORAL UNION. CONDUCTOR-MR. REES EVANS. ACCOMPANIST—MR. A. N. JAMES, Professor of Music. ORCHESTRA—GLOUCESTER STRING BAND, Under the leadership of Mr. E. G. Woodward. To commence at 8 o'clock each evening. Doors open at 7. For further particulars see small bills and pro- grammes. Eisteddfod Gadeiriol Deheudir Cymru. AT Y PWYLLGOR, Ac., BYDDED hysb s i holl aelodau'r Pwyllgcr, a pi awb ereill a fwriadant fod yn y cyfarfod dydd Iau nesaf yn Abertawe, ein bod yn gohirio y cyfryw gyfarfod am bythefnos yn mhellach, yn herwydd yr amgylchiadau galarus sydd wedi cyf- arfod a Mr.^ Kosaer, y cadeirydd, trwy farwolaeth ei anwyl briod. Bydd y cyfarfod i'w gynal yn y yuild Hall, Abertawe, am 2 o'r gloch, prydnawn oydd Iau, Chwefror y 5ed. Ion. 19eg, 1880. RHYS T. WIILIAMS, Ysg. 2226. yeTwythios nesaf, DECHREUWN GYHOEDDI 3nIE"lTXG3-03H;"W" -ED23I. AIL OREU EISTEDDFOD GADEIRIOL DEHEUDIR CYMRU, Sf.F SARAH WILLIAMS, Etifeddes y Gelli. Mae'r ffug-ckwedl hon wedi derbyn canmol- iaeth uchel y beirniad. Pr darllenydd sy'n hoff o ddygivyddiadau cyffrous a dyddorol, fe fydd y ncfel hon yn sicr o fod yn wledd ragorol iddo yn yr ystyr hyny. Bydded i'r darllenydd, ynte, gofio am dderbyn y GWLADGARWR am yr wythnos nesaf, er mwyn iddo weled y Benod L BWIIDD Y GOLYGYDD. Dylid anfon copïau hysbysiadau a fyddant am gael elt newid, i ni erbyn dydd Sadwrn o bellaf, yn gymaint a'n bod yn gorfod myned i'r ivasg lotwer yn ngynt nag oeddem. AT Y PARCH. GURNOS JONES.— Mae dau berson yn dwyn y ffugemvau Twm Shon Catti" a Cystadleuwr wedi ysgrifenu atom, yr wyth- nos hon, yn dymuno yn daer arnoch i ddanfon eich beirniadaeth ar gyfansoddiadau Eisteddfod y Porth i'r GWLADGARWR. DABTH I LAw-Beiniiaclaeth Eisteddfod Tony- pandy, ac Atebiad Gurnos i Brythonfryn, yn nghyd ag amryw lithiau ereill.
ECHETSLOURVYDD RHYFEL.
ECHETSLOURVYDD RHYFEL. Y MAE rhyfel yn sicr o fod yn un o'r drygau mwyaf creulawn, erchyll, ac ofn- adwy ag y mae y ddynoliaeth wedi gor- fod dyoddef oddiwrtho erioed. Nid oes dim yn cael ei ddechreuad drwy achosion mor ddibwys, ac yn diweddu mewn effeithiau mor aruthrol a rhyfel. Nid oes dim yn peri cymaint o ddadfoesoliad (demoralization) mewn syniad a theimlad yn bersonol a chymdeithasol ag efe. Nid oes dim yn parlysu masnach a thrafnid- aeth. yn cloffi gwareiddiad, a gwrtli- weithio dylanwadau crefydd fel efe; ac nid oes dim damweiniol yn gymaint o ddinystr ar y peth gwerthfawrocaf a fedd dyn, sef ei fywyd, a rhyfel; ac nid oes un oruchwyliaeth drwy ba un y cymerir y bywyd hwnw ymaith, mor greulawn, mor arteithiol, ac mor arswydus—mor amddifad o bob cysur, amddiffyniad, a chydymdeimlad, ag yw goruchwyliaeth- au angeuol rhyfel. Pwy fyth na all deimlo yr atgasrwydd mwyaf ato, a phwy fyth a lechresa o dan ei fanerau gwaed- lyd, ar ol darllen y fath hanesion a gynwys yr erthygl ganlynol ar y rhyfel rhwng Peru a Chili ? Desgrifiad o f6r- frwydr ydyw rhwng Huascar, un o long- au rhyfel Peru, a rhai o rhyfel-longau Chili (i RHYFEL YN AMERICA DDEHEUOL. "Mae y frwydr a gymerodd le yn ddiweddar ar y mor rhwng yr Huascar, cadlong haiarn-wisgedig berthynol i Peru, a chadlongau Chili, pryd y cafodd y flaenaf ei chymeryd ar ol lladdfa fawr, wedi tynu sylw cyffredinol holl wledydd gwareiddiedig y byd, trwy i'r platiau dur a haiarn gael eu trywanu gan beleni aruthrol, fel pe buasent goed meddalion! Adeiladwyd y gadloDg Huascar gan weithwyr Europeaidd yn y modd goreu ac o'r defnyddiau mwyaf parhaol yn mhob modd; a thybid fod yr amwisg haiarn ar ei hochrau yn ddigon nerthol i ZD wrthsefyll gallu treiddiol pob pelen o'r magnelau trymaf. Yn hyn siomwyd pawb, canys saethwyd peleni mawrion, yn pwyso dros 30J pwys, drwy ei hochrau fel pe buasent yn myned drwy dwb o ymenyn! Teimla Lloegr yn bryderus yn awr yn n ^hylch effeithiolrwydd a diogelwch ei chadlongau haiarn-wisgedig. Y pwnc i'w benderfynu yw, A ydyw yn ddichonadwy adeiladu cadlongau haiarn nas gellir saethu pelen magnel drwy- ddynt f Nid oes neb eto wedi meiddio ateb y gofyniad yn gadarnhaol. Dywed yr adroddiad swyddogol fod cadlongau Chili wedi amgylchu cadlong Peru ac arllwys y fath gawodydd o haiarn arni nes ei rhidyllio, a lladd agos yr oil oedd ar ei bwrdd. Saethwyd pump o beleni mawrion trwy yr haiarn ar ei hochr dde, yn ymyl gwyneb y dwfr. Mae twr ei magnelau wedi ei wisgo a phlatiau haiarn, bum' modfedd a haner o drwch ond er hyny, saethwyd peleni yn pwyso <5uu j wys arwy nwn Jrasioaa un belen ar osgoi drwy yr haiarn, ac felly yr oedd ei drwch dros saith modfedd; ond er hyny, ni safodd dclim o'i blaen. Saethwyd pelen arall drwy barth blaenaf y twr, ac wedi treiddio drwy bum' modfedd a haner o'r haiarn goreu, tarawodd yn erbyn un or magnelau a saethai belen 300 pwys nes ei ddryllio ac achosi ffrwydriad y pylor oedd ynddo yn barod i'w danio, a'r canlyniad fu lladd a malurio cyrff deunaw o'r magnelwyr yn yn y fan! O'r tu ol i dwr haiarn y magnelau yr oedd twr gwylio y prif lyngesydd ac arweinydd y frwydr, wedi ei adeiladu o haiarn a dur, yn chwe' ochrog, gyda bwriad iddo droi wedi ei daro gan belen, nes y llithrai ymaith heb wneyd niwaid, fel y tyhid. Yr oedd platiau haiarn y twr hwn yn bedair modfedd o drwch. wedi eu sicrhau ar wyth modfedd o dderw derlin ond mor rymus oedd yr ergydion fel yr aeth dwy belen 300 pwys drwyddo, gan dyllu y pladiau haiarn ar un ochr, a phlygu y lleill fel papyr llwyd ar yr ochr arall, nes eu dymchwelyd i'r dec wedi eu llwyr falurio. Malwyd y coed derw, wyth modfedd o drwch, yn ddellt man, y rhai a osodwyd ar dan hofyd. Yr oedd y Llyngesydd Gran yn y twr, ac yn gor- chymyn ei ddynion i ymladd ar y pryd, a r oil a gaea o i gorii ar 01 gorpnen y frwydr oedd un troed a darn bychan o'i goes yn un o'i fotasau. Bernir i'r peleni mawrion falu ei gnawd a'i esgyrn i'r fath raddau fel nad oedd dim yn weddill ond ychydig o saim ar hyd y darnau coed a haiarn, yr hyn hefyd a brysurodd losgiad y coed ar ol i'r tan ddechreu. Gan mai haiarn oedd y gadlong, ni dderbyniodd ond ychydig o niwaid y tan. Saethwyd amryw o beleni mawrion drwy y corn mwg haiarn nes ei rhidyllio, a tharaw- odd pelen yn erbyn un o'r magnelau ar y He, nes ei dori yn ddau. Dymchwel- wyd y Hall, fol nad oedd yn ddichonadwy ei ddefnyddio. O'r holl fadau a ber- thynent i'r gadlong, nid oedd cynifer ag un yn aros, canys curwyd yr oil yn yfflon gan y peleni dinystriol. Ar y prenau croesion yn y prif hwyi- bren haiarn yr oedd twr gwyliadwriaeth yn cynwys mitrailleuse, sef math o fagnel i saethu nifer o beleni ar unwaith, ac yr oedd yno bedwar o fagnelwyr yn tanio yn brysur; ond yn y cyfamser, anelwyd pelen dri chan' pwys atynt, yr hon a faluriodd y twr, a lladdodd y pedwar dyn, ac a ddrylliodd y mitrailleuse, gan ei ddymchweliad i'r dec Saethwyd nifer mawr o beleni yn gwbl drwy yr hwyl- bren. Arllwyswyd peleni mawrion a bychain mor gyflym fel na fuwyd yn hir cyn clirio bwrdd uchaf yr Huascar yn lan o bobpeth, ond yn unig yr hwylbrenau a thyllwyd y rhai hyny. Nid aeth yr un belen i gorff y llong yn ddigon isel i ollwng dwfr i mewn i'w suddo, a rhyw fodd neu gilydd ni tharawyd ei pheirian- au o gwbl. Parhaodd ei baner i chwifio oddiar un hwylbren drwy yr holl frwydr, ac am amser ar ol iddi fethu tanio cymaint ag ergyd, yn ol trefn ac arferiad rhyfel, yr oedd y Chiliaid i barhau y tanio hyd nes y tynid y faner i lawr, ac mae yn ymddangos nad oedd y Peruiaid gorchfygedig _yn alluog i wneyd hyny. Yr oedd hyny a adawyd yn fyw ohonynt i lawr yn ngorff y llong, ac anfonwyd pedwar, y naill ar ol y Hall, i fyny i dynu y faner i lawr; ond lladdwyd pob un ohonynt cyn iddynt allu gwneyd, a syrthiasant yn feirwon ar y dec! O'r diwedd, llwyddodd dyn du i gyflawni y gwaith yh nghanol eawodydd o belenau heb dderbyn dim niwaid; ac wedi iddo ostwng y faner, terfynodd y frwydr Wedi myned i'r bwrdd, caed fod cabin y cadflaenor wedi ei drywanu gan belen- au, ae yr oedd yno amryw o gyrff meirwon. Yn eu plith, caed corff Senor Aquirre, yr ail gadfridog, a phelen wedi cario ei ben ymaith, gan adael darn byehan o'i en isaf, yn nghyd a'r farf hir. Maluriwyd ei goes dde yn gwbl, a'i fraich dde, a'r ochr, yr hyn a effeithiwyd gan ddarnau o ffrwydr-belenau. Can- iyaawyd yn ei logell ychydig o emau gwerthfawr, ac arlun, y rhai a anfonir i'w fam yn Peru Lladdwyd ar fwrdd y gadlong anffodus tua thri-ugain, ac mae Z, cyrff oddeutu deg heb eu cael, a bernir eu bod wedi eu malurio i r fath raddau fel nad oes gobaith y gwelir dim ohonynt mwy. Ymddygodd y Chiliaid yn dirion tuag at y rhai a glwyfwyd, acedmygwyd eu gwroldeb yn fawr. Yr oedd y mor- filwyr mor ddewr a ffyddlon i w swydd- ogion, fel yr oeddynt yn myned yn wirfoddol a pharod i le yr oedd marwol- aeth ddiatreg yn s'cr o'u cyfarfod Ar ganol y gadlong, yn nechreu y frwydr, safai magnel mawr heb ddim i'w gysgodi, yr hwn a danid yn gyflym ac effeithiol gan y magnelwyr ond yr oedd y Chiliaid yn anelu i'r lie hwnw, nes y lladdwyd y dynion bob un! Neidiodd ereill i gy- meryd eu lie, ac yn fuan cyfarfuasant hwythau a'r un dynged. Tra yr oedd y rhai hyn yn gweithio, safai ereill yn barod i gymeryd eu lleoedd wedi iddynt syrthio Felly y bu yn fuan, a dechreu- odd magnelwyr fires weithio yn eu lie; ond cyn i'r rhai hyn gael eu lladd oil dymchwelwyd y magnel gan belen, fel nad oedd modd ei weithio mwyach! Bernir na welwyd erioed arddangosiad o fwy o wroldeb, ac ni roddodd y Peruiaid i fyny nes y Jladdwyd yr oil oeddynt yn gallu ymladd. Gan fod peirianau yn Huascar hob eu niweidio, gellir eu hadgyweirio am oddeutu 30,000 o ddoleri, a bydd eystal ag y bu erioed."
" Blodwen."
Blodwen." Bydd yn llawenydd i drigolion Caerdydd, Casnewydd, ac Abertawe, a'u cymydogaeth- au, gael ar ddeall y bydd cyfleusdra iddynt wrando a gweled perfformiad yr opera Gym- reig (in character) yn en cymydogoeth, a hyny yn ei gwir ardderchogrwydd. Y mae Undeb Corawl Aberdar wedi penderfynu ym- weled ag Abertawe (Music Hall) ar y 9fed o'r mis nesaf Caerdydd (Philharmonic Hall), ar y 10fed ar lleg a Chasnewydd (Victoria Hall), ar y 12fed, fel y gwelir yn yr hysbysiad mewn colofn arall. Y mae yr artistes cyflogedig yn gymeriadau nad oes angen dweyd gair am danynt. Bydd Blod- wen yn cael ei phersonoli gan Llinos Rhon- dda. Y sawl gafodd y cyfle o'i gwrando yn Aberdar, yn sicr a addefa ei bod wedi myned trwy ei gorchwyl yn rhagorol. Miss Harris yn Ellen yn sicr o roddi boddlonrwydd tra mae Miss Lizzie Evans, Llundain, wedi ym- gymeryd a phersonoli Arglwyddes Maelor; a'r byd-enwog Eos Morlais yn Syr Hywel Ddu. Y mae y pwyllgor wedi myned i'r draul o gyflpgi y ddau artiste hyn, sef Miss Evans ac Eos Morlais, gan eu bod yn ernes o'r goreu a allasent gael am arian, sef y ddau a gyflogwyd gan Dr. Parry pan yn introducio Blodwen i'r byd, yn yr Alexandra Palace (LIundain), Oaerodor, a'r lleoedd hyny ag y maent yn ymweled a hwy y mis nesaf. Bydd Arthur gan Mr. B. Thomas yn sicr o gyn- rychiolaeth dderbyniol, gan iddo roddi gwir foddlonrwydd yn Aberdar. Nid oes amheu- aeth hefyd na fydd i'r cymeriadau ereill gael cyfiawnder oddiar law y bechgyn i ran pa rai y maent wedi eu hymddiried, oherwydd aethant trwy eu gwaith mewn modd effeithiol iawn yn y perfformiadau diweddar. Y mae yn hyfrydwch genym allu hysbysu hefyd y bydd yr orchestra yn fwy cyflawn a phwerus, gan fod ein hen gyfeillion, y Glo'ster String Band, dan arweiniad Mr. E. G. Woodward, wedi eu cyflogi. Ddarlienwyr,-—Unid ydyw y liaith fod Blodwwn wedi ei pherftormio gan yr Undeb Corawl un-ar-ugain o weithiau yn sicrwydd y bydd y canu a'r performance yn teilyngu sylw? Y mae y ffaith hefyd fod y pwyllgor wedi gorfod rhoddi pedwar perfformiad ar adeg y gwyliau diweddar, er nad oeddynt wedi darparu ond ar gyfer dau, ac fod y Neuadd Ddirwestol mor llawn y tro olaf a'r tro blaenaf, yn profi fod y perfformwyr wedi myned trwy eu gwaith er boddlonrwydd cyffredinol, ac fod yr opera hon yn myned rhagddi mewn poblogrwydd. Synwyd pawb a'i gwelsant gan y modd effeithiol yr awd trwyddi in character, ac ni chawd cyffelyb beth yn Nghymru erioed o'r blaen. Bydd y gwisgoedd a'r scenes fel yn Aberdar, ac y mae pawb a'u gwelsant yn tystio am eu gwychder. Wel, ynte, wyr Llandeilo, Llanelli, Cwm- aman, Rhondda, Pontypridd, Llandaf, Tre- degar, Rhymni, Penycae, Blaenafon, Ponty- pwl, a phob ardal o fewn cyrhaedd y lleoedd y perfformir ynddynt, deuweh yn llu. Y mae traul aruthrol wedi ei ymgymeryd, a dichon '71 y y bydd amser maith cyn y gellir cael mantaia i glywed perfformiad o Blodwen in character eto.
Y Rhyfel Affghanaidd.
Y Rhyfel Affghanaidd. Y MOHMUNDS YN BYGWTH. Newyddion o Lahore, yr wythnos ddi- weddaf, a'n hysbysant, os tyr y Mohmunds allan, fod sefyllfa Ainddiffynfa Lundi Kotal yn beryglus. Nid oes yno ond 400 o wyr, ac y mae dwfr ddwy filldir o bellder. Llythyr o Cabul a hysbysa fod y masnach wyr, er cael eu hargymhell gan y Cadfridog Roberts, wedi gwrthod rhoi benthyg chwech o lakhs. Newyddion diweddarach a fynegant fod sefyllfa Lundi Kotal a Dakka yn beryglus. Gorchymynwyd adgyfnerthion i'r ddau Ie er dechreu ar weithreaiadau milwrol. Y mae gallu cryf o'r Mohmunds wedi ymddangos yn Dakka. Adroddir am derfysgoedd newydd- ion yn Kohistan. Yr ydys yn brysur wrth y gwaith o gadarnhau Sherpur (yr amddiffynfa sydd yn meddiant y fyddin Brydeinig gerllaw dinas Cabul). Ysgrifena gohebydd y Times, fod holl linell y wlad yn bresenol rhwng Khyber mewn cyflwr o ddysgwyliad cyffrous, ac y mae y cyflwr o ddysgwyliad cyffrous, ac y mae y farn yn ffynu y bydd oediad pellach o'n tu ni i fabwysiadu policy deffiniol yn debyg o fod yn gynyrchiol o ddyryswcli ac anhawsder. Y mae y Mohmunds yn dra chynhyrfus ger ein llinell ar ochr bellaf y Jellalabad, a'r gwir yw, ar ol yr holl arian a'r bywydau gwerthfawr a aberthwyd i gyrhaedd ein harncanion yn Affghanistan, rhwng cymeria.d Ali Masjid a'r dyddiad presenol, cynryclnolir ein gafael ar y wlad yn y parth hwn gan ychydig yn fwy na llain o ffordd, tua 100 o hyd, yn diweddu yn y brif-ddidas. Y rnae son fod byddin o'r Rwaiaid, y gwan- wyn hwn, yn dod yn erbyn y Turcomaniaid, ac y mae hyny yn achos i'r sibrwd fyned trwy Affghanistan fod y Rwsiaid yn dod i'w cynorthwyo i'n gyru allan o'r wlad. Hysbysir fod y Cadfridog Roberta wedi dileu y gyfraith tilwrol yn Nosbarth Cabul. Yr oedd ymladd yn Michnie ar y 15fed. Yr oedd ein colled ni yn Daw wedi en clwyfo. Yr oedd colled y gelyh yn drwm. Hysbysir am}derfysgoedd yn Jellalabad.
Llofruddiaeth Honedig yn Henffordd
Llofruddiaeth Honedig yn Henffordd Dydd LInn, yn Henffordd, dygwyd Andrew Eggy (18 oed), Wm. Watkins, a James Davies gerbron ar y cyhuddiad o lofruddio yn wir foddol un James Williams, saer, Monk-street Fenni, ond yr hwn a. weithiai yn ddiwedda> yn Henffordd. Gwadai y carcharorion y cy- huddiad. Dywedai Mr. Gerrold, yr hwn a ymddan- gosai dros yr erlyniad, nad oedd dim ond wedi derbyn hyfforddiadau y dydd cyn hyny, ac ofnai na fyddent yn alluog i fyned trwy yr oil o'r tystiolaethau. Deuai a digon gerbron i ddangos fod llofruddiaeth atgas wedi ei chyf- lawni, ac mai y tri dyn ieuanc o flaen y fainc oedd y personau a'i cyflawnodd. Yna adol- ygodd y ffeithiau, a gal wodd ar Henry Jor- dan, yr hwn a brofodd iddo ddarganfod y corff yn yr afon \V y ar y 12fed o Ionawr, a t,hrofodd Mr. James Bowers iddo dalu ei gyf- log i'r trengedig ar y lOfed, sef 27s. Mrs. Hall, gyda'r hon y lletyai y trengedig, a ddy- wedodd iddo ei thalu dydd Sadwrn am tua 2 o'r gloch. Ni welodd ef ar ol hyny yn fyw. Yr oedd ei oriawr ganddo pan aeth allan. Ni chySyrddai a. gwirodydd ond dydd Sadwrn. Mr. a Mrs. Halford a ddywedasant iddynt weled y trengedig yn y Red Lion, Ion. lOfed, ac yr oedd y carcharorion oil yno. Yr oedd y trengedig wedi cael peth i'w yfed, ond nid oedd yn feddw, ac yr oedd ganddo arian, pibell, oriawr a chadwen arno. Am 11, clir- iwyd y ty, ac ymaflodd Davies a Watkins yn Williams gerfydd ei fraich tu allan, a gwthiai Eggy o'r tu ol, a chymerasant ef i lawr i Vic- toria-street. Ceisiai Williams wrthwynebu, a gwaeddai, Nid dyna'r ffordd adref." Yr oedd y ddan yn tyngu i'r dynion. Profai John Bond iddo weled Davies yn ymaflyd yn y trengedig ger y Cemetery, a'r ddau arall o dan fur yn ei wylio. Holwyd tystion ereill, a dywedodd Thomas Taylor, boots yn y Red Lion, iddo ar y 10fecl o lonawr glirio y ty, ac yr oedd y trengedig a'r carcharorion yno. Wrth fyned allan, dywedodd Davies wrth y trengedig, "Deweh yn mlaen, 'rhen wr, mi a'ch gwelaf adref." Cyhuddwyd y tri carcharor yn mhellach o ladrata oriawr James Williams ar y lOfed, a Richard Johnson, landlord y Rammer Tavern, o dderbyn y watch. Gohiriwyd y prawf am wythnos.
AMRYWION.
AMRYWION. Y CALEDI YN YR IwERDDON.—CynaHwyd cyfarfod yn Nghaerdydd, dydd Iau wythnos i ddoe, yn Neuadd y Dref, y maer yn y gadair, er trefnu mesurau i gasglu at y cyfyng- der yn yr Iwerddon. Daeth amryw o wyr dylanwadol yn nghyd, a golygir agor trysorfa yn y fan. GWTERI CARTHFFOSA. WL ABERDAR.—Der- byniwyd tenders tuag at gwteri Carthffosawl yn Aberdar yn amrywio mewn symiau o jB38,000 i lawr. GLOFA "SLIP," MAESTEG.—Yn nglofa y Slip," Maesteg, torodd y sugnedydd, trwy yr hyn y taflwyd tua 200 o weithwyr allan o waith am rai dyddiau. ATHRAWIAETH YR IAWN."—Deallwn fod y Parch. J. Cynddylan Jones, Caerdydd, i ddechreu Nodiadau Beirniadol" ar Athraw- iaeth yr lawn Dr. Edwards, yn rhifyn Chwef- ror o'r Cylchgraion.
Harwolaeth,
Harwolaeth, Ionawr 1ge9, yn 21 mlwyddoed, Mr. William Powell, gynt yn gyfrifydd yn llythyrdy Aberdar. Cafodd gystudd caled a maith, ond dyoddefodd ef yn dawel a dirwgnach,—Cludydd.
'QTFIIIIL BI.Ti.aa GWILYM…
'QTFIIIIL BI.Ti.aa GWILYM KYANS. Y mae hwn yn gymy.g gelfyddydgar a ffodus dros ben. Cvnwys* QUINrNE. SARSAPAR- ILLA, SAFFRON. LAVENJ>ER DA.NDE- LION, GENTIAN, a BURDOCK, sef yr holl o r darpariadau a nodasoni, yn y fath gymodedd, fel ag i sicr- au cydweithrediad llwyddianus yr HOLL o ELFENAU GWEITHGAR v cyfFeiriau. er cyr- baedd a diogelu v dy ban ion daionus mawn f^olwff wrth ei gyfainodui fil. ga'l brif fèdclygaD y dydd fod QUININ^E BITrrERS Mr. Gw lyni Evans y cydgymysgiad mwvaf hapus ag sydd hyd yma wedi ei wneyd o'r cyffeiriau uchod. AMCANION. Amcan iniv.-r y BTTTEKS HYN yw g'iv<xl m^wn trefn brif fi'yiioneliau (fel pe tafj peiiianwaith y corit, a, symud i ffwrdd y gwahanol achosion, y ,.a gynyrchant effeithiaa poenu? yn y cvfan- soddiad. EU GWEITHREDIAD. Y maent yn cyuor'hwyo traul vr ymborth yn gweltl11 a hwy'usij y cylchredia.l, vn cryfhau y giau a'r cyhyr.^u. ac yn pnr" a livwjthl 'ri.i y ^waed, Y mae y cymvssrlvn hwn yn gryfbair cyffredinol, yn lanhaydd effeithiol. >erthay rhaiiau eiddil yn y cyfansoddiad, ac oherv,*yd/] hyny y rbai m.wyaf agored i ar wydon a'u canlyniadan. Y maent yn adnerrhu ac yn adf> wiocau y cyfan- soddiad nrfymevau, ac ar gy'rif hynv y maent wedi enill iddynt ei Luiiain y gvijjei'.idwyaefh nchelaf ar gyfer pob math o wendidau, a sefyllfa. isel, nychlyd, a marwaidd y corff. Y DOLURIAU. Mewn trefn i fod yn earlur ac mor dde:i.lladwy ag y gallwn i'n miloedd darlle;r.- yr, gosodwn o'u blaen ddosraniad crvno «'r doluriau ag v mae QUININE BITTERS Mil. GWILYM EVANS yn hynod a gyfaddas ar eu cyfer, megys. ANHWYLDERAU GIEUOG -.—Nervous Diseases. JJycliIamianati y galon, crvniadau rhediad y gwaed i'w wyneb a'r pen, aimhreuliad s4'i.i«og, poen yn yr ochr asvvy, i^ider vsbryd. pryderion, llewygc-D, pall yn y cof, yn n (hyd a phoeiiau yn y gïau yn gvffredin. Cynhvrfir rhai psrsonau gan y swn leiaf, a ygwyddiadau &ydyn bychain annysuwyliadwy, tra y mae eraill yn dye's yinygu eu hod yn euog t) ryw weithredoead drwg anfaddeuol, neu eu hod hnb dydd yn agored i wneyd hyny, eraill q, dyhiant fod pawb yn <ldig wrthynt ac yn dychymygu pethau gwrthun bwn. Y mRe rhai cyn hyn wedi credu eu bod wedi marw, ac eraill a heriant fod pry fed gwermyn:g a chreaduriaid afian yn magu o'u mewn, &c. Y ruae yr ..tl o'r pethau hyn a'u cyffelyb yn codi oddiar sefyllfa y giau ( nerves) yn y cyfansoddiad. I wella anr-awdd y gIau yn y cyfansoddiad. ac i darfu y lledmhod dychymygol hyn o'r rteddwl, ni cheir dim yn rhagorach na QUININE BITTERS MR. GWILYM EVANS. ANNHREULIAD. Y mae hwn yn (lad i lawer o anliwyloeravi blifi a phoenus, yn dangoR eu hunain mewn amryw ffurfiau,-peswch sych, pen dafaidd, arogl an- hyfryd ar yr anadl. ta,fod brwnt., bias chwerw yn y genau, llosg cylla, dwfr poeth, cr^ *np, poenau yn yr ystumog. gwyn tog; wydd. pal! yn y golw^ mynych och-neidio, teimlad o lawnder a t-wa^ ar ol prydiau bwyd, niarweidd dra, a j^hoenau hedegog o gwmpas y salon, yn nghvd a lluaws o dennladau poenus eraill o'r uu nodwedd Achos uniongyrchol y pethau hyn i gwi yw sefyllfa. afreolaidd y cylla; i by mud ymaith vr annlxrefn hwn, ac i adnewvddu nerth a hwylusdod y peirian- au treuliol. y mae Physigwyr enwog wedi profi y QUININE BITTERS yn feddyginiaeth Iwyddiama :ir ol i bob darpariaeth araU fethu yn eu dwylaw. CLEFYDA.U Y DDWYFRON. Y mae y rhai hyn ar y cyfa.n yn rhai peryglus. a goreu po gyntaf i ai-fer inoddion addas i'w symud anwydou cyiTi e lin bronchi!us, moglant, peswch boer, crvgni. poeri gwaed, vn ncrhyd & phob tueddiart etifeddol i'r darfodsddiu'et-h. Tuag at yr anhwyldevau peryglus hyn. a'u eymdeithion y mae effeithiau daionus diaudieuol y QUIKINE "HITTERS gall Mr. GWILYM EVANS yn cael eu cy- faddef a'u gwerthhwrogi gan bawb sydd wedi eu profi RHAGORIAETH QUININE BITTERS. Physigwriaetb lysieuol hollol yw Bitters Mr Gwilym Eva.as."yn cynwys elfenau gweithgar y llys-iau a gydnabyddir yn gyffredin, y mwyaf rhin- weddol. Ni all neb ag sydd wedi cael mantais i brofi eu rhinwedd beidio eu cymendwyo; ac yn wir, peth hollol annheg a'r cyhoedd fydda'i peidio dwyn tystiolaeth gyhoeddus o'r daioni a dderbyn- iwyd trwyddynt ac o dan ba amgylchiadau. Dylai y darllenydd gofio, bob aimer, ei bod yn annichonadwy i osod yr hoil gyffeiriau ag sydd yn y meddyglyn hwn mewn PlLLS, fod dar- pariaetbau Ilysieuol yn fwy rhinwedd ol mewn GWLYBWR nag mewn PII.LS. Y mas liawer o'r PILLS yn gelyd ac yn niweklio cylla gwan. Nid ydyw y Quinine Bitters yn achosi un an- ghyfleusdra wrth eu cymeryd. Gellir dilyn yr al- wedigaeth fel arfer. heb fod yu agored i air.yyd a'i ganlyniadr»u, oiid yn hytrach y mae yn dicelu rhag anwyd, trwy nerthu rhamm gweinion y corff yn hwylus; y didoliadau, ac yu awchu y cylla at fwyd, yr hyn a nertha i weiLhio yn well. Gall plant o bob oedran ei gvmeryd trwy gyfar- talu y ddogn yn el yr oed. Y inae hefyd yn hynod gyfaddas i ferched a gwragedd ar brydiau neillduol. Os bydd y claf yn ewyllysio cymeryd Cod Liver Oil, gall ei gymeryd yn y Bitters hyn, Qyda mwv o fudd. J Qofaled Pawb ai Hyn. Gan fod amrywiol ddarpariacau o QGIi\JHíB i'w cael, megis Tincture of Quinine, Quinine Quinine Mixture, <kc A-c y mae ymofynwyr am QUININE; BITTERS Mr. Gwilym Evans cael eu a7i^°wilydd hyn yu y modd ill wyaf dideimlad a Wrth geido hwn gan yr Apothecari, nid digon A1—hyV. Potelaid O Biiters," neu Potelaid o Quinine Bitters." nac ychwaith, '• Y Quinine yna. OND, gofaler i ofyn am » Qui- NINE BITTERS Mr. GWILYM EVANS/'ac os na fydd yr enw Mr. GWILYM EVANS, p. c. g., M. P. S wedi ei ysgrifenu ar Stamp y Liywodraeth ar bob potel twyll a ffugiad ydynt. Pris y Potelaujyw 2s 9c' a •te. 6c., mewn blychau 12s, 6c. yr uu. 2q opmVJf fon>0telau1i4s' 6a (ldau cymaint a rhai 2s. 9c., ac felly y gall y prynwr arbed swllt wrth gymeryd y rhai mwvaf. u AC FEL HYN HEFYD :-Nid yw v neroh™ og yn proffesu y gwnant weithredJyn ar neb, neu y gwna y dogn cyntaf"gyfnewid neu y symudir poen mewn deg mynyd » i bydd un boteliad yn llwyr iaGhau, &c' Ond v gwnant trwyymbrawftog a pharhaus o'r llysiaJ a nodwyd, ddangos ei dy Wad daionus, os cZ ir hwynt mewn pryd. M Ffynon yw o saith ffynonell O'i glwy' a wna glaf yu well* 163